Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aristofanes (Aristophanes), MÖ 446 - MÖ 386 yılları arasında yaşamış bir komedya yazarıdır.
| Aristofanes | |
|---|---|
 Aristofanes'in büstü | |
| Doğum | MÖ 446 Atina, Yunanistan |
| Ölüm | MÖ 386 Delfi, Yunanistan |
| Meslek | Oyun yazarı |
| Milliyet | Yunan |
| Dönem | MÖ 427 — MÖ 386 |
Antik Yunan komedyasının en büyük yazarı olarak nitelendirilen Aristofanes, Atina’da doğdu. Babasının adı Philippos'tur. Gençliğine dair kesinlik taşıyan bilgiler olmamakla birlikte günümüze ulaşamayan ilk oyunu "Bilgelerin Şöleni"nin MÖ 427’de oynandığı bilinmektedir. Dolayısıyla, Aristofanes’in oyun yazarlığı döneminin, Perikles'in ölümünden (MÖ 429) sonraki döneme tekabül ettiği söylenebilir. Yazar, Atina demokrasisinin en parlak dönemine yetişmiştir.
Perikles'in ölümünden sonra başa geçenlerin çıkarcı ve ikiyüzlü davranışları, Aristofanes'in komedyalarında sık sık yerilir. Özellikle Peloponez Savaşı esnasında savaş çığırtkanlığı yapan kişiler, Aristofanes'in "Barış Üçlemesi" diye adlandırılan komedya eserlerinde alaya alınırlar. Bu üçleme yazarın "Lysistrata" veya "Kadınlar Savaşı" (MÖ 411), "" (MÖ 421), "" (MÖ 425) adlı oyunlarından oluşmaktadır.
Aristofanes geleneklere bağlı ve her yeniliğe tepki gösteren bir yazardı. Düşüncelerinde tutucuydu. Edebiyatta ve sanatta yapılan yenilikleri pek beğenmezdi. Ona göre en iyi tragedya yazarı Eshilos’tur. Oysa her yönüyle yeni olan Euripides’i tutmaz, komedyalarında onunla alay ederdi. Yazarın tutumu Sofistlere ve doğal olarak Sokrates’e karşı da aynıydı; çünkü Aristofanes’in gözünde bunlar tehlikeli ihtilalcilerdi, gelenekleri yıkan, töreleri saymayan düşünürlerdi. Tüm bunlara rağmen, MÖ 411'de yazdığı "Lysistrata" oyununda gerçekleşeceğini umduğu barışı tesis etme görevini kadınlara verir. Bu durum, kadınların yurttaş bile sayılmadıkları Atina toplumu açısından önemli bir adımdır.
Aristofanes’in günümüze ulaşmayan ikinci oyunu ise "Babilonyalılar"dır (MÖ 426). Bu oyun Atina’nın iç ve dış politikasını taşlayan bir eserdir. Oyun, Dionysos şenliklerinde ve 3 kez de bayramında oynanmıştır.
Aristofanes, yapıtlarını koronun ve mimin önemini koruduğu dramatik dönemin sonlarında vermiştir. Koroya yer vermeyen son oyunu da ("Plutos") kısa süren ve MÖ 4. yüzyıldan önce yerini ’ya bırakan ’nın günümüze kalan tek örneği olarak bilinir.
Aristofanes’in yapıtlarının günümüzde de önemini koruması, diyaloglarındaki yaratıcılığa, genellikle yerinde ve ölçülü kullanılan yergi öğesine bağlanabilir. Özellikle Euripides’i alaya aldığı parodilerinin parlaklığının ve koro şarkılarının canlılığının yanı sıra barış, kadın-erkek ilişkileri, iktidara yergi gibi evrensel temaları ele alması, yapıtlarının geçerliliğini sağlayan diğer niteliklerdir. Her şeyden çok kadın ile erkek arasındaki aşk temasını işler. Oyunlarında para ve saygıdeğerlilik mutlu son için yeterli şartlardır.
Yazarın günümüze ulaşan oyunları
Günümüze ulaşan on bir metnin ilki "" (MÖ 425), yazarın sergilenen üçüncü oyunuydu. Bu eser Atina ve Sparta arasında yaşanan Peleponez Savaşlarını ele alıyordu. Aristofanes bu eserinde oldukça kaba fırça vuruşlarıyla ’u alaya alıyordu. Bu oyun bir yıl sonra oynanan ""ın (MÖ 424) bir önsözü niteliğindeydi.
MÖ 423’te oynanan "Bulutlar" tragedya ve eserlerinin yer aldığı yarışmada ancak üçüncülük aldı. Aristofanes bu eseri kendisi de başarısız bulduğundan oyunu tekrar ele aldı. Bu saldırılar Sokrates’e ve eğitim üzerine yöneltilmişti. Oyunun sonu oldukça yıkıcı oldu. Sokrates, tutuklanmasının ve ölüme mahkûm edilmesinin en önemli etkenlerinden biri olarak bu komedyayı gösterdi.
"" (MÖ 422) ise parayla tutulmuş ve yargı verme yetkisi olan jürileri keskin bir dille eleştiriyordu. Jüri üyeleri kocaman iğneleri olan eşek arılarına benzetilmişti. Oyundaki budala ihtiyarın adı Philokleon'dur (yani Kleon dostu), onu değiştirmeye çalışan oğlunu adı ise Bdelykleon'dur (yani Kleon düşmanı). Aristofanes bu eserinde, Kleon’a zenginlerin malına el koymasında yardım ediyorlar diye jüri üyelerini yeriyordu.
"Barış" (MÖ 421) yarışmada ikinci ödülü aldı. Bu eser Atina’nın Sparta ile savaşa son vermesini ve anlaşma yapılması gerektiğini savunan bir eserdi.
MÖ 414 yılında oynanan ve Aristofanes’in en sevilen oyunlarından biri olan "Kuşlar", ’dan sonra başa geçen Alkibiades’i konu alıyordu. Bu oyunda savaş bitkini iki Atinalı yurttaş, cennetle yeryüzü arasında, gökyüzünde bir kent kurarlar. Tanrılardan egemenliği çalıp kuşları evrenin efendileri yaparlar. Kuşlar, kaba şakaları en az olan oyunudur.
Bundan sonra Aristophanes’in savaşa karşı yazılmış ve çağımızda müzikali bile yapılmış Lysistrata’sı (MÖ 411) gelir. Atina halkı tarafından çok sevilen ve ertesi yıl yine tekrarlanan Lysistrata savaşa son vermeyi zorunlu kılmak için erkeklerine aşk grevi yapan Atinalı ve Spartalı kadınların isteklerinde nasıl başarıya ulaştıklarını gösterir.
Lysistrata’nın ikinci kez oynandığı ertesi yıl (MÖ 410) Euripides’e yeni bir saldırıyı getiren "Thesmophoria Şenliğini Kutlayan Kadınlar" (Thesmophoriazusae), Euripides’in "" adlı oyununa bir parodi olarak yazılmış eğlenceli ve hafif bir eserdi. Ancak yazarın Euripides’e daha büyük bir diğer saldırısı "Kurbağalar" (MÖ 405) ile geldi.
MÖ 393’te oynandığı sanılan "Kadınlar Mecliste" yazarın ilk oyunlarından çok farklıydı. Atina demokrasisi gerilemeye başladığından siyasal taşlamaya girmek zorlaşmıştı; çünkü baskı başlamıştı. Bu oyun, o dönemin kadınlarının yaygın olan görüşlerini temsil etmektedir. Aristofanes, bununla da yetinmeyerek, kadınların tarzlarıyla da dalga geçerek, tembellikleriyle ve çok içen halleriyle kocalarının hayatını cehenneme çevirdiklerini ima eder. Oyun kurgusu, şahsi mülkiyetin kaldırılması ve aile yapısının kaldırılması gibi görüşlerle de mizahi bir dille dalga geçmektedir.
Günümüze gelen on bir oyun metninden sonuncusu "Ploutos"tur (MÖ 388). İyice gerileyen Atina devletinde eleştiri yok olduğundan, yazar bu oyununda ancak kinaye sanatına sığınabilmişti. Bu oyunda , yani koronun doğrudan doğruya halkla konuşup yazarın düşüncelerini dile getirip yöneticileri suçladığı bölüm, yoktu. Böylece dönemi sona erdi ve yerini bıraktı.
Aristofanes, ayrıca, Platon'un "Şölen" adlı eserinde bir karakter olarak karşımıza çıkar. Bu eserde Platon, aşkın kökeninin komik ve söylencesel açıklamalarını belirtir.
Aristofanes'in Türkçeye çevrilmiş eserleri
| Wikimedia Commons'ta Aristofanes ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Aristofanes, Kadınların Savaşı - Lysistrata, çev. Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1966
- Aristofanes, Kuşlar, çev. Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1966
- Aristofanes, Eşek Arıları - , çev. Sabahattin Eyüboğlu, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1966
- Aristofanes, Bulutlar, çev. Ali Süha Delilbaşı, Mf.V., Ankara, 1957
- Aristofanes, Barış, çev. Azra Erhat, M.E.B., Ankara, 1966
- Aristofanes, Kurbağalar, çev. Nevzat Hatko, M.E.B., Ankara, 1946
- Aristofanes, Eşekarıları, Lysistrata, Kuşlar, Kömürcüler, Barış, çev. Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2006
- Aristofanes'ten Kadınlar Mecliste (Ecclesiazousae), eviren & çeviren: Yılmaz Güleryüz, e-kitap 201613 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., kitap: Töz Yayınları13 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ankara 2019
- Aristofanes'ten Zenginlik (Ploutus - komedya), eviren & çeviren: Yılmaz Güleryüz, e-kitap 201613 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., kitap: Töz Yayınları13 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ankara 2019
- Aristofanes'ten Kadınlar Şenlikte (Thesmophoriazusae), eviren & çeviren Yılmaz Güleryüz, e-kitap 201613 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., kitap: Töz Yayınları13 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ankara 2019
- Aristofanes'ten Kurbağalar (Batrakhoi), eviren & çeviren: Yılmaz Güleryüz, e-kitap 201613 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., kitap: Töz Yayınları13 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ankara 2019
Kaynakça
- ^ Fontaine, Michael (2014). The Oxford handbook of Greek and Roman comedy. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- ^ Harding, Phillip (2015). Athens transformed, 404-262 BC : from popular sovereignty to the dominion of the elite. New York: Oxford University Press. ISBN .
- ^ Livingstone, Niall (2017). Athens: the city as university. Londra: Oxford University Press. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aristofanes Aristophanes MO 446 MO 386 yillari arasinda yasamis bir komedya yazaridir AristofanesAristofanes in bustuDogumMO 446 Atina YunanistanOlumMO 386 Delfi YunanistanMeslekOyun yazariMilliyetYunanDonemMO 427 MO 386 Antik Yunan komedyasinin en buyuk yazari olarak nitelendirilen Aristofanes Atina da dogdu Babasinin adi Philippos tur Gencligine dair kesinlik tasiyan bilgiler olmamakla birlikte gunumuze ulasamayan ilk oyunu Bilgelerin Soleni nin MO 427 de oynandigi bilinmektedir Dolayisiyla Aristofanes in oyun yazarligi doneminin Perikles in olumunden MO 429 sonraki doneme tekabul ettigi soylenebilir Yazar Atina demokrasisinin en parlak donemine yetismistir Perikles in olumunden sonra basa gecenlerin cikarci ve ikiyuzlu davranislari Aristofanes in komedyalarinda sik sik yerilir Ozellikle Peloponez Savasi esnasinda savas cigirtkanligi yapan kisiler Aristofanes in Baris Uclemesi diye adlandirilan komedya eserlerinde alaya alinirlar Bu ucleme yazarin Lysistrata veya Kadinlar Savasi MO 411 MO 421 MO 425 adli oyunlarindan olusmaktadir Aristofanes geleneklere bagli ve her yenilige tepki gosteren bir yazardi Dusuncelerinde tutucuydu Edebiyatta ve sanatta yapilan yenilikleri pek begenmezdi Ona gore en iyi tragedya yazari Eshilos tur Oysa her yonuyle yeni olan Euripides i tutmaz komedyalarinda onunla alay ederdi Yazarin tutumu Sofistlere ve dogal olarak Sokrates e karsi da ayniydi cunku Aristofanes in gozunde bunlar tehlikeli ihtilalcilerdi gelenekleri yikan toreleri saymayan dusunurlerdi Tum bunlara ragmen MO 411 de yazdigi Lysistrata oyununda gerceklesecegini umdugu barisi tesis etme gorevini kadinlara verir Bu durum kadinlarin yurttas bile sayilmadiklari Atina toplumu acisindan onemli bir adimdir Aristofanes in gunumuze ulasmayan ikinci oyunu ise Babilonyalilar dir MO 426 Bu oyun Atina nin ic ve dis politikasini taslayan bir eserdir Oyun Dionysos senliklerinde ve 3 kez de bayraminda oynanmistir Aristofanes yapitlarini koronun ve mimin onemini korudugu dramatik donemin sonlarinda vermistir Koroya yer vermeyen son oyunu da Plutos kisa suren ve MO 4 yuzyildan once yerini ya birakan nin gunumuze kalan tek ornegi olarak bilinir Aristofanes in yapitlarinin gunumuzde de onemini korumasi diyaloglarindaki yaraticiliga genellikle yerinde ve olculu kullanilan yergi ogesine baglanabilir Ozellikle Euripides i alaya aldigi parodilerinin parlakliginin ve koro sarkilarinin canliliginin yani sira baris kadin erkek iliskileri iktidara yergi gibi evrensel temalari ele almasi yapitlarinin gecerliligini saglayan diger niteliklerdir Her seyden cok kadin ile erkek arasindaki ask temasini isler Oyunlarinda para ve saygidegerlilik mutlu son icin yeterli sartlardir Yazarin gunumuze ulasan oyunlariGunumuze ulasan on bir metnin ilki MO 425 yazarin sergilenen ucuncu oyunuydu Bu eser Atina ve Sparta arasinda yasanan Peleponez Savaslarini ele aliyordu Aristofanes bu eserinde oldukca kaba firca vuruslariyla u alaya aliyordu Bu oyun bir yil sonra oynanan in MO 424 bir onsozu niteligindeydi MO 423 te oynanan Bulutlar tragedya ve eserlerinin yer aldigi yarismada ancak ucunculuk aldi Aristofanes bu eseri kendisi de basarisiz buldugundan oyunu tekrar ele aldi Bu saldirilar Sokrates e ve egitim uzerine yoneltilmisti Oyunun sonu oldukca yikici oldu Sokrates tutuklanmasinin ve olume mahkum edilmesinin en onemli etkenlerinden biri olarak bu komedyayi gosterdi MO 422 ise parayla tutulmus ve yargi verme yetkisi olan jurileri keskin bir dille elestiriyordu Juri uyeleri kocaman igneleri olan esek arilarina benzetilmisti Oyundaki budala ihtiyarin adi Philokleon dur yani Kleon dostu onu degistirmeye calisan oglunu adi ise Bdelykleon dur yani Kleon dusmani Aristofanes bu eserinde Kleon a zenginlerin malina el koymasinda yardim ediyorlar diye juri uyelerini yeriyordu Baris MO 421 yarismada ikinci odulu aldi Bu eser Atina nin Sparta ile savasa son vermesini ve anlasma yapilmasi gerektigini savunan bir eserdi MO 414 yilinda oynanan ve Aristofanes in en sevilen oyunlarindan biri olan Kuslar dan sonra basa gecen Alkibiades i konu aliyordu Bu oyunda savas bitkini iki Atinali yurttas cennetle yeryuzu arasinda gokyuzunde bir kent kurarlar Tanrilardan egemenligi calip kuslari evrenin efendileri yaparlar Kuslar kaba sakalari en az olan oyunudur Bundan sonra Aristophanes in savasa karsi yazilmis ve cagimizda muzikali bile yapilmis Lysistrata si MO 411 gelir Atina halki tarafindan cok sevilen ve ertesi yil yine tekrarlanan Lysistrata savasa son vermeyi zorunlu kilmak icin erkeklerine ask grevi yapan Atinali ve Spartali kadinlarin isteklerinde nasil basariya ulastiklarini gosterir Lysistrata nin ikinci kez oynandigi ertesi yil MO 410 Euripides e yeni bir saldiriyi getiren Thesmophoria Senligini Kutlayan Kadinlar Thesmophoriazusae Euripides in adli oyununa bir parodi olarak yazilmis eglenceli ve hafif bir eserdi Ancak yazarin Euripides e daha buyuk bir diger saldirisi Kurbagalar MO 405 ile geldi MO 393 te oynandigi sanilan Kadinlar Mecliste yazarin ilk oyunlarindan cok farkliydi Atina demokrasisi gerilemeye basladigindan siyasal taslamaya girmek zorlasmisti cunku baski baslamisti Bu oyun o donemin kadinlarinin yaygin olan goruslerini temsil etmektedir Aristofanes bununla da yetinmeyerek kadinlarin tarzlariyla da dalga gecerek tembellikleriyle ve cok icen halleriyle kocalarinin hayatini cehenneme cevirdiklerini ima eder Oyun kurgusu sahsi mulkiyetin kaldirilmasi ve aile yapisinin kaldirilmasi gibi goruslerle de mizahi bir dille dalga gecmektedir Gunumuze gelen on bir oyun metninden sonuncusu Ploutos tur MO 388 Iyice gerileyen Atina devletinde elestiri yok oldugundan yazar bu oyununda ancak kinaye sanatina siginabilmisti Bu oyunda yani koronun dogrudan dogruya halkla konusup yazarin dusuncelerini dile getirip yoneticileri sucladigi bolum yoktu Boylece donemi sona erdi ve yerini birakti Aristofanes ayrica Platon un Solen adli eserinde bir karakter olarak karsimiza cikar Bu eserde Platon askin kokeninin komik ve soylencesel aciklamalarini belirtir Aristofanes in Turkceye cevrilmis eserleriWikimedia Commons ta Aristofanes ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Aristofanes Kadinlarin Savasi Lysistrata cev Azra Erhat Sabahattin Eyuboglu Remzi Kitabevi Istanbul 1966 Aristofanes Kuslar cev Azra Erhat Sabahattin Eyuboglu Remzi Kitabevi Istanbul 1966 Aristofanes Esek Arilari cev Sabahattin Eyuboglu Remzi Kitabevi Istanbul 1966 Aristofanes Bulutlar cev Ali Suha Delilbasi Mf V Ankara 1957 Aristofanes Baris cev Azra Erhat M E B Ankara 1966 Aristofanes Kurbagalar cev Nevzat Hatko M E B Ankara 1946 Aristofanes Esekarilari Lysistrata Kuslar Komurculer Baris cev Azra Erhat Sabahattin Eyuboglu Turkiye Is Bankasi Yayinlari Istanbul 2006 Aristofanes ten Kadinlar Mecliste Ecclesiazousae eviren amp ceviren Yilmaz Guleryuz e kitap 201613 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde kitap Toz Yayinlari13 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara 2019 Aristofanes ten Zenginlik Ploutus komedya eviren amp ceviren Yilmaz Guleryuz e kitap 201613 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde kitap Toz Yayinlari13 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara 2019 Aristofanes ten Kadinlar Senlikte Thesmophoriazusae eviren amp ceviren Yilmaz Guleryuz e kitap 201613 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde kitap Toz Yayinlari13 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara 2019 Aristofanes ten Kurbagalar Batrakhoi eviren amp ceviren Yilmaz Guleryuz e kitap 201613 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde kitap Toz Yayinlari13 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara 2019Kaynakca Fontaine Michael 2014 The Oxford handbook of Greek and Roman comedy Oxford Oxford University Press ISBN 978 0190887216 Harding Phillip 2015 Athens transformed 404 262 BC from popular sovereignty to the dominion of the elite New York Oxford University Press ISBN 978 0415873925 Livingstone Niall 2017 Athens the city as university Londra Oxford University Press ISBN 978 0367864675