Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kabakçı Mustafa İsyanı, Kabakçı Mustafa’nın Mayıs 1807 tarihinde, liderliğini yaptığı isyandır. İsyan sonucunda III. Selim tahttan indirilerek yerine IV. Mustafa geçirilmiştir.
| Kabakçı Mustafa İsyanı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Osmanlı Devleti | Kabakçı Mustafa Çetesi | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| III. Selim | Kabakçı Mustafa | ||||||||
İsyanın başlaması ve gelişimi
Bu isyanın esasında pek çok nedeni vardır. 1789 Fransız ihtilâli'nden sonra Avrupa’da çıkan milliyetçilik akımı, Osmanlı'yı diğer Avrupalı ülkeler kadar çabuk etkilememişti. Hattâ Sultan III. Selim, Nizâm-ı Cedîd adı ile askerî, mülkî, idari, ticarî, sosyal ve siyasi bir dizi ıslahat teşebbüslerine girişerek, devlete yeni bir hayatiyet ve canlılık getirdi. Bu durum özellikle Avrupa ve Osmanlı toprakları üzerinde paylaşım çatışmaları yaşayan Rusya, Fransa ve İngiltere’nin hiçbirinin hoşuna gitmiyordu.1789 Fransız ihtilali sonrası Avrupa'da Fransız yayılması sonrası başlayan, 1790-1795 Rumeli Dağlı İsyanları,1798 Napolyon Bonapart'ın Mısır'ı işgali,1805 de Kara Yorgi önderliğinde başlayan , 1805 İngilizlerin Mısır'ı tahliye etmemesi, 1806 Osmanlı-Rus savaşı, 1807 Osmanlı-İngiliz savaşı ve İngiliz donanmasının İskenderiye’yi işgali, tamamen Osmanlı İmparatorluğunun toprak bütünlüğüne karşı gelişmelerdi.
Bunlara ek olarak içeride de, III.Selim'in kurduğu modern Nizâm-ı Cedîd ordusuna karşı, rahata alışmış yeniçeriler, yerel ayanlar, bu ordu ve diğer yenilikler için ihdas edilen İrad-ı Cedid, bahriye hazinesi gibi yeni koyulan vergilerin mültezimlerde yarattığı isteksizlik gibi nedenler de vardı. 12 Nisan 1807 de Osmanlı ordusu Rusya ile savaşmak üzere yola çıktığında Serdar-ı Ekrem Sadrazam Çelebi Mustafa Paşa yerine kaymakamlık görevine, Nizam-ı Cedid karşıtı atandı. Köse Musa Paşa, ordunun yokluğunda asayişi sağlamak üzere Nizam-ı Cedid askerlerini şehirdeki değişik karakollara dağıttı ve ek olarak Trabzon'dan 2000 kadar yamak getirtti. Fransızların İstanbul Sefîri Sebastiani’nin teşviki, yamaklara Nizam-ı Cedid'in elbiselerinin giydirileceği söylentisi, zaten Vehhabi isyanı nedeniyle hacca da gidemeyen yerel halkın da huzursuzluğu gibi nedenlerle, 25 Mayıs 1807 sabahı bir anda âsiler, ayaklanmaya hazır hâle geldiler ve yamaklar içlerinden hareketlenme başladı. Gerici yerel vaizler de Nizam-ı Cedid askerine giydirilen pantolon ve ceketin de dinen caiz olmadığına dair söylentiler çıkartarak yerel halkı da bu isyanın içine çekmeye çalışıyorlardı. Sadaret Kaymakamı Köse Musa Paşa’nın telkinleriyle, yamaklar, Haseki Halil Ağayı parçaladılar.
Bu hareket ile isyan başlatıldı. Büyükdere Çayırında toplanan âsiler, Kastamonulu Kabakçı Mustafa’yı lider seçtiler. İsyan genişledi. Beş yüz kadar âsi, İstanbul’a yürüdü. Âsileri, Levend Çiftliğindeki bir tabur nizamî asker durdurmaya kâfiyken, Köse Musa, Nizâm-ı Cedîd askerinin harekâtını durdurdu. Sultan III. Selim kan dökülmesini istemedi. Sultan III. Selim “Bu işlere sebep, benim hilmimdir (yumuşak huylu olmamdır)!” demesi üzerine, Köse Musa, âsileri teskin edeceğini ifade ederek, Nizâm-ı Cedîd askerlerinin kaldırıldığı hakkındaki fermanı çıkarttı.
Kararın hemen ardından Köse Musa harekete geçti. Çardak ve Unkapanı İskelesine gelen âsiler, yeniçeriler ile birleşip, Nizâm-ı Cedîd taraftarı devlet adamlarını katlettiler. Daha sonra "Pâdişâhı da istemiyoruz "diye bağıran âsiler, 29 Mayıs 1807’de, Sultan III. Selim'i tahttan indirip, yerine IV. Mustafa'yı geçirdiler.
Kabakçı Mustafa'nın Sonu
Ana madde: Alemdar Paşa Baskını
"Rusçuk Yaranı" adı ile anılan gizli bulunan, reform ve III. Selim yanlısı ve önemli devlet görevleri yüklenmiş olan grup (Sedaret Mektupçusu Tahsin, Başmuhasebeci Ramiz, Tuna Yalisi Mubayaacısı Behiç, Sadaret Kethudası Refik, Reisikuttab Galip efendiler) çaba göstererek hiç velvele çıkartılmadan Alemdar Mustafa Paşa ve seymenler ve Kıraçali ordusunun Edirne'ye gelmesini sağlamışlardı. Bu ordu mensupları Trakya'da yollar ve konaklara dağılarak İstanbul Trakya seyahatlerini önlemişlerdi. İşşemri ile 300 kişilik bir süvari baskın birliği oluşturulmuş ve Pınarhisar Ayanı Uzun Ali Ağa emrinde 14 Temmuz'da Rumelifeneri Kalesi'ni basmışlardır. Kalede bulunan Kabakçı Mustafa bu baskın sonucu hemen öldürülmüştür. Fakat yamaklar İstanbul'dan getirdikleri toplarla direnişe geçmişlerdi. Buna karşılık olarak baskıncı birlik ellerine geçirdikleri Anadolufeneri Kalesi toplarını kullanmaya başlamışlardı. Müthiş bir muharebe başlamıştı. Rumelifeneri köyü yamaklar tarafından yakılmış; Rumelikavağı, Sarıyer, Yeniköy yıkılıp yakılıp büyük zarar görüştü. Sivil halk denizden sandallarla kaçıp kurtulmaya çalışmaktaydı. Bu muharebe 4 gün sürmüş ve sonunda yamaklar tepelenmişti. Yamaklardan 300 ölü; Alemdar milislerinden 13 ölü zayiat doğmuştu.
II. Mahmud'un tahta çıkışı ve IV. Mustafa'nın sonu
Ana madde: Alemdar Paşa Baskını
28 Temmuz günü Bayraktar Mustafa Paşa Istanbul'a gelmiş ve Topkapı sarayını basarak saray avlusuna geçmişti. Mustafa Paşa, Şehzade Mahmud'un getirilmesini emretmişti. IV. Mustafa bu haberi alınca korkuya kapılarak amcası III. Selim ve kardeşi Şehzade Mahmud'un idam edilmesini emretmiştir. III. Selim acımasızca katledilmişti fakat Şehzade Mahmud kurtulmuştu. Daha sonra Alemdar Paşa şehzadeyi tahta çıkarmıştı. Sultan II. Mahmud ilk önceleri kardeşi Mustafa'yı öldürme taraftarı değildi fakat daha sonra Yeniçeriler ile bir isyan tertip etme çabalarına girişmesi sonucu şeyhülislamdan aldığı fetva ile kardeşini idam etti. Daha sonralarında Alemdar Paşa da öldürülmüştü (bknz: Alemdar Vakası).
Kaynakça
- ^ Yücel, Yaşar ve Sevim, Ali (1990 1.bas.) Türkiye Tarihi Cilt:IV, sayfa: 165-166, Türk Tarih Kurumu Yayınları
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kabakci Mustafa Isyani Kabakci Mustafa nin Mayis 1807 tarihinde liderligini yaptigi isyandir Isyan sonucunda III Selim tahttan indirilerek yerine IV Mustafa gecirilmistir Kabakci Mustafa IsyaniTarihMayis 1807BolgeIstanbulSebepYenicerilerin III Selim tarafindan kurulan Nizam i Cedid ordusunu kendilerine karsi tehdit olarak gormesi SonucIII Selim tahtan indirilip yerine IV Mustafa gecirildi III Selim IV Mustafa nin emriyle katledildi Nizam i Cedid Ordusu lagvedildi TaraflarOsmanli DevletiKabakci Mustafa CetesiKomutanlar ve liderlerIII SelimKabakci MustafaIsyanin baslamasi ve gelisimiBu isyanin esasinda pek cok nedeni vardir 1789 Fransiz ihtilali nden sonra Avrupa da cikan milliyetcilik akimi Osmanli yi diger Avrupali ulkeler kadar cabuk etkilememisti Hatta Sultan III Selim Nizam i Cedid adi ile askeri mulki idari ticari sosyal ve siyasi bir dizi islahat tesebbuslerine giriserek devlete yeni bir hayatiyet ve canlilik getirdi Bu durum ozellikle Avrupa ve Osmanli topraklari uzerinde paylasim catismalari yasayan Rusya Fransa ve Ingiltere nin hicbirinin hosuna gitmiyordu 1789 Fransiz ihtilali sonrasi Avrupa da Fransiz yayilmasi sonrasi baslayan 1790 1795 Rumeli Dagli Isyanlari 1798 Napolyon Bonapart in Misir i isgali 1805 de Kara Yorgi onderliginde baslayan 1805 Ingilizlerin Misir i tahliye etmemesi 1806 Osmanli Rus savasi 1807 Osmanli Ingiliz savasi ve Ingiliz donanmasinin Iskenderiye yi isgali tamamen Osmanli Imparatorlugunun toprak butunlugune karsi gelismelerdi Bunlara ek olarak iceride de III Selim in kurdugu modern Nizam i Cedid ordusuna karsi rahata alismis yeniceriler yerel ayanlar bu ordu ve diger yenilikler icin ihdas edilen Irad i Cedid bahriye hazinesi gibi yeni koyulan vergilerin multezimlerde yarattigi isteksizlik gibi nedenler de vardi 12 Nisan 1807 de Osmanli ordusu Rusya ile savasmak uzere yola ciktiginda Serdar i Ekrem Sadrazam Celebi Mustafa Pasa yerine kaymakamlik gorevine Nizam i Cedid karsiti atandi Kose Musa Pasa ordunun yoklugunda asayisi saglamak uzere Nizam i Cedid askerlerini sehirdeki degisik karakollara dagitti ve ek olarak Trabzon dan 2000 kadar yamak getirtti Fransizlarin Istanbul Sefiri Sebastiani nin tesviki yamaklara Nizam i Cedid in elbiselerinin giydirilecegi soylentisi zaten Vehhabi isyani nedeniyle hacca da gidemeyen yerel halkin da huzursuzlugu gibi nedenlerle 25 Mayis 1807 sabahi bir anda asiler ayaklanmaya hazir hale geldiler ve yamaklar iclerinden hareketlenme basladi Gerici yerel vaizler de Nizam i Cedid askerine giydirilen pantolon ve ceketin de dinen caiz olmadigina dair soylentiler cikartarak yerel halki da bu isyanin icine cekmeye calisiyorlardi Sadaret Kaymakami Kose Musa Pasa nin telkinleriyle yamaklar Haseki Halil Agayi parcaladilar Bu hareket ile isyan baslatildi Buyukdere Cayirinda toplanan asiler Kastamonulu Kabakci Mustafa yi lider sectiler Isyan genisledi Bes yuz kadar asi Istanbul a yurudu Asileri Levend Ciftligindeki bir tabur nizami asker durdurmaya kafiyken Kose Musa Nizam i Cedid askerinin harekatini durdurdu Sultan III Selim kan dokulmesini istemedi Sultan III Selim Bu islere sebep benim hilmimdir yumusak huylu olmamdir demesi uzerine Kose Musa asileri teskin edecegini ifade ederek Nizam i Cedid askerlerinin kaldirildigi hakkindaki fermani cikartti Kararin hemen ardindan Kose Musa harekete gecti Cardak ve Unkapani Iskelesine gelen asiler yeniceriler ile birlesip Nizam i Cedid taraftari devlet adamlarini katlettiler Daha sonra Padisahi da istemiyoruz diye bagiran asiler 29 Mayis 1807 de Sultan III Selim i tahttan indirip yerine IV Mustafa yi gecirdiler Kabakci Mustafa nin SonuAna madde Alemdar Pasa Baskini Ruscuk Yarani adi ile anilan gizli bulunan reform ve III Selim yanlisi ve onemli devlet gorevleri yuklenmis olan grup Sedaret Mektupcusu Tahsin Basmuhasebeci Ramiz Tuna Yalisi Mubayaacisi Behic Sadaret Kethudasi Refik Reisikuttab Galip efendiler caba gostererek hic velvele cikartilmadan Alemdar Mustafa Pasa ve seymenler ve Kiracali ordusunun Edirne ye gelmesini saglamislardi Bu ordu mensuplari Trakya da yollar ve konaklara dagilarak Istanbul Trakya seyahatlerini onlemislerdi Issemri ile 300 kisilik bir suvari baskin birligi olusturulmus ve Pinarhisar Ayani Uzun Ali Aga emrinde 14 Temmuz da Rumelifeneri Kalesi ni basmislardir Kalede bulunan Kabakci Mustafa bu baskin sonucu hemen oldurulmustur Fakat yamaklar Istanbul dan getirdikleri toplarla direnise gecmislerdi Buna karsilik olarak baskinci birlik ellerine gecirdikleri Anadolufeneri Kalesi toplarini kullanmaya baslamislardi Muthis bir muharebe baslamisti Rumelifeneri koyu yamaklar tarafindan yakilmis Rumelikavagi Sariyer Yenikoy yikilip yakilip buyuk zarar gorustu Sivil halk denizden sandallarla kacip kurtulmaya calismaktaydi Bu muharebe 4 gun surmus ve sonunda yamaklar tepelenmisti Yamaklardan 300 olu Alemdar milislerinden 13 olu zayiat dogmustu II Mahmud un tahta cikisi ve IV Mustafa nin sonuIII Selim Ana madde Alemdar Pasa Baskini 28 Temmuz gunu Bayraktar Mustafa Pasa Istanbul a gelmis ve Topkapi sarayini basarak saray avlusuna gecmisti Mustafa Pasa Sehzade Mahmud un getirilmesini emretmisti IV Mustafa bu haberi alinca korkuya kapilarak amcasi III Selim ve kardesi Sehzade Mahmud un idam edilmesini emretmistir III Selim acimasizca katledilmisti fakat Sehzade Mahmud kurtulmustu Daha sonra Alemdar Pasa sehzadeyi tahta cikarmisti Sultan II Mahmud ilk onceleri kardesi Mustafa yi oldurme taraftari degildi fakat daha sonra Yeniceriler ile bir isyan tertip etme cabalarina girismesi sonucu seyhulislamdan aldigi fetva ile kardesini idam etti Daha sonralarinda Alemdar Pasa da oldurulmustu bknz Alemdar Vakasi Kaynakca Yucel Yasar ve Sevim Ali 1990 1 bas Turkiye Tarihi Cilt IV sayfa 165 166 Turk Tarih Kurumu Yayinlari