Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında birçok cephede yapılmış savaştır. Napolyon Bonapart'ın önderliğindeki Fransa'nın Avrupa'da başlattığı savaşların (Napolyon savaşları) arka planında yer almıştır.
| 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Rus Savaşları ve Napolyon Savaşları | |||||||
 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu Çerkesya |
 Devrimci Sırbistan | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Tığujıqo Kızbeç Zanuqo Seferbiy |  Aleksandr Prozorovski Pyotr Bagration Nikolay Kamenski Mihail Kutuzov | ||||||
Osmanlı Padişahı III. Selim'in saltanatı döneminde 1792-1805 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya barış içinde yaşamışlardı. Hatta Osmanlı İmparatorluğu Mısır'ı işgal eden Fransa'ya karşı İngiltere ve Rusya ile işbirliği yaptı. 24 Eylül 1805 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu Rusya ile mevcut ittifak antlaşmasını yeniledi. Ancak bu antlaşmanın imzasından kısa bir süre sonra Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya arasında yeni bir anlaşmazlık çıktı. Rusya, Osmanlıların Rus yanlısı Alexander Muzuri (Eflak) ve Konstantin İpsilantis (Boğdan) voyvodaları görevden almasından hoşnut değildi. General komutasındaki 40.000 civarında Rus askeri 11 Kasım 1806'da Dinyester'i geçerek Eflak ve Boğdan'a girdi. III. Selim 22 Aralık 1806 tarihinde boğazları kapattı ve Rusya'ya savaş ilan etti.
İlk çarpışmalar
1806 yılının Kasım ayında savaş ilan etmeden Eflak ve Boğdan'a giren ve karşısına düzenli bir Osmanlı kuvvetinin çıkamadığı Rus ordusu, kısa bir süre içerisinde Kili, Bender, Hotin ve Akkerman Kalesi gibi kalelerden kimini savaşla ve kimini de hileyle ele geçirdi. Bu kalelerin işgal edilmesinin ardından, İzmail Kalesi'nin de teslim olacağını zanneden Ruslar, kalenin önüne geldiklerinde beklemedikleri bir karşılık gördüler. Daha ilk çatışmada üç bin dolayındaki Rus birliği, altı yüz süvarisi bulunan ve kaleye yardıma gelmiş Pehlivan İbrahim Ağa tarafından bozguna uğradılar. Zaferin ardından Pehlivan İbrahim Ağa mirahor-ı evvel rütbesi ile, Kale muhafızı Kasım Paşa da vezirlik rütbesinin yanı sıra gazilik unvanı ile ödüllendirildi. İzmail Kalesi'nin savunmasını sağlamlaştıran Pehlivan İbrahim Ağa beş yüz kadar atlısıyla binbeş yüz kişilik Rus süvari birliklerini İzmail'e dokuz saat mesafedeki Çamasuy Karyesi'nde bozguna ugrattı. 26 Ağustos 1807 tarihindeki mütarekeye kadar devam eden bir buçuk yıllık süreçte , gönüllü birliklerin yanı sıra Veli Paşa, Karslı Ali Paşa ve Boşnak Abdullah Ağa gibi komutanların da yardımıyla İsmail kalesindeki savunmasını sürdürdü ve düşmanı karşısında bir adım bile geri çekilmedi. Serdar-ı Ekrem olan sadrazam Keçiboynuzu İbrahim Hilmi Paşa komutasında Osmanlı ordusu ise, 12 Nisan 1807'de Bulgaristan'dan Tuna Nehri üzerinden Eflak topraklarına girerek Bükreş'e yöneldiyse de, Mikail Miloradoviç komutasındaki Rus ordusu tarafından 2 Haziran 1807 tarihinde Obileşti Muharebesi'nde püskürtüldü.
Doğu Cephesinde ise İvan Gudoviç komutasındaki 17.000 kişilik Rus birliği 18 Haziran 1807 tarihinde 'nde Kör Yusuf Ziyaüddin Paşa komutasındaki yaklaşık 20.000 kişilik Türk birliğini mağlup etmeyi başardı. Bu iki muharebe sonucunda Batı ve Doğu cephelerinde durum sabitlendi.
Denizde ise Dmitry Senyavin'in komutanlığındaki Rus donanması, Seydi Ali Paşa (Yusuf Paşazade) komutasındaki Türk donanmasına üstünlük sağlamayı başardı. 22-23 Mayıs 1807 tarihlerinde Çanakkale Muharebesi'nde, 19-22 Haziran 1807 tarihlerinde de 'nde galip gelen Rus donanması Ege Denizi'nde hareket serbestisi kazandı.
Kabakçı Mustafa İsyanı
Bu çarpışmalar sürerken İstanbul büyük bir siyasi kargaşa içine girdi. 29 Mayıs 1807 tarihinde Kabakçı Mustafa isyanı sonucu III. Selim Osmanlı tahtından indirilmiş ve yerine IV. Mustafa tahta geçmişti. IV. Mustafa'nın saltanatı boyunca Osmanlı sarayında büyük bir kargaşa yaşandı. Yeniçeriler saraya hakim oldular. 28 Temmuz 1808 yılında taht tekrar el değiştirdi. IV. Mustafa'nın yerine II. Mahmut tahta geçti.
Çarpışmaların yeniden başlaması
1807 yılında Fransa ile Tilsit Antlaşması'nı imzalayarak Fransa baskısını bir süreliğine bertaraf eden Rusya 28 Mart 1809 yılında Tuna cephesinden harekete geçti ve 2 yıla yakın süredir durmuş olan çatışmalar yeniden başladı. 'un Bükreş'te ölümünden sonra 1808 yılında onun yerine atanan Aleksandr Prozorovski komutasındaki Rus birlikleri Dobruca'yı işgale başladılar. Dobruca'yı geçen Rus ordusu ikiye ayrılıp, bir kısmı ile Varna'ya hareket ederken diğer kısmı ile Osmanlı ordusu üzerine saldırmıştı. İbrail(Brăila)'i almakla görevlendirilen Mihail Kutuzov'un taarruzu reddetmesi üzerine Aleksandr Prozorovski bizzat kolordunun komutasını ele aldı. 17 Nisan'da İbrail(Brăila)'i yoğun bombardımana başlayan Rus ordusu, Aleksandr Prozorovski'nin emriyle 19 Nisan'ı 20 Nisan'a bağlayan gece taarruza geçti. Fakat hücum başarılı olmadı ve Rus ordusu büyük kayıp verdi. Hezimet nedeni ile Aleksandr Prozorovski histeri nöbetine tutuldu ve onu teskin etmeye çalışan Mihail Kutuzov'u başarısızlıktan sorumlu tutarak onu kolordu komutanlığından azletti. 7 Mayıs 1809 tarihinde İbrail(Brăila) kuşatmasını kaldırıp geri çekilen Aleksandr Prozorovski, 9 Ağustos 1809'da Tuna karargahında hayatını kaybetti. Çar I. Aleksandr (Rusya), onun yerine piyade ordusundan General Prens Pyotr Bagration'u atadı.
General Prens Pyotr Bagration'un ilk operasyonu, 14 Ağustos 1809 tarihinde Maçin () kalesinin kuşatılması oldu. 18 Ağustos 1809'da kale garnizonu teslim oldu. 22 Ağustos tarihinde ise iki gün süren bombardımanın ardından Kirsova () kalesi Rusların eline geçmiş, böylelikle Rus ordusu Tuna üzerinde seyyar bir köprü kurmaya başlamıştı.
Rus ilerleyişine engel olmak için harekete geçen Tuna komutanı Koca Hüsrev Mehmed Paşa’nın komutasındaki 12.000 kişilik Türk kolordusu 4 Eylül 1809 tarihinde Resvan’da Pyotr Bagration'un Rus birlikleri tarafından bozguna uğratıldı. Bu savaşın ardından bölgenin önemli kaleleri, kale muhafızlığını eski sadrazam Çelebi Mustafa Paşa'nın yaptığı İbrail kalesi ve İzmail kalesi sırasıyla 14 Eylül ve 21 Kasım'da düştü. İlerleyen Rus birlikleri 11 Eylül 1809 tarihinde Silistre'yi kuşattı. Silistre savunmasında görev yapan Pehlivan İbrahim Ağa’nın başarılı savunması ve yardıma gelen ayanlar ile sadrazamın Rusçuk’tan Silistre’ye doğru ilerlemesi Ruslar’ın Silistre önlerindeki istihkâmlarda küçük birlikler bırakarak, Silistre’ye iki saat mesafede Tuna'nın sol sahilinde bir mevkiye çekilmesiyle sonuçlanmıştı. Tepedelenli Ali Paşa’nın oğlu Muhtar Paşa’nın da yardıma gelmesi ile Pehlivan İbrahim Ağa kumandasındaki Osmanlı ordusu 10 Ekim'de 'nde Rus birliklerini durdurmuş; Osmanlı ordusunda bine yakın şehit verilirken, Rus ordusunda 10 binin üzerinde ölü ve zâyiât vermiştir. Bu zaferden sonra 29 Ekim 1809 tarihinde İbrahim Ağa'ya vezirlik payesi verildi ve o günden sonra da "Baba Paşa" diye anılmaya başlandı. Muhtar Paşa da "Hızır Paşa" adını aldı. 23 Temmuz 1809 tarihinde Serdar-ı Ekrem Yusuf Ziya Paşa komutasında Rumeli'ye doğru harekete geçen Osmanlı ordusun ilerlemesiyle arkadan sarılma tehlikesini gören Rus ordusu önce Silistre'ye oradan da Eflâk'a çekilmek zorunda kalmış; buna karşılık Osmanlı ordusu, kış mevsiminin de etkisiyle 22 Kasım'da Şumnu Karargâhı'na geri dönmüş; Pehlivan İbrahim Ağa komutasındaki kuvvetlere ise Hacıoğlu Pazarcık adı verilen bölgede kışlaması Yusuf Ziya Paşa tarafından emredilmiştir. Yaklaşık altı, yedi aydır kuşatma altında bulunan İzmail ve İbrail Kaleleri'ne yardım gönderilemediğinden düşman eline geçtiği haberi Şumnu Karargâhı'na dönüldükten sonra haber alınmıştır.
Savaşın Bulgaristan'a yayılması ve Bâtın Muharebesi
1809 yılında Dobruca'nın denetimini eline geçiren Rus ordusu 1810 yılında, ordu kumandanlığını Pyotr Bagration'dan devralan Nikolay Kamenski'nin emriyle Bulgaristan'a yöneldi. Nikolay Kamenski, Silistre kuşatması görevini Fransız göçmeni kolordu komutanı A.F.Langeron'a vermiş, kendisi de bizzat Rusçuk kuşatmasına katılmaya karar vermiştir. 1810 Mayıs'tan itibaren üç kol halinde ilerleyen Rus birliklerinin bir kısmı da Hacıoğlu Pazarcık'ta bulunan Pehlivan İbrahim Paşa üzerine yürüdü. Bunun üzerine karşı ilerleyişe geçen üç dört bin kişilik Pehlivan Paşa kuvvetleri, çarpışa çarpışa geri çekilmek zorunda kaldılar. Piletof adındaki bir kumandanın emrindeki onbeşbin kişilik özel bir Rus birliği, en sonunda Pehlivan Paşa'yı Hacıoğlu Pazarcık'nda kuşatma altına aldılar. Türk ordusunun 10 Mayıs 1810'da 'nde Rus ordusuna mağlup olmasının ardından, 18 Haziran 1810 tarihinde Hacıoğlu Pazarcık'ın işgal edilmesine değin çarpışan Pehlivan İbrahim Paşa hasta ve yaralı bir halde esir düştü. 30 Mayıs'ta yardım alma olanağı kalmadığı için teslim olan Silistre ve 1 Haziran'da Razgrad Rusların eline geçti. İleri harekâtını sürdüren Rus ordusu Haziran başında Rusçuk ve Şumnu'yu kuşattı. 22 Temmuz 1810'da düzenlenen taarruz Rus ordusuna büyük kayıplara mal oldu.
16 Ağustos 1810'da taarruza geçen General Uvarov komutasındaki Rus birliği, Türk garnizonu karşısında yenilgiye uğradı ve geri çekildi. Kuşatma halindeki Rusçuk garnizonu takviye beklerken, Rusçuk seraskerliğine atanan 40.000 kişilik ordusuyla Tırnova ile Rusçuk arasında 'nde Rusları mağlup etti. Rusçuk'un batısındaki Batın deresinde savunma düzenine geçen Türk ordusu 25 Ağustos'ta 'nde, Rus ordusuna komuta eden Nikolay Kamenski tarafından, Rus nehir filosu'nun da desteği ile, ağır bir yenilgiye uğratıldı. Rus süvarileri tarafından 15 km kadar takip edilen Muhtar Paşa'nın Arnavutları ve ayanların emrindeki birlikler 7 Eylülde tamamen yenildiler, hatta neredeyse yok edildiler. 21 bin asker ve 140 toptan oluşan düşmanın üstün gücü karşısında 8 bin Türk hayatını kaybetti. Rus General İlovaitzki ile birlikte 3 general ve 78 subay da Rus kayıpları arasında idi. Muharebede da vurularak hayatını kaybetti. Alınan mağlubiyette, komuta kademesinin yerinde karar alamaması ve hızlı hareket edememesinin de etkisi vardı. Öyle ki Osmanlı Serdar-ı ekremi Kör Yusuf Ziyaüddin Paşa, zamanında 'ya yardıma gitseydi ağır bir yenilgi yerine parlak bir zafer kazanılabilirdi. Ruslar, 'nin ardından önce harabeye çevrilen Ziştovi'yi, daha sonra da kahraman savunucusu Boşnak Ağa tarafından gerek kendi adına, gerekse Karslı Ali Paşa adına 27 Eylül'de teslim edilen Rusçuk ve Yergöğü'nü işgal ettiler. Ekim ayı başlarında önce Turnu, daha sonra da Niğbolu üzerinde Rus bayrağı dalgalanıyordu. Ayan Pehlivan Süleyman Paşa, Voronzov'un askerleri karşısında Plevne'den kaçtı, Selvi'ye ise Kazaklar yerleşiyordu.
Vidin'i kurtarmak için Tepedelenli Ali Paşa'nın Sofya'ya kadar ilerlemeyi başarmış diğer oğlu Veli Paşa, Mora'nın genç valisi ve babasının vekili olarak yönettiği 10 bin Arnavut'tan 2 binini buraya gönderdi. Daha Haziran ayında birkaç bin Sırp, General Tzukatos'un emrindeki Rus birlikler ile Olt bölgesinde birleşerek, Birsa-Palanka'yı aldılar. Serbest Sırbistan'a akın eden Niş Paşası, geri çekilmek zorunda kaldı. General Orurk, Sırplara Serez Paşası İsmail Bey'i ve Ahmed Reşat'ı Eylül ayı başlannda yenmeleri için yardım etti. Drina Nehri kenarında ise Olt bölgesindeki Eflak Pandorlarından oluşturulan Nikitiç süvari bölükleri bekliyordu. Kladova'nın müdafaa kıtaları artık Hristiyanlardan oluşuyordu. Kara Yorgi, Ekim ayında tekrar akın eden Boşnakları geri püskürttü.
26 Ekim 1810 tarihinde, Nikolay Kamenski Vidin Muharebesinde Serasker Vezir Hacı Osman Paşa komutasındaki 40.000 kişilik Osmanlı ordusunu mağlup etmiş, bu savaşta Osmanlı ordusu 10.000 kayıp verirken Kamenski yönetimindeki Rus ordusu sadece 1.500 kayıp vermiştir.
Ruslar, bu zaferleri amansız hastalıklara yakalanan ve batıdaki savaşın yönetimini General Zay'a bırakan generaller Tzukatos ve Isayev'in ölümü ile ödemişti. Kışın yaklaşması ve ikmal hattının giderek uzaması nedeniyle güvenliğini tehlikede gören Kont Sergei Kamenski Rus ordusunu Tuna kıyılarına geri çekti. 4 Şubat 1811 tarihinde ciddi bir hastalığa yakalanan Kamenski, yerine Çar I. Aleksandr (Rusya) tarafından General Mihail Kutuzov'un Rus ordularının yeni kumandanı olarak tayin edilmesinin ardından, 4 Mart 1811'de 35 yaşında hayata veda etti.
Savaşın sonuçlanması
Laz Aziz Ahmed Paşa komutasındaki 60.000 kişilik Osmanlı ordusu 1811 ilkbaharında yorgun ve çekilmekte olan Kutuzov'un Rus ordusuna karşı sefere çıktı ve Razgrad üzerinden Rusçuk'a ilerledi. Başından bir kurşun yarası almış eski bir asker olan yeni Rus genel komutanı Kutusov derhal Yergöğü'ne gelerek Osmanlı ordusu'nun karşısına çıktı. Rus ordusuna yeni askerler gelmişti ve Kutusov'un emrinde 18 bin askerden oluşan küçük ama güçlü bir ordu vardı. Ama 22 Haziran 1811 tarihindeki yiğitlik göstermiş ve güzel bir ortak çalışma yapmıştı. Osmanlı süvari bölükleri mükemmeldi ve toplar Fransız ustaların yeni dökümhanelerinden yeni çıkmıştı ve çok iyi topçular tarafından kullanılıyordu. O güne kadar her yere korku salan Kazaklar, "Türkler geliyor" haykırışlarıyla zaferinden emin düşmanlarının saldırısı karşısında kaçtılar (3-4 Temmuz). Rus general Langeron, Tuna Nehri'nin sol kıyısına geri çekilmek zorunda kaldı ve 9 Temmuz 1811'de Rusçuk derhal boşaltılıp, ateşe verildi. "Böylece birliklerimiz Balkan Dağları'na kadar ilerlemişken, Tuna Nehri'nin sağ kıyısını tamamen boşaltmak zorunda kaldık ve barış hiç bu kadar uzak görünmemişti ", diye yazıyordu Langeron üzüntü ile daha sonraki kayıtlarında. Serez Paşası İsmail Bey'in, Kara Feyzi'nin ve Karaosmanoğlunun birlikleri, Tuna Nehri'nin sol kıyısındaki Kalafatla kadar ilerlemişlerdi bile. Sadrazam ise Rus karargâhının bulunduğu Yergöğü'nde Tuna Nehri'ni geçmeye hazırlanıyordu.
Osmanlı ordusu Eylül ayı başlarında Tuna Nehri'nin öte kıyısına geçmişti. Langeron'un düşmanları geri püskürtme girişimleri başarısız oldu. Diğer taraftan Kutusov kararsız ve hareketsizdi. Türkler, Eflak'ta kışı geçireceklermiş gibi görünüyordu.
Ama İsmail Bey, Olt bölgesinde Kalafat'taki çatışmalardan sonra ancak Kasım ayının sonuna kadar Ciurpeceni'de tutunabildi ve Tuna Nehri'nin sol kıyısında bulunan Türklerin sayısı, Rusların yeni bir taarruzunu güvenli bir biçimde karşılamaya yeterli değildi. Diğer taraftan Çapanoğlu'nun ve Tepedelenli Ali Paşa'nın oğullarının Rusçuk'ta kalan birlikleri, silah arkadaşlarının geri dönüşünü sağlama almaya yeterli görünmüyordu. Bu, çatışmalar sırasında bizzat kan kaybeden ve askerleri ile savaşın tüm tehlikelerine bizzat göğüs germek isteyen kahraman Sadrazam Laz Ahmed Paşa'nın en büyük hatası oldu. Sultan II. Mahmud'un Edirne'den buraya gönderdiği bostancılar ve Trakyalı ayanların acilen gelen birlikleri ancak Türklerin savaşta bahtı döndükten sonra buraya varabildiler.
General Langeron ve General Markov'un Rusçuk'ta savunması zayıf olarak kalan karargâha saldırma fikirleri, Osmanlı ordusunun o ana kadar oldukça iyi konumunun aniden değişmesine neden olmuştu. 2 Ekim 1811'de 'nde Osmanlı ordusunu ağır bir yenilgiye uğratan Markov 14 Ekim tarihinde nehri geçti ve Türklerin bu büyük karargâhını eline geçirmeyi başardı. Galib Efendi ve Gavur Hasan Paşa, Ali Paşa'nın oğulları ile birlikte Rusçuk'a kaçmak zorunda kaldılar ve sadrazam da bir kayıkla gece vakti buraya geldi. Nehrin henüz sağ kıyısında bulunan az sayıda birlikler, hiçbir zaman Yergöğü yakınlarında Slobozia Adası'nda bulunan 16 bin askerle birleşemeyeceklerdi. Başlarında Çapanoğlu, Kalender Paşa ve Karslı Ali Paşa'nın bulunduğu ve derhal kuşatma altına alınan bu birliklerin kader anı gelmişti. Nihayet 8 Kasım tarihinde yapılan ateşkes antlaşması ile kurtarıldıklarında, sayıları 13 bin kişiye düşmüştü. Diğerlerinden 5-6 bin kişi düşmanın tarafına geçmiş ve 3 bin kadarı açlık ve hastalıklar sebebiyle hayatlarını kaybetmişlerdi. Turtucaia ve Silistre tekrar Rusların eline geçmişti.
Ordusu kuşatılan Osmanlı Devleti ile 1812 yılında tekrar Fransız tehdidiyle karşı karşıya kalan Rusya 1812 yılında barışa müzahir bir tutum benimsediler ve barış müzakereleri başladı.
Barış
28 Mayıs 1812 tarihinde imzalanan Bükreş Antlaşması ile Rusya, Eflak ve Boğdan'dan çekilecek, Besarabya bölgesi ise Ruslara bırakılacaktı. Osmanlılar Bosna ve Eflak'dan 2 yıl vergi almayacak, Sırplar iç işlerinde serbest kalacaktı. Tuna nehrinde hem Osmanlı hem de Rus gemileri serbestçe dolaşabilecekti. Prut ve Tuna nehirlerinin sol sahilleri iki ülke arasında sınır kabul edilecekti.
Ayrıca, Kuban Nehri ağzından güneyde Bzıb (Psıb) Nehri ağzına kadar uzanan Çerkesya kıyılarının denetimi, Anapa Kalesi ile birlikte Osmanlılara geri verildi. Buna karşılık Bzıb ve Rioni Nehirleri (Poti) arasındaki Karadeniz kıyıları ve Gürcü toprakları Ruslara bırakıldı.
Sonuçlar
- Önemli askeri başarılar kazanmış olan Rusya, Fransız tehdidi nedeniyle ufak bir toprak kazancıyla yetinmek zorunda kaldı.
- Esasen Boğdan Voyvodalığı'na ait olan Besarabya'nın Rus işgaline girmesiyle bu iki bölge arasındaki bütünlük zayıfladı ve bugünkü Moldova ve Romanya'nın temelleri atıldı.
- Savaş sırasında isyanları süren ve Ruslar tarafından desteklenen Sırplar 1817 yılında özerklik kazandılar.
- Ruslar Gürcistan üzerindeki egemenliklerini pekiştirdiler, ayrıca Çerkesler üzerindeki baskılarını artırdılar.
Kaynakça
- ^ "Onur Çoban: İsimsiz Savaşlar". 17 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2013.
- ^ "III. Selim'in Devlet İçinde Anarşiye Karşı Mücadelesi". 1 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.
- ^ eogrenme.anadolu.edu.tr/eKitap/TAR212U.pdf
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2013.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2014.
- ^ m.friendfeed-media.com/50caf4962ffcbe7a0ffc2edc720100205a22edaa
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1806 1812 Osmanli Rus Savasi Osmanli Imparatorlugu ile Rusya arasinda bircok cephede yapilmis savastir Napolyon Bonapart in onderligindeki Fransa nin Avrupa da baslattigi savaslarin Napolyon savaslari arka planinda yer almistir 1806 1812 Osmanli Rus SavasiOsmanli Rus Savaslari ve Napolyon SavaslariTarih1806 1812BolgeEflak Bogdan Dogu Anadolu Bolgesi Canakkale BogaziSonucFransiz tehdidi artinca savas bitti Rusya Eflak ve Bogdan dan cekildi Bukres AntlasmasiTaraflarOsmanli Imparatorlugu CerkesyaRus Imparatorlugu Megrelya Prensligi Abhazya Prensligi Bogdan Eflak Karadag Prensligi Guria Prensligi Devrimci SirbistanKomutanlar ve liderlerKor Yusuf Ziyauddin Pasa Keciboynuzu Ibrahim Hilmi Pasa Seydi Ali Pasa Laz Aziz Ahmed Pasa Koca Husrev Mehmed Pasa Molla Idris Pasa Tigujiqo Kizbec Zanuqo SeferbiyAleksandr Prozorovski Pyotr Bagration Nikolay Kamenski Mihail Kutuzov Osmanli Padisahi III Selim in saltanati doneminde 1792 1805 yillari arasinda Osmanli Imparatorlugu ve Rusya baris icinde yasamislardi Hatta Osmanli Imparatorlugu Misir i isgal eden Fransa ya karsi Ingiltere ve Rusya ile isbirligi yapti 24 Eylul 1805 tarihinde Osmanli Imparatorlugu Rusya ile mevcut ittifak antlasmasini yeniledi Ancak bu antlasmanin imzasindan kisa bir sure sonra Osmanli Imparatorlugu ve Rusya arasinda yeni bir anlasmazlik cikti Rusya Osmanlilarin Rus yanlisi Alexander Muzuri Eflak ve Konstantin Ipsilantis Bogdan voyvodalari gorevden almasindan hosnut degildi General Johann Ivan Michelson komutasindaki 40 000 civarinda Rus askeri 11 Kasim 1806 da Dinyester i gecerek Eflak ve Bogdan a girdi III Selim 22 Aralik 1806 tarihinde bogazlari kapatti ve Rusya ya savas ilan etti Icindekiler 1 Ilk carpismalar 2 Kabakci Mustafa Isyani 3 Carpismalarin yeniden baslamasi 4 Savasin Bulgaristan a yayilmasi ve Batin Muharebesi 5 Savasin sonuclanmasi 6 Baris 7 Sonuclar 8 KaynakcaIlk carpismalardegistir1806 yilinin Kasim ayinda savas ilan etmeden Eflak ve Bogdan a giren ve karsisina duzenli bir Osmanli kuvvetinin cikamadigi Rus ordusu kisa bir sure icerisinde Kili Bender Hotin ve Akkerman Kalesi gibi kalelerden kimini savasla ve kimini de hileyle ele gecirdi Bu kalelerin isgal edilmesinin ardindan Izmail Kalesi nin de teslim olacagini zanneden Ruslar kalenin onune geldiklerinde beklemedikleri bir karsilik gorduler Daha ilk catismada uc bin dolayindaki Rus birligi alti yuz suvarisi bulunan ve kaleye yardima gelmis Pehlivan Ibrahim Aga tarafindan bozguna ugradilar Zaferin ardindan Pehlivan Ibrahim Aga mirahor i evvel rutbesi ile Kale muhafizi Kasim Pasa da vezirlik rutbesinin yani sira gazilik unvani ile odullendirildi Izmail Kalesi nin savunmasini saglamlastiran Pehlivan Ibrahim Aga bes yuz kadar atlisiyla binbes yuz kisilik Rus suvari birliklerini Izmail e dokuz saat mesafedeki Camasuy Karyesi nde bozguna ugratti 26 Agustos 1807 tarihindeki mutarekeye kadar devam eden bir bucuk yillik surecte Pehlivan Ibrahim Aga gonullu birliklerin yani sira Veli Pasa Karsli Ali Pasa ve Bosnak Abdullah Aga gibi komutanlarin da yardimiyla Ismail kalesindeki savunmasini surdurdu ve dusmani karsisinda bir adim bile geri cekilmedi Serdar i Ekrem olan sadrazam Keciboynuzu Ibrahim Hilmi Pasa komutasinda Osmanli ordusu ise 12 Nisan 1807 de Bulgaristan dan Tuna Nehri uzerinden Eflak topraklarina girerek Bukres e yoneldiyse de Mikail Miloradovic komutasindaki Rus ordusu tarafindan 2 Haziran 1807 tarihinde Obilesti Muharebesi nde puskurtuldu Dogu Cephesinde ise Ivan Gudovic komutasindaki 17 000 kisilik Rus birligi 18 Haziran 1807 tarihinde Arpacay Muharebesi nde Kor Yusuf Ziyauddin Pasa komutasindaki yaklasik 20 000 kisilik Turk birligini maglup etmeyi basardi Bu iki muharebe sonucunda Bati ve Dogu cephelerinde durum sabitlendi Denizde ise Dmitry Senyavin in komutanligindaki Rus donanmasi Seydi Ali Pasa Yusuf Pasazade komutasindaki Turk donanmasina ustunluk saglamayi basardi 22 23 Mayis 1807 tarihlerinde Canakkale Muharebesi nde 19 22 Haziran 1807 tarihlerinde de Limni Muharebesi nde galip gelen Rus donanmasi Ege Denizi nde hareket serbestisi kazandi nbsp Limni Deniz Savasi Plani nbsp Limni Deniz SavasiKabakci Mustafa IsyanidegistirBu carpismalar surerken Istanbul buyuk bir siyasi kargasa icine girdi 29 Mayis 1807 tarihinde Kabakci Mustafa isyani sonucu III Selim Osmanli tahtindan indirilmis ve yerine IV Mustafa tahta gecmisti IV Mustafa nin saltanati boyunca Osmanli sarayinda buyuk bir kargasa yasandi Yeniceriler saraya hakim oldular 28 Temmuz 1808 yilinda taht tekrar el degistirdi IV Mustafa nin yerine II Mahmut tahta gecti Carpismalarin yeniden baslamasidegistir1807 yilinda Fransa ile Tilsit Antlasmasi ni imzalayarak Fransa baskisini bir sureligine bertaraf eden Rusya 28 Mart 1809 yilinda Tuna cephesinden harekete gecti ve 2 yila yakin suredir durmus olan catismalar yeniden basladi Johann Ivan Michelson un Bukres te olumunden sonra 1808 yilinda onun yerine atanan Aleksandr Prozorovski komutasindaki Rus birlikleri Dobruca yi isgale basladilar Dobruca yi gecen Rus ordusu ikiye ayrilip bir kismi ile Varna ya hareket ederken diger kismi ile Osmanli ordusu uzerine saldirmisti Ibrail Brăila i almakla gorevlendirilen Mihail Kutuzov un taarruzu reddetmesi uzerine Aleksandr Prozorovski bizzat kolordunun komutasini ele aldi 17 Nisan da Ibrail Brăila i yogun bombardimana baslayan Rus ordusu Aleksandr Prozorovski nin emriyle 19 Nisan i 20 Nisan a baglayan gece taarruza gecti Fakat hucum basarili olmadi ve Rus ordusu buyuk kayip verdi Hezimet nedeni ile Aleksandr Prozorovski histeri nobetine tutuldu ve onu teskin etmeye calisan Mihail Kutuzov u basarisizliktan sorumlu tutarak onu kolordu komutanligindan azletti 7 Mayis 1809 tarihinde Ibrail Brăila kusatmasini kaldirip geri cekilen Aleksandr Prozorovski 9 Agustos 1809 da Tuna karargahinda hayatini kaybetti Car I Aleksandr Rusya onun yerine piyade ordusundan General Prens Pyotr Bagration u atadi General Prens Pyotr Bagration un ilk operasyonu 14 Agustos 1809 tarihinde Macin Măcin kalesinin kusatilmasi oldu 18 Agustos 1809 da kale garnizonu teslim oldu 22 Agustos tarihinde ise iki gun suren bombardimanin ardindan Kirsova Chirsova kalesi Ruslarin eline gecmis boylelikle Rus ordusu Tuna uzerinde seyyar bir kopru kurmaya baslamisti Rus ilerleyisine engel olmak icin harekete gecen Tuna komutani Koca Husrev Mehmed Pasa nin komutasindaki 12 000 kisilik Turk kolordusu 4 Eylul 1809 tarihinde Resvan da Cernavoda Muharebesi Pyotr Bagration un Rus birlikleri tarafindan bozguna ugratildi Bu savasin ardindan bolgenin onemli kaleleri kale muhafizligini eski sadrazam Celebi Mustafa Pasa nin yaptigi Ibrail kalesi ve Izmail kalesi sirasiyla 14 Eylul ve 21 Kasim da dustu Ilerleyen Rus birlikleri 11 Eylul 1809 tarihinde Silistre yi kusatti Silistre savunmasinda gorev yapan Pehlivan Ibrahim Aga nin basarili savunmasi ve yardima gelen ayanlar ile sadrazamin Ruscuk tan Silistre ye dogru ilerlemesi Ruslar in Silistre onlerindeki istihkamlarda kucuk birlikler birakarak Silistre ye iki saat mesafede Tuna nin sol sahilinde bir mevkiye cekilmesiyle sonuclanmisti Tepedelenli Ali Pasa nin oglu Muhtar Pasa nin da yardima gelmesi ile Pehlivan Ibrahim Aga kumandasindaki Osmanli ordusu 10 Ekim de Tatarice Muharebesi nde Rus birliklerini durdurmus Osmanli ordusunda bine yakin sehit verilirken Rus ordusunda 10 binin uzerinde olu ve zayiat vermistir Bu zaferden sonra 29 Ekim 1809 tarihinde Ibrahim Aga ya vezirlik payesi verildi ve o gunden sonra da Baba Pasa diye anilmaya baslandi Muhtar Pasa da Hizir Pasa adini aldi 23 Temmuz 1809 tarihinde Serdar i Ekrem Yusuf Ziya Pasa komutasinda Rumeli ye dogru harekete gecen Osmanli ordusun ilerlemesiyle arkadan sarilma tehlikesini goren Rus ordusu once Silistre ye oradan da Eflak a cekilmek zorunda kalmis buna karsilik Osmanli ordusu kis mevsiminin de etkisiyle 22 Kasim da Sumnu Karargahi na geri donmus Pehlivan Ibrahim Aga komutasindaki kuvvetlere ise Hacioglu Pazarcik adi verilen bolgede kislamasi Yusuf Ziya Pasa tarafindan emredilmistir Yaklasik alti yedi aydir kusatma altinda bulunan Izmail ve Ibrail Kaleleri ne yardim gonderilemediginden dusman eline gectigi haberi Sumnu Karargahi na donuldukten sonra haber alinmistir Savasin Bulgaristan a yayilmasi ve Batin Muharebesidegistir1809 yilinda Dobruca nin denetimini eline geciren Rus ordusu 1810 yilinda ordu kumandanligini Pyotr Bagration dan devralan Nikolay Kamenski nin emriyle Bulgaristan a yoneldi Nikolay Kamenski Silistre kusatmasi gorevini Fransiz gocmeni kolordu komutani A F Langeron a vermis kendisi de bizzat Ruscuk kusatmasina katilmaya karar vermistir 1810 Mayis tan itibaren uc kol halinde ilerleyen Rus birliklerinin bir kismi da Hacioglu Pazarcik ta bulunan Pehlivan Ibrahim Pasa uzerine yurudu Bunun uzerine karsi ilerleyise gecen uc dort bin kisilik Pehlivan Pasa kuvvetleri carpisa carpisa geri cekilmek zorunda kaldilar Piletof adindaki bir kumandanin emrindeki onbesbin kisilik ozel bir Rus birligi en sonunda Pehlivan Pasa yi Hacioglu Pazarcik nda kusatma altina aldilar Turk ordusunun 10 Mayis 1810 da Hacioglu Pazarcik Muharebesi nde Rus ordusuna maglup olmasinin ardindan 18 Haziran 1810 tarihinde Hacioglu Pazarcik in isgal edilmesine degin carpisan Pehlivan Ibrahim Pasa hasta ve yarali bir halde esir dustu 30 Mayis ta yardim alma olanagi kalmadigi icin teslim olan Silistre ve 1 Haziran da Razgrad Ruslarin eline gecti Ileri harekatini surduren Rus ordusu Haziran basinda Ruscuk ve Sumnu yu kusatti 22 Temmuz 1810 da duzenlenen taarruz Rus ordusuna buyuk kayiplara mal oldu 16 Agustos 1810 da taarruza gecen General Uvarov komutasindaki Rus birligi Turk garnizonu karsisinda yenilgiye ugradi ve geri cekildi Kusatma halindeki Ruscuk garnizonu takviye beklerken Ruscuk seraskerligine atanan Gosancali Halil Pasa 40 000 kisilik ordusuyla Tirnova ile Ruscuk arasinda Bele Muharebesi nde Ruslari maglup etti Ruscuk un batisindaki Batin deresinde savunma duzenine gecen Turk ordusu 25 Agustos ta Batin Muharebesi nde Rus ordusuna komuta eden Nikolay Kamenski tarafindan Rus nehir filosu nun da destegi ile agir bir yenilgiye ugratildi Rus suvarileri tarafindan 15 km kadar takip edilen Muhtar Pasa nin Arnavutlari ve ayanlarin Gosancali Halil Pasa emrindeki birlikler 7 Eylulde tamamen yenildiler hatta neredeyse yok edildiler 21 bin asker ve 140 toptan olusan dusmanin ustun gucu karsisinda 8 bin Turk hayatini kaybetti Rus General Ilovaitzki ile birlikte 3 general ve 78 subay da Rus kayiplari arasinda idi Muharebede Gosancali Halil Pasa da vurularak hayatini kaybetti Alinan maglubiyette komuta kademesinin yerinde karar alamamasi ve hizli hareket edememesinin de etkisi vardi Oyle ki Osmanli Serdar i ekremi Kor Yusuf Ziyauddin Pasa zamaninda Gosancali Halil Pasa ya yardima gitseydi agir bir yenilgi yerine parlak bir zafer kazanilabilirdi Ruslar Batin Muharebesi nin ardindan once harabeye cevrilen Zistovi yi daha sonra da kahraman savunucusu Bosnak Aga tarafindan gerek kendi adina gerekse Karsli Ali Pasa adina 27 Eylul de teslim edilen Ruscuk ve Yergogu nu isgal ettiler Ekim ayi baslarinda once Turnu daha sonra da Nigbolu uzerinde Rus bayragi dalgalaniyordu Ayan Pehlivan Suleyman Pasa Voronzov un askerleri karsisinda Plevne den kacti Selvi ye ise Kazaklar yerlesiyordu Vidin i kurtarmak icin Tepedelenli Ali Pasa nin Sofya ya kadar ilerlemeyi basarmis diger oglu Veli Pasa Mora nin genc valisi ve babasinin vekili olarak yonettigi 10 bin Arnavut tan 2 binini buraya gonderdi Daha Haziran ayinda birkac bin Sirp General Tzukatos un emrindeki Rus birlikler ile Olt bolgesinde birleserek Birsa Palanka yi aldilar Serbest Sirbistan a akin eden Nis Pasasi geri cekilmek zorunda kaldi General Orurk Sirplara Serez Pasasi Ismail Bey i ve Ahmed Resat i Eylul ayi baslannda yenmeleri icin yardim etti Drina Nehri kenarinda ise Olt bolgesindeki Eflak Pandorlarindan olusturulan Nikitic suvari bolukleri bekliyordu Kladova nin mudafaa kitalari artik Hristiyanlardan olusuyordu Kara Yorgi Ekim ayinda tekrar akin eden Bosnaklari geri puskurttu 26 Ekim 1810 tarihinde Nikolay Kamenski Vidin Muharebesinde Serasker Vezir Haci Osman Pasa komutasindaki 40 000 kisilik Osmanli ordusunu maglup etmis bu savasta Osmanli ordusu 10 000 kayip verirken Kamenski yonetimindeki Rus ordusu sadece 1 500 kayip vermistir Ruslar bu zaferleri amansiz hastaliklara yakalanan ve batidaki savasin yonetimini General Zay a birakan generaller Tzukatos ve Isayev in olumu ile odemisti Kisin yaklasmasi ve ikmal hattinin giderek uzamasi nedeniyle guvenligini tehlikede goren Kont Sergei Kamenski Rus ordusunu Tuna kiyilarina geri cekti 4 Subat 1811 tarihinde ciddi bir hastaliga yakalanan Kamenski yerine Car I Aleksandr Rusya tarafindan General Mihail Kutuzov un Rus ordularinin yeni kumandani olarak tayin edilmesinin ardindan 4 Mart 1811 de 35 yasinda hayata veda etti Savasin sonuclanmasidegistirLaz Aziz Ahmed Pasa komutasindaki 60 000 kisilik Osmanli ordusu 1811 ilkbaharinda yorgun ve cekilmekte olan Kutuzov un Rus ordusuna karsi sefere cikti ve Razgrad uzerinden Ruscuk a ilerledi Basindan bir kursun yarasi almis eski bir asker olan yeni Rus genel komutani Kutusov derhal Yergogu ne gelerek Osmanli ordusu nun karsisina cikti Rus ordusuna yeni askerler gelmisti ve Kutusov un emrinde 18 bin askerden olusan kucuk ama guclu bir ordu vardi Ama 22 Haziran 1811 tarihindeki Ruscuk Muharebesi yigitlik gostermis ve guzel bir ortak calisma yapmisti Osmanli suvari bolukleri mukemmeldi ve toplar Fransiz ustalarin yeni dokumhanelerinden yeni cikmisti ve cok iyi topcular tarafindan kullaniliyordu O gune kadar her yere korku salan Kazaklar Turkler geliyor haykirislariyla zaferinden emin dusmanlarinin saldirisi karsisinda kactilar 3 4 Temmuz Rus general Langeron Tuna Nehri nin sol kiyisina geri cekilmek zorunda kaldi ve 9 Temmuz 1811 de Ruscuk derhal bosaltilip atese verildi Boylece birliklerimiz Balkan Daglari na kadar ilerlemisken Tuna Nehri nin sag kiyisini tamamen bosaltmak zorunda kaldik ve baris hic bu kadar uzak gorunmemisti diye yaziyordu Langeron uzuntu ile daha sonraki kayitlarinda Serez Pasasi Ismail Bey in Kara Feyzi nin ve Karaosmanoglunun birlikleri Tuna Nehri nin sol kiyisindaki Kalafatla kadar ilerlemislerdi bile Sadrazam ise Rus karargahinin bulundugu Yergogu nde Tuna Nehri ni gecmeye hazirlaniyordu Osmanli ordusu Eylul ayi baslarinda Tuna Nehri nin ote kiyisina gecmisti Langeron un dusmanlari geri puskurtme girisimleri basarisiz oldu Diger taraftan Kutusov kararsiz ve hareketsizdi Turkler Eflak ta kisi gecireceklermis gibi gorunuyordu Ama Ismail Bey Olt bolgesinde Kalafat taki catismalardan sonra ancak Kasim ayinin sonuna kadar Ciurpeceni de tutunabildi ve Tuna Nehri nin sol kiyisinda bulunan Turklerin sayisi Ruslarin yeni bir taarruzunu guvenli bir bicimde karsilamaya yeterli degildi Diger taraftan Capanoglu nun ve Tepedelenli Ali Pasa nin ogullarinin Ruscuk ta kalan birlikleri silah arkadaslarinin geri donusunu saglama almaya yeterli gorunmuyordu Bu catismalar sirasinda bizzat kan kaybeden ve askerleri ile savasin tum tehlikelerine bizzat gogus germek isteyen kahraman Sadrazam Laz Ahmed Pasa nin en buyuk hatasi oldu Sultan II Mahmud un Edirne den buraya gonderdigi bostancilar ve Trakyali ayanlarin acilen gelen birlikleri ancak Turklerin savasta bahti dondukten sonra buraya varabildiler General Langeron ve General Markov un Ruscuk ta savunmasi zayif olarak kalan karargaha saldirma fikirleri Osmanli ordusunun o ana kadar oldukca iyi konumunun aniden degismesine neden olmustu 2 Ekim 1811 de Tuna Muharebesi nde Osmanli ordusunu agir bir yenilgiye ugratan Markov 14 Ekim tarihinde nehri gecti ve Turklerin bu buyuk karargahini eline gecirmeyi basardi Galib Efendi ve Gavur Hasan Pasa Ali Pasa nin ogullari ile birlikte Ruscuk a kacmak zorunda kaldilar ve sadrazam da bir kayikla gece vakti buraya geldi Nehrin henuz sag kiyisinda bulunan az sayida birlikler hicbir zaman Yergogu yakinlarinda Slobozia Adasi nda bulunan 16 bin askerle birlesemeyeceklerdi Baslarinda Capanoglu Kalender Pasa ve Karsli Ali Pasa nin bulundugu ve derhal kusatma altina alinan bu birliklerin kader ani gelmisti Nihayet 8 Kasim tarihinde yapilan ateskes antlasmasi ile kurtarildiklarinda sayilari 13 bin kisiye dusmustu Digerlerinden 5 6 bin kisi dusmanin tarafina gecmis ve 3 bin kadari aclik ve hastaliklar sebebiyle hayatlarini kaybetmislerdi Turtucaia ve Silistre tekrar Ruslarin eline gecmisti Ordusu kusatilan Osmanli Devleti ile 1812 yilinda tekrar Fransiz tehdidiyle karsi karsiya kalan Rusya 1812 yilinda barisa muzahir bir tutum benimsediler ve baris muzakereleri basladi Barisdegistir28 Mayis 1812 tarihinde imzalanan Bukres Antlasmasi ile Rusya Eflak ve Bogdan dan cekilecek Besarabya bolgesi ise Ruslara birakilacakti Osmanlilar Bosna ve Eflak dan 2 yil vergi almayacak Sirplar ic islerinde serbest kalacakti Tuna nehrinde hem Osmanli hem de Rus gemileri serbestce dolasabilecekti Prut ve Tuna nehirlerinin sol sahilleri iki ulke arasinda sinir kabul edilecekti 1 Ayrica Kuban Nehri agzindan guneyde Bzib Psib Nehri agzina kadar uzanan Cerkesya kiyilarinin denetimi Anapa Kalesi ile birlikte Osmanlilara geri verildi Buna karsilik Bzib ve Rioni Nehirleri Poti arasindaki Karadeniz kiyilari ve Gurcu topraklari Ruslara birakildi SonuclardegistirOnemli askeri basarilar kazanmis olan Rusya Fransiz tehdidi nedeniyle ufak bir toprak kazanciyla yetinmek zorunda kaldi Esasen Bogdan Voyvodaligi na ait olan Besarabya nin Rus isgaline girmesiyle bu iki bolge arasindaki butunluk zayifladi ve bugunku Moldova ve Romanya nin temelleri atildi Savas sirasinda isyanlari suren ve Ruslar tarafindan desteklenen Sirplar 1817 yilinda ozerklik kazandilar Ruslar Gurcistan uzerindeki egemenliklerini pekistirdiler ayrica Cerkesler uzerindeki baskilarini artirdilar nbsp BalkanlarKaynakcadegistir Onur Coban Isimsiz Savaslar 17 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Haziran 2020 1 2 3 4 5 6 Arsivlenmis kopya PDF 10 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 15 Agustos 2013 III Selim in Devlet Icinde Anarsiye Karsi Mucadelesi 1 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Haziran 2020 eogrenme anadolu edu tr eKitap TAR212U pdf Arsivlenmis kopya 15 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Agustos 2013 Arsivlenmis kopya PDF 22 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 12 Kasim 2014 m friendfeed media com 50caf4962ffcbe7a0ffc2edc720100205a22edaa https tr wikipedia org w index php title 1806 1812 Osmanli Rus Savasi amp oldid 33995535 sayfasindan alinmistir