Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Köprülü Fazıl Mustafa Paşa, (d. 1637, Vezirköprü - ö. 19 Ağustos 1691, Salankamen), II. Süleyman saltanatında, 25 Ekim 1689 - 19 Ağustos 1691 tarihleri arasında bir yıl dokuz ay yirmi beş gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
| Köprülü Fazıl Mustafa Paşa | |
|---|---|
 | |
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 25 Ekim 1689 - 19 Ağustos 1691 | |
| Hükümdar | II. Süleyman |
| Yerine geldiği | Tekirdağlı Bekri Mustafa Paşa |
| Yerine gelen | Bahadırzade Arabacı Ali Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1637 Vezirköprü |
| Ölüm | 19 Ağustos 1691 Salankamen |
Hayatı
Köprülü Fazıl Mustafa Paşa, 1637 yılında Vezirköprü'de doğdu. Köprülü Mehmed Paşa'nın ikinci oğlu, Köprülü Fazıl Ahmed Paşa'nın küçük kardeşidir. 4 yaşında İstanbul'a getirildi. Uzun müddet çok iyi bir medrese eğitimi gördü. Babasının sadrazam olduğu dönemde 1659'da "dergah-ı ali" (padişah) mütefferikaları arasına girdi ve kendisine bu görev dolayısıyla Kocaeli'nde icmallı zemaat verildi. Bununla beraber ulema ile birlikte ilmi çalışmalarını aksatmadı. Ağabeyi Fazıl Ahmet Paşa'nın sadrazamlık döneminde de yüksek ulema olarak görev yaptı ve ulema olarak kendine verilen zemaatle geçindi.
Fazıl Mustafa'ya 29 Haziran 1680'de kayınbiraderi Merzifonlu Kara Mustafa Paşa sadrazamlığı döneminde vezirlik görevi verildi. Padişah tarafından kabul edilip kürk hilat giydirilerek kubbealtıda devlet idaresi görevine başladı.
1683'te Niğbolu Sancakbeyliği ile birlikte Silistre'de merkezi olan Özi Eyaleti Valiliği'ne atandı ve 'da Lehistan serdarı oldu.
İkinci Viyana Kuşatması'ndan sonra Belgrad'a çekilen Osmanlı ordusunun komutanı kayınbiraderi Merzifonlu Kara Mustafa Paşa saray entrikaları sonucu 15 Aralık 1683'te sadrazamlıktan azledip Belgrad'da idam edilince 1684 başında Fazıl Mustafa Paşa da Özi valiliğinden ve Lehistan serdarlığından azil edildi. Kendisine ve Kilis Sancakbeylikleri arpalık olarak verilerek emekliye ayrıldı. 1684 sonunda ise Sakız Muhafızı olarak görev verildi. Mart 1686'da "Boğaz Muhafızı" olarak tayin edildi.
5 Eylül 1687'de Avusturya cephesinde bulunan ordu Sadrazam ve serdar-ı ekrem Sarı Süleyman Paşa'ya karşı ayaklandı ve ordu bir keşmekeş içinde cepheden ayrılıp kapıkulu birlikleri İstanbul'a dönmeye başladı. Serdar-ı ekrem de cepheden kaçıp gizlice İstanbul'a geldi ve orada saklanmaya çalıştı. İstanbul Sedaret Kaymakamı olan Recep Paşa olacaklardan korkup kaçmıştı. İstanbul'da saklandığı yerde yakalandı; boğdurularak idam edildi ve kesilen başı cepheden dönen isyancı ordunun Edirne'ye gelmekte olan elebaşılarına gönderildi. Halep Valisi olarak orduya katılmış olan Köprülü Damadı Abaza Siyavuş Paşa kendini isyan eden ocaklılara kabul ettirmiş ve onlar tarafından sadrazam ilan edilmişti. IV. Mehmed bu emrivakiyi kabul edip Abaza Siyavuş Paşa'yı sadrazam tayin etti ve mühr-i hümayun ona ordu artıkları ile geldiği Niş'te yetiştirildi. Keşmekeş ordunun birlikleri Edirne'ye doğru gelmeye devam etti.
Ordu içinde IV. Mehmet'in hali için bir harekât bulunmaktaydı ve bu IV. Mehmet'i büyük bir telaşa düşürmüştü. Boğaz Muhafızı olan Fazıl Mustafa Paşa ise İstanbul'a davet edildi ve İstanbul'da Sadrazam Kaymakamı olarak görevlendirildi. Ordu içinde IV. Mehmet'in hal edilip tahttan indirilmesi için bir akımı karşılamak üzere IV. Mehmet orduya gönderdiği bir hatt-ı hümayunda kendisi hal edilirse yerine oğlu Şehzade Mustafa'nın geçirilmesini istedi.
Deniz yoluyla gelen Fazıl Mustafa Paşa'yı IV. Mehmet ikram olarak Sarayburnu'na at gönderip onu Alay Köşkünde kabul etti. Padişah ondan daha önce yaptığı hakaretlerden dolayı özür diledi ve ona Sadrazam Kaymakamlığı kürkünü giydirdi. Yine de Fazıl Ahmed Paşa padişaha gücenikti.
Ordu birlikleri Edirne'den çıkıp İstanbul'a yöneldiler. Yeni sadrazam olan Köprülü Damadı Abaza Siyavuş Paşa fevkalede cesur silahşor ve vakar sahibi olmakla beraber safdil olduğu bilinmekteydi ve Orduyu idare etme gücünden yoksundu. Ordu Silivri'ye geldiği Abaza Sivayuş Paşa İstanbul Kaymakamı olan kayın biraderi Fazıl Mustafa Paşa'ya askerlerin IV. Mehmed'in hal edilmesini istediklerini bildirdi ve bu koçak ağalarının imzalarını taşıyan bu konuyu içeren bir mazharı ona gönderdi. Fazıl Mustafa Paşa 8 Kasım 1687 sabahı Ayasofya'da vezirleri yüksek rütbeli ulemayı topladı; durumu onlara açıkladı. IV. Mehmed'in tahttan indirilip yerine Şehzade Süleyman'ın tahta geçirilmesinin gereğini açıkladı. Topkapı Sarayı önünde önlemler alınmıştı. Çavuşbaşı ve Kapılarağası Enderun halkını güçsüz hale getirmek için Babusaade önünde ayak divanı olacak gerekçesiyle cülus tahtını oraya çıkarttılar. Ayasofya'da toplanan Devlet Ricali ve ulema grubu Topkapı Sarayı'na geçti. Kızlar Ağası Şehzade Süleyman'ın göz hapsinde bulunduğu Şimşirlik Kasrına gidip öldürülmeye götürülmekten korkan şehzadeyi yeni padişah olduğuna zorla inandırıp Sofa Köşkü'ne getirdi. Sofa Köşkü'nde havuz başında saray mensupları tarafından iç biat yapıldı ve dış biat için Babusaade'ye kurulan cülus tahtına geçirildi. Burada Ayasofya toplantısından gelen Devlet Ricali ve ulemalar biat ederek cülus töreni tamamlandı. Halledilen IV. Mehmet Şimşirlik Kasrına kapatıldı.
II. Süleyman tahta geçtikten sonra isyancı ordunun birlikleri İstanbul'a geldiler.
Avusturyalıların Serasker Recep Paşa'yı Belgrad önlerinde yenilgiye uğratmasından sonra, Köprülü Fazıl Mustafa Paşa devletin her açıdan zor durumda olduğu bir ortamda, 1689 yılında sadrazamlığa atanmıştır.
Sadrazam olur olmaz iç karışıklıkları bastırmakla işe başlayan Köprülü Fazıl Mustafa Paşa, halkı ezen gereksiz vergileri ortadan kaldırmış, saraydaki değerli eşyaları darphanede paraya çevirerek maliyeyi düzeltmiş ve ordudaki asker sayısını azaltarak orduyu yenilemiştir.
Avusturyalıların üzerine yürüyerek Niş, Semendire ve Belgrad'ı geri almış, 19 Ağustos 1691 tarihinde Salankamen Muharebesi'nde şehit düşmüştür.
Kaynakça
- ^ http://www.nüveforum.net/294-kişiler/271690-köprülü-fazıl-mustafa-paşa-sadrazam/[]
- ^ Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.431
- ^ Silahdar Tarihi: C.1 say.731
- ^ Silahdar Tarihi: C.2 şay.222
- ^ Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak say. 286
Dış kaynaklar
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.431-434.
- Danişmend, İsmail Hâmi (1971),Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul: Türkiye Yayınevi.
Dış bağlantılar
- Kültür Bakanlığı web sitesi, Osmanlı İmparatorluğu Kronolojisi, Erişim tarihi:12.12.2011[]
- Özcan, Abdülkadir (2002) "Köprülüzãde Fazıl Mustafa Paşa", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:26, Sayfa:263-265, İstanbul:TDV Yayınları. Online:[1] 13 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Tekirdağlı Bekri Mustafa Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 25 Ekim 1689 - 19 Ağustos 1691 | Sonra gelen: Bahadırzade Arabacı Ali Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Koprulu Fazil Mustafa Pasa d 1637 Vezirkopru o 19 Agustos 1691 Salankamen II Suleyman saltanatinda 25 Ekim 1689 19 Agustos 1691 tarihleri arasinda bir yil dokuz ay yirmi bes gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adamidir Koprulu Fazil Mustafa PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 25 Ekim 1689 19 Agustos 1691Hukumdar II SuleymanYerine geldigi Tekirdagli Bekri Mustafa PasaYerine gelen Bahadirzade Arabaci Ali PasaKisisel bilgilerDogum 1637 VezirkopruOlum 19 Agustos 1691 SalankamenHayatiKoprulu Fazil Mustafa Pasa 1637 yilinda Vezirkopru de dogdu Koprulu Mehmed Pasa nin ikinci oglu Koprulu Fazil Ahmed Pasa nin kucuk kardesidir 4 yasinda Istanbul a getirildi Uzun muddet cok iyi bir medrese egitimi gordu Babasinin sadrazam oldugu donemde 1659 da dergah i ali padisah mutefferikalari arasina girdi ve kendisine bu gorev dolayisiyla Kocaeli nde icmalli zemaat verildi Bununla beraber ulema ile birlikte ilmi calismalarini aksatmadi Agabeyi Fazil Ahmet Pasa nin sadrazamlik doneminde de yuksek ulema olarak gorev yapti ve ulema olarak kendine verilen zemaatle gecindi Fazil Mustafa ya 29 Haziran 1680 de kayinbiraderi Merzifonlu Kara Mustafa Pasa sadrazamligi doneminde vezirlik gorevi verildi Padisah tarafindan kabul edilip kurk hilat giydirilerek kubbealtida devlet idaresi gorevine basladi 1683 te Nigbolu Sancakbeyligi ile birlikte Silistre de merkezi olan Ozi Eyaleti Valiligi ne atandi ve da Lehistan serdari oldu Ikinci Viyana Kusatmasi ndan sonra Belgrad a cekilen Osmanli ordusunun komutani kayinbiraderi Merzifonlu Kara Mustafa Pasa saray entrikalari sonucu 15 Aralik 1683 te sadrazamliktan azledip Belgrad da idam edilince 1684 basinda Fazil Mustafa Pasa da Ozi valiliginden ve Lehistan serdarligindan azil edildi Kendisine ve Kilis Sancakbeylikleri arpalik olarak verilerek emekliye ayrildi 1684 sonunda ise Sakiz Muhafizi olarak gorev verildi Mart 1686 da Bogaz Muhafizi olarak tayin edildi 5 Eylul 1687 de Avusturya cephesinde bulunan ordu Sadrazam ve serdar i ekrem Sari Suleyman Pasa ya karsi ayaklandi ve ordu bir kesmekes icinde cepheden ayrilip kapikulu birlikleri Istanbul a donmeye basladi Serdar i ekrem de cepheden kacip gizlice Istanbul a geldi ve orada saklanmaya calisti Istanbul Sedaret Kaymakami olan Recep Pasa olacaklardan korkup kacmisti Istanbul da saklandigi yerde yakalandi bogdurularak idam edildi ve kesilen basi cepheden donen isyanci ordunun Edirne ye gelmekte olan elebasilarina gonderildi Halep Valisi olarak orduya katilmis olan Koprulu Damadi Abaza Siyavus Pasa kendini isyan eden ocaklilara kabul ettirmis ve onlar tarafindan sadrazam ilan edilmisti IV Mehmed bu emrivakiyi kabul edip Abaza Siyavus Pasa yi sadrazam tayin etti ve muhr i humayun ona ordu artiklari ile geldigi Nis te yetistirildi Kesmekes ordunun birlikleri Edirne ye dogru gelmeye devam etti Ordu icinde IV Mehmet in hali icin bir harekat bulunmaktaydi ve bu IV Mehmet i buyuk bir telasa dusurmustu Bogaz Muhafizi olan Fazil Mustafa Pasa ise Istanbul a davet edildi ve Istanbul da Sadrazam Kaymakami olarak gorevlendirildi Ordu icinde IV Mehmet in hal edilip tahttan indirilmesi icin bir akimi karsilamak uzere IV Mehmet orduya gonderdigi bir hatt i humayunda kendisi hal edilirse yerine oglu Sehzade Mustafa nin gecirilmesini istedi Deniz yoluyla gelen Fazil Mustafa Pasa yi IV Mehmet ikram olarak Sarayburnu na at gonderip onu Alay Koskunde kabul etti Padisah ondan daha once yaptigi hakaretlerden dolayi ozur diledi ve ona Sadrazam Kaymakamligi kurkunu giydirdi Yine de Fazil Ahmed Pasa padisaha gucenikti Ordu birlikleri Edirne den cikip Istanbul a yoneldiler Yeni sadrazam olan Koprulu Damadi Abaza Siyavus Pasa fevkalede cesur silahsor ve vakar sahibi olmakla beraber safdil oldugu bilinmekteydi ve Orduyu idare etme gucunden yoksundu Ordu Silivri ye geldigi Abaza Sivayus Pasa Istanbul Kaymakami olan kayin biraderi Fazil Mustafa Pasa ya askerlerin IV Mehmed in hal edilmesini istediklerini bildirdi ve bu kocak agalarinin imzalarini tasiyan bu konuyu iceren bir mazhari ona gonderdi Fazil Mustafa Pasa 8 Kasim 1687 sabahi Ayasofya da vezirleri yuksek rutbeli ulemayi topladi durumu onlara acikladi IV Mehmed in tahttan indirilip yerine Sehzade Suleyman in tahta gecirilmesinin geregini acikladi Topkapi Sarayi onunde onlemler alinmisti Cavusbasi ve Kapilaragasi Enderun halkini gucsuz hale getirmek icin Babusaade onunde ayak divani olacak gerekcesiyle culus tahtini oraya cikarttilar Ayasofya da toplanan Devlet Ricali ve ulema grubu Topkapi Sarayi na gecti Kizlar Agasi Sehzade Suleyman in goz hapsinde bulundugu Simsirlik Kasrina gidip oldurulmeye goturulmekten korkan sehzadeyi yeni padisah olduguna zorla inandirip Sofa Kosku ne getirdi Sofa Kosku nde havuz basinda saray mensuplari tarafindan ic biat yapildi ve dis biat icin Babusaade ye kurulan culus tahtina gecirildi Burada Ayasofya toplantisindan gelen Devlet Ricali ve ulemalar biat ederek culus toreni tamamlandi Halledilen IV Mehmet Simsirlik Kasrina kapatildi II Suleyman tahta gectikten sonra isyanci ordunun birlikleri Istanbul a geldiler Koprulu Fazil Mustafa Pasa nin Salankamen Muharebesi nde olumu Avusturyalilarin Serasker Recep Pasa yi Belgrad onlerinde yenilgiye ugratmasindan sonra Koprulu Fazil Mustafa Pasa devletin her acidan zor durumda oldugu bir ortamda 1689 yilinda sadrazamliga atanmistir Sadrazam olur olmaz ic karisikliklari bastirmakla ise baslayan Koprulu Fazil Mustafa Pasa halki ezen gereksiz vergileri ortadan kaldirmis saraydaki degerli esyalari darphanede paraya cevirerek maliyeyi duzeltmis ve ordudaki asker sayisini azaltarak orduyu yenilemistir Avusturyalilarin uzerine yuruyerek Nis Semendire ve Belgrad i geri almis 19 Agustos 1691 tarihinde Salankamen Muharebesi nde sehit dusmustur Kaynakca http www nuveforum net 294 kisiler 271690 koprulu fazil mustafa pasa sadrazam olu kirik baglanti Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 431 Silahdar Tarihi C 1 say 731 Silahdar Tarihi C 2 say 222 Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak say 286Dis kaynaklarUzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 431 434 Danismend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Dis baglantilarKultur Bakanligi web sitesi Osmanli Imparatorlugu Kronolojisi Erisim tarihi 12 12 2011 olu kirik baglanti Ozcan Abdulkadir 2002 Kopruluzade Fazil Mustafa Pasa Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 26 Sayfa 263 265 Istanbul TDV Yayinlari Online 1 13 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Tekirdagli Bekri Mustafa Pasa Osmanli Sadrazami 25 Ekim 1689 19 Agustos 1691 Sonra gelen Bahadirzade Arabaci Ali Pasa