Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Temmuz 2022) () |
Truman Doktrini, 1947 yılında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Harry Truman tarafından Sovyet tehdidine karşı hazırlanmış plandır. Truman Doktrini, Amerika Birleşik Devletleri'nin uluslararası politikasının değiştiğini ve Sovyet karşıtlığının bu yeni politikada temel esas olduğunu ilan etmiştir. Bu doktrin ile Amerika Birleşik Devletleri "komünizm tehdidi" altındaki devletlere mali ve askeri yardım yapacağını açıklamıştır.
Doktrin'in nedenleri
Temel nedenler
Almanya'nın çöküşü, II. Dünya Savaşı boyunca bastırılmış düşmanlıkları tekrar su yüzüne çıkardı. Almanya'ya karşı Sovyetler ile ittifak kurmuş olan Amerika ve İngiltere, Bolşevik Devrimi'nin ilk günlerinden beri komünizme düşman idiler. Hatta başta İngiltere olmak üzere İtilaf Devletleri, I. Dünya Savaşı bittikten sonra Bolşeviklerle mücadele eden Çarlık yanlısı Rusları desteklemiş ve bu amaçla Vladivostok, Murmansk ve limanlarına asker çıkarmışlardı.
Amerika'nın Japonya'ya attığı atom bombaları Japonya'nın teslimiyetini sağlarken aynı zamanda Amerika'nın askeri üstünlüğünü de vurguladı. Bu iki saldırıyı Sovyetler'e yönelmiş bir tehdit olarak algılayan Stalin, Batı ile arasında kendisine bağlı uydu devletler kurarak bir “tampon bölge” oluşturmak istiyordu. Bu ilke Sovyetler'in savaş sonrasında Doğu Avrupa politikasının temelini oluşturmuştur.
Bu amaçla Sovyetler'in komünist ideolojiyi yaymaya çalışması ve Doğu Avrupa'da komünist uydu-devletler kurmaya başlaması Amerika'da büyük korkuya yol açmıştı. Bu sebeple 1947 yılından başlayarak Amerika dış politikasının esası komünizm ile mücadele olmuştur.
Hızlandırıcı nedenler
Truman Doktrini’ni hızlandıran başlıca neden, Sovyetler’in güneye doğru yayılmasıdır. Yunanistan’da komünist gerillalarla zayıf merkezi hükûmet arasında başlayan iç savaş, Truman Doktrini’nin ilan edilmesini hızlandırmıştır.
İlanı
Başkan Truman, 12 Mart 1947’de Kongre’de kendi adıyla anılacak bu doktrini açıkladı. Truman’a göre ABD, komünizm ile silahlı mücadele veren ve komünist ülkelerin baskısı altında bulunan devletlere mali ve askeri yardım yapmalıydı (Burada kastedilen ülkeler Yunanistan ve Türkiye’dir) Bu amaçla Kongre’den 400 milyon dolar kullanma izni istedi. Kongre’nin 22 Mayıs’ta bu isteğini kabul etmesi üzerine Türkiye’ye 100 milyon, Yunanistan’a ise 300 milyon dolar yardım yapıldı.
Sonuçları
Doğrudan sonuçları
Sovyetler Birliği lideri Stalin'in Türkiye'den Kars, Artvin ve Ardahan'ı ve Boğazlarda askeri üs istemesi üzerine, zamanın Cumhurbaşkanı İsmet İnönü de ABD'den askeri destek istemişti. Bu desteği vermeye hazır olduğunu belirten ABD, Truman Doktrini ile yardıma başlamıştı ama karşılığında Türkiye'de serbest seçimlere dayanan demokrasi düzeninin yerleştirilmesi ile Milli Şeflik ve Köy Enstitüleri gibi uygulamaların kaldırılmasını talep etti.
Truman Doktrini’nin Yunanistan açısından en önemli sonucu ise, Yunan İç Savaşı’nın seyirini değiştirip, merkezi hükûmetin komünistleri yenmesini sağlamış olmasıdır. Böylece Soğuk Savaş’taki ilk silahlı mücadelelerin birinden Batı Bloğu galip çıkmış oluyordu.
Truman Doktrini, kendisinden sonra gelecek olan Marshall Planı’na öncülük etmiş ve doktrinin başarısı Marshall Planı’nın hazırlayıcısı olmuştur.
Sembolik sonuçları
Truman Doktrini ile ABD, geleneksel dış politikasını değiştiriyor ve I. Dünya Savaşı sonundaki tutumunun aksine dünya siyasetinde aktif bir rol üstleniyordu.
Kaynakça
- Özel
- ^ Truman Kütüphanesindeki ilgili belge 12 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ . CNN Türk. 25 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2009.
- Genel
- Oral Sander, Siyasi Tarih (1918-1994), İmge Kitabevi, sayfalar 257-259
- Ahmet Kuyaş, Gençler İçin Çağdaş Tarih, Epsilon Kitabevi, sayfa 297
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Temmuz 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Truman Doktrini 1947 yilinda Amerika Birlesik Devletleri Baskani Harry Truman tarafindan Sovyet tehdidine karsi hazirlanmis plandir Truman Doktrini Amerika Birlesik Devletleri nin uluslararasi politikasinin degistigini ve Sovyet karsitliginin bu yeni politikada temel esas oldugunu ilan etmistir Bu doktrin ile Amerika Birlesik Devletleri komunizm tehdidi altindaki devletlere mali ve askeri yardim yapacagini aciklamistir Harry S TrumanDoktrin in nedenleriTemel nedenler Almanya nin cokusu II Dunya Savasi boyunca bastirilmis dusmanliklari tekrar su yuzune cikardi Almanya ya karsi Sovyetler ile ittifak kurmus olan Amerika ve Ingiltere Bolsevik Devrimi nin ilk gunlerinden beri komunizme dusman idiler Hatta basta Ingiltere olmak uzere Itilaf Devletleri I Dunya Savasi bittikten sonra Bolseviklerle mucadele eden Carlik yanlisi Ruslari desteklemis ve bu amacla Vladivostok Murmansk ve limanlarina asker cikarmislardi Amerika nin Japonya ya attigi atom bombalari Japonya nin teslimiyetini saglarken ayni zamanda Amerika nin askeri ustunlugunu de vurguladi Bu iki saldiriyi Sovyetler e yonelmis bir tehdit olarak algilayan Stalin Bati ile arasinda kendisine bagli uydu devletler kurarak bir tampon bolge olusturmak istiyordu Bu ilke Sovyetler in savas sonrasinda Dogu Avrupa politikasinin temelini olusturmustur Bu amacla Sovyetler in komunist ideolojiyi yaymaya calismasi ve Dogu Avrupa da komunist uydu devletler kurmaya baslamasi Amerika da buyuk korkuya yol acmisti Bu sebeple 1947 yilindan baslayarak Amerika dis politikasinin esasi komunizm ile mucadele olmustur Hizlandirici nedenler Truman Doktrini ni hizlandiran baslica neden Sovyetler in guneye dogru yayilmasidir Yunanistan da komunist gerillalarla zayif merkezi hukumet arasinda baslayan ic savas Truman Doktrini nin ilan edilmesini hizlandirmistir IlaniBaskan Truman 12 Mart 1947 de Kongre de kendi adiyla anilacak bu doktrini acikladi Truman a gore ABD komunizm ile silahli mucadele veren ve komunist ulkelerin baskisi altinda bulunan devletlere mali ve askeri yardim yapmaliydi Burada kastedilen ulkeler Yunanistan ve Turkiye dir Bu amacla Kongre den 400 milyon dolar kullanma izni istedi Kongre nin 22 Mayis ta bu istegini kabul etmesi uzerine Turkiye ye 100 milyon Yunanistan a ise 300 milyon dolar yardim yapildi SonuclariDogrudan sonuclari Sovyetler Birligi lideri Stalin in Turkiye den Kars Artvin ve Ardahan i ve Bogazlarda askeri us istemesi uzerine zamanin Cumhurbaskani Ismet Inonu de ABD den askeri destek istemisti Bu destegi vermeye hazir oldugunu belirten ABD Truman Doktrini ile yardima baslamisti ama karsiliginda Turkiye de serbest secimlere dayanan demokrasi duzeninin yerlestirilmesi ile Milli Seflik ve Koy Enstituleri gibi uygulamalarin kaldirilmasini talep etti Truman Doktrini nin Yunanistan acisindan en onemli sonucu ise Yunan Ic Savasi nin seyirini degistirip merkezi hukumetin komunistleri yenmesini saglamis olmasidir Boylece Soguk Savas taki ilk silahli mucadelelerin birinden Bati Blogu galip cikmis oluyordu Truman Doktrini kendisinden sonra gelecek olan Marshall Plani na onculuk etmis ve doktrinin basarisi Marshall Plani nin hazirlayicisi olmustur Sembolik sonuclari Truman Doktrini ile ABD geleneksel dis politikasini degistiriyor ve I Dunya Savasi sonundaki tutumunun aksine dunya siyasetinde aktif bir rol ustleniyordu KaynakcaOzel Truman Kutuphanesindeki ilgili belge 12 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce CNN Turk 25 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Mayis 2022 Arsivlenmis kopya 23 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2009 GenelOral Sander Siyasi Tarih 1918 1994 Imge Kitabevi sayfalar 257 259 Ahmet Kuyas Gencler Icin Cagdas Tarih Epsilon Kitabevi sayfa 297