Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vinland, Kuzey Amerika’da bulunan bir bölgeye MS 1000 yıllarında Vikingler tarafından verilen isim.
Önemi
1960 yılında Grönland dışında Kuzey Amerika’da bulunan tek Viking yerleşim yeri Kanada’da bulunan Newfoundland ve Labrador Eyaletindeki Newfoundland Adasının kuzey ucundaki L'Anse aux Meadows’da bulunmuştur. Bu yerleşim yerinin bulunmasıyla Vikinglerin Kolomb’dan 500 yıl önce Amerika kıtasına ayak bastıklarını ispatlasa da Vinland olarak bahsedilen yeri konusunda bilgi vermemektedir.
Kökeni
Vinland isminin kökeni iki şekilde açıklanmaktadır, Wine-land (üzüm diyarı) veya Vinland (çayırlık yer).
Üzüm diyarı
Vinland ismi ilk olarak Adam von Bremen tarafından 11.yüzyılda kaleme alınan Latince Descriptio insularum Aquilonis (Kuzey Adalarının Anlatımı) adlı eserde geçer:
| “ | Praeterea unam adhuc insulam recitavit a multis in eo repertam occeano, quae dicitur Winland, eo quod ibi vites sponte nascantur, vinum optimum ferentes. (Aynı zamanda okyanusta keşfedilen başka bir adadan bahseder, adaya Winland denmektedir. Burada asmalar kendiliğinden yetişmekte ve çok iyi bir şaraplık üzüm vermektedir.) | „ |
Bu açıklama 13.yüzyıl Grönland Sagalarında da geçer ve Vinland isminin burada yetişen üzümlerden ileri geldiği söylenir.
Çayır
Vinland isminin daha modern bir yorumu ise i harfinde aksan olmayan vin kelimesini eski Viking dilinde çayır, otlak anlamına gelmesine dayanır.
Tarihsel yeri
Vinland Adasıyla ilgili ilk kayıt 1075 yıllarında Sakson coğrafyacı ve tarihçi Adam von Bremen tarafından yazılan eserdir. Eseri yazmadan önce Danimarka kralı Svend Estridson’u ziyaret etmiş ve onun buraya dair bilgilerini de eklemiştir. Vinland’a viking seferlerine dair iki önemli yazılı kaynak ise Kızıl Erik Sagası ve Grönlandlılar Sagasıdır. Bu efsaneler Grönland’a yerleşildikten yaklaşık 250 yıl sonra kaleme alınmış ve yoruma açık metinlerdir. Bunlara göre Vikingler Vinland’da bir yerleşim yeri kurmak için iki ayrı girişimde bulunmuş ancak yerleşim yerlerinden hiçbirisi iki yıldan uzun ömürlü olmamıştır. Yazılı kaynaklara göre Viking koloni girişimlerinin başarısız olmasının çeşitli sebepleri vardır:
- Yolculuk sırasında çok az sayıda olan kadınlar yüzünden erkekler arasında çıkan fikir ayrılıkları
- Vikingler tarafından Skræling olarak adlandırılan, sayıları ve amaçları bilinmeyen, burada Vikinglerden önce yaşamakta olan yerel halkın saldırıları
Sagalarda anlatılana göre Grönland’a yeni yerleşmiş birisi olan babasını görmeye giden Vikingli tacir Bjarni Herjólfsson MS 985 yılında İzlanda’dan yola çıkar. Gemisi bir fırtınaya yakalanır ve kendisini Grönland olmadığından emin olduğu bilnmeyen bir kara parçası yakınlarında bulur. Mevsim yazdır ve mürettebatının merakına ve ısrarına rağmen karaya inmeden yeniden Grönland’a ulaşmayı başarır. Gördüğü ormanlık kara parçasını Grönland’da anlatması üzerine konuyla ilgilenen Leifr Eiríksson gemiyi ondan alarak bahsedilen yerleri keşfetmeye koyulur. Grönland’da ağaç pek bulunmadığından doğal kaynakları zengin olan bu diyarlar Vikinglerin dikkatini çeker. Birkaç yıl sonra Leifr Eiríksson Vinland ismini vereceği yerde karaya çıkar ve kısa süreli bir koloni kurmayı başarır.
Efsanelere göre ilk keşfedilen bölge Helluland (düz taş diyarı) muhtemelen Baffin Adasıdır. Markland’ın (orman diyarı) ise günümüzdeki Labrador olma ihtiamli yüksektir ve Vinland’ın çoğunu oluşturmaktadır. Newfoundland’de bulunan L'Anse aux Meadows arkeolojik kazı yerinin sadece bir ileri karakol görevinde kurulan geçici bir yerleşim yeri olduğu düşünülmektedir. Sadece üç Viking liderinden Leifr’in ağabeyi Thorvald Eiríksson ve 1010 yılında Vinland’a gelen Thorfinn Karlsefni kışı Vinland’da geçirmiştir. Ancak efsanelere göre Vinland’da kalıcı yerleşim oluşturma fikri skræling saldırıları ve Vikingler arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle gündemden düşmüştür. 19.yüzyıla kadar Kuzey Amerika’da olması muhtemel Viking yerleşimleri hep bir efsane olarak adlandırılarak ciddiye alınmamıştır. Buna dair bilimsel ilk çalışma 1837 yılında Danimarkalı tarihçi ve antika uzmanı Carl Christian Rafn tarafından yazdığı Antiquitates Americanæ adlı eserdedir. Rafn sagaları detaylı olarak incelemiş, Kuzey Amerika sahillerinde incelemelerde bulunmuş ve efsanelerde bahsedilen yerlerin Kuzey Amerika’da olabileceğini iddia etmiştir.
Yeri
Tarihçiler Vinland’in yeri konusunda fikir birliği halinde değillerdir. Newfoundland’da bulunan arkeolojik kalıntılara göre L'Anse aux Meadows’daki yerleşim sadece sınırlı ve geçici olmuştur. Vinland’ın daha güneylere doğru olamayacağını iddia edenler tarihçiler Vikinglerin geleneksel yurtlarından bu kadar uzaklaşmayacaklarını, bunun yoğun skræling saldırıları altında ojistik sıkıntılar yaratacağını iddia ederler. Ancak Adam von Bremen’in anlatımlarında Vinland’ın üzüm diyarı olduğu iddiası bu gerçeklikle örtüşmemektedir. Bu çelişkiyi açıklamak için bazı teoriler ileri sürülmüştür:
- Grönland’ın Kızıl Erik tarafından yeşillikler diyarı olarak adlandırılması gibi Vinland ismi de buraya Vikinglileri çekmek ve yerleşmeye ikna etmek için kullanılmıştır.
- Sagalarda bahsedilen Vinland aksansız i harfiyledir ve üzüm diyarı anlamında değildir.
- Vinland üzümün rahatça gelişebileceği daha güneyde bir yerdedir ve henüz keşfedilememiştir.
- Üzüm diyarı tanımlaması Newfoundland’da bulunabilen ve şarap da yapılabilen böğürtlen cinsi meyve için kullanılmıştır.
- 2002 yılında Newfoundland’da üzüm yetiştirilebilmiştir. Vikingleirn bölgeye çıktığı dönemde bölgede sıcaklığın daha yüksek olması ve üzüm yetişebilme ihtimali vardır.
Vinland’ın büyüklüğü
Vikingler yeni bulunan toprakların Avrupa’nın batısında ve Afrika yakınlarında adalardan oluştuğunu düşünüyorlardı.
Olası yerler
Yukarıda bahsedilen teorilere göre Vinland’ın olması muhtemel yerler aşağıda kuzeyden güneye olacak şekilde sıralanmıştır:
- Newfoundland 46°40′N - 51°35′N
- Anticosti Adası 49°30′N
- Gaspé Yarımadası 48°39′N
- New Brunswick kuzeydoğu sahilleri 46°42N.
- Breton Burnu Adası 46°10′N
- Maine kıyıları 45°30′N
- Nova Scotia 45°13′N
- Merrimac, Massachusetts 42°49′N
- Cape Cod, Massachusetts 41°41′N
- Narragansett Körfezi, Rhode Island 41°36′N (Bakınız Newport Kulesi)
- Martha's Vineyard 41°24′N
- Nomans Land (Massachusetts) 41°15′N
- Nantucket 41°14′N
Ayrıca bakınız
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Kudret Emiroğlu, Vinland Sagaları, İmge Kitabevi Yayınları 1996
Kaynakça
- ^ Ingstad, Helge; Ingstad, Anne Stine (2001). The Viking Discovery of America: The Excavation of a Norse Settlement in L'Anse Aux Meadows, Newfoundland. Checkmark Books.
- ^ Jones, Gwyn (1986). The Norse Atlantic Saga: Being the Norse Voyages of Discovery and Settlement to Iceland, Greenland, and North America. Oxford University Press.
- ^ Yerliler tarafından öldürülmüştür
- ^ Buradaki buluntulara yapılan karbon testlerinde yerleşimin yaklaşık MS 1000 yılı civarında olduğu saptanmıştır.
- ^ Cartier, Jacques (Reedited in 1863). Voyage de J. Cartier au Canada. 19 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir 24 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 1535 yılında Newfoundland’a ayak basan Jacques Cartier bölgede asma bulmuştur.
- ^ Maine kıyılarındaki Penobscott civarında 1957 yılında yapılan arkeolojik kazılarda 1067-1093 yılları arasında hüküm süren III. Olaf’a ait madeni bir para bulunmuştur. Maine Penny adı verilen paranın gerçek olduğu doğrulanmıştır. Bu para Maine Müzesinde sergilenmektedir.Paranın resmi, 19 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir 27 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Vinland Kuzey Amerika da bulunan bir bolgeye MS 1000 yillarinda Vikingler tarafindan verilen isim Vinland Haritasi Izlanda Sagalarinda Leif Ericson adli bir Vikingin yerlestigi aktarilan Vinland in yer almasindan dolayi bu ad verildi 13 yuzyila ait orijinalin 15 yuzyilda cizilen kopyasi oldugu iddia edildi ve Kolomb Oncesi Okyanus Otesi Temas in delili olarak gosterildi Ancak 20 yuzyilda hazirlanan sahte bir kopyasi oldugu dusunulmektedir Onemi1960 yilinda Gronland disinda Kuzey Amerika da bulunan tek Viking yerlesim yeri Kanada da bulunan Newfoundland ve Labrador Eyaletindeki Newfoundland Adasinin kuzey ucundaki L Anse aux Meadows da bulunmustur Bu yerlesim yerinin bulunmasiyla Vikinglerin Kolomb dan 500 yil once Amerika kitasina ayak bastiklarini ispatlasa da Vinland olarak bahsedilen yeri konusunda bilgi vermemektedir KokeniVinland isminin kokeni iki sekilde aciklanmaktadir Wine land uzum diyari veya Vinland cayirlik yer Uzum diyari Vinland ismi ilk olarak Adam von Bremen tarafindan 11 yuzyilda kaleme alinan Latince Descriptio insularum Aquilonis Kuzey Adalarinin Anlatimi adli eserde gecer Praeterea unam adhuc insulam recitavit a multis in eo repertam occeano quae dicitur Winland eo quod ibi vites sponte nascantur vinum optimum ferentes Ayni zamanda okyanusta kesfedilen baska bir adadan bahseder adaya Winland denmektedir Burada asmalar kendiliginden yetismekte ve cok iyi bir saraplik uzum vermektedir Bu aciklama 13 yuzyil Gronland Sagalarinda da gecer ve Vinland isminin burada yetisen uzumlerden ileri geldigi soylenir Cayir Vinland isminin daha modern bir yorumu ise i harfinde aksan olmayan vin kelimesini eski Viking dilinde cayir otlak anlamina gelmesine dayanir Tarihsel yeriViking efsanelerinde bahsedilen Vinland seferleri Vinland Adasiyla ilgili ilk kayit 1075 yillarinda Sakson cografyaci ve tarihci Adam von Bremen tarafindan yazilan eserdir Eseri yazmadan once Danimarka krali Svend Estridson u ziyaret etmis ve onun buraya dair bilgilerini de eklemistir Vinland a viking seferlerine dair iki onemli yazili kaynak ise Kizil Erik Sagasi ve Gronlandlilar Sagasidir Bu efsaneler Gronland a yerlesildikten yaklasik 250 yil sonra kaleme alinmis ve yoruma acik metinlerdir Bunlara gore Vikingler Vinland da bir yerlesim yeri kurmak icin iki ayri girisimde bulunmus ancak yerlesim yerlerinden hicbirisi iki yildan uzun omurlu olmamistir Yazili kaynaklara gore Viking koloni girisimlerinin basarisiz olmasinin cesitli sebepleri vardir Yolculuk sirasinda cok az sayida olan kadinlar yuzunden erkekler arasinda cikan fikir ayriliklari Vikingler tarafindan Skraeling olarak adlandirilan sayilari ve amaclari bilinmeyen burada Vikinglerden once yasamakta olan yerel halkin saldirilari Sagalarda anlatilana gore Gronland a yeni yerlesmis birisi olan babasini gormeye giden Vikingli tacir Bjarni Herjolfsson MS 985 yilinda Izlanda dan yola cikar Gemisi bir firtinaya yakalanir ve kendisini Gronland olmadigindan emin oldugu bilnmeyen bir kara parcasi yakinlarinda bulur Mevsim yazdir ve murettebatinin merakina ve israrina ragmen karaya inmeden yeniden Gronland a ulasmayi basarir Gordugu ormanlik kara parcasini Gronland da anlatmasi uzerine konuyla ilgilenen Leifr Eiriksson gemiyi ondan alarak bahsedilen yerleri kesfetmeye koyulur Gronland da agac pek bulunmadigindan dogal kaynaklari zengin olan bu diyarlar Vikinglerin dikkatini ceker Birkac yil sonra Leifr Eiriksson Vinland ismini verecegi yerde karaya cikar ve kisa sureli bir koloni kurmayi basarir Efsanelere gore ilk kesfedilen bolge Helluland duz tas diyari muhtemelen Baffin Adasidir Markland in orman diyari ise gunumuzdeki Labrador olma ihtiamli yuksektir ve Vinland in cogunu olusturmaktadir Newfoundland de bulunan L Anse aux Meadows arkeolojik kazi yerinin sadece bir ileri karakol gorevinde kurulan gecici bir yerlesim yeri oldugu dusunulmektedir Sadece uc Viking liderinden Leifr in agabeyi Thorvald Eiriksson ve 1010 yilinda Vinland a gelen Thorfinn Karlsefni kisi Vinland da gecirmistir Ancak efsanelere gore Vinland da kalici yerlesim olusturma fikri skraeling saldirilari ve Vikingler arasindaki anlasmazliklar nedeniyle gundemden dusmustur 19 yuzyila kadar Kuzey Amerika da olmasi muhtemel Viking yerlesimleri hep bir efsane olarak adlandirilarak ciddiye alinmamistir Buna dair bilimsel ilk calisma 1837 yilinda Danimarkali tarihci ve antika uzmani Carl Christian Rafn tarafindan yazdigi Antiquitates Americanae adli eserdedir Rafn sagalari detayli olarak incelemis Kuzey Amerika sahillerinde incelemelerde bulunmus ve efsanelerde bahsedilen yerlerin Kuzey Amerika da olabilecegini iddia etmistir YeriTarihciler Vinland in yeri konusunda fikir birligi halinde degillerdir Newfoundland da bulunan arkeolojik kalintilara gore L Anse aux Meadows daki yerlesim sadece sinirli ve gecici olmustur Vinland in daha guneylere dogru olamayacagini iddia edenler tarihciler Vikinglerin geleneksel yurtlarindan bu kadar uzaklasmayacaklarini bunun yogun skraeling saldirilari altinda ojistik sikintilar yaratacagini iddia ederler Ancak Adam von Bremen in anlatimlarinda Vinland in uzum diyari oldugu iddiasi bu gerceklikle ortusmemektedir Bu celiskiyi aciklamak icin bazi teoriler ileri surulmustur Gronland in Kizil Erik tarafindan yesillikler diyari olarak adlandirilmasi gibi Vinland ismi de buraya Vikinglileri cekmek ve yerlesmeye ikna etmek icin kullanilmistir Sagalarda bahsedilen Vinland aksansiz i harfiyledir ve uzum diyari anlaminda degildir Vinland uzumun rahatca gelisebilecegi daha guneyde bir yerdedir ve henuz kesfedilememistir Uzum diyari tanimlamasi Newfoundland da bulunabilen ve sarap da yapilabilen bogurtlen cinsi meyve icin kullanilmistir 2002 yilinda Newfoundland da uzum yetistirilebilmistir Vikingleirn bolgeye ciktigi donemde bolgede sicakligin daha yuksek olmasi ve uzum yetisebilme ihtimali vardir Vinland in buyuklugu Vikinglere gore Orta Cagda dunya Vikingler yeni bulunan topraklarin Avrupa nin batisinda ve Afrika yakinlarinda adalardan olustugunu dusunuyorlardi Olasi yerler Yukarida bahsedilen teorilere gore Vinland in olmasi muhtemel yerler asagida kuzeyden guneye olacak sekilde siralanmistir Newfoundland 46 40 N 51 35 N Anticosti Adasi 49 30 N Gaspe Yarimadasi 48 39 N New Brunswick kuzeydogu sahilleri 46 42N Breton Burnu Adasi 46 10 N Maine kiyilari 45 30 N Nova Scotia 45 13 N Merrimac Massachusetts 42 49 N Cape Cod Massachusetts 41 41 N Narragansett Korfezi Rhode Island 41 36 N Bakiniz Newport Kulesi Martha s Vineyard 41 24 N Nomans Land Massachusetts 41 15 N Nantucket 41 14 NAyrica bakinizL Anse aux Meadows Vinland Haritasi Skraeling Kolomb Oncesi Okyanus Otesi TemasKonuyla ilgili yazilan eserlerKudret Emiroglu Vinland Sagalari Imge Kitabevi Yayinlari 1996 ISBN 9755531646Kaynakca Ingstad Helge Ingstad Anne Stine 2001 The Viking Discovery of America The Excavation of a Norse Settlement in L Anse Aux Meadows Newfoundland Checkmark Books ISBN 0 8160 4716 2 Jones Gwyn 1986 The Norse Atlantic Saga Being the Norse Voyages of Discovery and Settlement to Iceland Greenland and North America Oxford University Press ISBN 0 19 285160 8 Yerliler tarafindan oldurulmustur Buradaki buluntulara yapilan karbon testlerinde yerlesimin yaklasik MS 1000 yili civarinda oldugu saptanmistir Cartier Jacques Reedited in 1863 Voyage de J Cartier au Canada 19 Kasim 2009 tarihinde erisilmistir 24 Eylul 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1535 yilinda Newfoundland a ayak basan Jacques Cartier bolgede asma bulmustur Maine kiyilarindaki Penobscott civarinda 1957 yilinda yapilan arkeolojik kazilarda 1067 1093 yillari arasinda hukum suren III Olaf a ait madeni bir para bulunmustur Maine Penny adi verilen paranin gercek oldugu dogrulanmistir Bu para Maine Muzesinde sergilenmektedir Paranin resmi 19 Kasim 2009 tarihinde erisilmistir 27 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde