Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kosova'daki Yahudilerin tarihi bazı istisnalar hariç Sırbistan'daki Yahudilerin tarihinin aynasıdır. İstisnalardan biri Holokost sırasında İtalya hakimiyetindeki Arnavutluk'a bağlı Kosova döneminde yaşananlar ve bir diğer istisna da 1999'da Sırbistan'dan ayrılırken gerçekleşen 1998-1999 Kosova Savaşı dönemidir.
Osmanlı Hakimiyeti
Osmanlı İmparatorluğu bölgeyi fethetmeden önce Balkanlar'daki Yahudilerle ilgili belgelerde eksik bilgiler bulunmaktadır. Balkanlardaki Yahudi cemaatlerinin sayısı 15. ve 16. yüzyılda İspanyol ve engizisyonlarından kaçan Yahudi mültecilerin buraya varmalarıyla arttı. Osmanlı Padişahı II. Bayezid Yahudilere kucak açtı. Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudiler başta tuz ticareti olmak üzere eyaletler arası ticaretle uğraştı.
1455 Türk kadastro vergi sayımına göre bugünün Kosova'sının %80'ini elinde bulunduran 'na bağlı topraklarda Vıçıtırın'da bir Yahudi evi bulunmaktaydı.
1899'da yayınlanan Avusturya istatistiklerine göre:
Yugoslavya Hakimiyeti
II.Dünya Savaşı'ndan sonra Sırbistan Krallığı Karadağ Krallığı'yla birleşti, ardından Slovenya ve Hırvatistan devletleriyle birleşip Yugoslavya Krallığı oluşturuldu. Nüfusunun çoğu Arnavutlar tarafından oluşan Kosova Sırbistan'a dahildi. Bu dönemde Kosova'da 500 Yahudi yaşıyordu.
Günümüz Kosova'sında bulunan topraklarda 1921 nüfus sayımına göre nüfusu 439,010'du:
Dinlere göre:
- Müslüman: 329,502 (%75)
- : 93,203
- Roma Katolik: 15,785
- Yahudi: 427
- : 26
1941'de Kosova İtalyan kontrolündeki Arnavutluk'a dahil oldu ve Yahudiler Nazilerin uyguladığı Holokost'tan korundu. Temmuz 1943'te İtalya savaştan çekilince bölge Almanların eline geçti ve ve Yahudileri ortadan kaldırmak için getirildi. 1944'te komünist partizanlar Kosova'yı ele geçirdi ve Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin parçası yaptı.
Savaş Sonrası Cemaat
başkent Belgrad'da II.Dünya Savaşı'nın ardından Yahudilerin İsrail'e göç etme hakkının sağlanması için lobi oluşturmak amacıyla kuruldu.
II. Dünya Savaşı'ndan sonra Yahudilerin yarısından fazlası İsrail'e göç etmeyi tercih etti. Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'ne bağlı her Cumhuriyet gibi Sırbistan Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Yahudi cemaatleri de Yugoslavya Yahudi Cemaatler Federasyonu'nca idare edildi. Fakat bu Federasyon 1990'larda Yugoslavya'nın dağılmasıyla son buldu.
Yugoslav Savaşları
Sırp Yahudileri II. Dünya Savaşı'ndan 1990'lara kadar huzurlu bir yaşam sürdürdü. 1991 nüfus sayımına göre Kosova'da 112 Yahudi vardı. Soğuk Savaş'ın bitmesiyle Yugoslavya dağıldı ve Hırvatistan ve Bosna savaşları patlak verdi. 1990'larda Sırp lider Slobodan Milošević güçlerini Kosova'da toplayınca Kosova Kurtuluş Ordusuyla Kosova'nın bağımsızlığı için savaş başladı. 1999'da uluslararası güçler Sırp ordularını Kosova'dan çıkarttı. Bu karmaşa sırasında başkent Priştine'deki son 50 Yahudi kültür ve dil bağı olan Sırbistan'a kaçtı.
Bağımsız Kosova
Bugün Kosova'da çok az Yahudi vardır. Priştine'deki küçük Yahudi cemaatinin lideri Čedomir Prlinčević'e göre Yahudiler Sırp hâkimiyeti sırasında Kosova'da güvenli bir şekilde yaşayan Yahudilerin evleri savaş çıkınca yağmalanıp vandallığa uğradı; Kosova güçleri ise bu olaylara göz yumdu. Yalnız kalan küçük Yahudi cemaati Arnavutça ve Türkçe konuşmaktadır. Cemaatte sayıları 50'yi bulan 3 aile yaşamaktadır. Ülkede sinagog veya Yahudi okulu yoktur. İşsizliğin yaygın olduğu Kosova'da Yahudilere yardım Amerikan yapılmaktadır. Arnavutlarla karışık evlilikler gerçekleşmiştir. Prizren'in Yahudi cemaatinin lideri Votim Demiri'nin babası Arnavuttur. Kosova'yla iyi ilişkiler içinde olan İsrail, Slobodan Milošević rejimindeki Kosova'daki mağdur Müslüman halka savaş döneminde insani yardımlarda bulunmuştur. Fakat savaş sırasına Sırpların tarafında olan Yahudiler de vardı. İsrail'in Sırbistan ile güçlü ekonomik bağları bulunduğundan Kosova Cumhuriyetini tanıma konusunda çekimserdir.
Ayrıca bakınız
Notlar
| a. | ^ The original Turkish-language copy of the census is stored in Istanbul's archives. However, in 1972 the Sarajevo Institute of Middle Eastern Studies translated the census and published an analysis of it Kovačević Mr. Ešref, Handžić A., Hadžibegović H. Oblast Brankovića - Opširni katastarski popis iz 1455., Orijentalni institut, Sarajevo 1972. Subsequently others have covered the subject as well such as Vukanović Tatomir, Srbi na Kosovu, Vranje, 1986. |
Kaynakça
- ^ "Virtual Jewish History Tour - Serbia and Montenegro". 28 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Nisan 2010.
- ^ Detailbeschreibung des Sandzaks Plevlje und des Vilajets Kosovo (Mit 8 Beilagen und 10 Taffeln), Als Manuskript gedruckt, Vien 1899, 80-81 (Almanca)
- ^ Romano, Jasa (1980). Jews of Yugoslavia 1941 – 1945. Federation of Jewish Communities of Yugoslavia. ss. 573-590.
- ^ "Jews of the Former Yugoslavia After the Holocaust". 25 Haziran 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Nisan 2010.
- ^ Spritzer, Dina (17 Şubat 2008). "Independence at a time of uncertainty for Kosovo's Jews". Jewish Telegraphic Agency. 20 Şubat 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Nisan 2010.
- ^ Jordan, Michael J. (3 Aralık 1999). "Jews in Kosovo city share fate and struggle of Albanians". Jewish Telegraphic Agency. 28 Ocak 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Nisan 2010.
- ^ Mizroch, Amir (19 Şubat 2008). "Israel won't recognize Kosovo, for now". Jerusalem Post. 16 Eylül 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ekim 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kosova daki Yahudilerin tarihi bazi istisnalar haric Sirbistan daki Yahudilerin tarihinin aynasidir Istisnalardan biri Holokost sirasinda Italya hakimiyetindeki Arnavutluk a bagli Kosova doneminde yasananlar ve bir diger istisna da 1999 da Sirbistan dan ayrilirken gerceklesen 1998 1999 Kosova Savasi donemidir Osmanli HakimiyetiOsmanli Imparatorlugu bolgeyi fethetmeden once Balkanlar daki Yahudilerle ilgili belgelerde eksik bilgiler bulunmaktadir Balkanlardaki Yahudi cemaatlerinin sayisi 15 ve 16 yuzyilda Ispanyol ve engizisyonlarindan kacan Yahudi multecilerin buraya varmalariyla artti Osmanli Padisahi II Bayezid Yahudilere kucak acti Osmanli Imparatorlugu ndaki Yahudiler basta tuz ticareti olmak uzere eyaletler arasi ticaretle ugrasti 1455 Turk kadastro vergi sayimina gore bugunun Kosova sinin 80 ini elinde bulunduran na bagli topraklarda Vicitirin da bir Yahudi evi bulunmaktaydi 1899 da yayinlanan Avusturya istatistiklerine gore 182 650 Arnavut 47 88 166 700 Sirp 43 7 Kalan 8 42 Ulahlar Turkler Cerkesler Cingeneler ve YahudilerYugoslavya HakimiyetiII Dunya Savasi ndan sonra Sirbistan Kralligi Karadag Kralligi yla birlesti ardindan Slovenya ve Hirvatistan devletleriyle birlesip Yugoslavya Kralligi olusturuldu Nufusunun cogu Arnavutlar tarafindan olusan Kosova Sirbistan a dahildi Bu donemde Kosova da 500 Yahudi yasiyordu Gunumuz Kosova sinda bulunan topraklarda 1921 nufus sayimina gore nufusu 439 010 du Dinlere gore Musluman 329 502 75 93 203 Roma Katolik 15 785 Yahudi 427 26 1941 de Kosova Italyan kontrolundeki Arnavutluk a dahil oldu ve Yahudiler Nazilerin uyguladigi Holokost tan korundu Temmuz 1943 te Italya savastan cekilince bolge Almanlarin eline gecti ve ve Yahudileri ortadan kaldirmak icin getirildi 1944 te komunist partizanlar Kosova yi ele gecirdi ve Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti nin parcasi yapti Savas Sonrasi Cemaatbaskent Belgrad da II Dunya Savasi nin ardindan Yahudilerin Israil e goc etme hakkinin saglanmasi icin lobi olusturmak amaciyla kuruldu II Dunya Savasi ndan sonra Yahudilerin yarisindan fazlasi Israil e goc etmeyi tercih etti Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti ne bagli her Cumhuriyet gibi Sirbistan Sosyalist Cumhuriyeti ne bagli Yahudi cemaatleri de Yugoslavya Yahudi Cemaatler Federasyonu nca idare edildi Fakat bu Federasyon 1990 larda Yugoslavya nin dagilmasiyla son buldu Yugoslav SavaslariSirp Yahudileri II Dunya Savasi ndan 1990 lara kadar huzurlu bir yasam surdurdu 1991 nufus sayimina gore Kosova da 112 Yahudi vardi Soguk Savas in bitmesiyle Yugoslavya dagildi ve Hirvatistan ve Bosna savaslari patlak verdi 1990 larda Sirp lider Slobodan Milosevic guclerini Kosova da toplayinca Kosova Kurtulus Ordusuyla Kosova nin bagimsizligi icin savas basladi 1999 da uluslararasi gucler Sirp ordularini Kosova dan cikartti Bu karmasa sirasinda baskent Pristine deki son 50 Yahudi kultur ve dil bagi olan Sirbistan a kacti Bagimsiz KosovaBugun Kosova da cok az Yahudi vardir Pristine deki kucuk Yahudi cemaatinin lideri Cedomir Prlincevic e gore Yahudiler Sirp hakimiyeti sirasinda Kosova da guvenli bir sekilde yasayan Yahudilerin evleri savas cikinca yagmalanip vandalliga ugradi Kosova gucleri ise bu olaylara goz yumdu Yalniz kalan kucuk Yahudi cemaati Arnavutca ve Turkce konusmaktadir Cemaatte sayilari 50 yi bulan 3 aile yasamaktadir Ulkede sinagog veya Yahudi okulu yoktur Issizligin yaygin oldugu Kosova da Yahudilere yardim Amerikan yapilmaktadir Arnavutlarla karisik evlilikler gerceklesmistir Prizren in Yahudi cemaatinin lideri Votim Demiri nin babasi Arnavuttur Kosova yla iyi iliskiler icinde olan Israil Slobodan Milosevic rejimindeki Kosova daki magdur Musluman halka savas doneminde insani yardimlarda bulunmustur Fakat savas sirasina Sirplarin tarafinda olan Yahudiler de vardi Israil in Sirbistan ile guclu ekonomik baglari bulundugundan Kosova Cumhuriyetini tanima konusunda cekimserdir Ayrica bakinizYahudilikNotlara The original Turkish language copy of the census is stored in Istanbul s archives However in 1972 the Sarajevo Institute of Middle Eastern Studies translated the census and published an analysis of it Kovacevic Mr Esref Handzic A Hadzibegovic H Oblast Brankovica Opsirni katastarski popis iz 1455 Orijentalni institut Sarajevo 1972 Subsequently others have covered the subject as well such as Vukanovic Tatomir Srbi na Kosovu Vranje 1986 Kaynakca Virtual Jewish History Tour Serbia and Montenegro 28 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Nisan 2010 Detailbeschreibung des Sandzaks Plevlje und des Vilajets Kosovo Mit 8 Beilagen und 10 Taffeln Als Manuskript gedruckt Vien 1899 80 81 Almanca Romano Jasa 1980 Jews of Yugoslavia 1941 1945 Federation of Jewish Communities of Yugoslavia ss 573 590 Jews of the Former Yugoslavia After the Holocaust 25 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Nisan 2010 Spritzer Dina 17 Subat 2008 Independence at a time of uncertainty for Kosovo s Jews Jewish Telegraphic Agency 20 Subat 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Nisan 2010 Jordan Michael J 3 Aralik 1999 Jews in Kosovo city share fate and struggle of Albanians Jewish Telegraphic Agency 28 Ocak 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Nisan 2010 Mizroch Amir 19 Subat 2008 Israel won t recognize Kosovo for now Jerusalem Post 16 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ekim 2020