Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Desibel (dB), belirli bir referans güç ya da miktar seviyeye olan oranı belirten, genelde ses şiddeti için kullanılan logaritmik ve boyutsuz bir birimdir. Desibel daima iki değer arasındaki karşılaştırmadır. Bunun sonucu olarak da çoğu kez ölçülen güç değeri değişik olmasına rağmen desibel sayısı aynıdır. Desibelin yaygın olarak ses şiddeti birimi olduğu sanılır ama aslında ses şiddeti karşılaştırmalarında da kullanılabilen bir karşılaştırmadır. Telefon kullanılmaya başlandığında ilgili kurumlar bir iletim birimi bulmak/kullanmak sorunu ile karşılaşmışlardı. Doğal olarak o zaman iletim ya da haberleşme denince akla çoğunlukla telefon gelmekte idi.
Bu konudaki ilk öneri, Alexander Graham Bell tarafından telefonun bulunmasından iki yıl sonra 1887'de tarafından ortaya atılmıştı. O zaman Amerika ve Avrupa'da kullanılmaya başlanan telefon standartları arasında bir uyum yoktu. Amerikalı ve Avrupalı telefon şirketlerinin kendi kıtaları için daha uygun olacağını düşündükleri ve ısrar ettikleri birkaç birim üzerinde uzlaşmalar oldu. Eylül 1927'de İtalya'da tam olarak bir uzlaşma sağlanamasa da iki adet birim üzerinde karar verildi. Birinci birimde "e" doğal logaritmanın tabanını ve üs kuvvetleri oranını temel alan birim ile 10 sayısının kuvvetleri oranını temel alan birim kaldı. Birinci birimde doğal logaritma kullanıldığı için bulucusu onuruna "neper" denmesi önerildi. İkinci birimde ondalık logaritma kullanılıyordu ve bu birime de telefonu bulmuş olan *Alexander Graham BELL onuruna "Bell" denilmesi önerildi. İşte desibel sözcüğü buradan doğmuş oldu.
Desibel, telefon işletmelerince benimsenmesinden hemen sonra, öbür teknik alanlarda da kullanılmaya başladı. Özellikle akustik ve radyo yayınlarında.
1968'de Arjantin'de toplanan bu sorunu tamamen hallederek özetle şu kararı verdi: "Bütün uluslar, kendi içinde isterlerse neper kullanmaya devam edecekler. Fakat uluslararası işlemlerde yalnızca desibel kullanılacaktır."
Desibel alışılmışın dışında bir birimdir. O kadar dışındadır ki birçok kişi onun bir ölçü birimi olduğuna dair şüpheye düşer. Elektrik mühendisliğinin geleneksel yaklaşımına dayanan telekomünikasyon ölçü felsefesinin tamamını değiştirdiğinden, desibelin telekomünikasyon ölçü birimi olarak tanımlanması gerçek bir devrim sayıldı. Elektriksel devrelerde gerilim, akım ve güç; volt, amper ve watt'la ölçülür. Bu değerler ölçümün yapıldığı devreye bağlıdır. Desibelin kullanıldığı iletim ve (propagasyon) ölçülerinde yeni birim, ölçünün yapıldığı devreden bağımsızdır. Örneğin kadar onun elektriksel eş değerini ölçmekte de kullanılır. Bu, desibelin boyutsuz bir sayı olmasındandır. Amper veya volt cinsinden elektriksel ölçmelerde eksi değer, akımın veya gerilimin yönünde bir değişim ifade etmesine rağmen desibel ölçmelerinde eksi değer, sadece ölçülen gücün karşılaştırıldığı güçten küçük olduğunu gösterir.
Desibel daima iki değer arasındaki karşılaştırmadır. Bunun sonucu olarak da çoğu kez ölçülen güç değeri değişik olmasına rağmen desibel sayısı aynıdır. Örneğin bir vericinin gücü 1 W'tan 2 W'a çıkartılırsa, güçteki desibel cinsinden artış;
- N=10 log (2/1) = 3 dB
Şimdi elimizde 5 kW'lık bir verici olsa, biz bunun gücünü 10 kW'a çıkartırsak desibel cinsinden artış, güçlerin değişik olmasına rağmen önceki örnekle aynıdır.
- N=10 log (10/5) = 3 dB
Bu örneklerden bir sonuç çıkaracak olursak güçteki iki katlık bir artış +3 dB, yarı yarıya azalış ise -3 dB ile ifade edilir.
Görüldüğü gibi desibel bize (izafi, relatif) sonuçlar verir. Bu yüzden desibel ile ifade edilen sayılarla, aritmetik işlemler yapmak tehlikelidir. Örneğin desibel ile değerler istatistiksel olarak kullanılacaksa, bunlardan örneğin ortalama gibi sonuçlar çıkarılacaksa yönteme dikkat etmek gerekir. Örnek olarak 10 dB ve 20 dB değerlerinin aritmetik ortalamasının 15 dB olduğu görülebilir. Gerçekte biraz dikkat edilirse 10 dB'in belirtilmiş seviyeden 10 kat büyük bir niceliği, 20 dB'in ise 100 kat büyük bir niceliği ifade ettiği görülecektir. Gerçek aritmetik ortalama;
- (10+100)/2=55'tir.
ya da desibel olarak;
- 10log10 55=17,4 dB'dir.
Logaritmik tabanlı olması nedeniyle desibel ile ifade edilen değerlerin küçük olması desibelin bir üstünlüğüdür. Örneğin diğerinden 1.000.000 kere daha büyük olan bir güç desibel olarak 60 dB olarak ifade edilir.
Desibelin diğer tipik bir özelliği sıfır değerinin anlamıdır. Bütün ölçü birimlerinde sıfır, ölçülen niceliğin yokluğunu gösterir. Örneğin bir devrede giriş ve çıkış güçleri birbirine eşit olacak olursa;
- N=10log10 (P1/P2)
- P1=P2 olursa P1/P2=1 olur ve N=0 olacaktır.
0 dB bize farklı bir kavramı da getirir. 0 dB ile ifade edilecek herhangi bir güç seviyesi bize dayanak "referans" seviyesi oluşturur.
İletişimde seviye kavramı gibi desibelin kullanılışıyla yakından ilgili başka bir kavram da kazanç veya kayıptır. Bunlar şu şekilde tanımlanabilir: Güçleri P1 ve P2 olan, 1 ve 2 noktaları arasındaki iletim birimi cinsinden P2/P1 ve P1/P2 olarak ifade edilen güç artışı veya azalışıdır. Örneğin bir devreye bir sokulduğunda çıkış gücü giriş gücüne göre daha büyüktür; yani kazanç vardır. Aksine bir filtre sokulduğunda da girişteki sinyal gücü çıkıştakine göre daha büyüktür; yani kayıp vardır. Bazı devrelerde gerilim için kayıp, güç için kazanç vardır. topraklı devre olan bir çıkış gerilimi giriş geriliminden küçük olmasına rağmen çıkış gücü giriş gücünden daha büyüktür. Sonuç olarak desibel karşılaştırdığımız büyüklüklerin ölçüm sırasına göre kazanç ya da kayıp olarak yorumlanabilir.
Elektronikte çoğunlukla bir devrenin girişinden çıkışına doğru ölçme yapıldığı düşünülürse; aşağıdaki formül uygulamalarının sonuçları pozitif çıkarsa kazançtan, negatif çıkarsa kayıptan söz edebiliriz.
- N=10 log10 (Pçıkış/Pgiriş)
- N=20 log10 (Eçıkış/Egiriş)
Desibele pascal cinsinden bakacak olursak;
0,00002 Pascal ------------------- 0 dB SPL (Sound pressure level) == Duyma eşiği (Threshold of hear)
0,0002 Pascal ------------------- 20 dB SPL == Fısıltı
0,002 Pascal --------------------- 40 dB SPL == Oda (gece)
0,02 Pascal ----------------------- 60 dB SPL == Konuşma
0,2 Pascal ------------------------- 80 dB SPL == Sokak (gürültülü)
2 Pascal -------------------------- 100 dB SPL == Fabrika (gürültülü)
20 Pascal ------------------------ 120 dB SPL == Rock müzik provası
200 Pascal ---------------------- 130 dB SPL == Acı eşiği (Threshold of pain)
Kaynakça
- Elektrik Mühendisleri Yayın Organından derlenmiştir 1 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Antrak Internet Gazetesi 6 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Desibel dB belirli bir referans guc ya da miktar seviyeye olan orani belirten genelde ses siddeti icin kullanilan logaritmik ve boyutsuz bir birimdir Desibel daima iki deger arasindaki karsilastirmadir Bunun sonucu olarak da cogu kez olculen guc degeri degisik olmasina ragmen desibel sayisi aynidir Desibelin yaygin olarak ses siddeti birimi oldugu sanilir ama aslinda ses siddeti karsilastirmalarinda da kullanilabilen bir karsilastirmadir Telefon kullanilmaya baslandiginda ilgili kurumlar bir iletim birimi bulmak kullanmak sorunu ile karsilasmislardi Dogal olarak o zaman iletim ya da haberlesme denince akla cogunlukla telefon gelmekte idi Bu konudaki ilk oneri Alexander Graham Bell tarafindan telefonun bulunmasindan iki yil sonra 1887 de tarafindan ortaya atilmisti O zaman Amerika ve Avrupa da kullanilmaya baslanan telefon standartlari arasinda bir uyum yoktu Amerikali ve Avrupali telefon sirketlerinin kendi kitalari icin daha uygun olacagini dusundukleri ve israr ettikleri birkac birim uzerinde uzlasmalar oldu Eylul 1927 de Italya da tam olarak bir uzlasma saglanamasa da iki adet birim uzerinde karar verildi Birinci birimde e dogal logaritmanin tabanini ve us kuvvetleri oranini temel alan birim ile 10 sayisinin kuvvetleri oranini temel alan birim kaldi Birinci birimde dogal logaritma kullanildigi icin bulucusu onuruna neper denmesi onerildi Ikinci birimde ondalik logaritma kullaniliyordu ve bu birime de telefonu bulmus olan Alexander Graham BELL onuruna Bell denilmesi onerildi Iste desibel sozcugu buradan dogmus oldu Desibel telefon isletmelerince benimsenmesinden hemen sonra obur teknik alanlarda da kullanilmaya basladi Ozellikle akustik ve radyo yayinlarinda 1968 de Arjantin de toplanan bu sorunu tamamen hallederek ozetle su karari verdi Butun uluslar kendi icinde isterlerse neper kullanmaya devam edecekler Fakat uluslararasi islemlerde yalnizca desibel kullanilacaktir Desibel alisilmisin disinda bir birimdir O kadar disindadir ki bircok kisi onun bir olcu birimi olduguna dair supheye duser Elektrik muhendisliginin geleneksel yaklasimina dayanan telekomunikasyon olcu felsefesinin tamamini degistirdiginden desibelin telekomunikasyon olcu birimi olarak tanimlanmasi gercek bir devrim sayildi Elektriksel devrelerde gerilim akim ve guc volt amper ve watt la olculur Bu degerler olcumun yapildigi devreye baglidir Desibelin kullanildigi iletim ve propagasyon olculerinde yeni birim olcunun yapildigi devreden bagimsizdir Ornegin kadar onun elektriksel es degerini olcmekte de kullanilir Bu desibelin boyutsuz bir sayi olmasindandir Amper veya volt cinsinden elektriksel olcmelerde eksi deger akimin veya gerilimin yonunde bir degisim ifade etmesine ragmen desibel olcmelerinde eksi deger sadece olculen gucun karsilastirildigi gucten kucuk oldugunu gosterir Desibel daima iki deger arasindaki karsilastirmadir Bunun sonucu olarak da cogu kez olculen guc degeri degisik olmasina ragmen desibel sayisi aynidir Ornegin bir vericinin gucu 1 W tan 2 W a cikartilirsa gucteki desibel cinsinden artis N 10 log 2 1 3 dB Simdi elimizde 5 kW lik bir verici olsa biz bunun gucunu 10 kW a cikartirsak desibel cinsinden artis guclerin degisik olmasina ragmen onceki ornekle aynidir N 10 log 10 5 3 dB Bu orneklerden bir sonuc cikaracak olursak gucteki iki katlik bir artis 3 dB yari yariya azalis ise 3 dB ile ifade edilir Goruldugu gibi desibel bize izafi relatif sonuclar verir Bu yuzden desibel ile ifade edilen sayilarla aritmetik islemler yapmak tehlikelidir Ornegin desibel ile degerler istatistiksel olarak kullanilacaksa bunlardan ornegin ortalama gibi sonuclar cikarilacaksa yonteme dikkat etmek gerekir Ornek olarak 10 dB ve 20 dB degerlerinin aritmetik ortalamasinin 15 dB oldugu gorulebilir Gercekte biraz dikkat edilirse 10 dB in belirtilmis seviyeden 10 kat buyuk bir niceligi 20 dB in ise 100 kat buyuk bir niceligi ifade ettigi gorulecektir Gercek aritmetik ortalama 10 100 2 55 tir ya da desibel olarak 10log10 55 17 4 dB dir Logaritmik tabanli olmasi nedeniyle desibel ile ifade edilen degerlerin kucuk olmasi desibelin bir ustunlugudur Ornegin digerinden 1 000 000 kere daha buyuk olan bir guc desibel olarak 60 dB olarak ifade edilir Desibelin diger tipik bir ozelligi sifir degerinin anlamidir Butun olcu birimlerinde sifir olculen niceligin yoklugunu gosterir Ornegin bir devrede giris ve cikis gucleri birbirine esit olacak olursa N 10log10 P1 P2 P1 P2 olursa P1 P2 1 olur ve N 0 olacaktir 0 dB bize farkli bir kavrami da getirir 0 dB ile ifade edilecek herhangi bir guc seviyesi bize dayanak referans seviyesi olusturur Iletisimde seviye kavrami gibi desibelin kullanilisiyla yakindan ilgili baska bir kavram da kazanc veya kayiptir Bunlar su sekilde tanimlanabilir Gucleri P1 ve P2 olan 1 ve 2 noktalari arasindaki iletim birimi cinsinden P2 P1 ve P1 P2 olarak ifade edilen guc artisi veya azalisidir Ornegin bir devreye bir sokuldugunda cikis gucu giris gucune gore daha buyuktur yani kazanc vardir Aksine bir filtre sokuldugunda da giristeki sinyal gucu cikistakine gore daha buyuktur yani kayip vardir Bazi devrelerde gerilim icin kayip guc icin kazanc vardir toprakli devre olan bir cikis gerilimi giris geriliminden kucuk olmasina ragmen cikis gucu giris gucunden daha buyuktur Sonuc olarak desibel karsilastirdigimiz buyukluklerin olcum sirasina gore kazanc ya da kayip olarak yorumlanabilir Elektronikte cogunlukla bir devrenin girisinden cikisina dogru olcme yapildigi dusunulurse asagidaki formul uygulamalarinin sonuclari pozitif cikarsa kazanctan negatif cikarsa kayiptan soz edebiliriz N 10 log10 Pcikis Pgiris N 20 log10 Ecikis Egiris Desibele pascal cinsinden bakacak olursak 0 00002 Pascal 0 dB SPL Sound pressure level Duyma esigi Threshold of hear 0 0002 Pascal 20 dB SPL Fisilti 0 002 Pascal 40 dB SPL Oda gece 0 02 Pascal 60 dB SPL Konusma 0 2 Pascal 80 dB SPL Sokak gurultulu 2 Pascal 100 dB SPL Fabrika gurultulu 20 Pascal 120 dB SPL Rock muzik provasi 200 Pascal 130 dB SPL Aci esigi Threshold of pain KaynakcaElektrik Muhendisleri Yayin Organindan derlenmistir 1 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Antrak Internet Gazetesi 6 Aralik 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde