Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Franz Joseph Haydn (31 Mart 1732, Rohrau, Aşağı Avusturya - 31 Mayıs 1809, Viyana, Avusturya) Avusturyalı klasik müzik bestecisi. Hem Mozart’ı hem Beethoven’ı etkilemiştir. "Baba Haydn" olarak bilinir. En çok senfoni türündeki eserleriyle tanınır; bu türde 104 eser verdi. Kendisi gibi besteci olan Michael Haydn'ın ve tenor 'ın ağabeyidir.
Franz Joseph Haydn | |
|---|---|
 Franz Joseph Haydn Ressam:Ludwig Guttenbrunn yak.1770 | |
| Doğum | 31 Mart 1732 Rohrau, Aşağı Avusturya |
| Ölüm | 31 Mayıs 1809 (77 yaşında) Viyana |
| Meslek | Müzisyen, Besteci |
| İmza | |
 | |
Profesyonel meslek hayatının büyük bir bölümünde zengin Macar 'nin himayesinde "baş müzisyen" olarak yaşadı. Orada kaldığı süre içerisinde birçok orkestra şefi olarak birçok konser ve opera idare etti. Diğer bestecilerden uzak ve münzevi bir yaşam sürmesi, dönemin müzikal akımlarından farklı, özgün eserler ortaya koyabilmesine yol açmıştır. Bu durumu şu sözleriyle ifade etmiştir: "Münzevi bir hayat sürdüm. Etrafımdaki hiç kimse, beni benim kadar şaşırtamaz ve hiç kimse bana benim kadar ıstırap veremez. İşte bu yüzden farklı ve özgün olmak zorundaydım."
1797 yılında Kutsal Roma Kralı Franz II için bir beste hazırlamıştır. Yazmış olduğu besteden Avusturyalı ilham alıp, Gott! erhalte Franz (Tanrı Franz'ı korusun) şiirini yazmıştır. Bu beste Habsburg monarşisi'nin 1918'deki yıkılışına kadar kullanılmış olup, (1918 - 1919)'de de kullanılmıştır. 1841'de Alman şair August Heinrich Hoffmann von Fallersleben'in yazdığı Das Lied der Deutschen (Almanların Şarkısı)'nı bestelemiştir. 1922'de formu değiştirilerek sonradan Almanya'nın millî marşı haline gelmiştir.
Yaşamı
Ressam:Thomas Hardy, 1791
31 Mart 1732'de Aşağı Avusturya'nın köyünde doğan Haydn, 12 çocuklu yoksul bir ailenin ikinci çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası araba mekanikçisi Mathias Haydn ve karısı Maria Haydn. Her ne kadar ailesi müzik notası okumayı bilmese de, Haydn'in hatıratlarına göre hem ailesi hem de komşuları sık sık şarkı söylermiş. Müzikal yetenekleri daha küçükken fark edilmiş.
Ailesi onu, 6 yaşında iken bir koroya katılmak üzere Viyana'ya gönderdi. Orada Aziz Stefan Katedrali'indeki müzik yönetmeni tarafından fark edildi. Reutter Avusturya civarında çeşitli şehirleri gezerek Haydn gibi yetenekleri keşfediyordu. Sesi kalınlaştıktan sonra da Viyana’da kalarak müzisyenlik yapmaya devam etti, bestecilik dersleri aldı. 1761'de Esterházy ailesinin yanında iş buldu ve hayatının 30 yıldan fazlasını bu soylu aileye hizmet ederek geçirdi. İşi, onların istekleri ve ihtiyaçlarına uygun müzik bestelemekti. Diğer bestecilerden ve müzik çevrelerinden uzak oluşu, onun yaratıcılığını ortaya çıkardı, ününün yayılmasına ise engel olmadı. 1780'lerde besteleri tüm Avrupa’da çalınmaktaydı. Ününden ötürü çeşitli yerlere davet edilir ve davet edildiği şehirde ilk kez çalınmak üzere bir eser bestelemesi istenirdi. Bu şekilde yazdığı Paris Senfonileri ve Londra Senfonileri en çok bilinenleridir. Yaylı dörtlüleri için yazdığı eserlerde de kendinden öncekilerden farklı olarak her çalgıya eşit rol vererek yenilik getirmiş ve bu düşüncesiyle Mozart’ı etkileyerek Haydn’a adanmış altı kuartet bestelemesine neden olmuştur. Beethoven’ın ilk dönem eserlerinde de Haydn etkisi görülür. Haydn ve Mozart'ın 1781’de başlayan arkadaşlıkları yıllarca sürmüştür. Beethoven’a ise Esterhazy sarayında özel ders vermiştir.
100 kadar senfoni, çok sayıda konçerto, oda müziği eserleri, 40 sonat, şarkılar, oratoryolar bestelemiştir.
Haydn, Esterházy ailesinin müziksever üyesi Prens Nikalaus öldükten sonra emekli olmuş ve daha önce Viyana’ya kadar gitmesine bile izin verilmeyen ortamdan kurtulup seyahat özgürlüğüne kavuşmuştur. 2 defa İngiltere'ye giden Haydn, Oxford Üniversitesi’nden fahri doktor unvanını aldı; ömrünün son yıllarında ise Viyana’ya yerleşerek koro ve orkestra için Yaratılış Oratoryosu, Mevsimler Oratoryosu gibi dini koro ve orkestra eserleri besteledi. 31 Mayıs 1809'da Viyana'da öldü.
Eserlerinin hikâyeleri
Eserlerinin çoğunun hikâyesi vardır. Örneğin 45 numaralı senfonisi, Veda Senfonisi olarak bilinir. Eserin dördüncü bölümünde 2 ya da 3 müzisyen kendi bölümlerini bitirir ve müzik halâ devam ederken sahneyi terk eder; bu, sahnede şef ve tek bir kemancı kalana kadar sürer. Bu senfonide Haydn ve müzisyen arkadaşlarının kış mevsiminde şehirdeki ailelerinin yanına dönmek istediklerini Prens Esterházy’e anlatmak istedikleri hikâye edilir. Prens mesajı almış ve onlara izin vermiştir. Sürpriz Senfonisi denilen 94 numaralı senfonisini ise akşam yemeği sonrasındaki konserlerde dinleyicilerinin çoğunun uyuduğunu anladığında bestelediği söylenir. Haydn’ın çoğu senfonisi gibi canlı birinci bölümle başlayıp; yumuşak, yavaş tempolu ikinci bölümle devam eden senfoni, dinleyicilerin uykuya daldığı sırada davullar ve çok yüksek sesli telli çalgıların melodisi ile onları uyandırır. "" kitabında Franz Kafka, Haydn'ın beste yapmadan önce özel hazırlanmış pudralı bir peruk taktığından söz etmektedir.
Başlıca Yapıtları
Franz Joseph Haydn, hayatı boyunca 800'ün üzerinde besteye imza atmış, bunların yanında 450'nin üzerinde şarkının düzenlemesini yapmış klasik müzik tarihinin en verimli sanatçılarından biridir.
Oratoryoları
- Die sieben letzten Worte unseres Erlösers am Kreuz - 1796
- Die Schöpfung - 1798
- Die Jahreszeiten - 1780
Operaları
- La Canterina-1766
- Eczacı (Lo speziale-1768
- Ayda Dünya (Il Mondo della Luna)-1779
- L'isola disabitata-1779
- La fedelta premiata-1780
- Armida-1783
- Lé Enessé-2010
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "The piano trio : its history, technique, and repertoire | WorldCat.org". search.worldcat.org (İngilizce). 29 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ocak 2024.
- ^ Webster, James; Feder, Georg (15 Mart 2003). The New Grove Haydn (İngilizce). Oxford University Press, USA. ISBN . 29 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ocak 2024.
- ^ Rosen, Charles (1997). The classical style : Haydn, Mozart, Beethoven. Internet Archive. New York : W.W. Norton. ISBN .
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Joseph Haydn ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- IMSLP websitesi "Haydn,_Joseph" maddesi 18 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) (Erişme:21.10.2010)
- ChoralWiki websitesi "Franz_Joseph_Haydn" maddesi 18 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- WIMA: Werner Icking Music Archive "Haydyn" maddesi[](İngilizce) (Erişme:21.10.2010)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Franz Joseph Haydn 31 Mart 1732 Rohrau Asagi Avusturya 31 Mayis 1809 Viyana Avusturya Avusturyali klasik muzik bestecisi Hem Mozart i hem Beethoven i etkilemistir Baba Haydn olarak bilinir En cok senfoni turundeki eserleriyle taninir bu turde 104 eser verdi Kendisi gibi besteci olan Michael Haydn in ve tenor in agabeyidir Franz Joseph HaydnFranz Joseph Haydn Ressam Ludwig Guttenbrunn yak 1770Dogum31 Mart 1732 1732 03 31 Rohrau Asagi AvusturyaOlum31 Mayis 1809 77 yasinda ViyanaMeslekMuzisyen BesteciImza Profesyonel meslek hayatinin buyuk bir bolumunde zengin Macar nin himayesinde bas muzisyen olarak yasadi Orada kaldigi sure icerisinde bircok orkestra sefi olarak bircok konser ve opera idare etti Diger bestecilerden uzak ve munzevi bir yasam surmesi donemin muzikal akimlarindan farkli ozgun eserler ortaya koyabilmesine yol acmistir Bu durumu su sozleriyle ifade etmistir Munzevi bir hayat surdum Etrafimdaki hic kimse beni benim kadar sasirtamaz ve hic kimse bana benim kadar istirap veremez Iste bu yuzden farkli ve ozgun olmak zorundaydim 1797 yilinda Kutsal Roma Krali Franz II icin bir beste hazirlamistir Yazmis oldugu besteden Avusturyali ilham alip Gott erhalte Franz Tanri Franz i korusun siirini yazmistir Bu beste Habsburg monarsisi nin 1918 deki yikilisina kadar kullanilmis olup 1918 1919 de de kullanilmistir 1841 de Alman sair August Heinrich Hoffmann von Fallersleben in yazdigi Das Lied der Deutschen Almanlarin Sarkisi ni bestelemistir 1922 de formu degistirilerek sonradan Almanya nin milli marsi haline gelmistir YasamiJoseph Haydn Ressam Thomas Hardy 1791 31 Mart 1732 de Asagi Avusturya nin koyunde dogan Haydn 12 cocuklu yoksul bir ailenin ikinci cocugu olarak dunyaya geldi Babasi araba mekanikcisi Mathias Haydn ve karisi Maria Haydn Her ne kadar ailesi muzik notasi okumayi bilmese de Haydn in hatiratlarina gore hem ailesi hem de komsulari sik sik sarki soylermis Muzikal yetenekleri daha kucukken fark edilmis Ailesi onu 6 yasinda iken bir koroya katilmak uzere Viyana ya gonderdi Orada Aziz Stefan Katedrali indeki muzik yonetmeni tarafindan fark edildi Reutter Avusturya civarinda cesitli sehirleri gezerek Haydn gibi yetenekleri kesfediyordu Sesi kalinlastiktan sonra da Viyana da kalarak muzisyenlik yapmaya devam etti bestecilik dersleri aldi 1761 de Esterhazy ailesinin yaninda is buldu ve hayatinin 30 yildan fazlasini bu soylu aileye hizmet ederek gecirdi Isi onlarin istekleri ve ihtiyaclarina uygun muzik bestelemekti Diger bestecilerden ve muzik cevrelerinden uzak olusu onun yaraticiligini ortaya cikardi ununun yayilmasina ise engel olmadi 1780 lerde besteleri tum Avrupa da calinmaktaydi Ununden oturu cesitli yerlere davet edilir ve davet edildigi sehirde ilk kez calinmak uzere bir eser bestelemesi istenirdi Bu sekilde yazdigi Paris Senfonileri ve Londra Senfonileri en cok bilinenleridir Yayli dortluleri icin yazdigi eserlerde de kendinden oncekilerden farkli olarak her calgiya esit rol vererek yenilik getirmis ve bu dusuncesiyle Mozart i etkileyerek Haydn a adanmis alti kuartet bestelemesine neden olmustur Beethoven in ilk donem eserlerinde de Haydn etkisi gorulur Haydn ve Mozart in 1781 de baslayan arkadasliklari yillarca surmustur Beethoven a ise Esterhazy sarayinda ozel ders vermistir 100 kadar senfoni cok sayida koncerto oda muzigi eserleri 40 sonat sarkilar oratoryolar bestelemistir Haydn Esterhazy ailesinin muziksever uyesi Prens Nikalaus oldukten sonra emekli olmus ve daha once Viyana ya kadar gitmesine bile izin verilmeyen ortamdan kurtulup seyahat ozgurlugune kavusmustur 2 defa Ingiltere ye giden Haydn Oxford Universitesi nden fahri doktor unvanini aldi omrunun son yillarinda ise Viyana ya yerleserek koro ve orkestra icin Yaratilis Oratoryosu Mevsimler Oratoryosu gibi dini koro ve orkestra eserleri besteledi 31 Mayis 1809 da Viyana da oldu Eserlerinin hikayeleriHaydn sefliginde Viyana da bir yayli sazlar kuarteti Eserlerinin cogunun hikayesi vardir Ornegin 45 numarali senfonisi Veda Senfonisi olarak bilinir Eserin dorduncu bolumunde 2 ya da 3 muzisyen kendi bolumlerini bitirir ve muzik hala devam ederken sahneyi terk eder bu sahnede sef ve tek bir kemanci kalana kadar surer Bu senfonide Haydn ve muzisyen arkadaslarinin kis mevsiminde sehirdeki ailelerinin yanina donmek istediklerini Prens Esterhazy e anlatmak istedikleri hikaye edilir Prens mesaji almis ve onlara izin vermistir Surpriz Senfonisi denilen 94 numarali senfonisini ise aksam yemegi sonrasindaki konserlerde dinleyicilerinin cogunun uyudugunu anladiginda besteledigi soylenir Haydn in cogu senfonisi gibi canli birinci bolumle baslayip yumusak yavas tempolu ikinci bolumle devam eden senfoni dinleyicilerin uykuya daldigi sirada davullar ve cok yuksek sesli telli calgilarin melodisi ile onlari uyandirir kitabinda Franz Kafka Haydn in beste yapmadan once ozel hazirlanmis pudrali bir peruk taktigindan soz etmektedir Baslica YapitlariFranz Joseph Haydn hayati boyunca 800 un uzerinde besteye imza atmis bunlarin yaninda 450 nin uzerinde sarkinin duzenlemesini yapmis klasik muzik tarihinin en verimli sanatcilarindan biridir Oratoryolari Die sieben letzten Worte unseres Erlosers am Kreuz 1796 Die Schopfung 1798 Die Jahreszeiten 1780Operalari La Canterina 1766 Eczaci Lo speziale 1768 Ayda Dunya Il Mondo della Luna 1779 L isola disabitata 1779 La fedelta premiata 1780 Armida 1783 Le Enesse 2010Ayrica bakinizUnlu operalar listesi Opera bestecileri listesiKaynakca The piano trio its history technique and repertoire WorldCat org search worldcat org Ingilizce 29 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Ocak 2024 Webster James Feder Georg 15 Mart 2003 The New Grove Haydn Ingilizce Oxford University Press USA ISBN 978 0 19 516904 1 29 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Ocak 2024 Rosen Charles 1997 The classical style Haydn Mozart Beethoven Internet Archive New York W W Norton ISBN 978 0 393 04020 3 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Joseph Haydn ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir IMSLP websitesi Haydn Joseph maddesi 18 Kasim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Erisme 21 10 2010 ChoralWiki websitesi Franz Joseph Haydn maddesi 18 Eylul 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde WIMA Werner Icking Music Archive Haydyn maddesi olu kirik baglanti Ingilizce Erisme 21 10 2010