Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Eczacı (İtalyanca orijinal adı:Lo speziale),Joseph Haydn tarafından bestelenmiş üç perdelik janrında bir opera eseridir. Librettosu Carlo Goldoni tarafından hazırlanmıştır. Eser, Haydn'in soylu Esterházy ailesinin yanında müzik direktörü olarak çalışmakta iken hazırlanmıştır ve prömiyer sahnelenmesi 1768 sonbaharında bu aileye ait olan özel Esterhazy Sarayı Tiyatrosu, Esterhaza'da yapılmıştır.
| Özgün isim | Lo Speziale |
|---|---|
| Müzik | Joseph Haydn |
| Libretto | Carlo Goldoni |
| Gala | Sonbahar 1768 |
| İlk gösterim yeri | Esterhazy Sarayı Tiyatrosu, Eszterháza, Macaristan |
| Oyuncular |
|
Haydn'ın diğer opera eserleri gibi bu eser de 19. yüzyılda hemen hemen 100 yıl boyunca hiç sahnelenmemiştir. 1899'da ilk kez yeniden sahnelenmiş Haydn'ın tekrar opera alanında ün yapmasına öncülük etmiştir.
Roller
| Rol | Ses tıpı | Prömiyerde roller, 1768 (Orkestra şefi:Jozeph Haydn) |
|---|---|---|
| Sempronio, bir yaşlı eczacı/aktar | tenor | Carlo Friberth |
| Grilletta, Sempronio'nun vası kızı | soprano | Maddalena Spangler |
| Mengone, Sempronio'nun çırağı | tenor | Leopoldo Dichtler |
| Volpino, genç bir züppe zengin adam | mezzo-soprano (erkek elbiseli kadın rolü) | Barbara Dichtler |
Enstrümantasyon
Orijinal partisyon notaları iki flüt, iki obua. bir fagot, iki korno, yaylı çalgılar seksiyonu ve "basso continuo" seksiyonu için hazırlanmıştır.
Konu özeti
Zaman: 18. yüzyıl ortaları
Mekan: İtalya'da bir eczacı/aktar dükkânı
I. Perde
Eczane sahibi, şifalı ot ve tohumlardan ilaç ve iksir yapan eczacı Sempronio epeyce yaşlı bir kişidir ama yaşına rağmen başında aşk yelleri esmektedir. Vasisi olduğu güzel bir kız olan Grilletta ile evlilik yapmayı planlamaktadır. Ancak bu güzel kıza göz dikmiş ve onunla evlenmek isteyen iki genç erkek daha bulunmaktadır (genç, asil ve zengin bir züppe olan Volpino ve eczacının çırağı olan Mengone). Saf ve sıradan bir delikanlı olan Mengone eczacılıktan ve ilaçlardan hiçbir şey anlamamaktadır ama sevdiği kız Grilletta'nın yakınında olabilmek eczanede çırak olarak çalışmaktadır. Patron Sembronio da aslında eczacılıkla ilgilenen biri değildir ve gününü gazete haberlerini okumakla geçirmektedir. Operanın ilk aryası çırak Mengone'nin ilaç karıştırarken melankolik olarak bu çıraklıktan şikayet etmesi ve patronun kendine hiç eğitim ve destek sağlamayıp gazete okumakla vakit geçirmesinden şikayet etmesiyle oluşmaktadır. Semponio gazeteden başını kaldırıp Rusya'da bir yaygın salgın olduğu haberini açıklar. Diğer bir haber ise bir yaşlı kuzeninin kendinden çok genç olan bir kızla evleneceğidir ve bu haber onun Griletta ile evlenme planları hayalinin gerçekleşebileceğine inanmasına neden olur.
Griletta'da gözü olan zengin genç delikanlı olan Volpino da, Mengone gibi güzel Grilletta'nın kalbini kazanmak için çabalayıp durmaktadır. Bir ilaç alma bahanesiyle eczaneye gelir. Mengone'nin kur yapmak istediği kızda gözünün olduğunu anlayınca Griletta ile yalnız kalmak Mengone'yi dışarı gönderir. Ancak Grilletta Volpino'yu ciddiye almaz, aksine alaya alır. Mengone geri dönünce Volponi dükkândan ayrılır. Mengone döndüğünde Griletta tercihinin onda yana olduğunu açıkça göstermekten çekinmez ve onun elini tutmaya koyulur. Tam bu sırada Sempronio geri döner ve gördükleri karşısında öfkeye kapılsa da tekrar gazeteleri okumaya başlar. Sempronio gözlüklerini bulup gazetedeki bir haritaya bakabilmek nedeniyle odadan ayrılınca Mengone tekrar cesareti bularak Grilletta'ya bir öpücük verir. Tam bu sırada Sempronio döner. Öfkeli bir tavırla flörtü durdurmak için Mengone'yi bir ecza maddesi satın almak için oradan uzaklaştırır, Grilletta'yı da ders çalışması için kendi odasına gönderir.
II. Perde
Mengone'nin vasi kızını öpmesi Sempronio'nın Grilletta ile hemen hiç vakit geçirmeden evlenme planını gerçekleştirmek için daha ciddi faaliyete geçmeye zorlar. Tam bu planı uygulamaya koymaya hazırlanmakta iken Volpino girer ve Osmanlı ülkelerinde savaş ve hastalık çıktığı için en yakın Osmanlı eyaleti paşasının Sultanın yanında çalışmak üzere bir eczacı aradığını Sempronio'ya bildirir. Eğer Paşa'ya vası kızını eş olarak verirse de kendine 10.000 düka altını vadettiğini açıklayıp Sempronio'nun zengin olabileceğini ima eder. Semproni Osmanlı valisini ilk teklifini kabul eder gözükse de Grilletta'yı ona eş olarak verme fikrini reddeder.
Sempronio Griletta ile evlenme planını hemen uygulamaya koyar. Mengone'yi nikâh için bir evlenme senedi hazırlayıp imzalatması için bir noter çağırmaya gönderir. Griletta ise aralarındaki aşk ilişkisinin patronu Sempronio tarafından fark edilmiş olmasından dolayı üzgündür, duygu yüklü acı bir şarkı söylemeye başlar. Bu şarkıyı duyan Sempronio vası kızına kendisiyle evlenmek isteğini açar. Biraz çekingen davranan Mengone'yi kıskandırmak amacıyla Griletta Sempronio'nun kendisine yaptığı evlenme teklifini yalandan kabul eder. Bir noter gelir ve Griletta bunun kıyafet değiştirmiş Volpino olduğunu hemen anlar. Bundan sonra bir diğer noter daha gelir ve kendisinin Mengone tarafından gönderildiğini ve onun kendisini hemen takip edip gelmesi gerektiğini söyler. Bu ikinci sahte noter ise Mengone'nin kendisidir. İki noter de aslında sahte olup yazacakları evlilik sözleşmesine, damat Sempronio yerine kendi isimlerini yazıp zapta geçirmeyi tasarlamışlardır, böyle de yaparlar. İki noter ayrı ayrı Semponio tarafından onlara dikte edilen evlenme kontratına, evlenen erkeğin yani Sempronio´nun ismi yerine, kendi adlarını yazarlar. İş imza atmaya geldiğinde Sempronio bir kontratı alır ve Griletta da diğerinin alır; okurlar ve sahte noterlerin foyaları ortaya çıkar. Noter giysilerini çıkardıkları zaman kim oldukları anlaşılır ve oradan kovulurlar.
III. Perde
Bu sefer Volpino saf ve gösteriş meraklısı Senpronio'ya yeni bir oyun düzenler. Senpronio'ya sözde Osmanlı Sultanı valisi olan Paşa tarafından hazırlanmış olan bir mektup gönderir. Bu sahte mektupta Osmanlı valisi Paşa yanında maiyetiyle birlikte gelip eczacının tüm ilaçlarını yüksek fiyattan satın almak istediği ve kendisine de Sultan'ın Eczacıbaşısı olarak görev verileceği bildirilmektedir.
Çok geçmeden Volpino Osmanlı Valisi Paşa gibi Türk kıyafetleri ve sahte uzun sakal ve bıyıklarıyla yanında kendi gibi Osmanlı Türk kıyafetleri içinde bir maiyeti ile Sempronio'nun eczacı dükkânına gelirler. Ancak bu sahte paşanın Volpino olduğunu Grilletta anlamıştır. Sahte Paşa Semprionio'ya yüksek miktarda altın ödeme teklifi yaparak Griletta'yı da eşi olarak almak istediğini bildirir. Senpronio ecza maddelerini satmayı kabul eder; ama vasi kızı Griletta'nın Türk paşası ile evlenmesini kabul etmez. Bunun üzerine Volpino'nun maiyeti eczanedeki kavanozlar ve seramik kapları kırmaya ecza ve ilaçları yerlere atıp dağıtmaya başlarlar. Sahte paşa da kamasını çekip eczacıyı tehdide başlar. Sempronio çok korkmuştur ve yardım isteyerek bağırır.
Bu sırada Griletta, bir diğer mahiyetle diğer bir Türk paşasını getirir. Bu sahte Paşa ise Mengone'dir. Mengone çok korkmuş olan patronuna yaklaşır ve eğer patron vasi kızının kendisi ile evlenmesini kabul ederse ona yardım edebileceğini bildirir. Çaresiz kalan Senpronio bu teklifi kabul eder. Hemen Grilletta ve Mengone evlenme kontratı belgeleri hazırlanır ve bunlar imzalanır imzalanmaz Grilletta ve Mengone'nin evliliklerini ilan edilir. Griletta birinci sahte paşa üzerine atılarak onun sahte sakal ve bıyıklarını söker alır. Vasi kızla evlenen ikincisi ise oracıkta giysilerini çıkartır. İlk sahte paşanın Volpino; vasi kızla evlenen ikincisinin de Mengone olduğu açığa çıkar. Volpino ve Sempronio başlangıçta öfkeden çılgına dönseler de, kaderin cilvesine boyun eğmek zorunda kalırlar. Volpino ortaya çıkan zayiat için mahkemeye gitmekle tehdit edilince hemen maiyetini arkada bırakarak oradan kaçıp kaybolur. Maiyette gelen sahte Türkler de yeni evlenmiş olan çiftin şerefine kadehlerini kaldırırlar.
Değerlendirme
Haydn'in bu eseri çok sıcak kahkahalar yaratan bir komedidir. Bir yaşlı eczacı ve üç genç arasında, (vası kız Griletta, fakir ama akıllı çırağı Mengone ve güya kurnaz kendini beğenmiş ve züppe zengin soylu olan Volpino arasında) bir aşk üçlüsü konusunu incelemektedir.
Eczacı operasında Joseph Haydn birçok bakımdan kendinden sonra besteciliğe başlayan Mozart'a öncüllük yapmaktadır. Eser çırak Mengone'nin işinden şikayet eden aryası ile başlar ve Mozart'ın Don Giovanni operasındaki uşak Leporello'nun giriş aryası buna çok benzemektedir. Bir erkek olmasına rağmen Volpino rolü bir soprano rolü olup erkek elbisesi giymiş olan bir kadın şarkıcı tarafından oynanır ve bu Mozart'ın Figaro'nun Düğünü operasında bulunan Cherubino rolünü hatırlatmaktadır. Genç aşıkların kılık değiştirmeleri Mozart'ın Cosi fan tutte operasını anımsatmaktadır. Üçüncü perde'de ise sahte Osmanlı Paşa'sı ve Türk giysileri içindeki maiyetinin şarkıları ise 17. ve 18. yüzyılda Avrupalı bestecilerin, bu arada Mozart'ın da katıldığı, "Alla Turca" müzik besteleme modasına uymaktadır.
Kaynakça
- ^ Hoböken-Verzeichnis dizini 28/3
- ^ Günümüzde Macaristan sınırları içindedir
Dış bağlantılar
- Stanford.edu websitesinde Haydn Operaları sayfaları Online:Stanford websitesinde Haydn Operaları sayfaları 28 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- YouTube websitesinde Leo Speziale operasinin Andreae şefliğinde "Radiotelevisione Svezzeria Italiana Orkestrası" temsilinin tümünün video kaydı Online:[1]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Eczaci Italyanca orijinal adi Lo speziale Joseph Haydn tarafindan bestelenmis uc perdelik janrinda bir opera eseridir Librettosu Carlo Goldoni tarafindan hazirlanmistir Eser Haydn in soylu Esterhazy ailesinin yaninda muzik direktoru olarak calismakta iken hazirlanmistir ve promiyer sahnelenmesi 1768 sonbaharinda bu aileye ait olan ozel Esterhazy Sarayi Tiyatrosu Esterhaza da yapilmistir EczaciOzgun isimLo SpezialeMuzikJoseph HaydnLibrettoCarlo GoldoniGalaSonbahar 1768Ilk gosterim yeriEsterhazy Sarayi Tiyatrosu Eszterhaza MacaristanOyuncularSempronio bir yasli eczaci aktar tenor Grilletta Sempronio nun kizi soprano Mengone Sempronio nun ciragi tenor Volpino genc bir zuppe zengin adam mezzo soprano erkek elbiseli kadin rolu Haydn in diger opera eserleri gibi bu eser de 19 yuzyilda hemen hemen 100 yil boyunca hic sahnelenmemistir 1899 da ilk kez yeniden sahnelenmis Haydn in tekrar opera alaninda un yapmasina onculuk etmistir RollerRol Ses tipi Promiyerde roller 1768 Orkestra sefi Jozeph Haydn Sempronio bir yasli eczaci aktar tenor Carlo FriberthGrilletta Sempronio nun vasi kizi soprano Maddalena SpanglerMengone Sempronio nun ciragi tenor Leopoldo DichtlerVolpino genc bir zuppe zengin adam mezzo soprano erkek elbiseli kadin rolu Barbara DichtlerEnstrumantasyonOrijinal partisyon notalari iki flut iki obua bir fagot iki korno yayli calgilar seksiyonu ve basso continuo seksiyonu icin hazirlanmistir Konu ozetiZaman 18 yuzyil ortalari Mekan Italya da bir eczaci aktar dukkani I Perde Eczane sahibi sifali ot ve tohumlardan ilac ve iksir yapan eczaci Sempronio epeyce yasli bir kisidir ama yasina ragmen basinda ask yelleri esmektedir Vasisi oldugu guzel bir kiz olan Grilletta ile evlilik yapmayi planlamaktadir Ancak bu guzel kiza goz dikmis ve onunla evlenmek isteyen iki genc erkek daha bulunmaktadir genc asil ve zengin bir zuppe olan Volpino ve eczacinin ciragi olan Mengone Saf ve siradan bir delikanli olan Mengone eczaciliktan ve ilaclardan hicbir sey anlamamaktadir ama sevdigi kiz Grilletta nin yakininda olabilmek eczanede cirak olarak calismaktadir Patron Sembronio da aslinda eczacilikla ilgilenen biri degildir ve gununu gazete haberlerini okumakla gecirmektedir Operanin ilk aryasi cirak Mengone nin ilac karistirarken melankolik olarak bu cirakliktan sikayet etmesi ve patronun kendine hic egitim ve destek saglamayip gazete okumakla vakit gecirmesinden sikayet etmesiyle olusmaktadir Semponio gazeteden basini kaldirip Rusya da bir yaygin salgin oldugu haberini aciklar Diger bir haber ise bir yasli kuzeninin kendinden cok genc olan bir kizla evlenecegidir ve bu haber onun Griletta ile evlenme planlari hayalinin gerceklesebilecegine inanmasina neden olur Griletta da gozu olan zengin genc delikanli olan Volpino da Mengone gibi guzel Grilletta nin kalbini kazanmak icin cabalayip durmaktadir Bir ilac alma bahanesiyle eczaneye gelir Mengone nin kur yapmak istedigi kizda gozunun oldugunu anlayinca Griletta ile yalniz kalmak Mengone yi disari gonderir Ancak Grilletta Volpino yu ciddiye almaz aksine alaya alir Mengone geri donunce Volponi dukkandan ayrilir Mengone dondugunde Griletta tercihinin onda yana oldugunu acikca gostermekten cekinmez ve onun elini tutmaya koyulur Tam bu sirada Sempronio geri doner ve gordukleri karsisinda ofkeye kapilsa da tekrar gazeteleri okumaya baslar Sempronio gozluklerini bulup gazetedeki bir haritaya bakabilmek nedeniyle odadan ayrilinca Mengone tekrar cesareti bularak Grilletta ya bir opucuk verir Tam bu sirada Sempronio doner Ofkeli bir tavirla flortu durdurmak icin Mengone yi bir ecza maddesi satin almak icin oradan uzaklastirir Grilletta yi da ders calismasi icin kendi odasina gonderir II Perde Mengone nin vasi kizini opmesi Sempronio nin Grilletta ile hemen hic vakit gecirmeden evlenme planini gerceklestirmek icin daha ciddi faaliyete gecmeye zorlar Tam bu plani uygulamaya koymaya hazirlanmakta iken Volpino girer ve Osmanli ulkelerinde savas ve hastalik ciktigi icin en yakin Osmanli eyaleti pasasinin Sultanin yaninda calismak uzere bir eczaci aradigini Sempronio ya bildirir Eger Pasa ya vasi kizini es olarak verirse de kendine 10 000 duka altini vadettigini aciklayip Sempronio nun zengin olabilecegini ima eder Semproni Osmanli valisini ilk teklifini kabul eder gozukse de Grilletta yi ona es olarak verme fikrini reddeder Sempronio Griletta ile evlenme planini hemen uygulamaya koyar Mengone yi nikah icin bir evlenme senedi hazirlayip imzalatmasi icin bir noter cagirmaya gonderir Griletta ise aralarindaki ask iliskisinin patronu Sempronio tarafindan fark edilmis olmasindan dolayi uzgundur duygu yuklu aci bir sarki soylemeye baslar Bu sarkiyi duyan Sempronio vasi kizina kendisiyle evlenmek istegini acar Biraz cekingen davranan Mengone yi kiskandirmak amaciyla Griletta Sempronio nun kendisine yaptigi evlenme teklifini yalandan kabul eder Bir noter gelir ve Griletta bunun kiyafet degistirmis Volpino oldugunu hemen anlar Bundan sonra bir diger noter daha gelir ve kendisinin Mengone tarafindan gonderildigini ve onun kendisini hemen takip edip gelmesi gerektigini soyler Bu ikinci sahte noter ise Mengone nin kendisidir Iki noter de aslinda sahte olup yazacaklari evlilik sozlesmesine damat Sempronio yerine kendi isimlerini yazip zapta gecirmeyi tasarlamislardir boyle de yaparlar Iki noter ayri ayri Semponio tarafindan onlara dikte edilen evlenme kontratina evlenen erkegin yani Sempronio nun ismi yerine kendi adlarini yazarlar Is imza atmaya geldiginde Sempronio bir kontrati alir ve Griletta da digerinin alir okurlar ve sahte noterlerin foyalari ortaya cikar Noter giysilerini cikardiklari zaman kim olduklari anlasilir ve oradan kovulurlar III Perde Bu sefer Volpino saf ve gosteris meraklisi Senpronio ya yeni bir oyun duzenler Senpronio ya sozde Osmanli Sultani valisi olan Pasa tarafindan hazirlanmis olan bir mektup gonderir Bu sahte mektupta Osmanli valisi Pasa yaninda maiyetiyle birlikte gelip eczacinin tum ilaclarini yuksek fiyattan satin almak istedigi ve kendisine de Sultan in Eczacibasisi olarak gorev verilecegi bildirilmektedir Cok gecmeden Volpino Osmanli Valisi Pasa gibi Turk kiyafetleri ve sahte uzun sakal ve biyiklariyla yaninda kendi gibi Osmanli Turk kiyafetleri icinde bir maiyeti ile Sempronio nun eczaci dukkanina gelirler Ancak bu sahte pasanin Volpino oldugunu Grilletta anlamistir Sahte Pasa Semprionio ya yuksek miktarda altin odeme teklifi yaparak Griletta yi da esi olarak almak istedigini bildirir Senpronio ecza maddelerini satmayi kabul eder ama vasi kizi Griletta nin Turk pasasi ile evlenmesini kabul etmez Bunun uzerine Volpino nun maiyeti eczanedeki kavanozlar ve seramik kaplari kirmaya ecza ve ilaclari yerlere atip dagitmaya baslarlar Sahte pasa da kamasini cekip eczaciyi tehdide baslar Sempronio cok korkmustur ve yardim isteyerek bagirir Bu sirada Griletta bir diger mahiyetle diger bir Turk pasasini getirir Bu sahte Pasa ise Mengone dir Mengone cok korkmus olan patronuna yaklasir ve eger patron vasi kizinin kendisi ile evlenmesini kabul ederse ona yardim edebilecegini bildirir Caresiz kalan Senpronio bu teklifi kabul eder Hemen Grilletta ve Mengone evlenme kontrati belgeleri hazirlanir ve bunlar imzalanir imzalanmaz Grilletta ve Mengone nin evliliklerini ilan edilir Griletta birinci sahte pasa uzerine atilarak onun sahte sakal ve biyiklarini soker alir Vasi kizla evlenen ikincisi ise oracikta giysilerini cikartir Ilk sahte pasanin Volpino vasi kizla evlenen ikincisinin de Mengone oldugu aciga cikar Volpino ve Sempronio baslangicta ofkeden cilgina donseler de kaderin cilvesine boyun egmek zorunda kalirlar Volpino ortaya cikan zayiat icin mahkemeye gitmekle tehdit edilince hemen maiyetini arkada birakarak oradan kacip kaybolur Maiyette gelen sahte Turkler de yeni evlenmis olan ciftin serefine kadehlerini kaldirirlar DegerlendirmeHaydn in bu eseri cok sicak kahkahalar yaratan bir komedidir Bir yasli eczaci ve uc genc arasinda vasi kiz Griletta fakir ama akilli ciragi Mengone ve guya kurnaz kendini begenmis ve zuppe zengin soylu olan Volpino arasinda bir ask uclusu konusunu incelemektedir Eczaci operasinda Joseph Haydn bircok bakimdan kendinden sonra bestecilige baslayan Mozart a onculluk yapmaktadir Eser cirak Mengone nin isinden sikayet eden aryasi ile baslar ve Mozart in Don Giovanni operasindaki usak Leporello nun giris aryasi buna cok benzemektedir Bir erkek olmasina ragmen Volpino rolu bir soprano rolu olup erkek elbisesi giymis olan bir kadin sarkici tarafindan oynanir ve bu Mozart in Figaro nun Dugunu operasinda bulunan Cherubino rolunu hatirlatmaktadir Genc asiklarin kilik degistirmeleri Mozart in Cosi fan tutte operasini animsatmaktadir Ucuncu perde de ise sahte Osmanli Pasa si ve Turk giysileri icindeki maiyetinin sarkilari ise 17 ve 18 yuzyilda Avrupali bestecilerin bu arada Mozart in da katildigi Alla Turca muzik besteleme modasina uymaktadir Kaynakca Hoboken Verzeichnis dizini 28 3 Gunumuzde Macaristan sinirlari icindedirDis baglantilarStanford edu websitesinde Haydn Operalari sayfalari Online Stanford websitesinde Haydn Operalari sayfalari 28 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce YouTube websitesinde Leo Speziale operasinin Andreae sefliginde Radiotelevisione Svezzeria Italiana Orkestrasi temsilinin tumunun video kaydi Online 1