Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Roma mitolojisi, Antik Roma'da yaşayan insanların mitolojik inançlarının bütününe verilen isimdir. Genelde iki ana bölümü olduğu düşünülür; ilk bölüm ki daha sonraları etkin olmuştur ve edebidir, genellikle Etrüsk mitolojisindeki öğelerin Romalılaştırılmış hallerinden meydana gelir, ikinci bölüm ise daha erken dönemlerde etkin olmuş olan ve daha çok kültik olan farklı uygulama ve inançlara sahip daha özerk bir bölümdür.
Romalılar ve din
Romalıların hayatında dinin büyük bir önemi vardı. Latincede "din" anlamına gelen religio sözcüğünün religare yani "bağlamak" fiiliyle olan yakınlığı bazı bilim insanlarına göre önemlidir. Her ne kadar söz konusu fiile yakın olsa da religio sözcüğü çok geniş bir anlam yelpazesine sahipti ve onun birebir karşılığı bir sözcük o dönemin ünlü dillerinde, örneğin Yunancada bulunmamaktaydı. Nitekim daha sonraları hem Roman hem de Cermen kökenli diller bu sözcüğün karşılığı ile din anlamını tanımlamak yerine yine bu sözcüğü kullanmayı tercih etmiştir; religion veya religione gibi.
Roma tarihi ve halkın günlük yaşamı için dinin önemi Livy'nin tarihinde de görülebilir. Roma tarihine dair neredeyse her türlü olgu, yükselişlerden çöküşlere kadar, rahatlıkla dine bağlanarak açıklanabilmekteydi. Sonuçta ilk dönem Roma dininde neredeyse her olay için bir tanrı veya tanrıça bulunması da bunun göstergelerinden sayılabilir.
Roma dininin bazı özellikleri
Romalıların dini anlayışının gelişmişliğine rağmen cumhuriyetin sonuna kadar dini tanımlanabilecek fikirler yazına dökülmedi. Etrüsk kültürünün Roma'da yoğun biçimde etkili olmaya başlamasıyla yazar ve düşünürler dini konulardaki şahsi fikirlerini yazına dökmüşlerdir. Örnek olarak Cicero verilebilir.
Bunun nedeni dinin karakteristiki yapısı da olabilir. Her ne kadar bugün Roma dini olarak tanımlansa da o dönemdeki din tanımı bugünkü sistematik ve belirli başlıkları içinde bulunduran din tanımından çok farklıydı. Roma dini hiçbir zaman modern din anlayışına sahip olamamıştır. Gerek erken dönemlerindeki kültik yapısı gerekse sonraları yaşanan başta Etrüsk olmak üzere farklı kültür ve milletlerin dini yapılarının etkileşimi sistematik bir din oluşturamamıştır. Sınırları muğlak, kuralları esnekti. Her ne kadar bir tür ruhban sınıfı (rahip ve rahibeler), ilahilik gibi kavram ve kurumlar yer alsa da bunların hepsi sistematik bir biçimde bütün oluşturmamaktaydı. Zaten sonraki dönemlerde farklı kültürlerden gelen dini öğeler ile dini yapı çok farklı bir hâl almıştır.
Roma politeizmi ve inanç yapısı, özellikle son zamanlarında, birçok farklı kültürü barındırsa da bunlardan en etkin olanı her zaman Etrüsk inancı olmuştur. Ayrıca, güç sembolleri ve bazı kamusal ibadetler yoğun oranda Etrüsk kültür ve inancından etkilenmiştir. Aslında Etrüskler Roma'ya MÖ 6. yüzyılda sadece kısa bir süreliğine egemen olabilmişlerdir. Büyük ihtimalle bu sembolizm ve ibadet ilhamı bizzat Romalılar tarafından yapılmıştır.
Erken Roma mitinin doğası
Arkaik Romalıların bir mite sahip olmadıkları söylenebilir. Bununla kastedilen, sonraki dönemde şairlerinin Etrüsk mitolojisinden esinlenmesine kadarki dönemde, Romalıların tanrıların kökenine dair, Zeus'un Hera tarafından baştan çıkartılması gibi, bir mit anlayışının veya sıralı bir anlatının bulunmamasıdır.
Romalıların bu erken dönemde sahip oldukları dini yapı iki ana nokta ile tanımlanabilir:
- Çok gelişmiş bir ayin sistemi, ruhban okulları ve ilgi tanrı "küme"leri;
- Kentin (Roma kentinin) bulunuşu ve kuruluşuna dair çok zengin bir tarihi mitler yapısı ki bu yapı fani insanlar ile birlikte çoğu ilahi müdahaleyi de içerir.
Erken dönem mitolojisinde tanrılar
Romalı tanrı anlayışı, erken dönemde, Etrüsklülerinkinden çok farklı bir biçimdeydi. Örneğin, eğer bir Lidya'lıya Demeter'i soracak olsaydınız, büyük ihtimalle, ünlü mitten yani, Hades'in Persephone'yi kaçırışı üzerine Demeter'in yaşadığı acılardan bahsedecektir. Fakat bir Romalıya Ceres hakkında sorarsanız size onun resmi bir rahibinin, flameninin, olduğunu bu rahibin Jüpiter, Mars ve Quirinus'un flamenlerine karşı ast, ama Flora ve Pomona'nın flamenlerine karşı üst olduğunu belirtecektir. Ayrıca onun diğer ziraat tanrıları Liber ve Libera ile birlikte bir üçlü oluşturduğunu da belirtebilir; ve hatta, ona bağlı olan belirli görevleri olan daha ast tanrıları sıralayabilir: Sarritor (yabani otları temizleme), Messor (hasat yapmak), İnsitor (tohum ekmek) vb.
Bu örnekten de anlaşılabileceği gibi, arkaik Roma mitolojisi, en azından tanrılar ve tanrı anlayışı açısından, anlatılardan değil de tanrılar arasında ve tanrılar ile insanlar arasında yer alan kenetlenmiş ve kompleks bir ilişkiler ağından oluşmaktaydı.
Erken Romalıların özgün dini, daha sonraları birçok farklı ve çelişen inancın eklenmesi ve özellikle de Etrüsk mitolojisinin büyük bir kısmının asimile edilmesiyle, çok farklı bir hal ve yapıya dönüşmüş, farklılaşmıştır.
Roma tarihi hakkında erken dönem mitolojisi
Tanrılar hakkında bir anlatı geleneği olmasa da Romalıların kentlerinin (Roma'nın) bulunuşu, kuruluşu ve ilk dönemleri hakkında çok zengin ve yarı-tarihi yarı-efsanevi anlatı kültürleri mevcuttu. İlk krallar, Romulus ve Numa gibi, tamamen mitik bir doğaya sahipti ve bu tür efsanevi öğeler Cumhuriyetin ilk dönemlerine kadar uzanabilmekteydi.
Bugün, Aeneas ve 'un ilk bir-iki kitabı bu insan mitolojisinin en önemli kaynaklarını oluşturmaktadır.
Özgün Roma ve italik tanrılar
Reski rahiplik, roma ayinsel ibadet ve uygulamalarını iki tanrı sınıfına ayırmaktadır: di indigetes ve de novensides veya novensiles. İndigetes Roma devletinin, şehrinin, özgün tanrılarıydılar ve böyle yaklaşık 30 tanrıya adanmış özel bayramlar (festivaller) mevcuttu. Novensides ise kültleri tarihi süreçte daha sonraları şehre gelmiş tanrılardır ki bunların ortaya çıkışları genellikle belirli bir kriz veya ihtiyacın doğduğu bilinen, belirli tarihlerdir.
Erken Roma tanrılarına, di indigetes'e, ilaveten çeşitli etkinlik ve eylemlerde çağrılan özelleşmiş veya uzmanlaşmış küçük tanrılar da mevcuttu. Bu tür eylemlere ayinsel bir boyut kazandırılmıştı, örneğin ekini ekerken belli bir tanrı ismiyle çağrılır, hasat ederkense bir başkası çağrıldı. Aslında bu yoğun ayin kültürünün ve küçük tanrı anlayışının temelinde politeizmden çok bir tür polidemonizm yatmaktaydı; zira bu küçük tanrıların güçleri ancak uzmanlaştıkları/özelleştikleri eyleme yetmekteydi, diğer eylemlerde herhangi bir güçleri bulunmuyor ve bu nedenle de tanrıdan çok bir tür ilahi ruh kavramına yakındılar.
İlk panteonun başında Jüpiter, Mars ve Quirinus üçlemesi (ki bu üçünün rahipleri veya flamenleri en yüksek dereceye sahiptiler) ile Janus ve Vesta bulunmaktaydı. Erken dönemde bu tanrıların pek bir kişilikleri (veya şahsi özellikleri) yoktu ve kişisel tarihlerinde evlilik ve soy ağaçları bulunmuyordu.
Yabancı tanrılar
Roma devleti etrafındaki bölgeleri fethettikçe komşu kültür ve toplulukların yerel tanrıları da Roma mitolojisine giriş yapmıştır. Romalılar geleneksel olarak yeni fethedilen yerlerin tanrılarına da kendi özgün tanrıları ile bir tutmuş aynı saygı ve onuru bahşetmişlerdir. Birçok seferde yeni fethedilen bölgenin tanrılarının da Roma'da yeni tapınaklarda yer almaları için davette bulunulmuştur. Bu nedenle Roma'ya özgü olmayan birçok farklı kült, tanrı ve tanrıça Roma mitolojisine giriş yapmış kimi zaman bu yeni tanrı ve tanrıçalar halihazırda Roma mitolojisinde var olan belirli tanrı ve tanrıçalarla özdeşleştirilmiştir.
Bazı önemli Roma tanrıları
Tüm tanrılar için: Roma tanrı ve tanrıçaları listesi
Dış bağlantılar
- pantheon.org - Roman mytholgy articles 9 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- timelessmyths.com - Classical Mythology 5 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- romansonline.com 29 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Allnet Roma mitolojisi sayfası 25 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Türkçe)
Kaynakça
- ^ (1952). A History of Latin Literature. Columbia University Press. s. 15. ISBN .
- ^ Günay, Dinçer (17 Mart 2023). "ESKİ ROMA CUMHURİYETİ'NDE RAHİPLİK KURUMU". ASYA STUDIES. doi:10.31455/asya.1253104. ISSN 2602-2877.
- ^ Encyclopedia of Religion, 2nd Edition, cilt 12, Roman Religion: The Early Period - Basic concepts., s. 7894, Thomson Gale.
- ^ C. O. Brink (1963). Horace on Poetry: Epistles Book II: The Letters to Augustus and Florus. CUP Archive. s. 64. ISBN .
- ^ T. P. Wiseman, The Myths of Rome (University of Exeter Press, 2004), preface (n.p.).
- ^ , The Foundation of Rome: Myth and History (Cornell University Press, 1997), ss. 45–46.
- Alan Cameron Greek Mythography in the Roman World (2005) OUP, Oxford (reviewed by T P Wiseman in Times Literary Supplement 13 May 2005 page 29)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Roma mitolojisi Antik Roma da yasayan insanlarin mitolojik inanclarinin butunune verilen isimdir Genelde iki ana bolumu oldugu dusunulur ilk bolum ki daha sonralari etkin olmustur ve edebidir genellikle Etrusk mitolojisindeki ogelerin Romalilastirilmis hallerinden meydana gelir ikinci bolum ise daha erken donemlerde etkin olmus olan ve daha cok kultik olan farkli uygulama ve inanclara sahip daha ozerk bir bolumdur Roma tanrilari Vergilius RomanusRomulus ve Remus Lupercal Peder Tiber ve Palatine Trajan MS 98 117 donemine tarihlenen bir kaideden kabartma Romalilar ve dinRomalilarin hayatinda dinin buyuk bir onemi vardi Latincede din anlamina gelen religio sozcugunun religare yani baglamak fiiliyle olan yakinligi bazi bilim insanlarina gore onemlidir Her ne kadar soz konusu fiile yakin olsa da religio sozcugu cok genis bir anlam yelpazesine sahipti ve onun birebir karsiligi bir sozcuk o donemin unlu dillerinde ornegin Yunancada bulunmamaktaydi Nitekim daha sonralari hem Roman hem de Cermen kokenli diller bu sozcugun karsiligi ile din anlamini tanimlamak yerine yine bu sozcugu kullanmayi tercih etmistir religion veya religione gibi Roma tarihi ve halkin gunluk yasami icin dinin onemi Livy nin tarihinde de gorulebilir Roma tarihine dair neredeyse her turlu olgu yukselislerden cokuslere kadar rahatlikla dine baglanarak aciklanabilmekteydi Sonucta ilk donem Roma dininde neredeyse her olay icin bir tanri veya tanrica bulunmasi da bunun gostergelerinden sayilabilir Roma dininin bazi ozellikleriRomalilarin dini anlayisinin gelismisligine ragmen cumhuriyetin sonuna kadar dini tanimlanabilecek fikirler yazina dokulmedi Etrusk kulturunun Roma da yogun bicimde etkili olmaya baslamasiyla yazar ve dusunurler dini konulardaki sahsi fikirlerini yazina dokmuslerdir Ornek olarak Cicero verilebilir Bunun nedeni dinin karakteristiki yapisi da olabilir Her ne kadar bugun Roma dini olarak tanimlansa da o donemdeki din tanimi bugunku sistematik ve belirli basliklari icinde bulunduran din tanimindan cok farkliydi Roma dini hicbir zaman modern din anlayisina sahip olamamistir Gerek erken donemlerindeki kultik yapisi gerekse sonralari yasanan basta Etrusk olmak uzere farkli kultur ve milletlerin dini yapilarinin etkilesimi sistematik bir din olusturamamistir Sinirlari muglak kurallari esnekti Her ne kadar bir tur ruhban sinifi rahip ve rahibeler ilahilik gibi kavram ve kurumlar yer alsa da bunlarin hepsi sistematik bir bicimde butun olusturmamaktaydi Zaten sonraki donemlerde farkli kulturlerden gelen dini ogeler ile dini yapi cok farkli bir hal almistir Romulus ve Remus u emziren disi kurt heykeli Roma politeizmi ve inanc yapisi ozellikle son zamanlarinda bircok farkli kulturu barindirsa da bunlardan en etkin olani her zaman Etrusk inanci olmustur Ayrica guc sembolleri ve bazi kamusal ibadetler yogun oranda Etrusk kultur ve inancindan etkilenmistir Aslinda Etruskler Roma ya MO 6 yuzyilda sadece kisa bir sureligine egemen olabilmislerdir Buyuk ihtimalle bu sembolizm ve ibadet ilhami bizzat Romalilar tarafindan yapilmistir Erken Roma mitinin dogasiArkaik Romalilarin bir mite sahip olmadiklari soylenebilir Bununla kastedilen sonraki donemde sairlerinin Etrusk mitolojisinden esinlenmesine kadarki donemde Romalilarin tanrilarin kokenine dair Zeus un Hera tarafindan bastan cikartilmasi gibi bir mit anlayisinin veya sirali bir anlatinin bulunmamasidir Romalilarin bu erken donemde sahip olduklari dini yapi iki ana nokta ile tanimlanabilir Cok gelismis bir ayin sistemi ruhban okullari ve ilgi tanri kume leri Kentin Roma kentinin bulunusu ve kurulusuna dair cok zengin bir tarihi mitler yapisi ki bu yapi fani insanlar ile birlikte cogu ilahi mudahaleyi de icerir Erken donem mitolojisinde tanrilar Romali tanri anlayisi erken donemde Etrusklulerinkinden cok farkli bir bicimdeydi Ornegin eger bir Lidya liya Demeter i soracak olsaydiniz buyuk ihtimalle unlu mitten yani Hades in Persephone yi kacirisi uzerine Demeter in yasadigi acilardan bahsedecektir Fakat bir Romaliya Ceres hakkinda sorarsaniz size onun resmi bir rahibinin flameninin oldugunu bu rahibin Jupiter Mars ve Quirinus un flamenlerine karsi ast ama Flora ve Pomona nin flamenlerine karsi ust oldugunu belirtecektir Ayrica onun diger ziraat tanrilari Liber ve Libera ile birlikte bir uclu olusturdugunu da belirtebilir ve hatta ona bagli olan belirli gorevleri olan daha ast tanrilari siralayabilir Sarritor yabani otlari temizleme Messor hasat yapmak Insitor tohum ekmek vb Bu ornekten de anlasilabilecegi gibi arkaik Roma mitolojisi en azindan tanrilar ve tanri anlayisi acisindan anlatilardan degil de tanrilar arasinda ve tanrilar ile insanlar arasinda yer alan kenetlenmis ve kompleks bir iliskiler agindan olusmaktaydi Erken Romalilarin ozgun dini daha sonralari bircok farkli ve celisen inancin eklenmesi ve ozellikle de Etrusk mitolojisinin buyuk bir kisminin asimile edilmesiyle cok farkli bir hal ve yapiya donusmus farklilasmistir Roma tarihi hakkinda erken donem mitolojisi Tanrilar hakkinda bir anlati gelenegi olmasa da Romalilarin kentlerinin Roma nin bulunusu kurulusu ve ilk donemleri hakkinda cok zengin ve yari tarihi yari efsanevi anlati kulturleri mevcuttu Ilk krallar Romulus ve Numa gibi tamamen mitik bir dogaya sahipti ve bu tur efsanevi ogeler Cumhuriyetin ilk donemlerine kadar uzanabilmekteydi Bugun Aeneas ve un ilk bir iki kitabi bu insan mitolojisinin en onemli kaynaklarini olusturmaktadir Ozgun Roma ve italik tanrilarReski rahiplik roma ayinsel ibadet ve uygulamalarini iki tanri sinifina ayirmaktadir di indigetes ve de novensides veya novensiles Indigetes Roma devletinin sehrinin ozgun tanrilariydilar ve boyle yaklasik 30 tanriya adanmis ozel bayramlar festivaller mevcuttu Novensides ise kultleri tarihi surecte daha sonralari sehre gelmis tanrilardir ki bunlarin ortaya cikislari genellikle belirli bir kriz veya ihtiyacin dogdugu bilinen belirli tarihlerdir Erken Roma tanrilarina di indigetes e ilaveten cesitli etkinlik ve eylemlerde cagrilan ozellesmis veya uzmanlasmis kucuk tanrilar da mevcuttu Bu tur eylemlere ayinsel bir boyut kazandirilmisti ornegin ekini ekerken belli bir tanri ismiyle cagrilir hasat ederkense bir baskasi cagrildi Aslinda bu yogun ayin kulturunun ve kucuk tanri anlayisinin temelinde politeizmden cok bir tur polidemonizm yatmaktaydi zira bu kucuk tanrilarin gucleri ancak uzmanlastiklari ozellestikleri eyleme yetmekteydi diger eylemlerde herhangi bir gucleri bulunmuyor ve bu nedenle de tanridan cok bir tur ilahi ruh kavramina yakindilar Ilk panteonun basinda Jupiter Mars ve Quirinus uclemesi ki bu ucunun rahipleri veya flamenleri en yuksek dereceye sahiptiler ile Janus ve Vesta bulunmaktaydi Erken donemde bu tanrilarin pek bir kisilikleri veya sahsi ozellikleri yoktu ve kisisel tarihlerinde evlilik ve soy agaclari bulunmuyordu Yabanci tanrilarMithras bir Roma duvar resminde Roma devleti etrafindaki bolgeleri fethettikce komsu kultur ve topluluklarin yerel tanrilari da Roma mitolojisine giris yapmistir Romalilar geleneksel olarak yeni fethedilen yerlerin tanrilarina da kendi ozgun tanrilari ile bir tutmus ayni saygi ve onuru bahsetmislerdir Bircok seferde yeni fethedilen bolgenin tanrilarinin da Roma da yeni tapinaklarda yer almalari icin davette bulunulmustur Bu nedenle Roma ya ozgu olmayan bircok farkli kult tanri ve tanrica Roma mitolojisine giris yapmis kimi zaman bu yeni tanri ve tanricalar halihazirda Roma mitolojisinde var olan belirli tanri ve tanricalarla ozdeslestirilmistir Pers kulturunden gelen Mitra Misir ana tanricasi Isis Kibele Anadolu kokenli ana tanricaBazi onemli Roma tanrilariTum tanrilar icin Roma tanri ve tanricalari listesiCeres Dunya tanricasi Cupid Ask tanrisi Diana Avcilik ve Ay tanricasi Janus Kapilarin tanrisi Jupiter Tanrilarin krali Merkur Haberci tanri Minerva Hikmet tanricasi Pluton Yeralti dunyasinin krali Neptun Denizlerin tanrisi Vulcan Demircilik ve ates tanrisiDis baglantilarpantheon org Roman mytholgy articles 9 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce timelessmyths com Classical Mythology 5 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce romansonline com 29 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Allnet Roma mitolojisi sayfasi 25 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkce Kaynakca 1952 A History of Latin Literature Columbia University Press s 15 ISBN 978 0 231 51487 3 Gunay Dincer 17 Mart 2023 ESKI ROMA CUMHURIYETI NDE RAHIPLIK KURUMU ASYA STUDIES doi 10 31455 asya 1253104 ISSN 2602 2877 Encyclopedia of Religion 2nd Edition cilt 12 Roman Religion The Early Period Basic concepts s 7894 Thomson Gale C O Brink 1963 Horace on Poetry Epistles Book II The Letters to Augustus and Florus CUP Archive s 64 ISBN 978 0 521 20069 1 T P Wiseman The Myths of Rome University of Exeter Press 2004 preface n p The Foundation of Rome Myth and History Cornell University Press 1997 ss 45 46 Alan Cameron Greek Mythography in the Roman World 2005 OUP Oxford reviewed by T P Wiseman in Times Literary Supplement 13 May 2005 page 29