Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pamuk Olayı (Rusça: хлопковое дело, romanize: hlopkovoye delo; Özbekçe: paxta ishi) veya Özbek Olayı (Узбекское дело; oʻzbek ishi), Özbek Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'de Leonid Brejnev'in yönetiminin başlangıcında ve sonraki yıllarında ve 1989'a kadar devam eden yaygın bir yolsuzluk skandalıydı.
Durgunluk Dönemi'nin neden olduğu sosyo-ekonomik dengesizliklerin artmasının ardından kamuoyunun hükûmete olan güvenini artırmak amacıyla, pamuk skandalına karıştığı iddiasıyla açılan ceza davaları geniş çapta kamuoyuna duyuruldu. Toplamda 800 ceza davası açıldı ve 4.000'den fazla kişi skandalla ilgili çeşitli suçlamalardan suçlu bulundu.
Arkaplan
Şerif Raşidov, 15 Mart 1959'da Özbekistan Komünist Partisi Birinci Sekreteri olarak atandı. Onun yönetimi altında Özbek Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Orta Asya'daki diğer Sovyet Sosyalist Cumhuriyetlerle birlikte Sovyetler Birliği için birincil pamuk kaynağı haline geldi. 1970'lerin başlarında Özbek SSC'deki ekilebilir arazilerin neredeyse tamamı pamuk tarımında kullanılmak üzere dönüştürülmüştü. Pamuk üretimini daha fazla artırmanın mümkün olmamasına rağmen, Devlet Planlama Komitesi, pamuk ithalatını önlemek amacıyla üretimin daha da artırılmasını talep etti.
Sonuçlar felaketti; Pestisitlerin ve zehirli gübrelerin yaygın kullanımı ve ürün rotasyonunun reddedilmesi, çevre üzerinde yıkıcı sonuçlar doğurdu. Pamuk üretimini iyileştirmek amacıyla Aral Gölü'nün kurutulmasıyla durum daha da kötüleşti. Buna rağmen pamuk üretimi artamadı. Beş yıllık planların (pripiski) sonuçlarının yapay olarak arttırılması, milyonlarca doların kaybedilmesine yol açtı ve istatistiklerin güvenilmezliği ekonomik kararların alınmasını engelledi. Buna rağmen Raşidov, Özbekistan'ın kontrolünü elinde tuttu ve var olmayan pamuk üretimi için Sovyet hükûmetinden toplam dört milyar ruble aldı.
Raşidov'un yönetimi altında da yaygın yolsuzluk mevcuttu; Özbek SSC'nin bölgesel komite başkanları büyük malikanelere sahipti ve eylemlerinde sık sık kanunları öne sürmekteydiler. Özbek SSC İçişleri Bakanlığı organize suç gruplarıyla iç içe geçmişti ve 1970'ler ve 1980'ler, cinayetler, hırsızlıklar ve saldırıların yaygın olduğu Özbekistan'daki suç oranında zirveye ulaştı.
Özbekistan hükûmetine yönelik soruşturma girişimleri 1970'lerin ortalarına kadar uzanmtaydı. 1975 yılında, Özbek SSC Yüksek Mahkemesi Başkanı'nın hapse atılmasıyla failleri adalet önüne çıkarma çabaları başarıya ulaştı. Milliyetler Sovyeti başkanı Yadigar Nasreddinova hakkında da bir soruşturma başlatıldı, ancak bu soruşturma, Nasreddinova'nın Genel Sekreter Leonid Brejnev üzerindeki önemli etkisi nedeniyle bir sonuca varılamadı ve araştırmacı Vladimir Kaliniçenko hayatına yönelik tehditlere yanıt olarak KGB koruması altına alındı.
Erken soruşturmalar
Leonid Brejnev'in ölümünün ardından yerine Yuri Andropov SBKP genel sekreter olarak atandı. Raşidov ile arası kötü olan Andropov, halkın devlet kurumlarına olan güvenini yeniden tesis etmek amacıyla bir yolsuzlukla mücadele kampanyası başlattı. İçişleri Bakanlığı, Ekonomik Suçların Sebep ve Durumlarının Tespiti ve Ortadan Kaldırılmasına Yönelik Merkezi Bilimsel Araştırma Laboratuvarı'nı (Центральная Научно-исследовательская Лаборатория по выявлению и устранению причин и условий способствующих экономическим преступлениям Tsentralnaya Nauçno-issledovatelskaya Laboratoriya po vyyavleniyu i ustraneniyu priçin i uslovı sposobstvuyuşçih ekonomiçeskim prestupleniyam; ЦНИЛ TsNİL) kurdu. TsNİL, Orta Asya cumhuriyetlerinde meydana gelen yolsuzluğun tüm boyutunu ortaya çıkardı ve bu, Andropov'un Ocak 1983'te Raşidov'un istifasını talep etmesine yol açtı. Ancak Raşidov istifa etmeyi reddetti ve Merkez Komite, bir ay sonra Sovyetler Birliği başsavcısından Özbekistan'daki yolsuzluğu araştırılması talebinde bulunan bir kararı kabul etti.
Nisan 1983'te Telman Gdlyan ve Nikolay İvanov, başsavcı tarafından pamuk skandalını araştırmakla görevli bir komisyonun başına getirildi. Aynı ay iki büyük tutuklama yapıldı: Buhara Oblastı'ndaki OBHSS başkanı A. Muzarafov, bir operasyonda rüşvet alırken yakalandıktan sonra KGB tarafından tutuklandı ve Buhara kenti ekonomi dairesi başkanı Ş. Kudratov da gözaltına alındı.
Raşidov hakkında bilgi toplanıyordu; Harezm Oblast Komitesi Birinci Sekreteri Madyar Hudaybergenov, soruşturma kapsamında Raşidov'a Sosyalist Emek Kahramanı unvanını vermek için 1,5 milyon ruble ödediğini itiraf etti. Hudaybergenov kısa süre sonra serbest bırakıldı ve Harezm Oblastı'nın 300.000 ton pamuk hasat ettiğini bildirdi. Ancak Raşidov, Andropov ile görüştüğünde beklenen övgüyü alamadı, bunun yerine Sovyet hükûmetinin hasada bakacağı söylendi.
Raşidov'un ölümü ve devam eden soruşturma
31 Ekim 1983'te Raşidov aniden hayatını kaybetti (veya alternatif olarak hapis korkusuyla intihar etti) ve Taşkent'in merkezine gömüldü. İşçiler için bir anma yeri olması amaçlanan bir anıt kompleksi inşa etmek için planlar yapıldı. Ölümünün ardından soruşturmalar devam etti; KGB'nin Moskova kenti ve Moskova Oblastı birimleri, 1984'ün başlarında Özbekistan'daki ve Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ndeki pamuk fabrikalarının yöneticilerini tutukladı.
1984 yazında, Yegor Ligaçyov liderliğindeki Merkez Komite yetkililerinden oluşan bir heyet, Raşidov'un halefini seçmek üzere Taşkent'e geldi. Özbekistan Komünist Partisi toplantısında Raşidov, yetkililer tarafından "despot", yozlaşmış ve Özbek milletine onarılamaz zararlar veren biri olarak tanımlandı. Genel kurul kararıyla Raşidov, Taşkent'in merkezinden çıkarıldı ve şehrin Çağatay Mezarlığı'na yeniden gömüldü. Yeni Birinci Sekreter, hem rüşvet soruşturmalarıyla hem de Ligaçyov'la bağları olan, nispeten bilinmeyen bir kişi olan 'di.
11 Ağustos 1984'te Buhara Oblast Komitesi'nin eski başkanı Abdülvahid Kerimov, Karşı'de tutuklandı ve Moskova'ya gönderilerek ve burada 1987'deki duruşmasına kadar Lefortovo Hapishanesi'nde tutuldu. Duruşmada Kerimov, Raşidov'a yüklü miktarda rüşvet verdiğini ifade ederek 20 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Müfettişler, Kerimov'un yazdığı ve Şehr-i-Sebz yakınlarındaki Sevaz köyünde servetinin saklandığı yerleri açığa çıkaran bir defter buldu. Köyde 10 milyon ruble değerinde değerli eşya ve nakit para bulundu. Aynı sıralarda, Nemengan Oblastı'nda yerel bir kolhoz başkanı ve politikacı olan Ahmedcan Adilov, polis tarafından acımasızca darp edildi ve tutuklandı. Adilov'un Raşidov'un yanı sıra Özbekistan'daki organize suç ağlarıyla da geniş bağları vardı.
Tutuklanan İçişleri Bakanlığı mensubu kişiler, Özbek istihbarat servisleri içindeki yaygın rüşvet ve organize suç bağlantılarına ilişkin ifade verdi. KGB yetkilileri, içişleri bakanı K. Ergaşev'i tutuklamaya gittiğinde, muhtemelen önceden ihbar edilmiş olan Ergaşev intihar etti. Evinde 10 milyon ruble nakit bulundu. Daha sonra yapılan incelemeler sonucunda İçişleri Bakanlığı'nın organize suç gruplarıyla bağlantıları ortaya çıktı.
Aynı zamanda Kaşkaderya Bölge Komitesi Birinci Sekreteri Ruzmet Gaipov'un maiyetine yönelik bir soruşturma da sürüyordu. Nisan 1985'te, Ergaşev'in yükselişini desteklediği ve bölgedeki insanlardan rüşvet aldığı yönündeki bilgilerin ortaya çıkması üzerine Genel Sekreter Mihail Gorbaçov tarafından Gaipov'un tutuklanmasına izin verildi. Ancak polis evine geldiğinde onu ya intihar etmiş ya da öldürülmüş halde ölü buldu. Gaipov'un ölümünden sonra toplanan belgeler yine de soruşturmanın daha da genişletilmesine olanak sağladı. Gaipov'un oğlu, Taşkent Havalimanı müdürü Arslan Ruzmetov, Buhara Oblast İçişleri Bakanlığı başkanı M. Norov ve Norov'un yardımcısı T. Kahramanov ve diğer birçok kişi polis tarafından vahşice dövüldü ve tutuklandı.
Soruşturmaların Kremlin'e uzanması
1985'e gelindiğinde Gdlyan ve İvanov'un soruşturması Özbekistan'daki parti yapıları içinde organize bir grubun olduğuna dair somut kanıtları ortaya çıkardı. Gorbaçov, Eylül 1985'te soruşturmayı gözden geçirmesi için Merkez Komite sekreteri Boris Yeltsin'i gönderdi. Taşkent'te bir hafta kaldıktan sonra Yeltsin, Gdlyan ve Ivanov'un çabalarının destekçisi olarak geri döndü. Dahası, Gdlyan ve İvanov'un, Osmanhocayev'in Birinci Sekreterlikten alınması ve yolsuzlukla mücadele soruşturmalarına dahil edilmesi gerektiği yönündeki tutumuna ikna olmuştu. Gorbaçov, Ligaçyov'un Osmanhocayev'e verdiği desteği öne sürerek reddetti.
Ancak soruşturmalar devam ettikçe Osmanhocayev'in olaya karıştığına dair kanıtlar giderek daha belirgin hale geldi. Gorbaçov sonunda Ocak 1988'de görevden alınmasını kabul etti ve yerine 'u getirdi. Glasnost ve perestroykanın bir parçası olarak, pamuk skandalı daha da kamuoyuna duyuruldu ve bunun sonucunda 23 Ocak 1988'de Pravda gazetesinde yolsuzluğun tüm boyutlarını kamuoyuna açıklayan bir makale yayınlandı. Sovyet hükûmeti ayrıca Özbekistan'da pamuk tarımında çocuk işçi çalıştırılmasına son verme niyetini de duyurdu. Aynı zamanda başka bir tutuklama dalgası da yaşanıyordu; Bu kez tutuklananlar arasında Karakalpakistan Oblast Komitesi başkanı ve Raşidov'un kayınpederi Kallibek Kemalov'un yanı sıra Özbek SSC Bakanlar Kurulu eski başkanı Narmahonmadi Hudoyberdiyev de vardı. Hudoyberdiyev suçunu kabul etti ve rüşvet olarak aldığı 514.000 rubleyi yetkililere teslim etti.
Sonunda soruşturmanın odak noktası Özbekistan'ın ötesine geçerek Sovyet liderliğine ulaştı. Georgy Razumovski, Ligaçyov, Mihail Solomentsev ve Viktor Grişin'in devam eden yolsuzluğa göz yummak için rüşvet aldığından şüpheleniliyordu. Brejnev'in damadı Yuri Çurbanov da yolsuzluk ve rüşvet alma suçlamalarıyla tutuklandı. 1983'te Merkez Tarım Komitesi sekreteri olan Gorbaçov hakkında ek endişeler ortaya çıktı. Yalnızca o yıl, 981.000 ton pamuğun var olmadığı halde hasat edildiği bildirildi. Bunun için Özbek SSC hükûmetine 757 milyon ruble verildi ve bunun 286 milyonu ortadan kayboldu.
19 Ocak 1989'da Gdlyan ve İvanov Moskova'da bir basın toplantısı düzenlediler. Konferansta, ülkenin liderliği de dahil olmak üzere yolsuzluğun boyutunu ortaya çıkardılar. Halk buna şokla karşılık verdi ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi onları susturmak için hızla harekete geçti. Boris Pugo'nun rehberliğinde, "Özbek SSC'deki yolsuzluk vakalarının soruşturulmasındaki yasa ihlalleri hakkındaki gerçekleri ve raporu kontrol etmek ve sonuçları SBKP Merkez Komitesine iletmek" niyetiyle amacıyla özel bir Merkez Komite komisyonu kuruldu. Benzer bir komisyon Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti'nde de kuruldu. Antikomünist ve demokrasi yanlısı milletvekillerinden oluşan bir ittifak olan Bölgelerarası Vekiller Grubu, hükûmetin bu ikisini susturma çabalarına onları milletvekili olarak seçerek karşılık verdi ve böylece her ikisine de parlamento dokunulmazlığı sağladı. Gdlyan, 1990 yılında SBKP'den ve başsavcılık makamından ihraç edildi.
Yolsuzluk yapan yetkililerin hapis cezası uzun sürmedi. 25 Aralık 1991'de, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bir gün önce, Özbekistan cumhurbaşkanı İslam Kerimov, skandala karışan ve Özbekistan'da hapsedilen tüm kişileri affetti.
Kaynakça
- ^ a b Blackmon, Pamela (2011). In the Shadow of Russia: Reform in Kazakahstan and Uzbekistan (İngilizce). East Lansing, Michigan, United States: Michigan State University Press.
- ^ a b Robinson, Alan G.; Stern, Sam (1997). Corporate Creativity (İngilizce). San Francisco: Berrett-Koehler Publishers, Inc. s. 99.
- ^ a b c d e f g h i j k "«Хлопковое дело» в Узбекистане". Letters from Tashkent (Rusça). 23 Eylül 2008. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2024.
- ^ . Official Website of Dmitry Gordon. 7 Kasım 2004. 3 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2024.
- ^ Eaton, William J. (13 Ocak 1988). "Kremlin Fires Party Boss in Uzbekistan: Action Viewed as Part of Gorbachev's Drive Against Corruption". Los Angeles Times. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2024.
- ^ "Soviets Uncover Massive Corruption: Billions Lost in Uzbekistan Case Involving Brezhnev Kin". Los Angeles Times. 24 Ocak 1988. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2024.
- ^ Sobchak, Anatoly (1991). Хождение во власть: Рассказ о рождении парламента (Rusça). Publishing House "News". ISBN .
- ^ "Адылов выпущен на волю". Kommersant (Rusça). 30 Aralık 1991. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pamuk Olayi Rusca hlopkovoe delo romanize hlopkovoye delo Ozbekce paxta ishi veya Ozbek Olayi Uzbekskoe delo oʻzbek ishi Ozbek Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti de Leonid Brejnev in yonetiminin baslangicinda ve sonraki yillarinda ve 1989 a kadar devam eden yaygin bir yolsuzluk skandaliydi Mufettisler Telman Gdlyan ve Nikolay Ivanov solda el konulan serveti Sovyet gazetecilere sergiliyor 1988 Durgunluk Donemi nin neden oldugu sosyo ekonomik dengesizliklerin artmasinin ardindan kamuoyunun hukumete olan guvenini artirmak amaciyla pamuk skandalina karistigi iddiasiyla acilan ceza davalari genis capta kamuoyuna duyuruldu Toplamda 800 ceza davasi acildi ve 4 000 den fazla kisi skandalla ilgili cesitli suclamalardan suclu bulundu ArkaplanSerif Rasidov 15 Mart 1959 da Ozbekistan Komunist Partisi Birinci Sekreteri olarak atandi Onun yonetimi altinda Ozbek Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Orta Asya daki diger Sovyet Sosyalist Cumhuriyetlerle birlikte Sovyetler Birligi icin birincil pamuk kaynagi haline geldi 1970 lerin baslarinda Ozbek SSC deki ekilebilir arazilerin neredeyse tamami pamuk tariminda kullanilmak uzere donusturulmustu Pamuk uretimini daha fazla artirmanin mumkun olmamasina ragmen Devlet Planlama Komitesi pamuk ithalatini onlemek amaciyla uretimin daha da artirilmasini talep etti Sonuclar felaketti Pestisitlerin ve zehirli gubrelerin yaygin kullanimi ve urun rotasyonunun reddedilmesi cevre uzerinde yikici sonuclar dogurdu Pamuk uretimini iyilestirmek amaciyla Aral Golu nun kurutulmasiyla durum daha da kotulesti Buna ragmen pamuk uretimi artamadi Bes yillik planlarin pripiski sonuclarinin yapay olarak arttirilmasi milyonlarca dolarin kaybedilmesine yol acti ve istatistiklerin guvenilmezligi ekonomik kararlarin alinmasini engelledi Buna ragmen Rasidov Ozbekistan in kontrolunu elinde tuttu ve var olmayan pamuk uretimi icin Sovyet hukumetinden toplam dort milyar ruble aldi Rasidov un yonetimi altinda da yaygin yolsuzluk mevcuttu Ozbek SSC nin bolgesel komite baskanlari buyuk malikanelere sahipti ve eylemlerinde sik sik kanunlari one surmekteydiler Ozbek SSC Icisleri Bakanligi organize suc gruplariyla ic ice gecmisti ve 1970 ler ve 1980 ler cinayetler hirsizliklar ve saldirilarin yaygin oldugu Ozbekistan daki suc oraninda zirveye ulasti Ozbekistan hukumetine yonelik sorusturma girisimleri 1970 lerin ortalarina kadar uzanmtaydi 1975 yilinda Ozbek SSC Yuksek Mahkemesi Baskani nin hapse atilmasiyla failleri adalet onune cikarma cabalari basariya ulasti Milliyetler Sovyeti baskani Yadigar Nasreddinova hakkinda da bir sorusturma baslatildi ancak bu sorusturma Nasreddinova nin Genel Sekreter Leonid Brejnev uzerindeki onemli etkisi nedeniyle bir sonuca varilamadi ve arastirmaci Vladimir Kalinicenko hayatina yonelik tehditlere yanit olarak KGB korumasi altina alindi Erken sorusturmalarLeonid Brejnev in olumunun ardindan yerine Yuri Andropov SBKP genel sekreter olarak atandi Rasidov ile arasi kotu olan Andropov halkin devlet kurumlarina olan guvenini yeniden tesis etmek amaciyla bir yolsuzlukla mucadele kampanyasi baslatti Icisleri Bakanligi Ekonomik Suclarin Sebep ve Durumlarinin Tespiti ve Ortadan Kaldirilmasina Yonelik Merkezi Bilimsel Arastirma Laboratuvari ni Centralnaya Nauchno issledovatelskaya Laboratoriya po vyyavleniyu i ustraneniyu prichin i uslovij sposobstvuyushih ekonomicheskim prestupleniyam Tsentralnaya Naucno issledovatelskaya Laboratoriya po vyyavleniyu i ustraneniyu pricin i uslovi sposobstvuyuscih ekonomiceskim prestupleniyam CNIL TsNIL kurdu TsNIL Orta Asya cumhuriyetlerinde meydana gelen yolsuzlugun tum boyutunu ortaya cikardi ve bu Andropov un Ocak 1983 te Rasidov un istifasini talep etmesine yol acti Ancak Rasidov istifa etmeyi reddetti ve Merkez Komite bir ay sonra Sovyetler Birligi bassavcisindan Ozbekistan daki yolsuzlugu arastirilmasi talebinde bulunan bir karari kabul etti Nisan 1983 te Telman Gdlyan ve Nikolay Ivanov bassavci tarafindan pamuk skandalini arastirmakla gorevli bir komisyonun basina getirildi Ayni ay iki buyuk tutuklama yapildi Buhara Oblasti ndaki OBHSS baskani A Muzarafov bir operasyonda rusvet alirken yakalandiktan sonra KGB tarafindan tutuklandi ve Buhara kenti ekonomi dairesi baskani S Kudratov da gozaltina alindi Rasidov hakkinda bilgi toplaniyordu Harezm Oblast Komitesi Birinci Sekreteri Madyar Hudaybergenov sorusturma kapsaminda Rasidov a Sosyalist Emek Kahramani unvanini vermek icin 1 5 milyon ruble odedigini itiraf etti Hudaybergenov kisa sure sonra serbest birakildi ve Harezm Oblasti nin 300 000 ton pamuk hasat ettigini bildirdi Ancak Rasidov Andropov ile gorustugunde beklenen ovguyu alamadi bunun yerine Sovyet hukumetinin hasada bakacagi soylendi Rasidov un olumu ve devam eden sorusturmaOzbekistan da Rasidov un yerini alan Birinci Sekreteri in Ligacyov ile baglari ve destegi bulunuyordu 31 Ekim 1983 te Rasidov aniden hayatini kaybetti veya alternatif olarak hapis korkusuyla intihar etti ve Taskent in merkezine gomuldu Isciler icin bir anma yeri olmasi amaclanan bir anit kompleksi insa etmek icin planlar yapildi Olumunun ardindan sorusturmalar devam etti KGB nin Moskova kenti ve Moskova Oblasti birimleri 1984 un baslarinda Ozbekistan daki ve Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ndeki pamuk fabrikalarinin yoneticilerini tutukladi 1984 yazinda Yegor Ligacyov liderligindeki Merkez Komite yetkililerinden olusan bir heyet Rasidov un halefini secmek uzere Taskent e geldi Ozbekistan Komunist Partisi toplantisinda Rasidov yetkililer tarafindan despot yozlasmis ve Ozbek milletine onarilamaz zararlar veren biri olarak tanimlandi Genel kurul karariyla Rasidov Taskent in merkezinden cikarildi ve sehrin Cagatay Mezarligi na yeniden gomuldu Yeni Birinci Sekreter hem rusvet sorusturmalariyla hem de Ligacyov la baglari olan nispeten bilinmeyen bir kisi olan di 11 Agustos 1984 te Buhara Oblast Komitesi nin eski baskani Abdulvahid Kerimov Karsi de tutuklandi ve Moskova ya gonderilerek ve burada 1987 deki durusmasina kadar Lefortovo Hapishanesi nde tutuldu Durusmada Kerimov Rasidov a yuklu miktarda rusvet verdigini ifade ederek 20 yil hapis cezasina carptirildi Mufettisler Kerimov un yazdigi ve Sehr i Sebz yakinlarindaki Sevaz koyunde servetinin saklandigi yerleri aciga cikaran bir defter buldu Koyde 10 milyon ruble degerinde degerli esya ve nakit para bulundu Ayni siralarda Nemengan Oblasti nda yerel bir kolhoz baskani ve politikaci olan Ahmedcan Adilov polis tarafindan acimasizca darp edildi ve tutuklandi Adilov un Rasidov un yani sira Ozbekistan daki organize suc aglariyla da genis baglari vardi Tutuklanan Icisleri Bakanligi mensubu kisiler Ozbek istihbarat servisleri icindeki yaygin rusvet ve organize suc baglantilarina iliskin ifade verdi KGB yetkilileri icisleri bakani K Ergasev i tutuklamaya gittiginde muhtemelen onceden ihbar edilmis olan Ergasev intihar etti Evinde 10 milyon ruble nakit bulundu Daha sonra yapilan incelemeler sonucunda Icisleri Bakanligi nin organize suc gruplariyla baglantilari ortaya cikti Ayni zamanda Kaskaderya Bolge Komitesi Birinci Sekreteri Ruzmet Gaipov un maiyetine yonelik bir sorusturma da suruyordu Nisan 1985 te Ergasev in yukselisini destekledigi ve bolgedeki insanlardan rusvet aldigi yonundeki bilgilerin ortaya cikmasi uzerine Genel Sekreter Mihail Gorbacov tarafindan Gaipov un tutuklanmasina izin verildi Ancak polis evine geldiginde onu ya intihar etmis ya da oldurulmus halde olu buldu Gaipov un olumunden sonra toplanan belgeler yine de sorusturmanin daha da genisletilmesine olanak sagladi Gaipov un oglu Taskent Havalimani muduru Arslan Ruzmetov Buhara Oblast Icisleri Bakanligi baskani M Norov ve Norov un yardimcisi T Kahramanov ve diger bircok kisi polis tarafindan vahsice dovuldu ve tutuklandi Sorusturmalarin Kremlin e uzanmasiGdlyan sagda ve Mihail Gorbacov arka planda birinci Sovyetler Birligi Halk Temsilcileri Kongresi nde 1989 1985 e gelindiginde Gdlyan ve Ivanov un sorusturmasi Ozbekistan daki parti yapilari icinde organize bir grubun olduguna dair somut kanitlari ortaya cikardi Gorbacov Eylul 1985 te sorusturmayi gozden gecirmesi icin Merkez Komite sekreteri Boris Yeltsin i gonderdi Taskent te bir hafta kaldiktan sonra Yeltsin Gdlyan ve Ivanov un cabalarinin destekcisi olarak geri dondu Dahasi Gdlyan ve Ivanov un Osmanhocayev in Birinci Sekreterlikten alinmasi ve yolsuzlukla mucadele sorusturmalarina dahil edilmesi gerektigi yonundeki tutumuna ikna olmustu Gorbacov Ligacyov un Osmanhocayev e verdigi destegi one surerek reddetti Ancak sorusturmalar devam ettikce Osmanhocayev in olaya karistigina dair kanitlar giderek daha belirgin hale geldi Gorbacov sonunda Ocak 1988 de gorevden alinmasini kabul etti ve yerine u getirdi Glasnost ve perestroykanin bir parcasi olarak pamuk skandali daha da kamuoyuna duyuruldu ve bunun sonucunda 23 Ocak 1988 de Pravda gazetesinde yolsuzlugun tum boyutlarini kamuoyuna aciklayan bir makale yayinlandi Sovyet hukumeti ayrica Ozbekistan da pamuk tariminda cocuk isci calistirilmasina son verme niyetini de duyurdu Ayni zamanda baska bir tutuklama dalgasi da yasaniyordu Bu kez tutuklananlar arasinda Karakalpakistan Oblast Komitesi baskani ve Rasidov un kayinpederi Kallibek Kemalov un yani sira Ozbek SSC Bakanlar Kurulu eski baskani Narmahonmadi Hudoyberdiyev de vardi Hudoyberdiyev sucunu kabul etti ve rusvet olarak aldigi 514 000 rubleyi yetkililere teslim etti Sonunda sorusturmanin odak noktasi Ozbekistan in otesine gecerek Sovyet liderligine ulasti Georgy Razumovski Ligacyov Mihail Solomentsev ve Viktor Grisin in devam eden yolsuzluga goz yummak icin rusvet aldigindan supheleniliyordu Brejnev in damadi Yuri Curbanov da yolsuzluk ve rusvet alma suclamalariyla tutuklandi 1983 te Merkez Tarim Komitesi sekreteri olan Gorbacov hakkinda ek endiseler ortaya cikti Yalnizca o yil 981 000 ton pamugun var olmadigi halde hasat edildigi bildirildi Bunun icin Ozbek SSC hukumetine 757 milyon ruble verildi ve bunun 286 milyonu ortadan kayboldu 19 Ocak 1989 da Gdlyan ve Ivanov Moskova da bir basin toplantisi duzenlediler Konferansta ulkenin liderligi de dahil olmak uzere yolsuzlugun boyutunu ortaya cikardilar Halk buna sokla karsilik verdi ve Sovyetler Birligi Komunist Partisi onlari susturmak icin hizla harekete gecti Boris Pugo nun rehberliginde Ozbek SSC deki yolsuzluk vakalarinin sorusturulmasindaki yasa ihlalleri hakkindaki gercekleri ve raporu kontrol etmek ve sonuclari SBKP Merkez Komitesine iletmek niyetiyle amaciyla ozel bir Merkez Komite komisyonu kuruldu Benzer bir komisyon Sovyetler Birligi Yuksek Sovyeti nde de kuruldu Antikomunist ve demokrasi yanlisi milletvekillerinden olusan bir ittifak olan Bolgelerarasi Vekiller Grubu hukumetin bu ikisini susturma cabalarina onlari milletvekili olarak secerek karsilik verdi ve boylece her ikisine de parlamento dokunulmazligi sagladi Gdlyan 1990 yilinda SBKP den ve bassavcilik makamindan ihrac edildi Yolsuzluk yapan yetkililerin hapis cezasi uzun surmedi 25 Aralik 1991 de Sovyetler Birligi nin dagilmasindan bir gun once Ozbekistan cumhurbaskani Islam Kerimov skandala karisan ve Ozbekistan da hapsedilen tum kisileri affetti Kaynakca a b Blackmon Pamela 2011 In the Shadow of Russia Reform in Kazakahstan and Uzbekistan Ingilizce East Lansing Michigan United States Michigan State University Press a b Robinson Alan G Stern Sam 1997 Corporate Creativity Ingilizce San Francisco Berrett Koehler Publishers Inc s 99 a b c d e f g h i j k Hlopkovoe delo v Uzbekistane Letters from Tashkent Rusca 23 Eylul 2008 Erisim tarihi 11 Temmuz 2024 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Official Website of Dmitry Gordon 7 Kasim 2004 3 Mayis 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Temmuz 2024 Eaton William J 13 Ocak 1988 Kremlin Fires Party Boss in Uzbekistan Action Viewed as Part of Gorbachev s Drive Against Corruption Los Angeles Times Erisim tarihi 11 Temmuz 2024 Soviets Uncover Massive Corruption Billions Lost in Uzbekistan Case Involving Brezhnev Kin Los Angeles Times 24 Ocak 1988 Erisim tarihi 11 Temmuz 2024 Sobchak Anatoly 1991 Hozhdenie vo vlast Rasskaz o rozhdenii parlamenta Rusca Publishing House News ISBN 5702004116 Adylov vypushen na volyu Kommersant Rusca 30 Aralik 1991 Erisim tarihi 11 Temmuz 2024