Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Makbule Atadan (1885, Selanik - 18 Ocak 1956, Ankara), Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün kız kardeşidir.
Makbule Atadan | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Makbule 1885 Selanik, Selanik Vilayeti Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 18 Ocak 1956 (64 yaşında) Ankara, Türkiye |
| Defin yeri | Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara |
| Meslek | Siyasetçi, yazar |
| Önemli eser(ler) | "Ağabeyim Mustafa Kemal" (1952) |
| Siyasi parti | Serbest Cumhuriyet Fırkası |
| Evlilik | Mecdi Boysan (e. 1919; b. 1946) |
| Ebeveyn(ler) | Ali Rıza Efendi Zübeyde Hanım |
| Akraba(lar) | Mustafa Kemal Atatürk (ağabeyi) |
Atatürk'ün Selanik, İstanbul ve Ankara'daki yaşamına tanıklık etmiş bir tarihsel kişiliktir.
Hayatı
Selanik dönemi
1885 yılında Selanik'te doğdu. Annesi Zübeyde Hanım, babası Ali Rıza Efendi'dir. Fatma, Ahmet, Ömer ve Mustafa'dan sonra ailenin beşinci çocuğu olarak doğdu. O doğduğunda ağabeyi Mustafa dört yaşındaydı; Fatma, Ahmet ve Ömer ise küçük yaşlarda ölmüştü. Ağabeyi Mustafa ve kendisinden dört yıl sonra doğan kızkardeşi Naciye ile büyüdü.
Üç kardeş, babalarını erken yaşta kaybetti ve anneleri tarafından büyütüldü. Naciye'nin 12 yaşında vereme yakalanıp ölmesi üzerine Makbule ile ağabeyi Mustafa iki kardeş kaldılar.
Babalarının ölümünden sonra aile bir süre Zübeyde Hanım'ın kardeşi Hüseyin Efendi'nin Langaza'da kâhyalık yapmakta olduğu çiftlikte yaşadı. Ağabeyi Mustafa'nın okulu nedeniyle Mustafa, Naciye ve anneleri Zübeyde Hanım yeniden Selanik'e dönerken, Makbule bir süre daha dayısı ve anneannesi çiftlikte kalmaya devam etti; sonra Selanik'e dönen ailesinin yanına katıldı.
Selanik'teki koşulların uygun olmamasından dolayı Makbule Hanım okula gidemedi, evde özel ders alarak eğitim gördü. Annesinin ikinci evliliğini yapmasından sonra üvey babası Ragıp Bey ve annesi Zübeyde Hanım ile yaşadı.
Makbule Hanım, Selanik'te yaşadığı dönemde Lütfü Bey adında biri ile evlenmiştir. Bu evliliğin hangi tarihte gerçekleştiği, Makbule Hanım'ın Lütfü Bey'den hangi tarihte boşandığı veya eşinin ölümü hakkında bilgi yoktur.
İstanbul dönemi
Osmanlı Devleti'nin Balkan Savaşları'nda yenilmesi ve Selanik'in Yunanistan'a bırakılmasından sonra yaşamını bir süre daha bu şehirde sürdüren Makbule Hanım, I. Dünya Savaşı sırasında annesi ve üvey kızkardeşi ile birlikte Selanik'i terk edip İstanbul'a yerleşti.
Makbule Hanım ile Zübeyde Hanım, Ragıp Bey'in daha önce İstanbul'a gelip yerleşen kardeşi Albay Memduh Hayrettin Bey'in eşi Vasfiye ve kızı Fikriye ile yaşadığı evde bir süre misafir olduktan sonra Mustafa Kemal'in Haziran 1915'te kiraladığı Akaretler'deki 76 numaralı eve yerleştiler. I. Dünya Savaşı'nda Doğu Cephesi'nde görevlendirilerek Mart 1916'da Diyarbakır'a varan Mustafa Kemal, Diyarbakır'daki görevi sırasında Abdürrahim adında bir yetim çocuğu evlat edinerek İstanbul'daki annesi ve kız kardeşinin yanına göndermiş ve Makbule Hanım'a "abla" diyen Abdurrahim de evin bir ferdi olarak yaşamıştır.
Düşman donanmalarının İstanbul Boğazı'na demir attıkları 13 Kasım 1918 günü Mustafa Kemal cepheden İstanbul'a geldi. Birkaç gün Pera Palas'ta kaldıktan sonra Şişli'deki Halaskargazi Caddesi'nde bulunan Oseb Kasabyan'a ait üç katlı evi kiraladı. Makbule Hanım, 28 Kasım 1918'den itibaren annesi ile evin üst katına yerleşti. Orta katta Mustafa Kemal, alt katta yaverleri yaşadı. Makbule Hanım Şişli'deki bu evde yaşadığı sırada sıklıkla ağabeyinin misafirlerini ağırladı. Millî mücadeleyi başlatmak üzere Anadolu'ya geçen Mustafa Kemal'i 16 Mayıs 1919 günü uğurladı.
Mustafa Kemal Paşa'nın 19 Mayıs 1919 günü Samsun'a çıkarak Kurtuluş Savaşı'nı başladığı dönemde Makbule Hanım, o sırada ticaretle uğraşan Mustafa Mecdi Bey (Boysan) ile evlendi. Evliliğinin kesin tarihi bilinmez.
Aile, Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkışından sonra Şişli'deki evden ayrılıp yeniden Akaretler'deki eve döndü. Anadolu'daki bağımsızlık savaşında başarılar elde edilikçe aile, işgal kuvvetlerinin baskılarına maruz kaldı; eve baskın yapılması korkusu ile devamlı tetikte yaşadı.
1922'de Türk ordusunun Başkomutanlık Meydan Savaşı için hazırlık yaptığı dönemde, Fransız gazeteci ve yazar Claude Farrére ile görüşme yapmak için İzmit'e geldiği sırada Mustafa Kemal ile görüşmek üzere Makbule Hanım, annesi ile 13 Haziran 1922'de İzmit'e gitti. Bu buluşmadan sonra Zübeyde Hanım, Mustafa Kemal ile Ankara'ya giderken, Makbule Hanım İstanbul'a döndü.
Ankara dönemi
Makbule Hanım'ın Ankara'ya ilk defa ne zaman gittiği hakkında kesin bilgi yoktur; 1922 yılı yaz aylarında gittiği düşünülür. Eşi Mecdi Bey ile Çankaya Köşkü'ne konuk oldu. Mecdi Bey işi için çeşitli illerde bulunduğu sırada Makbule Hanım, Çankaya'da kalmaya devam etti.
Annesi Zübeyde Hanım 15 Ocak 1923 akşamında İzmir'de öldü. O sırada İstanbul'da olan Makbule Hanım, annesinin ölümünde yanında olamadı ve 16 Ocak'taki cenazesine katılamadı. Orduların denetlenmesini ve basın toplantıları için yurt gezisine çıkmış olan ağabeyini 19 Ocak 1923’te İzmit’te ziyaret edip baş sağlığı diledi.
Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın yurt gezisini tamamladıktan sonra İzmir'de Latife Hanım ile evlenmesi ve eşi ile Ankara’ya dönmesinden sonra Makbule Hanım ve eşi Ankara’dan ayrılarak evlerine İstanbul’a geçtiler.
Mustafa Kemal Paşa’nın evliliği 920 gün sonra boşanma ile sonuçlandı. Makbule Hanım, boşanmadan sonra Mustafa Kemal'in yanında daha uzun kalmaya başladı. Cumhurbaşkanının artık bekâr olması nedeniyle birçok davette ve törende protokolde onun yanında yer aldı.
1930'da Atatürk'ün isteğiyle Fethi Okyar'ın kurduğu Serbest Cumhuriyet Fırkası'na giren Makbule Hanım, birkaç ay sonra parti kapatılınca siyasetten çekildi.
Eşi Mustafa Mecdi Bey, 1934 yılında çıkan Soyadı Kanunu ile "Boysan" soyadını aldı; böylece Makbule Hanım "Boysan" soyadını taşımaya başladı.
Sık sık İstanbul ile Ankara arasında gidip gelerek yaşayan Makbule Hanım, 1935'te Çankaya Köşkü arazisi içinde kendisi ve eşi için inşa edilen Camlı Köşk'e yerleşti. Mustafa Kemal, Çankaya Köşkü Nöbet Defterlerine göre Camlı Köşk'e 15 defa gitmiş; bu ziyaretlerin beşinde akşam yemeğini orada yemiştir.
Makbule Hanım, 1938'de ağabeyinin rahatsızlandığı dönemde İstanbul'da Dolmabahçe Sarayı'nda kaldı ve doktorlar tarafından izin verildiği müddetçe Mustafa Kemal Atatürk ile görüşebildi. Nöbet defterlerine göre dokuz defa Atatürk ile görüştürüldü. Anılarında son ziyaretini ölümünden 13 dakika önce yaptığını ve doktorlar ona müdahale ederken odadan çıkarıldığını anlatır.
Atatürk'ün cenaze töreni sırasında O'nun naaşını taşıyan top arabasının tam arkasında eşi Mustafa Mecdi Bey ile birlikte Makbule Hanım yer aldı.
Atatürk'ün ölümünden sonra
Ağabeyinin ölümünden sonra daha çok İstanbul'da yaşadı. Çeşitli hastalıklar geçirdi, maddi sıkıntılar yaşadı. 1946'da eşinden boşandı ve "Atatürk'ten yadigâr" anlamına gelen "Atadan" soyadını aldı.
Mustafa Kemal Atatürk, kendisine “yaşamını onurlu olarak sürdürmek” şartıyla İş Bankası’ndaki payının gelirlerinden ayda 1000 lira ödenmesini ve hayatta olduğu müddetçe Camlı Köşk'te oturabileceğini vasiyet etmişti. Ağabeyinin ölümünden sonra geçim sıkıntısı çeken Makbule Hanım, sağlığında Atatürk'e sembolik olarak hediye edilmiş olan gayrimenkulleri mahkeme yolu ile üzerine alıp sattı. Bu gayrimenkuller, Atatürk'ün İstanbul'da vasiyetini yazdığı sırada vasiyeti dışı bıraktığı, Ankara’ya döner dönmez bağışlamayı düşündüğü arazi, köşk ve evlerdi. Ancak Atatürk, durumu ağırlaşınca Ankara'ya dönememişti. Makbule Hanım'ın Atatürk'ten kalan bu gayrimenkulleri satması çok fazla tepki topladı. Camlı Köşk’ü kiraya vereceği iddiası üzerine Camlı Köşk’ün kullanım hakkını Cumhuriyet Halk Partisi, bu ihtimali ortadan kaldırmak için Makbule Hanım’dan satın aldı.
Satılan gayrimenkule rağmen Makbule Hanım ekonomik zorluk yaşamaya devam etti. Atatürk'ün kişisel mirasından kendisine bıraktığı aylık 1.000 lira ile geçinmekteydi. 1947 ve 1948'de Cumhuriyet Halk Partisi'ne, Meclis Başkanlığına, Cumhurbaşkanlığı’na, Başbakanlığa, Demokrat Parti Başkanlığına gönderdiği mektuplarda geçim sıkıntısı yaşadığını belirterek vatana hizmet tertibinden kendisine bir maaş bağlanmasını talep etti. 18 Şubat 1948'de yapılan meclis oylaması sonucu hayatta olduğu müddetçe ve zam yapılmamak koşuluyla kendisine 1.000 lira maaş verilmiştir. Böylece Makbule Hanım’a, vefatına kadar toplamda aylık 2.000 lira maaş ödendi.
Makbule Hanım'ın ağabeyi ile ilgili anıları Büyük Kardeşim Atatürk (1952) ve Ağabeyim Mustafa Kemal (1952) adlarıyla yayımlandı.
1953’te Anıtkabir'in inşasının tamamlanmasından sonra Atatürk’ün cenazesinin Etnografya Müzesi'ndeki geçici kabrinden alınıp Anıtkabir'e defnedilmesi sırasında Makbule Hanım, ağabeyinin geleneklere uygun olarak defnedilmesini istedi. Atatürk’e ölümünden sonra uygulanmış olan tahnit onun isteği üzerine bozuldu, naaş, İslami geleneğe göre kefenle sarılarak naaş mezar odasına defnedildi.
Makbule Hanım, hayatının son döneminde yalnız yaşadı. Abdürrahim Tuncak’ın eşi Mualla Tuncak'ı, kamuoyunun "Sığırtmaç Mustafa" olarak tanıdığı Mustafa Demir'i, Haymana doğumlu olması dışında hakkında bilgi bulunmayan Fikret Avcı ile Hatay'ın Dörtyol ilçesi nüfusuna kayıtlı Zeynelabidin adlı kişi bir kişiyi 1954 yılında evlat edindi. Son yıllarını İstanbul, Ankara, İzmir, Hatay gibi illerde kalarak geçirdi.
1954 yılı Temmuz'unda kanser sebebiyle durumu ağırlaşınca Ankara’ya gitti, devrin Cumhurbaşkanı Celal Bayar onun Gülhane Hastanesi'nde tedavi görmesini sağladı. Biraz iyileştikten sonra tekrar İstanbul’a döndü. 1955’te durumu kötüleşince, Cumhurbaşkanı’nın daveti ile yeniden Ankara'ya gitti. 9 ay boyunca hastanede yatılı tedavi gördü. 18 Ocak 1956 tarihinde saat 12:55'te 64 yaşında öldü. 19 Ocak 1956’da düzenlenen resmî bir cenaze töreni ile Cebeci Asri Mezarlığında toprağa verildi.
Notlar
- ^ Makbule Hanım'ın ilk evliliği hakkındaki bilgiler; Mustafa Kemal'in askeri ataşe olarak Sofya'da bulunduğu dönemde arkadaşlarına yazdığı ve Kuleli Hastanesi'nde kâtip olan enişte Lütfü Bey'den bahsettiği mektuplar ile İzzet (Çalışlar) Bey'in Çanakkale Savaşı sırasında tuttuğu günlüğünde, eniştesinin Mustafa Kemal'i ziyaretine dair notlarından öğrenilir.
- ^ Makbule ve Zübeyde Hanımların hangi tarihte Selanik'i terk ettikleri tarih konusunda kaynaklarda farklı bilgiler vardır. Mart 1912, 1913 ve Mart 1915 tarihleri ortaya atılmıştır. Ancak Makbule ve Zübeyde Hanımlar, İstanbul'a gelmek üzere olduklarını Mart 1915'te mektup ile Çanakkale'deki Mustafa Kemal'e haber vermişlerdir.
Kaynakça
- ^ Uca, Alaattin (2006). "Atatürk'ün Doğumu ve Çocukluk Yılları (1881-1893)". Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 31. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. s. 5. ISSN 1300-9052. 28 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Eylül 2018.
- ^ a b Elmacı, Mehmet Emin (18 Şubat 2021). "Makbule Atadan (1885-1956)". Atatürk Ansiklopedisi. 7 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Kasım 2023.
- ^ a b c d e f g h i j k l Çoban, İbrahim (30 Aralık 2022). "Atatürk'ün Kız Kardeşi Makbule Atadan Hanımefendi'nin Hayatı". Tarih ve Tarihçi. 1 (2): 18-40. ISSN 2822-4930. 12 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Kasım 2023.
- ^ Çoban, İbrahim (2023). . Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 12 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Atatürk'ün kardeşi Makbule Hanım'dan CHP'ye mektup". Habertürk. haberturk.com. 8 Nisan 2018. 6 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Eylül 2018.
- ^ a b Birlik, Gültekin Kamil (2015). "Makbule Atadan'ın Mustafa Kemal Atatürk'ün Mirasına Yaklaşımı". Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 31 (92): 77-112. ISSN 1011-727X. 12 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Kasım 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Makbule Atadan 1885 Selanik 18 Ocak 1956 Ankara Turkiye Cumhuriyeti nin kurucusu Mustafa Kemal Ataturk un kiz kardesidir Makbule AtadanDogumMakbule 1885 Selanik Selanik Vilayeti Osmanli ImparatorluguOlum18 Ocak 1956 64 yasinda Ankara TurkiyeDefin yeriCebeci Asri Mezarligi AnkaraMeslekSiyasetci yazarOnemli eser ler Agabeyim Mustafa Kemal 1952 Siyasi partiSerbest Cumhuriyet FirkasiEvlilikMecdi Boysan e 1919 b 1946 Ebeveyn ler Ali Riza Efendi Zubeyde HanimAkraba lar Mustafa Kemal Ataturk agabeyi Makbule Atadan in Cebeci Asri Mezarligi nda yer alan kabri Ankara Ataturk un Selanik Istanbul ve Ankara daki yasamina taniklik etmis bir tarihsel kisiliktir HayatiSelanik donemi 1885 yilinda Selanik te dogdu Annesi Zubeyde Hanim babasi Ali Riza Efendi dir Fatma Ahmet Omer ve Mustafa dan sonra ailenin besinci cocugu olarak dogdu O dogdugunda agabeyi Mustafa dort yasindaydi Fatma Ahmet ve Omer ise kucuk yaslarda olmustu Agabeyi Mustafa ve kendisinden dort yil sonra dogan kizkardesi Naciye ile buyudu Uc kardes babalarini erken yasta kaybetti ve anneleri tarafindan buyutuldu Naciye nin 12 yasinda vereme yakalanip olmesi uzerine Makbule ile agabeyi Mustafa iki kardes kaldilar Babalarinin olumunden sonra aile bir sure Zubeyde Hanim in kardesi Huseyin Efendi nin Langaza da kahyalik yapmakta oldugu ciftlikte yasadi Agabeyi Mustafa nin okulu nedeniyle Mustafa Naciye ve anneleri Zubeyde Hanim yeniden Selanik e donerken Makbule bir sure daha dayisi ve anneannesi ciftlikte kalmaya devam etti sonra Selanik e donen ailesinin yanina katildi Selanik teki kosullarin uygun olmamasindan dolayi Makbule Hanim okula gidemedi evde ozel ders alarak egitim gordu Annesinin ikinci evliligini yapmasindan sonra uvey babasi Ragip Bey ve annesi Zubeyde Hanim ile yasadi Makbule Hanim Selanik te yasadigi donemde Lutfu Bey adinda biri ile evlenmistir Bu evliligin hangi tarihte gerceklestigi Makbule Hanim in Lutfu Bey den hangi tarihte bosandigi veya esinin olumu hakkinda bilgi yoktur Istanbul donemi Osmanli Devleti nin Balkan Savaslari nda yenilmesi ve Selanik in Yunanistan a birakilmasindan sonra yasamini bir sure daha bu sehirde surduren Makbule Hanim I Dunya Savasi sirasinda annesi ve uvey kizkardesi ile birlikte Selanik i terk edip Istanbul a yerlesti Makbule Hanim ile Zubeyde Hanim Ragip Bey in daha once Istanbul a gelip yerlesen kardesi Albay Memduh Hayrettin Bey in esi Vasfiye ve kizi Fikriye ile yasadigi evde bir sure misafir olduktan sonra Mustafa Kemal in Haziran 1915 te kiraladigi Akaretler deki 76 numarali eve yerlestiler I Dunya Savasi nda Dogu Cephesi nde gorevlendirilerek Mart 1916 da Diyarbakir a varan Mustafa Kemal Diyarbakir daki gorevi sirasinda Abdurrahim adinda bir yetim cocugu evlat edinerek Istanbul daki annesi ve kiz kardesinin yanina gondermis ve Makbule Hanim a abla diyen Abdurrahim de evin bir ferdi olarak yasamistir Dusman donanmalarinin Istanbul Bogazi na demir attiklari 13 Kasim 1918 gunu Mustafa Kemal cepheden Istanbul a geldi Birkac gun Pera Palas ta kaldiktan sonra Sisli deki Halaskargazi Caddesi nde bulunan Oseb Kasabyan a ait uc katli evi kiraladi Makbule Hanim 28 Kasim 1918 den itibaren annesi ile evin ust katina yerlesti Orta katta Mustafa Kemal alt katta yaverleri yasadi Makbule Hanim Sisli deki bu evde yasadigi sirada siklikla agabeyinin misafirlerini agirladi Milli mucadeleyi baslatmak uzere Anadolu ya gecen Mustafa Kemal i 16 Mayis 1919 gunu ugurladi Mustafa Kemal Pasa nin 19 Mayis 1919 gunu Samsun a cikarak Kurtulus Savasi ni basladigi donemde Makbule Hanim o sirada ticaretle ugrasan Mustafa Mecdi Bey Boysan ile evlendi Evliliginin kesin tarihi bilinmez Aile Mustafa Kemal in Samsun a cikisindan sonra Sisli deki evden ayrilip yeniden Akaretler deki eve dondu Anadolu daki bagimsizlik savasinda basarilar elde edilikce aile isgal kuvvetlerinin baskilarina maruz kaldi eve baskin yapilmasi korkusu ile devamli tetikte yasadi 1922 de Turk ordusunun Baskomutanlik Meydan Savasi icin hazirlik yaptigi donemde Fransiz gazeteci ve yazar Claude Farrere ile gorusme yapmak icin Izmit e geldigi sirada Mustafa Kemal ile gorusmek uzere Makbule Hanim annesi ile 13 Haziran 1922 de Izmit e gitti Bu bulusmadan sonra Zubeyde Hanim Mustafa Kemal ile Ankara ya giderken Makbule Hanim Istanbul a dondu Ankara donemi Makbule Hanim in Ankara ya ilk defa ne zaman gittigi hakkinda kesin bilgi yoktur 1922 yili yaz aylarinda gittigi dusunulur Esi Mecdi Bey ile Cankaya Kosku ne konuk oldu Mecdi Bey isi icin cesitli illerde bulundugu sirada Makbule Hanim Cankaya da kalmaya devam etti Annesi Zubeyde Hanim 15 Ocak 1923 aksaminda Izmir de oldu O sirada Istanbul da olan Makbule Hanim annesinin olumunde yaninda olamadi ve 16 Ocak taki cenazesine katilamadi Ordularin denetlenmesini ve basin toplantilari icin yurt gezisine cikmis olan agabeyini 19 Ocak 1923 te Izmit te ziyaret edip bas sagligi diledi Gazi Mustafa Kemal Pasa nin yurt gezisini tamamladiktan sonra Izmir de Latife Hanim ile evlenmesi ve esi ile Ankara ya donmesinden sonra Makbule Hanim ve esi Ankara dan ayrilarak evlerine Istanbul a gectiler Mustafa Kemal Pasa nin evliligi 920 gun sonra bosanma ile sonuclandi Makbule Hanim bosanmadan sonra Mustafa Kemal in yaninda daha uzun kalmaya basladi Cumhurbaskaninin artik bekar olmasi nedeniyle bircok davette ve torende protokolde onun yaninda yer aldi 1930 da Ataturk un istegiyle Fethi Okyar in kurdugu Serbest Cumhuriyet Firkasi na giren Makbule Hanim birkac ay sonra parti kapatilinca siyasetten cekildi Esi Mustafa Mecdi Bey 1934 yilinda cikan Soyadi Kanunu ile Boysan soyadini aldi boylece Makbule Hanim Boysan soyadini tasimaya basladi Sik sik Istanbul ile Ankara arasinda gidip gelerek yasayan Makbule Hanim 1935 te Cankaya Kosku arazisi icinde kendisi ve esi icin insa edilen Camli Kosk e yerlesti Mustafa Kemal Cankaya Kosku Nobet Defterlerine gore Camli Kosk e 15 defa gitmis bu ziyaretlerin besinde aksam yemegini orada yemistir Makbule Hanim 1938 de agabeyinin rahatsizlandigi donemde Istanbul da Dolmabahce Sarayi nda kaldi ve doktorlar tarafindan izin verildigi muddetce Mustafa Kemal Ataturk ile gorusebildi Nobet defterlerine gore dokuz defa Ataturk ile gorusturuldu Anilarinda son ziyaretini olumunden 13 dakika once yaptigini ve doktorlar ona mudahale ederken odadan cikarildigini anlatir Ataturk un cenaze toreni sirasinda O nun naasini tasiyan top arabasinin tam arkasinda esi Mustafa Mecdi Bey ile birlikte Makbule Hanim yer aldi Ataturk un olumunden sonra Agabeyinin olumunden sonra daha cok Istanbul da yasadi Cesitli hastaliklar gecirdi maddi sikintilar yasadi 1946 da esinden bosandi ve Ataturk ten yadigar anlamina gelen Atadan soyadini aldi Mustafa Kemal Ataturk kendisine yasamini onurlu olarak surdurmek sartiyla Is Bankasi ndaki payinin gelirlerinden ayda 1000 lira odenmesini ve hayatta oldugu muddetce Camli Kosk te oturabilecegini vasiyet etmisti Agabeyinin olumunden sonra gecim sikintisi ceken Makbule Hanim sagliginda Ataturk e sembolik olarak hediye edilmis olan gayrimenkulleri mahkeme yolu ile uzerine alip satti Bu gayrimenkuller Ataturk un Istanbul da vasiyetini yazdigi sirada vasiyeti disi biraktigi Ankara ya doner donmez bagislamayi dusundugu arazi kosk ve evlerdi Ancak Ataturk durumu agirlasinca Ankara ya donememisti Makbule Hanim in Ataturk ten kalan bu gayrimenkulleri satmasi cok fazla tepki topladi Camli Kosk u kiraya verecegi iddiasi uzerine Camli Kosk un kullanim hakkini Cumhuriyet Halk Partisi bu ihtimali ortadan kaldirmak icin Makbule Hanim dan satin aldi Satilan gayrimenkule ragmen Makbule Hanim ekonomik zorluk yasamaya devam etti Ataturk un kisisel mirasindan kendisine biraktigi aylik 1 000 lira ile gecinmekteydi 1947 ve 1948 de Cumhuriyet Halk Partisi ne Meclis Baskanligina Cumhurbaskanligi na Basbakanliga Demokrat Parti Baskanligina gonderdigi mektuplarda gecim sikintisi yasadigini belirterek vatana hizmet tertibinden kendisine bir maas baglanmasini talep etti 18 Subat 1948 de yapilan meclis oylamasi sonucu hayatta oldugu muddetce ve zam yapilmamak kosuluyla kendisine 1 000 lira maas verilmistir Boylece Makbule Hanim a vefatina kadar toplamda aylik 2 000 lira maas odendi Makbule Hanim in agabeyi ile ilgili anilari Buyuk Kardesim Ataturk 1952 ve Agabeyim Mustafa Kemal 1952 adlariyla yayimlandi 1953 te Anitkabir in insasinin tamamlanmasindan sonra Ataturk un cenazesinin Etnografya Muzesi ndeki gecici kabrinden alinip Anitkabir e defnedilmesi sirasinda Makbule Hanim agabeyinin geleneklere uygun olarak defnedilmesini istedi Ataturk e olumunden sonra uygulanmis olan tahnit onun istegi uzerine bozuldu naas Islami gelenege gore kefenle sarilarak naas mezar odasina defnedildi Makbule Hanim hayatinin son doneminde yalniz yasadi Abdurrahim Tuncak in esi Mualla Tuncak i kamuoyunun Sigirtmac Mustafa olarak tanidigi Mustafa Demir i Haymana dogumlu olmasi disinda hakkinda bilgi bulunmayan Fikret Avci ile Hatay in Dortyol ilcesi nufusuna kayitli Zeynelabidin adli kisi bir kisiyi 1954 yilinda evlat edindi Son yillarini Istanbul Ankara Izmir Hatay gibi illerde kalarak gecirdi 1954 yili Temmuz unda kanser sebebiyle durumu agirlasinca Ankara ya gitti devrin Cumhurbaskani Celal Bayar onun Gulhane Hastanesi nde tedavi gormesini sagladi Biraz iyilestikten sonra tekrar Istanbul a dondu 1955 te durumu kotulesince Cumhurbaskani nin daveti ile yeniden Ankara ya gitti 9 ay boyunca hastanede yatili tedavi gordu 18 Ocak 1956 tarihinde saat 12 55 te 64 yasinda oldu 19 Ocak 1956 da duzenlenen resmi bir cenaze toreni ile Cebeci Asri Mezarliginda topraga verildi Notlar Makbule Hanim in ilk evliligi hakkindaki bilgiler Mustafa Kemal in askeri atase olarak Sofya da bulundugu donemde arkadaslarina yazdigi ve Kuleli Hastanesi nde katip olan eniste Lutfu Bey den bahsettigi mektuplar ile Izzet Calislar Bey in Canakkale Savasi sirasinda tuttugu gunlugunde enistesinin Mustafa Kemal i ziyaretine dair notlarindan ogrenilir Makbule ve Zubeyde Hanimlarin hangi tarihte Selanik i terk ettikleri tarih konusunda kaynaklarda farkli bilgiler vardir Mart 1912 1913 ve Mart 1915 tarihleri ortaya atilmistir Ancak Makbule ve Zubeyde Hanimlar Istanbul a gelmek uzere olduklarini Mart 1915 te mektup ile Canakkale deki Mustafa Kemal e haber vermislerdir Kaynakca Uca Alaattin 2006 Ataturk un Dogumu ve Cocukluk Yillari 1881 1893 Ataturk Universitesi Turkiyat Arastirmalari Enstitusu Dergisi 31 Ataturk Universitesi Turkiyat Arastirmalari Enstitusu s 5 ISSN 1300 9052 28 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Eylul 2018 a b Elmaci Mehmet Emin 18 Subat 2021 Makbule Atadan 1885 1956 Ataturk Ansiklopedisi 7 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Kasim 2023 a b c d e f g h i j k l Coban Ibrahim 30 Aralik 2022 Ataturk un Kiz Kardesi Makbule Atadan Hanimefendi nin Hayati Tarih ve Tarihci 1 2 18 40 ISSN 2822 4930 12 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Kasim 2023 Coban Ibrahim 2023 Kirikkale Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu yuksek lisans tezi 12 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Ataturk un kardesi Makbule Hanim dan CHP ye mektup Haberturk haberturk com 8 Nisan 2018 6 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Eylul 2018 a b Birlik Gultekin Kamil 2015 Makbule Atadan in Mustafa Kemal Ataturk un Mirasina Yaklasimi Ataturk Arastirma Merkezi Dergisi 31 92 77 112 ISSN 1011 727X 12 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Kasim 2023