Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Retina (latince:rete) ya da ağkatman çoğu omurgalı ve bazı yumuşakçaların gözünün en içindeki görmeyi sağlayan ışığa ve renge duyarlı hücrelerin bulunduğu göz doku tabakasıdır. Gözün optiği, retinadaki görsel dünyanın odaklanmış iki boyutlu bir görüntü oluşturur ve bu görüntüyü beyne elektriksel sinir uyarılarına çevirerek görsel algı oluşturur. Retina, bir kameradaki film veya görüntü sensörü 'ne benzer bir iş yapar.
Sinirsel retina, ile birbirine bağlanan birkaç nöron katmanından oluşur ve pigmentli epitel hücrelerinin dış tabakası tarafından desteklenir. Retinadaki birincil ışığı algılayan hücreler, ve olmak üzere iki tip fotoreseptör hücredir. Çubuklar çoğunlukla loş ışıkta çalışır ve siyah-beyaz görmeyi sağlar. Koniler iyi aydınlatılmış koşullarda çalışır ve renk algısının yanı sıra okuma gibi görevlerde kullanılan çok net görmeden sorumludur. Üçüncü bir ışık algılama hücresi türü olan , sirkadiyen ritimlerin ve gibi refleks tepkiler için önemlidir.
Retina, göz küremizin iç yüzeyini kaplar, ince yarı saydam ve hafif pembe-kırmızı renkli bir zardır. Retina, göz küresi boşluğuna bakan iç kısımda duyusal (nörosensoriyel) tabaka ve dışa doğru kısımda pigmentli tabakadan oluşan iki katmanlı bir yapıdır. Retina, latince ağ anlamına gelen "rete" kelimesinden türemiştir, Türkçe karşılığı da ağ tabakasıdır, içerisindeki kan damarlarının görülebilir ağsı yapısı nedeni ile bu ismi almıştır.
Retinaya çarpan ışık, optik sinir lifleri aracılığıyla beynin çeşitli görme merkezlerine gönderilen ve en sonunda sinir uyarılarını tetikleyen bir dizi kimyasal ve elektriksel olayları başlatır. Çubuklardan ve konilerden gelen sinirsel sinyaller, akson ları optik siniri oluşturan 'ndeki çıktıları aksiyon potansiyeli şeklini alan diğer nöronlar tarafından işlenir.Görsel algının birçok önemli özelliği, ışığın retina kodlaması ve işlenmesine kadar izlenebilir.
Omurgalıda embriyonik gelişim, retina ve optik sinir gelişmekte olan beynin, özellikle embriyonik diensefalon olarak ortaya çıkar; dolayısıyla, retina merkezi sinir sistemi 'nin (İngilizce: central nervous system kısaca CNS) bir parçası kabul edilir ve aslında beyin dokusudur. CNS'nin görselleştirilebilen tek kısmıdır .
Göz organı, beynin bir uzantısı olarak gelişir. İlkel retina hücreleri santral sinir sistemini oluşturacak olan nöral tüpün kapanmasından önce göz organı nöral tüpün ön kısmında henüz bir çukurcuk şeklinde iken bile vardır. Bu aşamada retina beyine bir sapla bağlı küçük bir küre olarak düşünülebilir. Daha sonra bu kürenin içe doğru çökmesi ile kürenin ön tarafında kürenin içe bakan tarafı ile kürenin arka kısmındaki hücrelere yakınlaşır. Bu durum içi boş kil bir topağın parmakla çökertilmesine benzetilebilir. Ön kutup hücreleri duyusal retinayı, arka kutup hücreleri ise retina pigment epitelini oluşturmak için ayrımlaşır. Ön kısımda kalan hücreler ayrımlaşarak yedinci hafta içinde duyusal retinanın katmanlarını oluşturmaya başlar. Onuncu onikinci haftalar arasında retinanın iç ve dış katmanları belirginleşmeye başlar, makulanın gelişimi altıncı ayda başlar.
Retinanın topografik anatomisi
Retina göz dibine bakıldığında görülebilir. Optik sinirin göz küresini elekli bir delik sisteminden geçerek çıktığı nokta papilla'dır, aynı bölge optik disk, optik sinir başı olarak da adlandırılır. Optik sinir başı, retinanın merkezinde yer alır, burada fotoreseptör hücreler olmadığı için bu noktaya düşen ışık algılanamaz ve görme alanındaki izdüşümü "kör nokta" olarak anılır. Optik sinir başı boyutları kişiden kişiye değişkenlik gösterse de yaklaşık 3 mm² çapındadır. Şakağa doğru olan temporal kısmında makula yer alır, makula yaklaşık 5–6 mm çapındadır, merkezinde sarı nokta olarak da adlandırılan fovea yer alır. Foveada koniler yoğundur ve burası keskin görmemizi sağlar. İnsanlar ve primatlarda bir tane fovea vardır, ancak şahin gibi bazı kuşlarda iki tane fovea vardır, kedi ve köpeklerde ise fovea yerine bu işlevi üstlenen bant şeklinde anatomik bir alan bulunur.
Makula dışında kalan alan çevresel (periferik) retina olarak adlandırılır. Retina iris köküne yaklaşık 5–6 mm geride ora serrata denilen alanda sonlanır.
Duyusal retina
Duyusal retina çok katlı bir yapıya sahiptir ve ışık enerjisini sinirsel uyarıya çevirir. Duyusal retina sinir hücreleri ve destek hücrelerinden oluşmaktadır. Duyusal retinanın en iç katmanı sinir lifi katmanıdır, bu katman ganglion hücrelerinin akson denilen uzantıları tarafından oluşturulur. Akson ve dendritler tüm sinir hücrelerinde bulunan ve hücereler arası sinirsel iletişimi sağlamak için özelleşmiş olan ince uzantılardır. Ganglion hücrelerinden sonra, iç pleksiform katman vardır, bu katman ganglion hücrelerinin dendritleri ile daha dıştaki hücrelerin aksonal uzantıları ile birleştikleri bir katmandır.Daha sonra bipolar hücrelerinin gövdelerinin yer aldığı iç çekirdek tabaka gelir. İç çekirdek tabakada yer alan bipolar ve diğer bazı hücrelerin uzantılarının daha dış kısımlarda yer alan fotoreseptör hücreleri ile buluştukları dış pleksiform tabaka ve fotoreseptör hücrelerin gövdelerinin yer aldığı dış çekirdek tabaka ve fotoreseptör hücrelerin dış segmentlerinin yer aldığı fotoreseptör tabakası ise daha sonra gelir.
Duyusal retina, dört ana grup hücreden oluşur.
- Fotoreseptörler
- Bipolar hücreler
- Ganglion hücreleri
- Destek hücreleri
Fotoreseptörler
Çubuk ve koni olmak üzere iki tip fotoreseptör vardır. Çubuk hücrelerinin sayısı 110-125 milyon, koni hücrelerinin sayısı ise 6,3-6,6 milyon arasındadır. Fotoreseptör hücreleri görünür ışığı dalga boyuna yani rengine uygun olarak elektrik enerjisine çevirir. Bu uyarılar da retinanın en iç tabakasında yer alan ganglion hücreleri uzantıları tarafından oluşturulan optik sinir ile beyindeki görme merkezlerine ulaştırılır.
Çubuk Hücreleri
İnce uzun hücrelerdir, retinada 100 milyon adet çubuk hücresi bulunur, bunların boyları yaklaşık 100-120 mikrondur. Çubuk hücreleri alaca karanlıkta görmemizi sağlarlar, bu hücreler renklere karşı duyarlı değildir renkleri grinin tonları olarak görmemizi sağlarlar. Dış kısım ışık uyarımının alındığı bölgedir, burada ışığa duyarlı bir pigment olan rodopsin bulunur. Bir çubuk hücresinin dış kısmında yaklaşık 600-1000 adet yatay yerleşimli disk vardır. Rodopsin bu disklerin zarları üzerinde yer alır. Birleştirici bir sap ile hücrenin iç kısmı ile iletişim sağlanır.
Koni Hücreleri
Retina'da yaklaşık 3 milyon koni hücresi bulunur. Bunlar da uzun ince hücrelerdir, 65-75 mikron boyundadırlar. Yapıları hemen hemen çubuk hücrelerine benzer, yalnız dış kısımları koni şeklindedir. Koni hücreleri sarı nokta (fovea) denilen alanda yoğunlaşmıştır gündüz ışığında ve renkli görmemizi sağlarlar. Yüksek görme merkezi olan beyin korteksinin %90 kadar bir kısmı bu sarı noktadan gelen uyarıları işlemekle görevlidir.
Bipolar Hücreler
Bu hücreler, fotoreseptör hücrelerinden gelen uyarıları diğer hücrelere iletir ve sinyal integrasyonunda rol oynarlar. Bu hücrelerin bir alıcı kısmı bir de iletici bir kısmı vardır bu nedenle bipolar(iki kutuplu) olarak adlandırılır.
Ganglion Hücreleri
Ganglion hücreleri, retinanın iç kısmında yer alır ve gözün içine bakıldığında aksonal uzantıları ile oluşturdukları ince çizgiler görülebilir. Retinanın büyük bir kısmında tek bir katman oluştururlar ancak optik sinire yaklaşıldığında bu katmanların sayısı artar. Ganglion hücreleri multipolardır –çok kutupludur-, dendritleri bipolar ve amakrin hücrelerin aksonları ile komşuluk içerisindedir. Ganglion hücrelerinin uzun aksonları vardır, bu aksonlar retina yüzeyine ulaşınca yaklaşık 120derece açı yaparak optik sinirde toplanır ve gözün içini terk ederler. Ganglion hücreleri, fotoreseptör hücrelerce oluşturulan elektrik sinyallerini beyindeki görme merkezlerine taşırlar. Optik sinir işte bu ganglion hücrelerinin uzantılarının bir araya gelmesinden oluşmuştur. Horizontal hücreler ve koni hücrelerinin terminal şişkinliklerine yakın yerleşimlidirler. Pseudoünipolar hücrelerdir ve görsel uyarımın integrasyonunda görev alırlar.
Destek Hücreleri
Müller hücresi, neredeyse tüm retinal kalınlığı kat eden uzantıları olan soluk boyanan ince uzun hücrelerdir. Müler hücreleri, retinada nöral hücreler tarafından doldurulmayan boşlukları doldurur ve iç ve dış sınırlayıcı membranı oluştururlar.
Retinada destek hücreleri olarak astrositler, perivasküler glial hücreler ve mikroglial hücreler de tariflenmiştir.
Kaynakça
- ^ J, Krause William (2005). Krause's Essential Human Histology for Medical Students (İngilizce). Boca Raton, FL: Universal Publishers. ISBN .
- ^ "Sensory Reception: Human Vision: Structure and function of the Human Eye" vol. 27, Encyclopædia Britannica, 1987
- ^ "Archived copy". 11 Mart 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2013.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Retina latince rete ya da agkatman cogu omurgali ve bazi yumusakcalarin gozunun en icindeki gormeyi saglayan isiga ve renge duyarli hucrelerin bulundugu goz doku tabakasidir Gozun optigi retinadaki gorsel dunyanin odaklanmis iki boyutlu bir goruntu olusturur ve bu goruntuyu beyne elektriksel sinir uyarilarina cevirerek gorsel algi olusturur Retina bir kameradaki film veya goruntu sensoru ne benzer bir is yapar Sinirsel retina ile birbirine baglanan birkac noron katmanindan olusur ve pigmentli epitel hucrelerinin dis tabakasi tarafindan desteklenir Retinadaki birincil isigi algilayan hucreler ve olmak uzere iki tip fotoreseptor hucredir Cubuklar cogunlukla los isikta calisir ve siyah beyaz gormeyi saglar Koniler iyi aydinlatilmis kosullarda calisir ve renk algisinin yani sira okuma gibi gorevlerde kullanilan cok net gormeden sorumludur Ucuncu bir isik algilama hucresi turu olan sirkadiyen ritimlerin ve gibi refleks tepkiler icin onemlidir Retina goz kuremizin ic yuzeyini kaplar ince yari saydam ve hafif pembe kirmizi renkli bir zardir Retina goz kuresi bosluguna bakan ic kisimda duyusal norosensoriyel tabaka ve disa dogru kisimda pigmentli tabakadan olusan iki katmanli bir yapidir Retina latince ag anlamina gelen rete kelimesinden turemistir Turkce karsiligi da ag tabakasidir icerisindeki kan damarlarinin gorulebilir agsi yapisi nedeni ile bu ismi almistir Retinaya carpan isik optik sinir lifleri araciligiyla beynin cesitli gorme merkezlerine gonderilen ve en sonunda sinir uyarilarini tetikleyen bir dizi kimyasal ve elektriksel olaylari baslatir Cubuklardan ve konilerden gelen sinirsel sinyaller akson lari optik siniri olusturan ndeki ciktilari aksiyon potansiyeli seklini alan diger noronlar tarafindan islenir Gorsel alginin bircok onemli ozelligi isigin retina kodlamasi ve islenmesine kadar izlenebilir Omurgalida embriyonik gelisim retina ve optik sinir gelismekte olan beynin ozellikle embriyonik diensefalon olarak ortaya cikar dolayisiyla retina merkezi sinir sistemi nin Ingilizce central nervous system kisaca CNS bir parcasi kabul edilir ve aslinda beyin dokusudur CNS nin gorsellestirilebilen tek kismidir EmbriyolojiGoz organi beynin bir uzantisi olarak gelisir Ilkel retina hucreleri santral sinir sistemini olusturacak olan noral tupun kapanmasindan once goz organi noral tupun on kisminda henuz bir cukurcuk seklinde iken bile vardir Bu asamada retina beyine bir sapla bagli kucuk bir kure olarak dusunulebilir Daha sonra bu kurenin ice dogru cokmesi ile kurenin on tarafinda kurenin ice bakan tarafi ile kurenin arka kismindaki hucrelere yakinlasir Bu durum ici bos kil bir topagin parmakla cokertilmesine benzetilebilir On kutup hucreleri duyusal retinayi arka kutup hucreleri ise retina pigment epitelini olusturmak icin ayrimlasir On kisimda kalan hucreler ayrimlasarak yedinci hafta icinde duyusal retinanin katmanlarini olusturmaya baslar Onuncu onikinci haftalar arasinda retinanin ic ve dis katmanlari belirginlesmeye baslar makulanin gelisimi altinci ayda baslar Retinanin topografik anatomisiRetina goz dibine bakildiginda gorulebilir Optik sinirin goz kuresini elekli bir delik sisteminden gecerek ciktigi nokta papilla dir ayni bolge optik disk optik sinir basi olarak da adlandirilir Optik sinir basi retinanin merkezinde yer alir burada fotoreseptor hucreler olmadigi icin bu noktaya dusen isik algilanamaz ve gorme alanindaki izdusumu kor nokta olarak anilir Optik sinir basi boyutlari kisiden kisiye degiskenlik gosterse de yaklasik 3 mm capindadir Sakaga dogru olan temporal kisminda makula yer alir makula yaklasik 5 6 mm capindadir merkezinde sari nokta olarak da adlandirilan fovea yer alir Foveada koniler yogundur ve burasi keskin gormemizi saglar Insanlar ve primatlarda bir tane fovea vardir ancak sahin gibi bazi kuslarda iki tane fovea vardir kedi ve kopeklerde ise fovea yerine bu islevi ustlenen bant seklinde anatomik bir alan bulunur Makula disinda kalan alan cevresel periferik retina olarak adlandirilir Retina iris kokune yaklasik 5 6 mm geride ora serrata denilen alanda sonlanir Duyusal retinaDuyusal retina cok katli bir yapiya sahiptir ve isik enerjisini sinirsel uyariya cevirir Duyusal retina sinir hucreleri ve destek hucrelerinden olusmaktadir Duyusal retinanin en ic katmani sinir lifi katmanidir bu katman ganglion hucrelerinin akson denilen uzantilari tarafindan olusturulur Akson ve dendritler tum sinir hucrelerinde bulunan ve hucereler arasi sinirsel iletisimi saglamak icin ozellesmis olan ince uzantilardir Ganglion hucrelerinden sonra ic pleksiform katman vardir bu katman ganglion hucrelerinin dendritleri ile daha distaki hucrelerin aksonal uzantilari ile birlestikleri bir katmandir Daha sonra bipolar hucrelerinin govdelerinin yer aldigi ic cekirdek tabaka gelir Ic cekirdek tabakada yer alan bipolar ve diger bazi hucrelerin uzantilarinin daha dis kisimlarda yer alan fotoreseptor hucreleri ile bulustuklari dis pleksiform tabaka ve fotoreseptor hucrelerin govdelerinin yer aldigi dis cekirdek tabaka ve fotoreseptor hucrelerin dis segmentlerinin yer aldigi fotoreseptor tabakasi ise daha sonra gelir Duyusal retina dort ana grup hucreden olusur Fotoreseptorler Bipolar hucreler Ganglion hucreleri Destek hucreleriFotoreseptorler Cubuk ve koni olmak uzere iki tip fotoreseptor vardir Cubuk hucrelerinin sayisi 110 125 milyon koni hucrelerinin sayisi ise 6 3 6 6 milyon arasindadir Fotoreseptor hucreleri gorunur isigi dalga boyuna yani rengine uygun olarak elektrik enerjisine cevirir Bu uyarilar da retinanin en ic tabakasinda yer alan ganglion hucreleri uzantilari tarafindan olusturulan optik sinir ile beyindeki gorme merkezlerine ulastirilir Cubuk Hucreleri Ince uzun hucrelerdir retinada 100 milyon adet cubuk hucresi bulunur bunlarin boylari yaklasik 100 120 mikrondur Cubuk hucreleri alaca karanlikta gormemizi saglarlar bu hucreler renklere karsi duyarli degildir renkleri grinin tonlari olarak gormemizi saglarlar Dis kisim isik uyariminin alindigi bolgedir burada isiga duyarli bir pigment olan rodopsin bulunur Bir cubuk hucresinin dis kisminda yaklasik 600 1000 adet yatay yerlesimli disk vardir Rodopsin bu disklerin zarlari uzerinde yer alir Birlestirici bir sap ile hucrenin ic kismi ile iletisim saglanir Koni Hucreleri Retina da yaklasik 3 milyon koni hucresi bulunur Bunlar da uzun ince hucrelerdir 65 75 mikron boyundadirlar Yapilari hemen hemen cubuk hucrelerine benzer yalniz dis kisimlari koni seklindedir Koni hucreleri sari nokta fovea denilen alanda yogunlasmistir gunduz isiginda ve renkli gormemizi saglarlar Yuksek gorme merkezi olan beyin korteksinin 90 kadar bir kismi bu sari noktadan gelen uyarilari islemekle gorevlidir Bipolar Hucreler Bu hucreler fotoreseptor hucrelerinden gelen uyarilari diger hucrelere iletir ve sinyal integrasyonunda rol oynarlar Bu hucrelerin bir alici kismi bir de iletici bir kismi vardir bu nedenle bipolar iki kutuplu olarak adlandirilir Ganglion Hucreleri Ganglion hucreleri retinanin ic kisminda yer alir ve gozun icine bakildiginda aksonal uzantilari ile olusturduklari ince cizgiler gorulebilir Retinanin buyuk bir kisminda tek bir katman olustururlar ancak optik sinire yaklasildiginda bu katmanlarin sayisi artar Ganglion hucreleri multipolardir cok kutupludur dendritleri bipolar ve amakrin hucrelerin aksonlari ile komsuluk icerisindedir Ganglion hucrelerinin uzun aksonlari vardir bu aksonlar retina yuzeyine ulasinca yaklasik 120derece aci yaparak optik sinirde toplanir ve gozun icini terk ederler Ganglion hucreleri fotoreseptor hucrelerce olusturulan elektrik sinyallerini beyindeki gorme merkezlerine tasirlar Optik sinir iste bu ganglion hucrelerinin uzantilarinin bir araya gelmesinden olusmustur Horizontal hucreler ve koni hucrelerinin terminal siskinliklerine yakin yerlesimlidirler Pseudounipolar hucrelerdir ve gorsel uyarimin integrasyonunda gorev alirlar Destek Hucreleri Muller hucresi neredeyse tum retinal kalinligi kat eden uzantilari olan soluk boyanan ince uzun hucrelerdir Muler hucreleri retinada noral hucreler tarafindan doldurulmayan bosluklari doldurur ve ic ve dis sinirlayici membrani olustururlar Retinada destek hucreleri olarak astrositler perivaskuler glial hucreler ve mikroglial hucreler de tariflenmistir Kaynakca J Krause William 2005 Krause s Essential Human Histology for Medical Students Ingilizce Boca Raton FL Universal Publishers ISBN 978 1 58112 468 2 Sensory Reception Human Vision Structure and function of the Human Eye vol 27 Encyclopaedia Britannica 1987 Archived copy 11 Mart 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2013