Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, İngilizce Türkçeye çeviri yapılarak genişletilebilir. Başlıca çeviri yönergeleri için [genişlet] düğmesine tıklayınız.
|
Mali İmparatorluğu (: Nyeni veya Niani; tarihsel olarak Manden Kurufaba olarak da anılır, bazen de Manden olarak kısaltılır), Batı Afrika'da bulunan bir imparatorluktur. 1230'dan 1670'e kadar Batı Afrika'da hüküm sürmüştür. İmparatorluk, tarafından kuruldu ve yöneticilerinin zenginliği ile özellikle Musa keita zamanında ünlü oldu. İmparatorlukta dili konuşulurdu.
Mali İmparatorluğu | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| y. 1230-1672 | |||||||||
 Mali İmparatorluğu Toprakları (1350) | |||||||||
| Yaygın dil(ler) | Fulanice Wolof dili | ||||||||
| Resmî din | İslam | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| İmparator | |||||||||
| |||||||||
| Tarihî dönem | Yeni Çağ | ||||||||
| |||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||
| 1250 | 100.000 km2 | ||||||||
| 1380 | 1.100.000 km2 | ||||||||
| 1500 | 400.000 km2 | ||||||||
| Para birimi | Altın | ||||||||
| |||||||||
Nijer Nehri'nin üst kısımlarında, 'in etrafında toplanmış küçük bir yerde kuruldu. 11. ve 12. yüzyıllarda, Gana İmparatorluğu'nun ve Kuzeyde 'nun çöküşünü takiben imparatorluk genişlemeye başladı. Bu dönemde ticaret yolları güneye doğru kayarak gibi devletlerin büyümesini sağladı. Mali İmparatorluğu'nun erken tarihi (13. yüzyıldan önce), hem Arap tarihçiler hem de sözlü gelenekçiler tarafından çelişkili ve kesin olmayan bilgiler taşıdığı için belirsizdir. , (İbn Haldun aracılığıyla) hakkında doğru yazılı bilgi bulunan ilk hükümdardır. Keita Hanedanı mensubu adlı savaşçı bir prens, 'den Mali halkının özgürlüğünü istedi. Sosso fethi 1235, Mali İmparatorluğuna Sahra-ötesi ticaret yollarına erişim sağladı.
Sundiata Keita'nın 1255'teki ölümünün ardından Mali krallarına mansa unvanı verildi. 1285'te eski bir kraliyet sarayı kölesi olan , imparator oldu ve İmparatorluğun topraklarını büyük ölçüde genişleterek Mali'nin en güçlü yöneticilerinden biri oldu. Mansa, Memluk Sultanı An-Nasır Muhammed (taht. 1298-1308) döneminde Mekke'ye hacca gitti, ancak eve dönüş yolculuğunda öldü. Üç imparatorun daha saltanatından sonra, Musa Keita 1312'de mansa oldu. 1324'ten 1326'ya kadar Mekke'ye ünlü bir hac ziyareti yaptı. Mısıra cömert hediyeler ve altın dağıtması Mısır'da önemli enflasyona neden oldu. Maghan 1337'de mansa olarak babasının yerine geçti, ancak amcası tarafından 1341'de tahttan indirildi. Süleyman'ın 19 yıllık saltanatı sırasında İbn Battuta Mali'yi ziyaret etti. Süleyman'ın ölümü Mali'nin Altın Çağı'nın sonu ve yavaş bir düşüşün başlangıcı oldu.
Mali'nin 15. yüzyılda hâlâ büyük bir devlet olduğu 'dan bilinmektedir. Venedikli kâşif ve Portekizli tüccarlar bölgeyi keşfetti. 'un 16. yüzyılın başındaki ziyareti üzerine, Mali'nin topraklarına ilişkin açıklamaları, onun hâlâ hatırı sayılır bir alana sahip bir krallık olduğunu gösterdi. Ancak, 1507'den itibaren , ve Songhay İmparatorluğu gibi komşu devletler Mali'nin sınırlarını küçülttü. 1542'de Songay İmparatorluğu başkenti işgal etti, ancak imparatorluğu fethetmekte başarısız oldu. 17. yüzyılda, Mali imparatorluğu, 'nun akınlarıyla karşı karşıya kaldı. Mansa 'ın Bamana'yı fethetme konusundaki başarısız girişimlerinden sonra, 1670'te Bamana başkenti işgal etmesinin ardından Mali İmparatorluğu hızla dağılmaya başladı ve yıkıldı, yerini bağımsız şefliklere bıraktı. Mansa Keitas, kasabasına çekildi Kangaba onların taşra şefleri oldu.
Kaynakça
- ^ Ki-Zerbo, Joseph: UNESCO General History of Africa, Vol. IV, Abridged Edition: Africa from the Twelfth to the Sixteenth Century, p. 57. University of California Press, 1997.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Ingilizce Turkceye ceviri yapilarak genisletilebilir Baslica ceviri yonergeleri icin genislet dugmesine tiklayiniz Guvenilmeyen ya da dusuk kaliteli gorunen icerikleri eklemeyiniz Mumkunse yabanci dil maddesinde verilen referanslar ile cevireceginiz metni dogrulayin Cevirinize eslik edecek bir sekilde dillerarasi baglanti ekleyerek degisiklik ozetinizde bir telif hakki atfi saglamalisiniz Degisiklik ozeti icin ornek bir atif Bu degisiklikteki icerik Ingilizce Vikipedi de yer alan en otherarticle sayfasindan cevrilmistir atif icin sayfanin tarihine bakiniz Ayrica tartisma sayfasina Cevrilmis sayfa cevrilmis sayfa sablonunu eklemelisiniz Daha fazla bilgi icin bkz Vikipedi Ceviri Mali Imparatorlugu Nyeni veya Niani tarihsel olarak Manden Kurufaba olarak da anilir bazen de Manden olarak kisaltilir Bati Afrika da bulunan bir imparatorluktur 1230 dan 1670 e kadar Bati Afrika da hukum surmustur Imparatorluk tarafindan kuruldu ve yoneticilerinin zenginligi ile ozellikle Musa keita zamaninda unlu oldu Imparatorlukta dili konusulurdu Mali Imparatorluguy 1230 1672Mali Imparatorlugu Topraklari 1350 Yaygin dil ler Fulanice Wolof diliResmi dinIslamHukumetMonarsiImparator 1235 1255 ilk y 17 yuzyil son Tarihi donemYeni Cag Kurulusuy 1230 Dagilisi1672Yuzolcumu1250100 000 km213801 100 000 km21500400 000 km2Para birimiAltinOnculler ArdillarGana Imparatorlugu Songhay Imparatorlugu Nijer Nehri nin ust kisimlarinda in etrafinda toplanmis kucuk bir yerde kuruldu 11 ve 12 yuzyillarda Gana Imparatorlugu nun ve Kuzeyde nun cokusunu takiben imparatorluk genislemeye basladi Bu donemde ticaret yollari guneye dogru kayarak gibi devletlerin buyumesini sagladi Mali Imparatorlugu nun erken tarihi 13 yuzyildan once hem Arap tarihciler hem de sozlu gelenekciler tarafindan celiskili ve kesin olmayan bilgiler tasidigi icin belirsizdir Ibn Haldun araciligiyla hakkinda dogru yazili bilgi bulunan ilk hukumdardir Keita Hanedani mensubu adli savasci bir prens den Mali halkinin ozgurlugunu istedi Sosso fethi 1235 Mali Imparatorluguna Sahra otesi ticaret yollarina erisim sagladi Sundiata Keita nin 1255 teki olumunun ardindan Mali krallarina mansa unvani verildi 1285 te eski bir kraliyet sarayi kolesi olan imparator oldu ve Imparatorlugun topraklarini buyuk olcude genisleterek Mali nin en guclu yoneticilerinden biri oldu Mansa Memluk Sultani An Nasir Muhammed taht 1298 1308 doneminde Mekke ye hacca gitti ancak eve donus yolculugunda oldu Uc imparatorun daha saltanatindan sonra Musa Keita 1312 de mansa oldu 1324 ten 1326 ya kadar Mekke ye unlu bir hac ziyareti yapti Misira comert hediyeler ve altin dagitmasi Misir da onemli enflasyona neden oldu Maghan 1337 de mansa olarak babasinin yerine gecti ancak amcasi tarafindan 1341 de tahttan indirildi Suleyman in 19 yillik saltanati sirasinda Ibn Battuta Mali yi ziyaret etti Suleyman in olumu Mali nin Altin Cagi nin sonu ve yavas bir dususun baslangici oldu Mali nin 15 yuzyilda hala buyuk bir devlet oldugu dan bilinmektedir Venedikli kasif ve Portekizli tuccarlar bolgeyi kesfetti un 16 yuzyilin basindaki ziyareti uzerine Mali nin topraklarina iliskin aciklamalari onun hala hatiri sayilir bir alana sahip bir krallik oldugunu gosterdi Ancak 1507 den itibaren ve Songhay Imparatorlugu gibi komsu devletler Mali nin sinirlarini kuculttu 1542 de Songay Imparatorlugu baskenti isgal etti ancak imparatorlugu fethetmekte basarisiz oldu 17 yuzyilda Mali imparatorlugu nun akinlariyla karsi karsiya kaldi Mansa in Bamana yi fethetme konusundaki basarisiz girisimlerinden sonra 1670 te Bamana baskenti isgal etmesinin ardindan Mali Imparatorlugu hizla dagilmaya basladi ve yikildi yerini bagimsiz sefliklere birakti Mansa Keitas kasabasina cekildi Kangaba onlarin tasra sefleri oldu Kaynakca Ki Zerbo Joseph UNESCO General History of Africa Vol IV Abridged Edition Africa from the Twelfth to the Sixteenth Century p 57 University of California Press 1997