Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Artemis Tapınağı, (Yunanca: Artemision; Latince: Artemisium) aynı zamanda Diana Tapınağı olarak da bilinir. Tanrıça Artemis'e ithaf edilmiş tapınak Efes'te MÖ 550 yıllarında tamamlanmıştır. Tapınak tamamen mermerden inşa edilmiştir. Dünyanın yedi harikasından biri sayılan tapınaktan geriye bugün sadece bir iki mermer parçası kalmıştır. Türkiye'deki antik kent Selçuk İzmir'de bulunmaktadır.
 Tapınağın kalıntıları | |
| Konum | Selçuk, İzmir, Türkiye |
|---|---|
| Koordinatlar | 37°56′59″K 27°21′50″D / 37.94972°K 27.36389°D |
| Tür | Tapınak |
| Sit ayrıntıları | |
| Durum | Yıkılmış |
| Tür | Kültürel |
| Kriter | iii, iv, vi |
| Belirleme | 2015 (39. oturum) |
| Parçası | Efes |
| Referans no. | 1018 |
| Ülke |  Türkiye |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
Tapınak Lidya Kralı Kroisos tarafından başlatılmış 120 senelik bir projenin eseridir. Dünyanın yedi harikasını derleyen Sidon'lu tapınağı şöyle tarif etmiştir.
- Mağrur Babil'in üstünde savaş arabaları için yol olan duvarını ve Alpheus'taki Zeus heykelini ve asma bahçeleri gördüm ve Güneşin kolosusunu ve yüksek piramitlerin devasa işçiliğini ve Mausolos'un engin mezarını; ama Artemis'in bulutlar üzerine kurulmuş evini gördüğümde diğer tüm harikalar parlaklıklarını kaybetti ve dedim ki "İşte! Olimpus'un dışında, Güneş hiç bu kadar büyük bir şeye bakmadı. (Antipater, Yunan Antolojisi [IX.58])
Bizanslı Philon ise tapınak için şunları yazmıştır:
- Kadim Babillilerin kudretli işçiliğini ve Mausoleus'un mezarını gördüm. Ama bulutlara doğru yükselen Efes'teki tapınağı gördüğümde, diğerlerinin tümü gölgede kalmıştı.
Efesli Artemis
Artemis, Ay tanrıçası olarak Titan Selene'in yerini alan Apollon'un kardeşi bakire avcı Yunan tanrıçasıdır. Efesli Artemis ise oldukça farklıdır. Efesli Artemis'in (Efesya) bir Anadolu tanrıçası olan Kibele'nin bir kültü olduğu sanılmaktadır.
Anadolu'nun ana tanrıçası Kibele'nin Efes'e nasıl geldiği ve orada Artemis adıyla kültünün nasıl başladığı bilinmemekle beraber Kibele'nin çeşitli evreler geçirerek Artemis haline geldiği kabul ediliyor.
Yunan tanrılarının aksine daha çok yakındoğu ve Mısır tanrıları gibi vücudu, altından ayaklarının çıktığı ve bacaklara doğru gittikçe incelen, sütun benzeri bir bölümle kaplıdır. Çok memeli Tanrıça (37 adet) Efes'te basılmış paraların üzerinde başında Kibele'nin bir özelliği olan duvar gibi bir taç ile resmedilmiştir. Paraların üzerindeki resminde, kolları birbirine geçmiş yılan ya da Ouroboros yığınlarından oluşan bir asaya dayalı durmaktadır. Aynı Kibele gibi Efes'teki tanrıçaya da megabyzae adı verilen ve kore'ler hizmet etmekteydi.
Ayrıca Bennett'in bahsettiği muhtemelen MÖ 3. yüzyıldan kalma bir adak yazıtı Efesli Artemis'i Girit ile ilişkilendirmektedir:
- "To the Healer of diseases, to Apollo, Giver of Light to mortals, Eutyches has set up in votive offering (a statue of) the Cretan Lady of Ephesus, the Light-Bearer."
Yunanlar'ın birleştirme adetleri, tüm yabancı tanrıları kendi anlayabilecekleri bir şekilde Olimpus panteonunun bir biçimi halinde asimile etmiştir. Efes'te İyonyalı yerleşimcilerin "Efes'in Hanımı" için yaptıkları Artemis özdeşleştirmesinin cılız olduğu çok açıktır.
Tarihçe
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Mimari ve sanat
Tapınağın üç evreden oluştuğu sanılmaktadır. A evresi Artemisium olarak adlandırılan tapınaktan önce orada yaklaşık MÖ 7. yüzyılda yapılmış bir sunaktır. B evresi daha sonra bunun üzerine yapılmış olan tapınak, C evresi ise yangından sonra yapılan restorasyondur.
Tapınağın içi ve içindeki sanat hakkındaki tanımlamaların ve hemen hepsi tarihçi Plynus'un anlattıklarına dayanmaktadır. Pliny tapınağı 115 metre uzunluğunda ve 55 metre eninde neredeyse tamamen mermerden olarak tanımlamıştır. Tapınak her biri 18 metre olan 127 İyonik stilde kolondan oluşmaktadır.
Artemis Tapınağı içinde birçok sanat eseri vardı. Ünlü Yunan heykeltıraşlar Polyclitus, Pheidias, Cresilas ve Phradmon tarafından yapılmış heykellerle, tablolarla ve altın ve gümüşle bezenmiş kolonlarla donatılmıştı. Sanatçılar en güzel heykeli yaratmak için birbirleri ile yarışırlardı. Bu heykellerin büyük çoğunluğu Efes şehrini kurduğu söylenen Amazonlar'ın heykelleridir.
Pliny ayrıca, Mausolos'un mozolesi üzerinde de çalışan Scopas'ın tapınağın kolonlarındaki kabartmaları oyduğunu söyler.
Atinalı Athenagoras, Efes'teki baş Artemis heykelinin yaratıcısı olarak Daedalus'un öğrencisi Endoeus'un ismini vermiştir.
Kült ve tesir
Artemis Tapınağı Efes bölgesinin ekonomik olarak güçlü bir bölgesinde yer almaktaydı ve tüccarlar ve Anadolu'nun her yerinden yolcular tarafından ziyaret edilmekteydi. Tapınak birçok inanıştan etkilenmiştir ve birçok farklı dinden insan için bir inanç sembolü olmuştur. Efesliler Kibele'ye taparlardı ve inançlarının büyük bir kısmında Artemis'i de dahil ettiler. Artemis Kibele, Romalı karşıtı Diana'dan çok farklı bir şekil aldı. Artemis kültü uzak diyarlardan binlerce tapanı çekti. Hepsi bu yerde bir araya gelip ona taparlardı.
Kaynakça
- ^ Gerrard, Mike (2009). Katie Hallam (Ed.). The Traveler's Atlas: Europe (İngilizce). Londra: Barron's Educational Series. ss. 125. . Erişim tarihi: 28 Eylül 2010.
- ^ The Archaic Temple of Artemis at Ephesos 3 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (The British Museum)
- ^ Florence Mary Bennett, Religious Cults Associated with the Amazons: (1912) 24 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: Chapter III: Ephesian Artemis (text)
Notlar
- ^ Eskiden bunların çoğul memeler olduğuna inanılmaktaydı fakat bugün bazıları tarafından bunların boğa testisleri oldukları iddia edilmektedir.
- ^ Tapınağın çatısı ahşaptı, bu yüzden yangında çöktü.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Temple of Artemis ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- British Museum'un Artemis Tapınağı3 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . objeleri
- UnMuseum's The Temple of Artemis10 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Florence Mary Bennett, Religious Cults Associated with the Amazons: (1912)24 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: Chapter III: Ephesian Artemis (text)
- James Grout: Temple of Artemis, part of the Encyclopædia Romana
- Diana's Temple at Ephesus (W. R. Lethaby, 1908)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Artemis Tapinagi Yunanca Artemision Latince Artemisium ayni zamanda Diana Tapinagi olarak da bilinir Tanrica Artemis e ithaf edilmis tapinak Efes te MO 550 yillarinda tamamlanmistir Tapinak tamamen mermerden insa edilmistir Dunyanin yedi harikasindan biri sayilan tapinaktan geriye bugun sadece bir iki mermer parcasi kalmistir Turkiye deki antik kent Selcuk Izmir de bulunmaktadir Artemis TapinagiTapinagin kalintilariKonumSelcuk Izmir TurkiyeKoordinatlar37 56 59 K 27 21 50 D 37 94972 K 27 36389 D 37 94972 27 36389TurTapinakSit ayrintilariDurumYikilmisUNESCO Dunya MirasiTurKulturelKriteriii iv viBelirleme2015 39 oturum ParcasiEfesReferans no 1018Ulke TurkiyeBolgeAvrupa ve Kuzey Amerika Tapinak Lidya Krali Kroisos tarafindan baslatilmis 120 senelik bir projenin eseridir Dunyanin yedi harikasini derleyen Sidon lu tapinagi soyle tarif etmistir Magrur Babil in ustunde savas arabalari icin yol olan duvarini ve Alpheus taki Zeus heykelini ve asma bahceleri gordum ve Gunesin kolosusunu ve yuksek piramitlerin devasa isciligini ve Mausolos un engin mezarini ama Artemis in bulutlar uzerine kurulmus evini gordugumde diger tum harikalar parlakliklarini kaybetti ve dedim ki Iste Olimpus un disinda Gunes hic bu kadar buyuk bir seye bakmadi Antipater Yunan Antolojisi IX 58 Bizansli Philon ise tapinak icin sunlari yazmistir Kadim Babillilerin kudretli isciligini ve Mausoleus un mezarini gordum Ama bulutlara dogru yukselen Efes teki tapinagi gordugumde digerlerinin tumu golgede kalmisti Efesli ArtemisEfes li Artemis Yunan orijinalinin Romali mermer kopyasinin 18 yy gravuruEfes teki Artemis heykeli Artemis Ay tanricasi olarak Titan Selene in yerini alan Apollon un kardesi bakire avci Yunan tanricasidir Efesli Artemis ise oldukca farklidir Efesli Artemis in Efesya bir Anadolu tanricasi olan Kibele nin bir kultu oldugu sanilmaktadir Anadolu nun ana tanricasi Kibele nin Efes e nasil geldigi ve orada Artemis adiyla kultunun nasil basladigi bilinmemekle beraber Kibele nin cesitli evreler gecirerek Artemis haline geldigi kabul ediliyor Yunan tanrilarinin aksine daha cok yakindogu ve Misir tanrilari gibi vucudu altindan ayaklarinin ciktigi ve bacaklara dogru gittikce incelen sutun benzeri bir bolumle kaplidir Cok memeli Tanrica 37 adet Efes te basilmis paralarin uzerinde basinda Kibele nin bir ozelligi olan duvar gibi bir tac ile resmedilmistir Paralarin uzerindeki resminde kollari birbirine gecmis yilan ya da Ouroboros yiginlarindan olusan bir asaya dayali durmaktadir Ayni Kibele gibi Efes teki tanricaya da megabyzae adi verilen ve kore ler hizmet etmekteydi Ayrica Bennett in bahsettigi muhtemelen MO 3 yuzyildan kalma bir adak yaziti Efesli Artemis i Girit ile iliskilendirmektedir To the Healer of diseases to Apollo Giver of Light to mortals Eutyches has set up in votive offering a statue of the Cretan Lady of Ephesus the Light Bearer Yunanlar in birlestirme adetleri tum yabanci tanrilari kendi anlayabilecekleri bir sekilde Olimpus panteonunun bir bicimi halinde asimile etmistir Efes te Iyonyali yerlesimcilerin Efes in Hanimi icin yaptiklari Artemis ozdeslestirmesinin ciliz oldugu cok aciktir TarihceBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Mimari ve sanatArtemis tapinaginin 16 yuzyilda yapilmis renkli bir cizimi Tapinagin uc evreden olustugu sanilmaktadir A evresi Artemisium olarak adlandirilan tapinaktan once orada yaklasik MO 7 yuzyilda yapilmis bir sunaktir B evresi daha sonra bunun uzerine yapilmis olan tapinak C evresi ise yangindan sonra yapilan restorasyondur Tapinagin ici ve icindeki sanat hakkindaki tanimlamalarin ve hemen hepsi tarihci Plynus un anlattiklarina dayanmaktadir Pliny tapinagi 115 metre uzunlugunda ve 55 metre eninde neredeyse tamamen mermerden olarak tanimlamistir Tapinak her biri 18 metre olan 127 Iyonik stilde kolondan olusmaktadir Artemis Tapinagi icinde bircok sanat eseri vardi Unlu Yunan heykeltiraslar Polyclitus Pheidias Cresilas ve Phradmon tarafindan yapilmis heykellerle tablolarla ve altin ve gumusle bezenmis kolonlarla donatilmisti Sanatcilar en guzel heykeli yaratmak icin birbirleri ile yarisirlardi Bu heykellerin buyuk cogunlugu Efes sehrini kurdugu soylenen Amazonlar in heykelleridir Pliny ayrica Mausolos un mozolesi uzerinde de calisan Scopas in tapinagin kolonlarindaki kabartmalari oydugunu soyler Atinali Athenagoras Efes teki bas Artemis heykelinin yaraticisi olarak Daedalus un ogrencisi Endoeus un ismini vermistir Kult ve tesirArtemis Tapinagi Efes bolgesinin ekonomik olarak guclu bir bolgesinde yer almaktaydi ve tuccarlar ve Anadolu nun her yerinden yolcular tarafindan ziyaret edilmekteydi Tapinak bircok inanistan etkilenmistir ve bircok farkli dinden insan icin bir inanc sembolu olmustur Efesliler Kibele ye taparlardi ve inanclarinin buyuk bir kisminda Artemis i de dahil ettiler Artemis Kibele Romali karsiti Diana dan cok farkli bir sekil aldi Artemis kultu uzak diyarlardan binlerce tapani cekti Hepsi bu yerde bir araya gelip ona taparlardi Kaynakca Gerrard Mike 2009 Katie Hallam Ed The Traveler s Atlas Europe Ingilizce Londra Barron s Educational Series ss 125 ISBN 0 7641 6176 8 Erisim tarihi 28 Eylul 2010 The Archaic Temple of Artemis at Ephesos 3 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde The British Museum Florence Mary Bennett Religious Cults Associated with the Amazons 1912 24 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Chapter III Ephesian Artemis text Notlar Eskiden bunlarin cogul memeler olduguna inanilmaktaydi fakat bugun bazilari tarafindan bunlarin boga testisleri olduklari iddia edilmektedir Tapinagin catisi ahsapti bu yuzden yanginda coktu Dis baglantilarWikimedia Commons ta Temple of Artemis ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir British Museum un Artemis Tapinagi3 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde objeleri UnMuseum s The Temple of Artemis10 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Florence Mary Bennett Religious Cults Associated with the Amazons 1912 24 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Chapter III Ephesian Artemis text James Grout Temple of Artemis part of the Encyclopaedia Romana Diana s Temple at Ephesus W R Lethaby 1908