Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Topal Osman Paşa (d. 1663? Mora - ö. 1733, Kerkük), I. Mahmud saltanatında 21 Eylül 1731 - 12 Mart 1732 tarihleri arasında altı ay iki gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
| Topal Osman Paşa | |
|---|---|
 | |
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 21 Eylül 1731 - 12 Mart 1732 | |
| Hükümdar | I. Mahmud |
| Yerine geldiği | Kabakulak İbrahim Paşa |
| Yerine gelen | Hekimoğlu Ali Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1663? Mora |
| Ölüm | 1733 Kerkük |
Hayatı
Mora'da yerleşik bir Türk ailesindendir. Babasi Konya asıllı ama Mora'ya yerleşmiş olan Bekir Ağa'dır.İstanbul'a gelince sarayda ocağına kaydedilmiş bir süre hizmet verdikten sonra olarak saray bahçelerinde görev yapmıştır. 21 yaşında padişah emriyle denizden Mısır'a gitmekkte iken Mısır sahili açıklarinda bir İspanyol korsan gemisi tarafından esir edilerek Malta'ya götürülmüştür. Bu arada bacağıgndan yaralanmış hayatinin sonuna kadar kötürüm kalmis ve lakabi "topal" olmuştur. Fidyesi ödendikten sonra, Malta liman komutani bir Fransiz'in himmetiyle, bir Fransız gemisiyle Dimyat'a götürülüp serbest bırakılmıştir
1711'de Prut Savaşı'ne katılmıştır. 1714'te Mora'da Martalosbaşılık yapmış; 1715-1718 Osmanlı-Avusturya-Venedik Savaşı'nda Mora'nın Venediklilerden geri alınması savaşında başarılı hizmet görmüştür. Mora seferinde Korent şehrine yapılan taarruzu yönetmiştir. 1715'te beylerbeyi olarak Turhala mutasarrıflığına; 1716'da Mora Seraskerliğine tayin oldu. Avusturya ve Venedik ile devam eden savaşta bir Venedik fırkateynini mürettebatıyla esir aldığı için Preveze ve tarafları da idaresine verildi. 1718'de İnebahtı muhafızlığına getirildi. 1718 Pasarofça Antlaşması'ndan sonra Mart 1718 Bosna Valisi, ardından İnebahtı Muhafızlığı, 1721'de Rumeli Valisi, Ağustos/Eylül 1727'de tekrar Bosna valisi; Ocak-Şubat 1728'de valisi yapıldı. 1731'e kadar Arnavutluk ve Selanik'i kaza kaza gezerek eşkıya teftişi de yaptı.
21 Eylül 1731'de İstanbul'a gelerek mühr-i humayunu teslim aldı. 5 ay gibi kısa bir süre sadrazamlık yaptı. Bu sadrazamlık sırasında 1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı'nda Osmanlı ordusu üstünlük kazanmaya başladı. Ocak 1732'de Safeviye saltanatından Tahmasp Şah'ın idaresinde bulunan İran'la Ahmet Paşa Antlaşması imzalandı.
Sadâretinde narh hususunda gayetle dikkat etmiştir.
Aynı dönemde Fransız asıllı Comte de Bonneval Ahmet adını alarak din değiştirmiş ve İstanbul'a getirtilerek surat topçusu, humbaracı ocağının reformuma görevlendirilmiştir. 12 Mart 1732'de Topal Osman Paşa yaklaşık 68 yaşında iken ihtiyarlığı ve halsizliğinden dolayı istifa etti.
O yıl Trabzon Valiliği'ne atandı. Ocak 1732 Ahmet Paşa Antlaşması ne Osmanlıları ne de İranlıları memnun etmemişti. 1733'te İran'da Tahmasp'in Safaviye saltanatını temin etmiş olan "Tahmasp Kulu Han" yani Nadi Han bu antlaşmadan hoşlanmamıştı. Afganlarla yaptığı savaştan İsfahan'a geri dönüp Şah Tahmasp'i İran tahtından indirip İran'da iktidarı tamamen ele geçirdi. Nadir Han Osmanlı Bağdat valisi olan Ahmet Paşa'ya bir mektupla Ahmet Paşa Antlaşması'nı kabul etmediğini ve Osmanlı-İran savaşının devam ettiğini bildirdi. Osmanlı Devleti hemen harekete geçti ve 1735-1736 Osmanlı-İran Savaşı başladı.
Nadir Han Kerkük üzerinden Bağdat'a yürümeye başladı ve 100.000 kişilik bir ordu ile Bağdat önüne geldi. Irak cephesi seraskeri olan Bağdat valisi Ahmed Paşa idi ve Bağdat'ta kuşatma altında kalınca bu cephe serdarlığını yapamaz oldu. Bunun için Osmanlı Bağdat kuşatmasını kırmak için 1735'te Erzurum Valisi olan Topal Osman Paşa Tiflis muhafızı tayin edildi ve İran seraskeri yapıldı. Topal Osman Paşa 100.000 kişilik bir Osmanlı ordusuyla güneye inip Kerkük'ü geçip Samerar adlı bir mevkide İran ordusuna yaklaştı. Nadir Han Bağdat etrafında 12.000 kişilik bir birlik bırakarak 70.000 kadar büyük bir ordu ile Topal Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunu karşılamaya koyuldu. 20 Temmuz 1733'te Bağdat'a yürüyüşle 12 saat uzaklıkta Docum (Düleyicik) mevkiinde iki ordu "Docum Muharebesi"'ne girişti. 9 saat süren bir savaştan sonra Topal Osman Paşa ve Osmanlı ordusu galip geldi. Nadir Han yaralı olarak kaçmayı başardı. Osmanlı ordusu büyük miktarda İran savaş levazımatı eline geçirdi. Bağdat'ı 6-7 ay kuşatan İran birlikleri de çekilmeye zorlandılar ve de Bağdat kuşatmadan kurtarıldı.
Bağdat'ın kurtarılmasından sonra Ahmed Paşa İran seraskerliğini kabul etmedi. Topal Osman Paşa İran seraskeri ve Ahned Paşa'da Bağdat valisi kaldı. Topal Osman Paşa hasta idi seraskerlikten affını istedi. Kasım sonunda Sultan I. Mahmud onu takdir eden fermanlar yollayarak seraskerlikte devam etmesini sağladı.
Nadir Han "Docum Muharebesi"'nde mağlup olmuş; büyük zayiat vermiş ve Hamedan'a çekilmişti. Fakat savaştan vazgeçmemişti. Önce Musul tarsfina bir taarruz yoklaması yaptı. Sonra güya barış müzakereleri için haberler gönderdi. Ama yeni bir hücuma hazırlığa devam etti.
Osmanlı ordusu ilkbaharda yeniden toplanmak üzere terhisler yapmış zayıf ve dağınık halde Kerkük önlerinde bir ordugahta bulunmakta idi. Nadir Han bunu fırsat bilerek Kerkük önünde dağınık halde kampta bulunan Osmanlı ordusuna bir baskın taarruza geçti. Kasım 1733'te yapılan "Kerkük Muharebesi"'nde Osmanlı güçleri bozuldu. Osmanlı İran seraskeri bu muharebede savaşarak hayatını kaybetti.
Onu öldüren İranlı Allahyar Beig Geraylı adlı komutan paşanın başını kesip Nadir Şah'a sundu. Cenazesi Kerkük'te bulunan İmam Kasım Camii mezarlığındaki türbesinde gömülüdür.
Eserleri
Kaynaklarda Topal Osman Paşa'nın Mora'da Tripoliçe şehrinde çarşı içinde bir camii yaptırdığını bildirirler.
Değerlendirme
Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirir:
Görüş sahibi, tedbirli, cesur ve yiğitti.
Osmanlılar Ansiklopedisi onu "tedbirli bir vezir" olarak görmektedir.
Kaynakça
- ^ a b c <Yaşaroğlu, Kamil "Osman Paşa (Topal)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.414
- ^ a b c Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.III s.428 [1]
- ^ ""Topal Othman Pasha" Encyclopedia of Islam C.X. s.554-556" (PDF). 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 22 Ekim 2012.
- ^ a b c d e Uzunçarsılı, İsmail Hakkı (1995), Osmanlı Tarihi İV. Cilt 1. Kısım:Karlofça Antlaşmasından XVİİİ. Yüzyılın Sonlarına Kadar Ankara:Türk Tarih Kurumu (5. Baskı) ISBN 975-16-0015-4n s.223-226
Dış bağlantılar
- Buz, Ayhan (2009) " Osmanlı Sadrazamları", İstanbul: Neden Kitap,
- Danışmend, İsmail Hâmi (1971),Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul: Türkiye Yayınevi.
- Yasaroğlu, Kamil "Osman Paşa (Topal)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.414
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.III s.428 [2]
- "Topal Othman Pasha" Encyclopedia of Islam C.X. s.554-556 29 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Kabakulak İbrahim Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 21 Eylül 1731 - 12 Mart 1732 | Sonra gelen: Hekimoğlu Ali Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Topal Osman Pasa d 1663 Mora o 1733 Kerkuk I Mahmud saltanatinda 21 Eylul 1731 12 Mart 1732 tarihleri arasinda alti ay iki gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adamidir Topal Osman PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 21 Eylul 1731 12 Mart 1732Hukumdar I MahmudYerine geldigi Kabakulak Ibrahim PasaYerine gelen Hekimoglu Ali PasaKisisel bilgilerDogum 1663 MoraOlum 1733 KerkukHayatiMora da yerlesik bir Turk ailesindendir Babasi Konya asilli ama Mora ya yerlesmis olan Bekir Aga dir Istanbul a gelince sarayda ocagina kaydedilmis bir sure hizmet verdikten sonra olarak saray bahcelerinde gorev yapmistir 21 yasinda padisah emriyle denizden Misir a gitmekkte iken Misir sahili aciklarinda bir Ispanyol korsan gemisi tarafindan esir edilerek Malta ya goturulmustur Bu arada bacagigndan yaralanmis hayatinin sonuna kadar koturum kalmis ve lakabi topal olmustur Fidyesi odendikten sonra Malta liman komutani bir Fransiz in himmetiyle bir Fransiz gemisiyle Dimyat a goturulup serbest birakilmistir 1711 de Prut Savasi ne katilmistir 1714 te Mora da Martalosbasilik yapmis 1715 1718 Osmanli Avusturya Venedik Savasi nda Mora nin Venediklilerden geri alinmasi savasinda basarili hizmet gormustur Mora seferinde Korent sehrine yapilan taarruzu yonetmistir 1715 te beylerbeyi olarak Turhala mutasarrifligina 1716 da Mora Seraskerligine tayin oldu Avusturya ve Venedik ile devam eden savasta bir Venedik firkateynini murettebatiyla esir aldigi icin Preveze ve taraflari da idaresine verildi 1718 de Inebahti muhafizligina getirildi 1718 Pasarofca Antlasmasi ndan sonra Mart 1718 Bosna Valisi ardindan Inebahti Muhafizligi 1721 de Rumeli Valisi Agustos Eylul 1727 de tekrar Bosna valisi Ocak Subat 1728 de valisi yapildi 1731 e kadar Arnavutluk ve Selanik i kaza kaza gezerek eskiya teftisi de yapti 21 Eylul 1731 de Istanbul a gelerek muhr i humayunu teslim aldi 5 ay gibi kisa bir sure sadrazamlik yapti Bu sadrazamlik sirasinda 1730 1732 Osmanli Iran Savasi nda Osmanli ordusu ustunluk kazanmaya basladi Ocak 1732 de Safeviye saltanatindan Tahmasp Sah in idaresinde bulunan Iran la Ahmet Pasa Antlasmasi imzalandi Sadaretinde narh hususunda gayetle dikkat etmistir Ayni donemde Fransiz asilli Comte de Bonneval Ahmet adini alarak din degistirmis ve Istanbul a getirtilerek surat topcusu humbaraci ocaginin reformuma gorevlendirilmistir 12 Mart 1732 de Topal Osman Pasa yaklasik 68 yasinda iken ihtiyarligi ve halsizliginden dolayi istifa etti O yil Trabzon Valiligi ne atandi Ocak 1732 Ahmet Pasa Antlasmasi ne Osmanlilari ne de Iranlilari memnun etmemisti 1733 te Iran da Tahmasp in Safaviye saltanatini temin etmis olan Tahmasp Kulu Han yani Nadi Han bu antlasmadan hoslanmamisti Afganlarla yaptigi savastan Isfahan a geri donup Sah Tahmasp i Iran tahtindan indirip Iran da iktidari tamamen ele gecirdi Nadir Han Osmanli Bagdat valisi olan Ahmet Pasa ya bir mektupla Ahmet Pasa Antlasmasi ni kabul etmedigini ve Osmanli Iran savasinin devam ettigini bildirdi Osmanli Devleti hemen harekete gecti ve 1735 1736 Osmanli Iran Savasi basladi Nadir Han Kerkuk uzerinden Bagdat a yurumeye basladi ve 100 000 kisilik bir ordu ile Bagdat onune geldi Irak cephesi seraskeri olan Bagdat valisi Ahmed Pasa idi ve Bagdat ta kusatma altinda kalinca bu cephe serdarligini yapamaz oldu Bunun icin Osmanli Bagdat kusatmasini kirmak icin 1735 te Erzurum Valisi olan Topal Osman Pasa Tiflis muhafizi tayin edildi ve Iran seraskeri yapildi Topal Osman Pasa 100 000 kisilik bir Osmanli ordusuyla guneye inip Kerkuk u gecip Samerar adli bir mevkide Iran ordusuna yaklasti Nadir Han Bagdat etrafinda 12 000 kisilik bir birlik birakarak 70 000 kadar buyuk bir ordu ile Topal Osman Pasa komutasindaki Osmanli ordusunu karsilamaya koyuldu 20 Temmuz 1733 te Bagdat a yuruyusle 12 saat uzaklikta Docum Duleyicik mevkiinde iki ordu Docum Muharebesi ne giristi 9 saat suren bir savastan sonra Topal Osman Pasa ve Osmanli ordusu galip geldi Nadir Han yarali olarak kacmayi basardi Osmanli ordusu buyuk miktarda Iran savas levazimati eline gecirdi Bagdat i 6 7 ay kusatan Iran birlikleri de cekilmeye zorlandilar ve de Bagdat kusatmadan kurtarildi Bagdat in kurtarilmasindan sonra Ahmed Pasa Iran seraskerligini kabul etmedi Topal Osman Pasa Iran seraskeri ve Ahned Pasa da Bagdat valisi kaldi Topal Osman Pasa hasta idi seraskerlikten affini istedi Kasim sonunda Sultan I Mahmud onu takdir eden fermanlar yollayarak seraskerlikte devam etmesini sagladi Nadir Han Docum Muharebesi nde maglup olmus buyuk zayiat vermis ve Hamedan a cekilmisti Fakat savastan vazgecmemisti Once Musul tarsfina bir taarruz yoklamasi yapti Sonra guya baris muzakereleri icin haberler gonderdi Ama yeni bir hucuma hazirliga devam etti Osmanli ordusu ilkbaharda yeniden toplanmak uzere terhisler yapmis zayif ve daginik halde Kerkuk onlerinde bir ordugahta bulunmakta idi Nadir Han bunu firsat bilerek Kerkuk onunde daginik halde kampta bulunan Osmanli ordusuna bir baskin taarruza gecti Kasim 1733 te yapilan Kerkuk Muharebesi nde Osmanli gucleri bozuldu Osmanli Iran seraskeri bu muharebede savasarak hayatini kaybetti Onu olduren Iranli Allahyar Beig Gerayli adli komutan pasanin basini kesip Nadir Sah a sundu Cenazesi Kerkuk te bulunan Imam Kasim Camii mezarligindaki turbesinde gomuludur EserleriKaynaklarda Topal Osman Pasa nin Mora da Tripolice sehrinde carsi icinde bir camii yaptirdigini bildirirler DegerlendirmeSicill i Osmani onu soyle degerlendirir Gorus sahibi tedbirli cesur ve yigitti Osmanlilar Ansiklopedisi onu tedbirli bir vezir olarak gormektedir Kaynakca a b c lt Yasaroglu Kamil Osman Pasa Topal 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 414 ISBN 975 08 0072 9 a b c Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C III s 428 1 Topal Othman Pasha Encyclopedia of Islam C X s 554 556 PDF 29 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 22 Ekim 2012 a b c d e Uzuncarsili Ismail Hakki 1995 Osmanli Tarihi IV Cilt 1 Kisim Karlofca Antlasmasindan XVIII Yuzyilin Sonlarina Kadar Ankara Turk Tarih Kurumu 5 Baski ISBN 975 16 0015 4n s 223 226Dis baglantilarBuz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN 978 975 254 278 5 Danismend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Yasaroglu Kamil Osman Pasa Topal 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 414 ISBN 975 08 0072 9 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C III s 428 2 Topal Othman Pasha Encyclopedia of Islam C X s 554 556 29 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Kabakulak Ibrahim Pasa Osmanli Sadrazami 21 Eylul 1731 12 Mart 1732 Sonra gelen Hekimoglu Ali Pasa