Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Eflak Beyliği veya Eflak Voyvodalığı (Rumence: Principatul Valahiei), 14. yüzyılın başında Karpatlar ile Tuna, Siret ve nehirleri arasındaki devletçiklerin birleşmesi sonucu Câmpulung (daha sonra Curtea de Argeș) merkezli olarak kurulan ilk bağımsız Rumen prensliğidir.
Eflak Voyvodalığı Principatul Valahiei Principatul Ţării Româneşti Eflak Beyliği | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1310-1861 | |||||||||
 Bayrak  Arma | |||||||||
 | |||||||||
| Tür | Osmanlı İmparatorluğu himayesinde prenslik (1417-1856) | ||||||||
| Başkent | Câmpulung, Curtea de Argeş, Târgovişte, Bükreş (1698) | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Rumence, Ulahça | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| Prens | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Eflak toprakları bir bütün hâline gelmeden önce Kumanlar ve Moğollar'ın da bulunduğu bir takım göçebe topluluklar bu bölgeden akın akın geçerek ilerlemişlerdir. 1242 yılından sonra bölge, Altın Orda (Moğol İmparatorluğu'nun en batıdaki bölümü) ile Macaristan Krallığı arasında sınır bölgesi hâline gelmiştir.Oltu Nehri'nin doğusunda bulunan 'taki Rumenler bu dönemde Moğollara vergi vermek zorunda kalmıştır. 'takiler ise hükümdarı tarafından tayin edilen 'nın baskısı altında kalmıştır. Altın Orda'nın bölge üzerindeki hakimiyeti 13. yüzyılın sonlarına doğru zayıflamış, eş zamanlı olarak Macaristan Krallığı'nda da büyük bir siyasi kriz baş göstermiştir. Bu olaylar sayesinde bölgedeki yeni türemiş devletler özerkliklerini güçlendirme imkânı bulmuştur.
Eflak'ın kuruluşu, bir Rumen geleneğine göre (Kara Radu) adlı bir şahsın 1290'lı yıllarda beraberindeki kalabalık ile grupla Güney Karpatlar'ı geçerek 'tan bölgeye gelişine rastlar. Daha güvenilir kaynaklara göre ise Oltu ve Argeş vadilerinde oturan Rumen hükümdarlarının kendi aralarından Basarab'ı lider seçmeleriyle gerçekleşmiştir. Voyvoda I. Basarab, Macaristan Krallığı ile ilişkilerini kesmiş ve kralının egemenliğini tanımamıştır. I. Basarab çeşitli ülkelerin desteğini almış ve 12 Kasım 1330 tarihinde Posada mevkiinde Macar Kralı I. Károly'e karşı kazandığı sonucunda özerklik elde etmiştir. Böylece bu tarihe kadar süren Macar üstünlüğü sona ermiştir.
Rum Ortodoks Patrikhanesi'ne bağlı olan Eflak Metropolitliği, I. Basarab'ın oğlu Nicolae Alexandru (1352–1364) döneminde kurulmuştur. Eflak'ta ilk gümüş ve bronz para ise 1365'te darbedilmiştir. 1391'de ülke, Osmanlı Devleti'ne ilk kez haraç vermeyi kabul etmiştir.
Tarihçe
Kuruluş
Erken Orta Çağ'ın sonları
Tuna'nın sol yakasındaki Ulah devletlerinin varlığının en eski kanıtlarından biri, Ermenilere ait bir coğrafya kitabındaki bir bölümüdür. Kitabın söz konusu bölümü, ikinci bin yılın ilk yüzyıllarından kaldığı düşünülen bir eklentiye yer vermektedir ve bu eklenti "Sarmatların ülkesi" ile "Zagura" (Bulgaristan) civarında bulunan "Balak" isimli meçhul bir ülkeden bahsetmektedir. Ulah devletleri hakkındaki bir başka kaynak da Türklere ait olan Oğuzname adlı eserdir. Bu eserin 17. yüzyıldan kalma bir metinde bulunan kopyasında Kumanların Ulahlara ve başka halklara karşı giriştiği savaşlar anlatılmaktadır.
Bir Türk boyu olan Kumanlar, 1064–1065 yıllarının hemen sonrasında Tuna Deltası'na yaklaşmışlar, 1068'den itibaren Aral Gölü ile Aşağı Tuna arasındaki bölgenin tamamını hâkimiyetleri altında tutmuşlardır. Lakin bu geniş topraklar üzerinde herhangi bir merkezî iktidar tarafından siyasi birlik kurulamamıştır. Değişik Kuman boyları bağımsız hükümdarlar veya hanlar tarafından yönetilmiştir. Bu hükümdarlar; Rus prenslikleri ve Bizans İmparatorluğu gibi komşu devletlerin siyasi hayatına karışmıştır.Balkan Dağları (bugün Bulgaristan sınırları içinde)'nda yaşayan Ulahlar, Bizans'a karşı saldırı hâlinde olan Kumanlar'a imparatorluk kuvvetlerinin bulunmadığı dağ yollarını göstermek suretiyle yardımcı olmuşlardır. Bu dönemde bahsi geçen "Ulah" teriminin içeriğine dair tartışmalar vardır. Bazı kaynaklara göre "Ulah" veya "" terimi, hem Rumenleşen Balkan halklarını hem de Bulgarlar ile Kumanları tanımlıyor olabilir. Bazı tarihçiler "Ulah" teriminin çobanlıkla geçinen toplumları tanımladığını ileri sürmüştür.
1185 yılında Bulgarlar ile birlikte Balkan Ulahları Bizans'a karşı bir ayaklanma çıkarmışlardır Ardından Kumanların ve Tuna'nın sol yakasında yaşayan Ulahların yardımıyla Balkan Dağları ile Eflak'ın güneyinde kalan Tuna Nehri arasında veya Eflak bölgesini içine alacak şekilde Balkan Dağları ile Karpatlar arasındaİkinci Bulgar Devleti'ni kurmuşlardır. Batılı kaynaklar bu yeni devleti "Ulahya" veya "Ulahya ve Bulgarya" şeklinde adlandırmaktadır. Örneğin 1204'te papa, Bulgar kilisesinin başını "tüm Bulgarya ve Ulahya'nın priması" (totius Bulgariae et Blaciae Primas) ilan ederek bu bölgenin en yetkili piskoposu mertebesine yükseltmiştir. Bu devletin kuzeyini tanımlayan "Ulahya" teriminin bu şekildeki kullanımına 13. yüzyılın ortalarından sonra kaynaklarda rastlanmamaktadır.
Posada Muharebesi sonrası
9-12 Kasım 1330 yılında Romanya'nın Oltea ve yakınlarında 30.000 kişilik Macar ordusunu ağır hezimete uğratan Eflak Prensi I. Basarab savaşın sonucunda ülkesinin üstündeki Macar yönetimini iyice zayıflattı.
Osmanlı hâkimiyeti
Osmanlı Devleti ile Eflak arasındaki ilk temas 'ın Osmanlı'dan yardım istemesiyle olmuştur. Fakat iki devlet arasındaki önemli olaylar döneminde başlamıştır.
Nicolae Iorga'ya göre 1371'deki Çirmen Muharebesi'ne katılan Rumenler (Ulahlar) Teselya'da Yunanların egemenliği altında yaşayanlardır.
15. ve 16. yüzyıl Osmanlı vakayinamelerine göre 15 Haziran 1389 tarihinde gerçekleşen I. Kosova Muharebesi'nde Eflak kuvvetleri de Osmanlı Devleti'ne karşı savaşmıştır; fakat Rumen tarihçiler buna karşı çıkmaktadır.
I. Kosova Savaşı'nda Eflak prensi Mirça Sırplara yardım etmiştir. Bunun üzerine Yıldırım Bayezid Eflak üzerine Türk kuvvetlerini göndermiştir. Mirça Yıldırım Bayezid'in şehzadeleri arasındaki savaşlara karışmış önce Musa Çelebi'ye daha sonra da Düzmece Mustafa'ya yardım etmiştir. 1417 yılında Çelebi Mehmet Eflak üzerine bir sefer düzenlemiş ve bu seferde Mirça'nın ordularını yenilgiye uğratmıştır. Bunun üzerine Eflak Prensliği Osmanlı Devleti'ne vergi ödemek zorunda kalmış böylelikle Osmanlı Devleti hakimiyetine girmiştir. Fatih Sultan Mehmet zamanındaki Eflak prensi III. Vlad Macarlar ile anlaşarak Osmanlı Devleti'ne vergilerini ödememiştir. Hamza Paşa komutasındaki iki bin kişilik bir orduyu pusuya düşürerek öldürmüştür. Niğbolu, Vidin ve Tuna kıyılarındaki şehirlere saldırıp bu şehirleri harap etmiştir. 1462 yılında Fatih Sultan Mehmet Eflak üzerine bir sefer düzenlemiştir. Kazıklı Voyvoda lakaplı III. Vlad Macaristan Krallığı'na sığınmıştır. Fatih Sultan Mehmet buraya güvenilir bir yönetici atamıştır. Fatih Sultan Mehmet'ten sonraki dönemlerde de buraya padişahın uygun gördüğü bir prens (voyvoda) atanmıştır.
Cesur Mihai dönemi
1856 yılında Paris Antlaşması ile Eflak Voyvodalığı ve Boğdan Voyvodalığı ayrıcalıklı birer beylik haline gelmiştir. 1861 yılında Eflak Beyliği Boğdan Beyliği ile birleşmiştir.
Severin (Țara Severinului, Banatul Severinului), Amlaş, Făgăraş (Țara Făgărașului)
Kaynakça
- Özel
- ^ a b c Pop 1999, p. 45.
- ^ Georgescu 1991, p. 17.
- ^ Treptow, Popa 1996, p. 218.
- ^ Gerhard Ernst: Romanische Sprachgeschichte, S. 736
- ^ Pop 1999, p. 30.
- ^ a b c Sedlar 1994, p. 24.
- ^ Vásáry 2005, pp. 144, 148.
- ^ Vásáry 2005, p. 148.
- ^ a b Sălăgean 2006, p. 193.
- ^ Rădvan 2009, p. 48.
- ^ Klepper 2005, p. 52.
- ^ Engel 2001, p. 434.
- ^ Ebba Hagenberg-Miliu, Ebba-Christina Hagenberg-Miliu: Rumänien, S. 38
- ^ Pop 1999, p. 46.
- ^ Georgescu 1991, p. 33.
- ^ Georgescu 1991, p. 27.
- ^ Joseph von Hammer: Geschichte des Osmanischen Reiches, cilt 1, S. 187
- ^ Spinei 2009, p. 50.
- ^ Spinei 2009, pp. 50–51.
- ^ Spinei 2009, p. 81.
- ^ Curta 2006, p. 306.
- ^ Spinei 2009, pp. 114., 116–117.
- ^ a b Vásáry 2005, p. 7.
- ^ Vásáry 2005, p. 21.
- ^ Примов, Б. 1965, с. 12-53.
- ^ Петров, 1985, с. 331.
- ^ Коледаров, П., 1989, p. 33.
- ^ a b Pop 1999, p. 40.
- ^ Коледаров, Петър, 1989, с. 25, 37-38.
- ^ Vásáry 2005, pp. 29–30.
- ^ Dimitrov 2007, p. 52.
- ^ Vásáry 2005, p. 31.
- ^ Nicolae Iorga: A History of Roumania, S. 74
- ^ Niyazi Akşit-Ferruh Sanır. A'dan Z'ye Genel Bilgi Ansiklopedisi, (1981) sf.432.
- Genel
- Mihail Guboğlu (1988). "Osmanlı-Romen İlişkileri". IX. Türk Tarih Kongresi. Türk Tarih Kurumu. ss. c. 2. .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Eflak Beyligi veya Eflak Voyvodaligi Rumence Principatul Valahiei 14 yuzyilin basinda Karpatlar ile Tuna Siret ve nehirleri arasindaki devletciklerin birlesmesi sonucu Campulung daha sonra Curtea de Argeș merkezli olarak kurulan ilk bagimsiz Rumen prensligidir Eflak VoyvodaligiPrincipatul Valahiei Principatul Ţării Romanesti Eflak Beyligi1310 1861Bayrak ArmaTurOsmanli Imparatorlugu himayesinde prenslik 1417 1856 BaskentCampulung Curtea de Arges Targoviste Bukres 1698 Yaygin dil ler Rumence UlahcaHukumetMonarsiPrens 1310 1352I Basarab 1859 1862Alexandru CuzaTarihce Kurulusu1310 Dagilisi1861Onculler ArdillarMacaristan Kralligi Eflak ve Bogdan Birlesik Prensligi Eflak topraklari bir butun haline gelmeden once Kumanlar ve Mogollar in da bulundugu bir takim gocebe topluluklar bu bolgeden akin akin gecerek ilerlemislerdir 1242 yilindan sonra bolge Altin Orda Mogol Imparatorlugu nun en batidaki bolumu ile Macaristan Kralligi arasinda sinir bolgesi haline gelmistir Oltu Nehri nin dogusunda bulunan taki Rumenler bu donemde Mogollara vergi vermek zorunda kalmistir takiler ise hukumdari tarafindan tayin edilen nin baskisi altinda kalmistir Altin Orda nin bolge uzerindeki hakimiyeti 13 yuzyilin sonlarina dogru zayiflamis es zamanli olarak Macaristan Kralligi nda da buyuk bir siyasi kriz bas gostermistir Bu olaylar sayesinde bolgedeki yeni turemis devletler ozerkliklerini guclendirme imkani bulmustur Eflak in kurulusu bir Rumen gelenegine gore Kara Radu adli bir sahsin 1290 li yillarda beraberindeki kalabalik ile grupla Guney Karpatlar i gecerek tan bolgeye gelisine rastlar Daha guvenilir kaynaklara gore ise Oltu ve Arges vadilerinde oturan Rumen hukumdarlarinin kendi aralarindan Basarab i lider secmeleriyle gerceklesmistir Voyvoda I Basarab Macaristan Kralligi ile iliskilerini kesmis ve kralinin egemenligini tanimamistir I Basarab cesitli ulkelerin destegini almis ve 12 Kasim 1330 tarihinde Posada mevkiinde Macar Krali I Karoly e karsi kazandigi sonucunda ozerklik elde etmistir Boylece bu tarihe kadar suren Macar ustunlugu sona ermistir Rum Ortodoks Patrikhanesi ne bagli olan Eflak Metropolitligi I Basarab in oglu Nicolae Alexandru 1352 1364 doneminde kurulmustur Eflak ta ilk gumus ve bronz para ise 1365 te darbedilmistir 1391 de ulke Osmanli Devleti ne ilk kez harac vermeyi kabul etmistir TarihceKurulus Erken Orta Cag in sonlari Tuna nin sol yakasindaki Ulah devletlerinin varliginin en eski kanitlarindan biri Ermenilere ait bir cografya kitabindaki bir bolumudur Kitabin soz konusu bolumu ikinci bin yilin ilk yuzyillarindan kaldigi dusunulen bir eklentiye yer vermektedir ve bu eklenti Sarmatlarin ulkesi ile Zagura Bulgaristan civarinda bulunan Balak isimli mechul bir ulkeden bahsetmektedir Ulah devletleri hakkindaki bir baska kaynak da Turklere ait olan Oguzname adli eserdir Bu eserin 17 yuzyildan kalma bir metinde bulunan kopyasinda Kumanlarin Ulahlara ve baska halklara karsi giristigi savaslar anlatilmaktadir Bir Turk boyu olan Kumanlar 1064 1065 yillarinin hemen sonrasinda Tuna Deltasi na yaklasmislar 1068 den itibaren Aral Golu ile Asagi Tuna arasindaki bolgenin tamamini hakimiyetleri altinda tutmuslardir Lakin bu genis topraklar uzerinde herhangi bir merkezi iktidar tarafindan siyasi birlik kurulamamistir Degisik Kuman boylari bagimsiz hukumdarlar veya hanlar tarafindan yonetilmistir Bu hukumdarlar Rus prenslikleri ve Bizans Imparatorlugu gibi komsu devletlerin siyasi hayatina karismistir Balkan Daglari bugun Bulgaristan sinirlari icinde nda yasayan Ulahlar Bizans a karsi saldiri halinde olan Kumanlar a imparatorluk kuvvetlerinin bulunmadigi dag yollarini gostermek suretiyle yardimci olmuslardir Bu donemde bahsi gecen Ulah teriminin icerigine dair tartismalar vardir Bazi kaynaklara gore Ulah veya terimi hem Rumenlesen Balkan halklarini hem de Bulgarlar ile Kumanlari tanimliyor olabilir Bazi tarihciler Ulah teriminin cobanlikla gecinen toplumlari tanimladigini ileri surmustur 1185 yilinda Bulgarlar ile birlikte Balkan Ulahlari Bizans a karsi bir ayaklanma cikarmislardir Ardindan Kumanlarin ve Tuna nin sol yakasinda yasayan Ulahlarin yardimiyla Balkan Daglari ile Eflak in guneyinde kalan Tuna Nehri arasinda veya Eflak bolgesini icine alacak sekilde Balkan Daglari ile Karpatlar arasindaIkinci Bulgar Devleti ni kurmuslardir Batili kaynaklar bu yeni devleti Ulahya veya Ulahya ve Bulgarya seklinde adlandirmaktadir Ornegin 1204 te papa Bulgar kilisesinin basini tum Bulgarya ve Ulahya nin primasi totius Bulgariae et Blaciae Primas ilan ederek bu bolgenin en yetkili piskoposu mertebesine yukseltmistir Bu devletin kuzeyini tanimlayan Ulahya teriminin bu sekildeki kullanimina 13 yuzyilin ortalarindan sonra kaynaklarda rastlanmamaktadir Posada Muharebesi sonrasi 9 12 Kasim 1330 yilinda Romanya nin Oltea ve yakinlarinda 30 000 kisilik Macar ordusunu agir hezimete ugratan Eflak Prensi I Basarab savasin sonucunda ulkesinin ustundeki Macar yonetimini iyice zayiflatti Osmanli hakimiyeti Osmanli Devleti ile Eflak arasindaki ilk temas in Osmanli dan yardim istemesiyle olmustur Fakat iki devlet arasindaki onemli olaylar doneminde baslamistir Plosnik Muharebesi Nicolae Iorga ya gore 1371 deki Cirmen Muharebesi ne katilan Rumenler Ulahlar Teselya da Yunanlarin egemenligi altinda yasayanlardir 15 ve 16 yuzyil Osmanli vakayinamelerine gore 15 Haziran 1389 tarihinde gerceklesen I Kosova Muharebesi nde Eflak kuvvetleri de Osmanli Devleti ne karsi savasmistir fakat Rumen tarihciler buna karsi cikmaktadir I Kosova Savasi nda Eflak prensi Mirca Sirplara yardim etmistir Bunun uzerine Yildirim Bayezid Eflak uzerine Turk kuvvetlerini gondermistir Mirca Yildirim Bayezid in sehzadeleri arasindaki savaslara karismis once Musa Celebi ye daha sonra da Duzmece Mustafa ya yardim etmistir 1417 yilinda Celebi Mehmet Eflak uzerine bir sefer duzenlemis ve bu seferde Mirca nin ordularini yenilgiye ugratmistir Bunun uzerine Eflak Prensligi Osmanli Devleti ne vergi odemek zorunda kalmis boylelikle Osmanli Devleti hakimiyetine girmistir Fatih Sultan Mehmet zamanindaki Eflak prensi III Vlad Macarlar ile anlasarak Osmanli Devleti ne vergilerini odememistir Hamza Pasa komutasindaki iki bin kisilik bir orduyu pusuya dusurerek oldurmustur Nigbolu Vidin ve Tuna kiyilarindaki sehirlere saldirip bu sehirleri harap etmistir 1462 yilinda Fatih Sultan Mehmet Eflak uzerine bir sefer duzenlemistir Kazikli Voyvoda lakapli III Vlad Macaristan Kralligi na siginmistir Fatih Sultan Mehmet buraya guvenilir bir yonetici atamistir Fatih Sultan Mehmet ten sonraki donemlerde de buraya padisahin uygun gordugu bir prens voyvoda atanmistir Cesur Mihai donemi 1856 yilinda Paris Antlasmasi ile Eflak Voyvodaligi ve Bogdan Voyvodaligi ayricalikli birer beylik haline gelmistir 1861 yilinda Eflak Beyligi Bogdan Beyligi ile birlesmistir Severin Țara Severinului Banatul Severinului Amlas Făgăras Țara Făgărașului KaynakcaOzel a b c Pop 1999 p 45 Georgescu 1991 p 17 Treptow Popa 1996 p 218 Gerhard Ernst Romanische Sprachgeschichte S 736 Pop 1999 p 30 a b c Sedlar 1994 p 24 Vasary 2005 pp 144 148 Vasary 2005 p 148 a b Sălăgean 2006 p 193 Rădvan 2009 p 48 Klepper 2005 p 52 Engel 2001 p 434 Ebba Hagenberg Miliu Ebba Christina Hagenberg Miliu Rumanien S 38 Pop 1999 p 46 Georgescu 1991 p 33 Georgescu 1991 p 27 Joseph von Hammer Geschichte des Osmanischen Reiches cilt 1 S 187 Spinei 2009 p 50 Spinei 2009 pp 50 51 Spinei 2009 p 81 Curta 2006 p 306 Spinei 2009 pp 114 116 117 a b Vasary 2005 p 7 Vasary 2005 p 21 Primov B 1965 s 12 53 Petrov 1985 s 331 Koledarov P 1989 p 33 a b Pop 1999 p 40 Koledarov Petr 1989 s 25 37 38 Vasary 2005 pp 29 30 Dimitrov 2007 p 52 Vasary 2005 p 31 Nicolae Iorga A History of Roumania S 74 Niyazi Aksit Ferruh Sanir A dan Z ye Genel Bilgi Ansiklopedisi 1981 sf 432 GenelMihail Guboglu 1988 Osmanli Romen Iliskileri IX Turk Tarih Kongresi Turk Tarih Kurumu ss c 2 ISBN 9751600227