Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lodoiska, İtalyan asıllı ama Fransa'da çalışan Luigi Cherubini tarafından 1791'de bestelenmiş (bir "opera-comique" türü geliştirmesi olan) "comédie-héroique" türünde üç perdelik opera eseridir. Opera'nın orijinal Fransızca librettosu Claude-François Fillette-Loraux tarafından Fransız yazar Jean-Baptiste Louvet de Coudray'un yazmış olduğu "Les Aventures du Chevalier de Faublas"'da bulunan bir hikâyeden uyarılarak hazırlanmıştır. Bu eserin prömiyer temsili 18 Temmuz 1791'da Théâtre Feydeau Tiyatrosu, Paris, Fransa'da sahneye konulmuştur.
 1792'de basılmış Lodoiska partisyon notaları kitabının ön sayfası | |
| Özgün isim | Lodoiska |
|---|---|
| Müzik | Luigi Cherubini |
| Libretto | Claude-François Fillette-Loraux |
| Gala | 18 Temmuz 1791 |
| İlk gösterim yeri | Théâtre Feydeau Tiyatrosu, Paris, Fransa |
| Oyuncular |
|
Bu eserde Cherubini opera sanatı içinde yenilik sayılabilecek birçok gelişmelere yer vermiştir. Bu opera günün sosyal ve politik gerçeklerine eğilip incelemeye çalışan ilk opera eseri olmuştur. 19 ve 20. yüzyılda bu eser popüler olarak yapılıp temsil edilmiş ama 21. yüzyılda bu popülerliğini kaybetmiştir.
Hazırlanması ve sahnelenmesi
Eser librettosu Jean-Baptiste Louvet de Coudray'un hazırlamış olduğu ve bir şövalyenin romantik bir üslupla çeşitli maceralarını ihtiva eden "Les Aventures du Chevalier de Faublas"' adlı eserdeki bir hikâyeden uyarlanarak Claude-François Fillette-Loraux tarafından Fransızca olarak üç perdelik bir opera için hazırlanmıştır.
O zamana kadar geleneksel klasik İtalyan tipte "Opera Seria" türünde opera besteleyici olarak bilinen Luigi Cheruibini bu eseri 1792 yii başlarından itibaren hazırlamaya başlamış ve bu eserle opera türüne çeşitli yenilikler getirerek yeni bir çığır açmıştır. Bu yeni eser işlediği konular ve taşıdığı yaklaşım bakımından klasik operanın 19. yüzyılda yerini alacak "Romantik Opera" tipinin ilk örneği olduğu kabul edilmektedir. Cherubini bu eserle Fransız operasında geleneksel olarak tercih edilen "Opera Comique" janrının alışılmış katı kurallarından uzaklaşmış ve pek popüler olmayan "Trağédie lyrique" janrına doğru yönelik sonradan "comédie héroïque" adı verilen yeni bir opera janrı yaratmıştır. 19. yüzyıl başlarından Fransızca ve Almanca operalar arasında popüler olarak seçilip işlenen "kurtarma" temaslarını işleyen ve sonradan ele alınan konuya dayanarak "kurtarma operası (Opéra à sauvetage)" adı verilen opera şeklinin de ilk örneği bu opera eseri olmuştur.
Bu eserin ilk yapımı ve prömiyer temsili Temmuz 1792'da Théâtre Feydeau Tiyatrosu, Paris, Fransa'de yapılmıştır. Büyük sükse yapan ilk temsilinden sonra bu yapım 200 defa arka arkaya temsil edilmiştir. Bu eserin popülerliği dolayısıyla 1819'da yeniden yapımlanarak Paris'teki Théâtre Feydeau Tiyatrosu'nda sahneye konulmuştur. XIX. yüzyılın başlarında Almanca konuşan ülkelerdeki operaevlerinde sık sık yapımlanıp temsile konulmuştur. Örneğin 19805'te Viyana'daki yapımın ilk temsilinde o kenti ziyaret etmekte olan eserin bestecisi Luigi Cherubini hazır bulunmuştu. Eserin İngilizceye tercüme edilip J.P.Kemble'ın prodüktörlüğü altında yapımlanıp Londra'da ilk temsili 1794'te oldu. Eserin İngilizce versiyonun ABD prömiyeri ise New York'ta 4 Aralık 1826'da olmuştur. İlk yapımlanmasından beri, benzer şekilde popülerliği az bulunur operalar arasında yer almıştır.
Ancak günümüzde gayet ender yapımlanıp temsil edilmektedir. Dünya operaevlerinden yapımlanıp temsil edilen operaların istatistiklerini yayınlayan Operabase websitesi kaynağına göre 2005-2016 dönemindeki opera sezonlarında bu opera hiç yapımlanmamıştır.
Roller
| Rol | Ses tipi | Prömiyerde roller, Ocak 1691 (Orkestra şefi: -) |
|---|---|---|
| Kont Floreski - zırhlı şövalye | tenör | Pierre Gaveau |
| Varbel - Kont Floreski'nin hizmetlisi | bariton | Jean-Blaise Martin |
| Lodoiska, Altanno Prensesi, Kont Floreski'nin aşığı ve sözlüsü | soprano | de Justal |
| Lysinka, Lodoiska'nin mürebbiyesi ve sırdaşı | mezzo-soprano | Hédou-Verteuil |
| Baron Dourlinski - Lodoiska'nin hapis edildiği gizli bir şatosu olan asil | bariton | Châteaufort |
| Altamoras, Baron Dourlinski'nin hizmetlisi | bas | Georget |
| Titzikan, Baron Dourlinski şatosuna saldıran Tatarlar komutani | tenor | Vaillière |
| Korolar, Baron Dourlinsky'nin askerleri, Tatar askerler |
Konu özeti
Mekan: Polonya
Zaman:1600
I. Perde
Titzikan komutasında bulunan bir Tatar askerleri birliği yörede gayet kötü bir şöhreti olan Baron Dourlinski'nin sapa ve nispeten gizli bir mevkiide bulunan şatosuna saldırıp bu şatoyu ele geçirip yerle bir etmek amacı ie yürümektedirler. Bu bölgeyi iyi bilen bir Tatar askeri Baron Dourlinski'nin sık sık şatosundan ayrıldığını ve böyle bir ayrılma sırasında nispeten savunması zayıflayan şatoya saldırı yapılırsa şatonun kolayca ele geçirilmesi mümkün olacağını Titzikan'a bilirir. Fakat Titzikan böyle bir sinsice saldırının mertliğe sığmadığını ve saldırının ve şatonun ele geçirilmesinin açıkça adil bir askeri mücadele sonunda olmasını tercih ettiğini açıklar.
Birden orman içinden yürüyerek Tatar birliğine doğru birkaç kişinin yaklaşmakta olduğu işaret edilen sesler duyulur. Tatar birliği etraftaki orman ağaçları arasına saklanırlar. Gelenler bu bölgedeki ormanda bir arama yapmakta olan Kont Floreski ve yardımcısı Varbel'dir. Arama sırasında bazı Tatar askerleri atlarını çalmışlardır ve bunlar da aramalarına yürüyerek devam etmektedirler. Kont Floreski'nin sevgilisi ve sözlüsü olan Altanno Prensesi Lodoiska'yı aramaktadır.
Kont Floreski ve Prenses Lodoiska tanıştıktan sonra birbirlerine aşık olmuşlar ve birbirlerine evlenmek için söz vermişlerdir. Fakat Kont Floreski Lodoiska'nın babası ile politika konuları üzerine anlaşmazlıklara düşmüşlerdir. Bunun üzerine Lodoiski'nin babası Kont Floreski'yi açıkça telin etmiş ve ona kızı ile evlenmek için hiçbir zaman baba izni vermeyeceğini herkese ilan etmiştir. Sonra da kızının kendi sözlerine katiyetle uymasını sağlamak için kızı ve mürebbiyesi Lysinka'nin kimsenin nerede olduğundan haberi olamayan gizli bir mevkide tutuklanmasını sağlamıştır. Kont Florenski'nin Lodoska'ya aramaları hiç fayda getirmemiş kız sanki dünya yüzünden kaybolmuştur. Bu sırada kızın babası da ölmüştür ve Lodoiska'nın nerede olduğu kimse tarafından bilinemeyen bir sır haline gelmiştir.
Floreski aramadan ümidini kesmemiştir ve o sırada bu ormanda bu aramaya devam etmekte iken bulunmaktadır. Birden saklanmış olan Tatar askerlerinden bir grup ilerleyen Floerski ile Varbel'e saldırıya geçerler. Floreski ve Varbel kendilerini gayet güzel savunup üzerine saldıran Tatar askerlerinin kaçmasını sağlarlar. Tatar komutanı Titzikan bu merce ve gayet ustaca kendilerini savunanlardan çok etkilenmiştir ve Kont Floreski ile karşılıklı konuşma yapmak ister. Bu konuşma sırasında Tatar komutanı civarda bulunan Tatar halkın orman içinde gizli bir mevkide bulunan şatosu olan Baron Dourlinski'nin Tatar halkına yaptığı hücumlardan ve zulümden bıkıp usandıklarını ve bunu için Titzikan ve ordusunu yardım için çağırdıklarını açıklar. Titzikan'ın amacı Baron Dourklinski'nin şatosunu sarıp eline geçirmek ve bu şatoyu sonra kullanılmayacak kadar yerle bir etmektir. Tatar komutan Titzikan Kont Floreski'ye onun mertçe çarpışmasından çok etkilendiğini ve Floreski'nin adil bir amaç uğruna kendine destek sağlayan bir muharip olmasını istediğini de ona bildirir. Kont Floreski bu teklifi kabul eder.
Bu sırada şato duvarlarına yaklaşırlar. Şatonun kulelerinden birinden atılan bir taş Florenski'nin ayakları altına düşer ve bu taş etrafında bir kağıtta mesaj sarılıdır. Tam bu sırada birden Florenski'nin aklına Baron Dourlinski'nin kayıp Lodoiska'nın babası ile gayet yakın arkadaş olduğu düşüncesi doğar. Floreski kendini sorgular. "Acaba Lodoiski bu gizli şatoda mı Baron Dourlinsky tarafından tutuklamakta mıdır?" Taşın etrafını saran kağıttaki mesajı okuyan Floreski gerçekten bu şüphesinin doğru olduğunu anlar. Mesaj bu şato kulesinde tutsak tutulan Lodoiski'den gelmektedir. Mesajda kız bu kulede hapis hayatı yaşadığını bildirmektedir. Floreski kuleye daha da yaklaşıp kulenin altına gelince tutuklu kızın bir şarkı söylemekte olduğunu duyar. Bu şarkısında kız bu şarkıyı duyan kişinin geceyarısı kulenin tepesine tırmanarak buradan kulenin penceresine kayarak kulede tutsak tutulduğu odaya inip kendisini buradan kurtarmasını istemektedir.
Fakat Varbel daha iyi planı olduğunu Florenski'ye söyler. Varbel, Baron Dourlinski'nin Lodoiska'nın babasının öldüğünden haberdar olamadığına ve Baron Dourlinski'nin kendilerini de şahsen tanımadığına emindir. Planına göre ikisi Baron Dourlinski'nin şatosunun kapısını çalacaklar ve Lodoiska hakkında bir haber getirdiklerini bildireceklerdir. Şato içinde Baron Dourlinski'yi görüp Lodoiska'nin annesi tarafından haberci ve refakatçi olarak gönderildiklerini söyleyecekler; haber olarak kızın babasının öldüğünü ona bildirecekler; annesinin kızının yanında olmasını istediğini açıklayacaklar ve kızı annesini evine götürmek için refakatçi olarak annesi tarafından seçildiklerini söyleyip biran evvel Lodoiska'yı beraberlerine alıp kızın annesi yanında götürmek üzere şatodan ayrılmak isteyeceklerdir.
Kont Floreski bu planın uygunluğunu kabul eder. Florenski ve Varbel şatonun ön kapısı önüne gidip kapıyı çalarlar ve bir hizmetli tarafından şato içerisine alınırlar.
II. Perde
Baron Dourlinski'nin hizmetlisi Altamoras Lodoiska'yı ve onun yanındaki Lysinka'yı tutsak oldukları kuleden şatonun içinde karanlık bir salona götürür. Çok geçmeden Baron Dourlinski bu salona girer ve Lodoiska ile şahsen bir konuşma yapacağını belirterek Lysinka'nın bu salondan ayrılmasını ister. Lodoiska yalnız kaldığında Baron kıza onunla evlenmek istediğini bildirir. Kız ona buna hiçbir hakkı olmadığını söyler. Baron onu tutuklama gücü olan bir kişi olarak onun üzerinde aşık olma hakkı olduğunu belirtir. Kız buna onun bir aşık değil bir canavar olduğunu söyleyip cevap verir ve sonra da bir başka kişi ile karşılıklı - Kont Floreski ile- birbirlerine aşık olduklarını bve sözlü olduklarını ekler. Bu cevap gayet kısa ve sert bir münakaşaya yol açar. Baron Dourlinski hizmetlilerine kızı şatonun hapis etme kulesinde gizli olan karanlık bir tutsak odasına kilitlemelerini emreder. Baron kendini de Kont Floreski kim olursa olsun mutlaka bulup ve onu öldürmeye azimli olduğuna inandırır.
Lodoiska salondan götürülünce Baron şato kapısında haberci ve refakatçi olarak geldiklerini bildiren iki kişiyi huzurunda kabul eder. Bunların Kont Floreski ve hizmetlisi Varbel olduğunu bilmemektedir. Onlar Lodoiska'nin babasının öldüğünün haberini verirler ve kızın annesi tarafından onu annesini yanına götürmek için ona refakatçi olmaları istendiğini söylerler. Baron bu iki kişinin söylediklerine pek inanmaz. Onlara Lodoiska'nın şatoda olmadığını ve elleri boş kızın annesinin yanına dönüp ona bunun haberini vermelerini talep eder. Kont Floreski'de Baron'un dediklerine inanmamaktadır ve ne yapacağında kararsızdır. Fakat ne yapacağını düşünmek için zaman kazanmak için Baron'a hitap ederek geri dönmek için zamanın geç olduğunu ve ondan o akşam Varbel ile birlikte şatoda kalmak için izin vermesini ister. Baron Dourlinski buna izin verir. Ama hizmetlisi Altamoras'a daima onları gözünün altında tutması için emir verdiğini de onlara bildirir.
Yalnız kalan Kont Floreski gayet kızgındır. Baron Dourlinski'nin Prenses Lodoiska'yı kendine eş olarak almaya kararlı olduğunu anlamıştır. Bu sırada Varbel de gelir ve gayet kötü bir haber getirmektedir. Baronun hizmetlileri ile birlikte iken iki hizmetliye baron tarafından Floreski ve Varbel'i zehirleyip öldürmek için emir verildiğini duymuştur. Gerçekten iki hizmetli ellerinde bir şişe şarap ve dört bardak ile gelirler ve kendileriyle şarap içme teklifinde bulunurlar. Bunlar iki bardağı özel olarak ziyaretçiler önüne koyar ve şarap şişesini açmaya koyulurlar. Bu sırada Kont şundan bundan konuşarak bu iki hizmetlinin dikkatlerini başka tarafa çekerken Varbel kendi önlerine konulan şarap bardaklarını diğer iki bardak ile değiştirir. Şarap bardaklara doldurulduktan sonra dört kişi tarafından içilir. Zehirli bardaklardan içen iki hizmetli çok geçmeden kendilerini kaybederler. Floreski ve Varbel bu odadan ve şatodan kaçmak için bir girişim yaparlar. Fakat bir grup askerin önünde Baron Dourlinski onları kaçmakta iken yakalar. Kont Floreski hiç fütursuzca kendinin kim olduğunu onlara açıklar. Bunu öğrenen Baron Dourlinski her ikisini sıkıca tutukluluğa aldırır.
III. Perde
Baron Dourlinski Lodoiska'nın tutuklu olduğu kuleye gidip ona bir ültimatom verir. Eğer Lodoiska kendi ile evlenmeyi kabul etmezse Kont Floreski öldürülecektir. Lodoeski kendi evinde ne olduğundan haberdar olmadığı için buna karşı bir durdurucu taktik uygulamaya karar verir. Eğer babası evlenme törenine şahsen katılıp kızının Baron Dourlinski ile evlenmesi sırasında onu yeni kocasına veren kişi olarak törende bulunmazsa, Lodoiska böyle bir evliliğe taraftar olmayacaktır. Fakat Baron Dourlenski merhametsizdir. Kıza ona hiçbir teselli sözleri söylemeden babasının ölmüş olduğu haberinin kendine demin getirildiğini açıklar. Bunun üzerine bir şok geçiren Lodoiska kendini kaybedip bayılıp yere yıkılır.
Floreski tutuklu olduğu yerden kızın tutuklanma odasına bağlı olarak getirilir. Lodoiska çok geçmeden kendine gelir. Hemen Floreski'nin yanına koşup ona sıkıca sarılır. Baron Dourlinski talebini tekrarlar: ya Lodoiska kendi ile evlenecektir ya da Florenski öldürülecektir. Lodoiska barona hiçbir zaman böyle bir talebi kabul edemeyeceğini ve eğer Floreski'yi Baron öldürecekse kendisinin de göğsüne bir kama basıp kendini de sevgilisi Floreski ile birlikte öldürmesini tercih ettiğini bildirir.
Baron Dourlinski her zaman kendi istekleri yerine getirtilmesine alışmıştır ve kızın ve Floreski'nin bunlara tam ters düşecek birlikte ölme istekleri onu pek şaşırtır. Fakat bu şaşırtmacasına nasıl bir reaksiyon göstereceği ortaya çıkmadan şato önlerinden top sesleri gelmeye başlar. Tatar komutanın destek için istediği sahra batarya topları şato önüne erişmişler şato duvarlarını topa tutmaya başlamışlardır.
Bu operanın ilk yapımında Paris opera seyircisini çok etkileyen bir tiyatro deneyimi, bu opera temsillerine devamlı seyirci çeken mizansen harikası olarak, sahnede şato duvarlarının top sesleri içinde devrilip yıkılmaları ve bu yıkılmış duvarlar arkasında piyade çatışmalarını gösterilmesi olmuştu. Seyirciye gösterilen şiddetli asker çarpışmaları sonunda Tatarlar Baron Dourlinski'nin askerlerine üstün gelip galebe çalmaları da seyirciye gösterilmekte idi. Bu çarpışmalar sahnede yapılmakta iken Baron Dourlinski Lodoiski'yi şatonun kulesine çıkarıp orada tutmaya çalışır. Fakat bu kule atılan top gülleleri ile tam yıkılmadan önce Tatar komutan Titzikan Prensesi kurtarır. Tatar komutan hemen Baron Doursinki'nin elinde bulunan kamayı Floreski'nin göğsüne saplamasına kıl payı kalmış iken Baron'un elinden kamayı zorla alarak Floreski'yi de ölümden kurtarır.
Baron Dourlinski'nin şatosu çıkan bir yangınla yerle bir olmakta iken Baron Dourlinski kendini düşmanlarına teslim eder. Kont Floreski ile Altonna Prensesi Lodoiska birbirlerine sarılıp birlikte olabilmeyi kutlarlar.
Entrümentasyon
Eserin orijinal partitür notaları hazırlandığında bu eseri çalacak orkestranın şu çalgıları ihtiva etmesi istenmiştir: yaylı çalgılar, 2 flüt, 2 obua, 2 fagot, 2 korno, 2 trompet, 1 trombon ve 1 timpani.
Seçilmiş ses kayıtları
| Yıl | Roller (Lodoïska, Lysinka, Floreski, Titziken, Varbel, Dourlinski, Altamoras, Talma) | Orkestra şefi Opera evi ve Orkestra ile koro | Marka |
|---|---|---|---|
| 1961 (İtalyanca) | Ilva Ligabue, Renata Mattioli, Giancinto Prandelli, Renato Gavarini, Sesto Bruscantini, Walter Monachesi, Plinio Clabassi, Carlo Cava | Oliviero De Fabritii RAI Roma Orkestra ve Korosu (Temsil esnasında kayıt) | LP:Mauro R. Fuguette MRF «Cherubini Series» MRF/C-02 CD: Charles Handelman- Live Opera |
| 1991 (Fransızca) | Mariella Devia, Francesca Pedaci, Bernard Lombardo, Thomas Moser, Alessandro Corbelli, William Shimell, Mario Luperi, Danilo Serraiocco | Teatro alla Scala, Milano Orkestra ve Korosu (Şubat 1991'deki temsil esnasında kayıt) | CD: Sony Classical 47290 / S2K 47290 / SRCR 8709-10 |
| 1994 (Fransızca) | Susan Patterson, Marie-Noëlle de Callataÿ, John Aler, Donald Litaker, Philippe Fourcade, Jean-Luc Chaignaud, Julian Hartman, Geert Smits | Frans Brüggen Radio Kamerorkest, Concertgebouw Orkestrası Groot Omroepkoor korosu (15 Ekim 1994'teki temsil esnasında kayıt) | CD: Premiere (2009) House of Opera 5154 |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia "Lodoïska" maddesi kaynaklıdır. Online:[2] 7 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- ^ Operabase websitesi "Opera statistics 2015/16" maddesi Online: [1] 5 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ "Kaynak: "Operadis-opera-discography.org.uk websitesi". 21 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ağustos 2017.
Dış kaynaklar
- Willis, Stephen C. "Lodoïska'" Kaynak:Sadie, Stanley ed. (2004) The New Grove Dictionary of Opera, Oxford:Oxford University Press (İngilizce)
- Warrack, John ve West, Ewan, (1992)"Lodoïska", The Oxford Dictionary of Opera, Oxford Universit<y Press, (İngilizce)
Dış bağlantılar
- Boyden, Matthew; Kimberley, Nick; Staines, Joe (2002). The Rough Guide to Opera (İngilizce). Rough Guides. s. 119.
- IMSLP.org websitesinde "Lodoïska (Cherubini, Luigi)" maddesinde Genel enformasyon, temsiller, partisyon notaları ve libretto metni. Online:[3] 17 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- YouTube websitesinde "Luigi Cherubini - Lodoïska" maddesinde 'Lodoiska' operasının tümünün Mauro Bedendi yapımının temsilinin audio kaydı. Online:[4] 30 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Erişim:18.8.2017)
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Lodoiska ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lodoiska Italyan asilli ama Fransa da calisan Luigi Cherubini tarafindan 1791 de bestelenmis bir opera comique turu gelistirmesi olan comedie heroique turunde uc perdelik opera eseridir Opera nin orijinal Fransizca librettosu Claude Francois Fillette Loraux tarafindan Fransiz yazar Jean Baptiste Louvet de Coudray un yazmis oldugu Les Aventures du Chevalier de Faublas da bulunan bir hikayeden uyarilarak hazirlanmistir Bu eserin promiyer temsili 18 Temmuz 1791 da Theatre Feydeau Tiyatrosu Paris Fransa da sahneye konulmustur Lodoiska1792 de basilmis Lodoiska partisyon notalari kitabinin on sayfasiOzgun isimLodoiskaMuzikLuigi CherubiniLibrettoClaude Francois Fillette LorauxGala18 Temmuz 1791Ilk gosterim yeriTheatre Feydeau Tiyatrosu Paris FransaOyuncularKont Floreski zirhli sovalye tenor Varbel Kont Floreski nin hizmetlisi bariton Lodoiska Altanno Prensesi Kont Floreski nin asigi ve sozlusu soprano Lysinka Lodoiska nin murebbiyesi ve sirdasi mezzo soprano Baron Dourlinski Lodoiska nin hapis edildigi gizli bir satosu olan asil bariton Altamoras Baron Dourlinski nin hizmetlisi bas Titzikan Baron Dourlinski satosuna saldiran Tatarlar komutani tenor Korolar Baron Dourlinski nin askerleri Tatar askerler Bu eserde Cherubini opera sanati icinde yenilik sayilabilecek bircok gelismelere yer vermistir Bu opera gunun sosyal ve politik gerceklerine egilip incelemeye calisan ilk opera eseri olmustur 19 ve 20 yuzyilda bu eser populer olarak yapilip temsil edilmis ama 21 yuzyilda bu populerligini kaybetmistir Hazirlanmasi ve sahnelenmesiEser librettosu Jean Baptiste Louvet de Coudray un hazirlamis oldugu ve bir sovalyenin romantik bir uslupla cesitli maceralarini ihtiva eden Les Aventures du Chevalier de Faublas adli eserdeki bir hikayeden uyarlanarak Claude Francois Fillette Loraux tarafindan Fransizca olarak uc perdelik bir opera icin hazirlanmistir O zamana kadar geleneksel klasik Italyan tipte Opera Seria turunde opera besteleyici olarak bilinen Luigi Cheruibini bu eseri 1792 yii baslarindan itibaren hazirlamaya baslamis ve bu eserle opera turune cesitli yenilikler getirerek yeni bir cigir acmistir Bu yeni eser isledigi konular ve tasidigi yaklasim bakimindan klasik operanin 19 yuzyilda yerini alacak Romantik Opera tipinin ilk ornegi oldugu kabul edilmektedir Cherubini bu eserle Fransiz operasinda geleneksel olarak tercih edilen Opera Comique janrinin alisilmis kati kurallarindan uzaklasmis ve pek populer olmayan Tragedie lyrique janrina dogru yonelik sonradan comedie heroique adi verilen yeni bir opera janri yaratmistir 19 yuzyil baslarindan Fransizca ve Almanca operalar arasinda populer olarak secilip islenen kurtarma temaslarini isleyen ve sonradan ele alinan konuya dayanarak kurtarma operasi Opera a sauvetage adi verilen opera seklinin de ilk ornegi bu opera eseri olmustur Bu eserin ilk yapimi ve promiyer temsili Temmuz 1792 da Theatre Feydeau Tiyatrosu Paris Fransa de yapilmistir Buyuk sukse yapan ilk temsilinden sonra bu yapim 200 defa arka arkaya temsil edilmistir Bu eserin populerligi dolayisiyla 1819 da yeniden yapimlanarak Paris teki Theatre Feydeau Tiyatrosu nda sahneye konulmustur XIX yuzyilin baslarinda Almanca konusan ulkelerdeki operaevlerinde sik sik yapimlanip temsile konulmustur Ornegin 19805 te Viyana daki yapimin ilk temsilinde o kenti ziyaret etmekte olan eserin bestecisi Luigi Cherubini hazir bulunmustu Eserin Ingilizceye tercume edilip J P Kemble in produktorlugu altinda yapimlanip Londra da ilk temsili 1794 te oldu Eserin Ingilizce versiyonun ABD promiyeri ise New York ta 4 Aralik 1826 da olmustur Ilk yapimlanmasindan beri benzer sekilde populerligi az bulunur operalar arasinda yer almistir Ancak gunumuzde gayet ender yapimlanip temsil edilmektedir Dunya operaevlerinden yapimlanip temsil edilen operalarin istatistiklerini yayinlayan Operabase websitesi kaynagina gore 2005 2016 donemindeki opera sezonlarinda bu opera hic yapimlanmamistir RollerRol Ses tipi Promiyerde roller Ocak 1691 Orkestra sefi Kont Floreski zirhli sovalye tenor Pierre GaveauVarbel Kont Floreski nin hizmetlisi bariton Jean Blaise MartinLodoiska Altanno Prensesi Kont Floreski nin asigi ve sozlusu soprano de JustalLysinka Lodoiska nin murebbiyesi ve sirdasi mezzo soprano Hedou VerteuilBaron Dourlinski Lodoiska nin hapis edildigi gizli bir satosu olan asil bariton ChateaufortAltamoras Baron Dourlinski nin hizmetlisi bas GeorgetTitzikan Baron Dourlinski satosuna saldiran Tatarlar komutani tenor VailliereKorolar Baron Dourlinsky nin askerleri Tatar askerlerKonu ozetiMekan Polonya Zaman 1600 I Perde Plan dekora I Perde 1791 Titzikan komutasinda bulunan bir Tatar askerleri birligi yorede gayet kotu bir sohreti olan Baron Dourlinski nin sapa ve nispeten gizli bir mevkiide bulunan satosuna saldirip bu satoyu ele gecirip yerle bir etmek amaci ie yurumektedirler Bu bolgeyi iyi bilen bir Tatar askeri Baron Dourlinski nin sik sik satosundan ayrildigini ve boyle bir ayrilma sirasinda nispeten savunmasi zayiflayan satoya saldiri yapilirsa satonun kolayca ele gecirilmesi mumkun olacagini Titzikan a bilirir Fakat Titzikan boyle bir sinsice saldirinin mertlige sigmadigini ve saldirinin ve satonun ele gecirilmesinin acikca adil bir askeri mucadele sonunda olmasini tercih ettigini aciklar Birden orman icinden yuruyerek Tatar birligine dogru birkac kisinin yaklasmakta oldugu isaret edilen sesler duyulur Tatar birligi etraftaki orman agaclari arasina saklanirlar Gelenler bu bolgedeki ormanda bir arama yapmakta olan Kont Floreski ve yardimcisi Varbel dir Arama sirasinda bazi Tatar askerleri atlarini calmislardir ve bunlar da aramalarina yuruyerek devam etmektedirler Kont Floreski nin sevgilisi ve sozlusu olan Altanno Prensesi Lodoiska yi aramaktadir Kont Floreski ve Prenses Lodoiska tanistiktan sonra birbirlerine asik olmuslar ve birbirlerine evlenmek icin soz vermislerdir Fakat Kont Floreski Lodoiska nin babasi ile politika konulari uzerine anlasmazliklara dusmuslerdir Bunun uzerine Lodoiski nin babasi Kont Floreski yi acikca telin etmis ve ona kizi ile evlenmek icin hicbir zaman baba izni vermeyecegini herkese ilan etmistir Sonra da kizinin kendi sozlerine katiyetle uymasini saglamak icin kizi ve murebbiyesi Lysinka nin kimsenin nerede oldugundan haberi olamayan gizli bir mevkide tutuklanmasini saglamistir Kont Florenski nin Lodoska ya aramalari hic fayda getirmemis kiz sanki dunya yuzunden kaybolmustur Bu sirada kizin babasi da olmustur ve Lodoiska nin nerede oldugu kimse tarafindan bilinemeyen bir sir haline gelmistir Floreski aramadan umidini kesmemistir ve o sirada bu ormanda bu aramaya devam etmekte iken bulunmaktadir Birden saklanmis olan Tatar askerlerinden bir grup ilerleyen Floerski ile Varbel e saldiriya gecerler Floreski ve Varbel kendilerini gayet guzel savunup uzerine saldiran Tatar askerlerinin kacmasini saglarlar Tatar komutani Titzikan bu merce ve gayet ustaca kendilerini savunanlardan cok etkilenmistir ve Kont Floreski ile karsilikli konusma yapmak ister Bu konusma sirasinda Tatar komutani civarda bulunan Tatar halkin orman icinde gizli bir mevkide bulunan satosu olan Baron Dourlinski nin Tatar halkina yaptigi hucumlardan ve zulumden bikip usandiklarini ve bunu icin Titzikan ve ordusunu yardim icin cagirdiklarini aciklar Titzikan in amaci Baron Dourklinski nin satosunu sarip eline gecirmek ve bu satoyu sonra kullanilmayacak kadar yerle bir etmektir Tatar komutan Titzikan Kont Floreski ye onun mertce carpismasindan cok etkilendigini ve Floreski nin adil bir amac ugruna kendine destek saglayan bir muharip olmasini istedigini de ona bildirir Kont Floreski bu teklifi kabul eder Bu sirada sato duvarlarina yaklasirlar Satonun kulelerinden birinden atilan bir tas Florenski nin ayaklari altina duser ve bu tas etrafinda bir kagitta mesaj sarilidir Tam bu sirada birden Florenski nin aklina Baron Dourlinski nin kayip Lodoiska nin babasi ile gayet yakin arkadas oldugu dusuncesi dogar Floreski kendini sorgular Acaba Lodoiski bu gizli satoda mi Baron Dourlinsky tarafindan tutuklamakta midir Tasin etrafini saran kagittaki mesaji okuyan Floreski gercekten bu suphesinin dogru oldugunu anlar Mesaj bu sato kulesinde tutsak tutulan Lodoiski den gelmektedir Mesajda kiz bu kulede hapis hayati yasadigini bildirmektedir Floreski kuleye daha da yaklasip kulenin altina gelince tutuklu kizin bir sarki soylemekte oldugunu duyar Bu sarkisinda kiz bu sarkiyi duyan kisinin geceyarisi kulenin tepesine tirmanarak buradan kulenin penceresine kayarak kulede tutsak tutuldugu odaya inip kendisini buradan kurtarmasini istemektedir Fakat Varbel daha iyi plani oldugunu Florenski ye soyler Varbel Baron Dourlinski nin Lodoiska nin babasinin oldugunden haberdar olamadigina ve Baron Dourlinski nin kendilerini de sahsen tanimadigina emindir Planina gore ikisi Baron Dourlinski nin satosunun kapisini calacaklar ve Lodoiska hakkinda bir haber getirdiklerini bildireceklerdir Sato icinde Baron Dourlinski yi gorup Lodoiska nin annesi tarafindan haberci ve refakatci olarak gonderildiklerini soyleyecekler haber olarak kizin babasinin oldugunu ona bildirecekler annesinin kizinin yaninda olmasini istedigini aciklayacaklar ve kizi annesini evine goturmek icin refakatci olarak annesi tarafindan secildiklerini soyleyip biran evvel Lodoiska yi beraberlerine alip kizin annesi yaninda goturmek uzere satodan ayrilmak isteyeceklerdir Kont Floreski bu planin uygunlugunu kabul eder Florenski ve Varbel satonun on kapisi onune gidip kapiyi calarlar ve bir hizmetli tarafindan sato icerisine alinirlar II Perde Plan dekora II Perde 1791 Baron Dourlinski nin hizmetlisi Altamoras Lodoiska yi ve onun yanindaki Lysinka yi tutsak olduklari kuleden satonun icinde karanlik bir salona goturur Cok gecmeden Baron Dourlinski bu salona girer ve Lodoiska ile sahsen bir konusma yapacagini belirterek Lysinka nin bu salondan ayrilmasini ister Lodoiska yalniz kaldiginda Baron kiza onunla evlenmek istedigini bildirir Kiz ona buna hicbir hakki olmadigini soyler Baron onu tutuklama gucu olan bir kisi olarak onun uzerinde asik olma hakki oldugunu belirtir Kiz buna onun bir asik degil bir canavar oldugunu soyleyip cevap verir ve sonra da bir baska kisi ile karsilikli Kont Floreski ile birbirlerine asik olduklarini bve sozlu olduklarini ekler Bu cevap gayet kisa ve sert bir munakasaya yol acar Baron Dourlinski hizmetlilerine kizi satonun hapis etme kulesinde gizli olan karanlik bir tutsak odasina kilitlemelerini emreder Baron kendini de Kont Floreski kim olursa olsun mutlaka bulup ve onu oldurmeye azimli olduguna inandirir Plan dekora II Perde 1791 Lodoiska salondan goturulunce Baron sato kapisinda haberci ve refakatci olarak geldiklerini bildiren iki kisiyi huzurunda kabul eder Bunlarin Kont Floreski ve hizmetlisi Varbel oldugunu bilmemektedir Onlar Lodoiska nin babasinin oldugunun haberini verirler ve kizin annesi tarafindan onu annesini yanina goturmek icin ona refakatci olmalari istendigini soylerler Baron bu iki kisinin soylediklerine pek inanmaz Onlara Lodoiska nin satoda olmadigini ve elleri bos kizin annesinin yanina donup ona bunun haberini vermelerini talep eder Kont Floreski de Baron un dediklerine inanmamaktadir ve ne yapacaginda kararsizdir Fakat ne yapacagini dusunmek icin zaman kazanmak icin Baron a hitap ederek geri donmek icin zamanin gec oldugunu ve ondan o aksam Varbel ile birlikte satoda kalmak icin izin vermesini ister Baron Dourlinski buna izin verir Ama hizmetlisi Altamoras a daima onlari gozunun altinda tutmasi icin emir verdigini de onlara bildirir Yalniz kalan Kont Floreski gayet kizgindir Baron Dourlinski nin Prenses Lodoiska yi kendine es olarak almaya kararli oldugunu anlamistir Bu sirada Varbel de gelir ve gayet kotu bir haber getirmektedir Baronun hizmetlileri ile birlikte iken iki hizmetliye baron tarafindan Floreski ve Varbel i zehirleyip oldurmek icin emir verildigini duymustur Gercekten iki hizmetli ellerinde bir sise sarap ve dort bardak ile gelirler ve kendileriyle sarap icme teklifinde bulunurlar Bunlar iki bardagi ozel olarak ziyaretciler onune koyar ve sarap sisesini acmaya koyulurlar Bu sirada Kont sundan bundan konusarak bu iki hizmetlinin dikkatlerini baska tarafa cekerken Varbel kendi onlerine konulan sarap bardaklarini diger iki bardak ile degistirir Sarap bardaklara doldurulduktan sonra dort kisi tarafindan icilir Zehirli bardaklardan icen iki hizmetli cok gecmeden kendilerini kaybederler Floreski ve Varbel bu odadan ve satodan kacmak icin bir girisim yaparlar Fakat bir grup askerin onunde Baron Dourlinski onlari kacmakta iken yakalar Kont Floreski hic futursuzca kendinin kim oldugunu onlara aciklar Bunu ogrenen Baron Dourlinski her ikisini sikica tutukluluga aldirir III Perde Baron Dourlinski Lodoiska nin tutuklu oldugu kuleye gidip ona bir ultimatom verir Eger Lodoiska kendi ile evlenmeyi kabul etmezse Kont Floreski oldurulecektir Lodoeski kendi evinde ne oldugundan haberdar olmadigi icin buna karsi bir durdurucu taktik uygulamaya karar verir Eger babasi evlenme torenine sahsen katilip kizinin Baron Dourlinski ile evlenmesi sirasinda onu yeni kocasina veren kisi olarak torende bulunmazsa Lodoiska boyle bir evlilige taraftar olmayacaktir Fakat Baron Dourlenski merhametsizdir Kiza ona hicbir teselli sozleri soylemeden babasinin olmus oldugu haberinin kendine demin getirildigini aciklar Bunun uzerine bir sok geciren Lodoiska kendini kaybedip bayilip yere yikilir Floreski tutuklu oldugu yerden kizin tutuklanma odasina bagli olarak getirilir Lodoiska cok gecmeden kendine gelir Hemen Floreski nin yanina kosup ona sikica sarilir Baron Dourlinski talebini tekrarlar ya Lodoiska kendi ile evlenecektir ya da Florenski oldurulecektir Lodoiska barona hicbir zaman boyle bir talebi kabul edemeyecegini ve eger Floreski yi Baron oldurecekse kendisinin de gogsune bir kama basip kendini de sevgilisi Floreski ile birlikte oldurmesini tercih ettigini bildirir Baron Dourlinski her zaman kendi istekleri yerine getirtilmesine alismistir ve kizin ve Floreski nin bunlara tam ters dusecek birlikte olme istekleri onu pek sasirtir Fakat bu sasirtmacasina nasil bir reaksiyon gosterecegi ortaya cikmadan sato onlerinden top sesleri gelmeye baslar Tatar komutanin destek icin istedigi sahra batarya toplari sato onune erismisler sato duvarlarini topa tutmaya baslamislardir Bu operanin ilk yapiminda Paris opera seyircisini cok etkileyen bir tiyatro deneyimi bu opera temsillerine devamli seyirci ceken mizansen harikasi olarak sahnede sato duvarlarinin top sesleri icinde devrilip yikilmalari ve bu yikilmis duvarlar arkasinda piyade catismalarini gosterilmesi olmustu Seyirciye gosterilen siddetli asker carpismalari sonunda Tatarlar Baron Dourlinski nin askerlerine ustun gelip galebe calmalari da seyirciye gosterilmekte idi Bu carpismalar sahnede yapilmakta iken Baron Dourlinski Lodoiski yi satonun kulesine cikarip orada tutmaya calisir Fakat bu kule atilan top gulleleri ile tam yikilmadan once Tatar komutan Titzikan Prensesi kurtarir Tatar komutan hemen Baron Doursinki nin elinde bulunan kamayi Floreski nin gogsune saplamasina kil payi kalmis iken Baron un elinden kamayi zorla alarak Floreski yi de olumden kurtarir Baron Dourlinski nin satosu cikan bir yanginla yerle bir olmakta iken Baron Dourlinski kendini dusmanlarina teslim eder Kont Floreski ile Altonna Prensesi Lodoiska birbirlerine sarilip birlikte olabilmeyi kutlarlar EntrumentasyonEserin orijinal partitur notalari hazirlandiginda bu eseri calacak orkestranin su calgilari ihtiva etmesi istenmistir yayli calgilar 2 flut 2 obua 2 fagot 2 korno 2 trompet 1 trombon ve 1 timpani Secilmis ses kayitlariYil Roller Lodoiska Lysinka Floreski Titziken Varbel Dourlinski Altamoras Talma Orkestra sefi Opera evi ve Orkestra ile koro Marka1961 Italyanca Ilva Ligabue Renata Mattioli Giancinto Prandelli Renato Gavarini Sesto Bruscantini Walter Monachesi Plinio Clabassi Carlo Cava Oliviero De Fabritii RAI Roma Orkestra ve Korosu Temsil esnasinda kayit LP Mauro R Fuguette MRF Cherubini Series MRF C 02 CD Charles Handelman Live Opera1991 Fransizca Mariella Devia Francesca Pedaci Bernard Lombardo Thomas Moser Alessandro Corbelli William Shimell Mario Luperi Danilo Serraiocco Teatro alla Scala Milano Orkestra ve Korosu Subat 1991 deki temsil esnasinda kayit CD Sony Classical 47290 S2K 47290 SRCR 8709 101994 Fransizca Susan Patterson Marie Noelle de Callatay John Aler Donald Litaker Philippe Fourcade Jean Luc Chaignaud Julian Hartman Geert Smits Frans Bruggen Radio Kamerorkest Concertgebouw Orkestrasi Groot Omroepkoor korosu 15 Ekim 1994 teki temsil esnasinda kayit CD Premiere 2009 House of Opera 5154Ayrica bakinizOpera Luigi Cherubini Luigi Cherubini operalari listesiKaynakcaBu madde kismen Ingilizce Wikipedia Lodoiska maddesi kaynaklidir Online 2 7 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ingilizce Operabase websitesi Opera statistics 2015 16 maddesi Online 1 5 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Kaynak Operadis opera discography org ukwebsitesi 21 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Agustos 2017 Dis kaynaklarWillis Stephen C Lodoiska Kaynak Sadie Stanley ed 2004 The New Grove Dictionary of Opera Oxford Oxford University Press ISBN 9780195221862 Ingilizce Warrack John ve West Ewan 1992 Lodoiska The Oxford Dictionary of Opera Oxford Universit lt y Press ISBN 0 19 869164 5 Ingilizce Dis baglantilarBoyden Matthew Kimberley Nick Staines Joe 2002 The Rough Guide to Opera Ingilizce Rough Guides s 119 IMSLP org websitesinde Lodoiska Cherubini Luigi maddesinde Genel enformasyon temsiller partisyon notalari ve libretto metni Online 3 17 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce YouTube websitesinde Luigi Cherubini Lodoiska maddesinde Lodoiska operasinin tumunun Mauro Bedendi yapiminin temsilinin audio kaydi Online 4 30 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 18 8 2017 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Lodoiska ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir