Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Erkek, eril insan. Erkek terimi genellikle yetişkin bir eril bireyi kastetmekte kullanılırken, oğlan terimi ise eril bir çocuk veya ergeni tanımlamak için kullanılır. Ancak erkek terimi aynı zamanda bazen yaş gözetmeksizin bir eril insanı tanımlamak için de kullanılır; tıpkı "erkek basketbolu" ifadesinde olduğu gibi.
Diğer eril memelilerde olduğu gibi, bir erkeğin genomu genellikle kalıtsal yolla annesinden bir X kromozomu ve babasından ise bir Y kromozomu alır. Eril fetüs bir dişi fetüse oranla daha az östrojen üretirken daha fazla androjen üretir. Bu bu miktar farkı, erkekleri kadınlardan ayıran psikolojik farkların büyük ölçüde sorumlusudur. Ergenlik sırasında, androjen üretimini uyaran hormonlar gelişmesi ile sonuçlanır; böylece cinsiyetler arasındaki farklılıklar ortaya çıkar. Ancak bazı interseks ve trans erkekler için üzerinde istisnalar vardır.
Etimoloji
Erkek kelimesi, Eski Türkçe "hayvan ve insanın eril cinsiyeti" anlamına gelen érkek sözcüğünden evrilmiştir. Bu sözcük ise Eski Türkçe ér- "olmak, tam ve bütün olmak, yetişmek" fiilinden Eski Türkçe +ak ekiyle türetilmiştir. Kelimenin tarihte geçtiği en eski kaynak Irk Bitig olmasına ve Dîvânü Lugâti't-Türk'te de geçmesine rağmen Türkiye Türkçesinde bir metinde kullanımı ilk 19. yüzyıl başlarında görülmüştür. Erkek kelimesinin ayrıca "üç yaşına gelen koç" manasına gelen Eski Türkçe érk sözcüğü ile eş kökenli olabileceği düşünülmektedir, ancak bu kesin değildir.
Eril kişiyi betimlemek için kullanılan adam kelimesinin kökeni ise Arapça ādam (آدم) köküne dayanmakta olup, Âdem ile kökteştir. Arapçaya bu kelime İbranice yoluyla girmiştir.
Yaş ve terminoloji
Erkeklik terimi, eril bir insanın yaşamındaki dönemi anlatmak için kullanılır. Bu dönemde birey çocukluktan çıkıp ergenlikten geçerek genellikle eril ulaşır. Erkeklik terimi eril nitelikler ve eril cinsiyet rollerini ifade eden erillik ile ilişkilidir.
Biyoloji ve cinsiyet
Ayrıca bakınız: Trans erkek ve interseks
İnsanlar birçok özellikte cinsel ikilik gösterir; bunlardan birçoğu üreme yeteneği ile doğrudan bağlantılı olmasa da bu özelliklerin çoğu cinsel etkileşimde rol oynar. İnsanlardaki cinsel ikiliğine dair ifadelerin çoğu boy, ağırlık ve vücut yapılarına yöneliktir; bununla beraber her zaman genel kalıba uymayan örnekler bulunur. Örneğin, erkekler kadınlara göre daha uzun olmaya yakındır, fakat her iki cinsiyette de orta boy aralığında çok sayıda insan vardır.
İnsanlardaki eril bireye ait bazıları:
- daha fazla kasık kılı
- daha fazla
- kadınlardan daha büyük eller ve ayaklar
- daha geniş omuzlar ve göğüs
- daha büyük ve kemik yapısı
- daha büyük
- daha fazla kas kütlesi
- daha belirgin bir Adem elması ve daha derin
- daha uzun kaval kemiği
Cinsel özellikler
İnsan türünde bir bireyin cinsiyeti genellikle döllenme sırasında sperm hücresinde taşınan genetik madde tarafından belirlenir. Yumurtayı, X kromozomu taşıyan bir sperm hücresi döllerse yavru dişi (XX) olacak; yumurtayı Y kromozomu taşıyan bir sperm hücresi döllerse yavru eril (XY) olacaktır. Kişilerin anatomik veya kromozomal görüntüleri ifade edilen bu kalıptan interseks olarak farklılık gösterebilir.
Eşey hormonları
Memelilerde, cinsel farklılaşmayı ve gelişimi etkileyen hormon androjendir (ağırlıklı olarak testosteron); yumurtalığın daha sonraki gelişimini uyarır. Cinsel açıdan farklılaşmamış olan embriyoda, testosteron ve penisin gelişimini, skrotuma uzanan ise kapanmasını uyarır. Cinsel farklılaşmadaki bir diğer önemli hormon ise ; bu hormon gelişimini engeller.
Hastalıklar
Genelde, erkekler kadınlarla çok sayıda ortak hastalığa yakalanırlar. Eril yaşam beklentisi dişi yaşam beklentisinden biraz daha düşük olmasına karşın, son yıllarda aradaki bu fark düşmektedir.
Ergenlikteki eriller için, hipofizden salgılanan birlikte testosteron erkekleri kadınlardan ayıran cinsel ayrımları ile spermatogenezleri uyarırken, kadınlarda ise östrojen ile progesteron kendilerini erkeklerden ayıran cinsel ayrımları üretir.
Ayrıca bakınız
Sağlık:
Dinamikler:
Politik:
Kaynakça
Konuyla ilgili yayınlar
- Andrew Perchuk, Simon Watney, Bell Hooks, The Masculine Masquerade: Masculinity and Representation, MIT Press 1995
- Pierre Bourdieu, Masculine Domination, Paperback Edition, Stanford University Press 2001
- Robert W. Connell, Masculinities, Cambridge: Polity Press, 1995
- Warren Farrell, The Myth of Male Power Berkley Trade, 1993
- Michael Kimmel (ed.), Robert W. Connell (ed.), Jeff Hearn (ed.), Handbook of Studies on Men and Masculinities, Sage Publications 2004
Dış bağlantılar
![image]()
Vikisözlük'te Erkek ile ilgili tanım bulabilirsiniz.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Erkek eril insan Erkek terimi genellikle yetiskin bir eril bireyi kastetmekte kullanilirken oglan terimi ise eril bir cocuk veya ergeni tanimlamak icin kullanilir Ancak erkek terimi ayni zamanda bazen yas gozetmeksizin bir eril insani tanimlamak icin de kullanilir tipki erkek basketbolu ifadesinde oldugu gibi Mars simgesi erkek sembolu olarak kullanilirBir erkek cizimi Diger eril memelilerde oldugu gibi bir erkegin genomu genellikle kalitsal yolla annesinden bir X kromozomu ve babasindan ise bir Y kromozomu alir Eril fetus bir disi fetuse oranla daha az ostrojen uretirken daha fazla androjen uretir Bu bu miktar farki erkekleri kadinlardan ayiran psikolojik farklarin buyuk olcude sorumlusudur Ergenlik sirasinda androjen uretimini uyaran hormonlar gelismesi ile sonuclanir boylece cinsiyetler arasindaki farkliliklar ortaya cikar Ancak bazi interseks ve trans erkekler icin uzerinde istisnalar vardir EtimolojiErkek kelimesi Eski Turkce hayvan ve insanin eril cinsiyeti anlamina gelen erkek sozcugunden evrilmistir Bu sozcuk ise Eski Turkce er olmak tam ve butun olmak yetismek fiilinden Eski Turkce ak ekiyle turetilmistir Kelimenin tarihte gectigi en eski kaynak Irk Bitig olmasina ve Divanu Lugati t Turk te de gecmesine ragmen Turkiye Turkcesinde bir metinde kullanimi ilk 19 yuzyil baslarinda gorulmustur Erkek kelimesinin ayrica uc yasina gelen koc manasina gelen Eski Turkce erk sozcugu ile es kokenli olabilecegi dusunulmektedir ancak bu kesin degildir Eril kisiyi betimlemek icin kullanilan adam kelimesinin kokeni ise Arapca adam آدم kokune dayanmakta olup Adem ile koktestir Arapcaya bu kelime Ibranice yoluyla girmistir Yas ve terminolojiErkeklik terimi eril bir insanin yasamindaki donemi anlatmak icin kullanilir Bu donemde birey cocukluktan cikip ergenlikten gecerek genellikle eril ulasir Erkeklik terimi eril nitelikler ve eril cinsiyet rollerini ifade eden erillik ile iliskilidir Biyoloji ve cinsiyetAyrica bakiniz Trans erkek ve interseks Insanlar bircok ozellikte cinsel ikilik gosterir bunlardan bircogu ureme yetenegi ile dogrudan baglantili olmasa da bu ozelliklerin cogu cinsel etkilesimde rol oynar Insanlardaki cinsel ikiligine dair ifadelerin cogu boy agirlik ve vucut yapilarina yoneliktir bununla beraber her zaman genel kaliba uymayan ornekler bulunur Ornegin erkekler kadinlara gore daha uzun olmaya yakindir fakat her iki cinsiyette de orta boy araliginda cok sayida insan vardir Insanlardaki eril bireye ait bazilari daha fazla kasik kili daha fazla kadinlardan daha buyuk eller ve ayaklar daha genis omuzlar ve gogus daha buyuk ve kemik yapisi daha buyuk daha fazla kas kutlesi daha belirgin bir Adem elmasi ve daha derin daha uzun kaval kemigiLeonardo da Vinci nin Vitruvius Adami bir erkegin oranlarini gostermektedir Cinsel ozellikler Insan turunde bir bireyin cinsiyeti genellikle dollenme sirasinda sperm hucresinde tasinan genetik madde tarafindan belirlenir Yumurtayi X kromozomu tasiyan bir sperm hucresi dollerse yavru disi XX olacak yumurtayi Y kromozomu tasiyan bir sperm hucresi dollerse yavru eril XY olacaktir Kisilerin anatomik veya kromozomal goruntuleri ifade edilen bu kaliptan interseks olarak farklilik gosterebilir Esey hormonlari Memelilerde cinsel farklilasmayi ve gelisimi etkileyen hormon androjendir agirlikli olarak testosteron yumurtaligin daha sonraki gelisimini uyarir Cinsel acidan farklilasmamis olan embriyoda testosteron ve penisin gelisimini skrotuma uzanan ise kapanmasini uyarir Cinsel farklilasmadaki bir diger onemli hormon ise bu hormon gelisimini engeller Hastaliklar Genelde erkekler kadinlarla cok sayida ortak hastaliga yakalanirlar Eril yasam beklentisi disi yasam beklentisinden biraz daha dusuk olmasina karsin son yillarda aradaki bu fark dusmektedir Ergenlikteki eriller icin hipofizden salgilanan birlikte testosteron erkekleri kadinlardan ayiran cinsel ayrimlari ile spermatogenezleri uyarirken kadinlarda ise ostrojen ile progesteron kendilerini erkeklerden ayiran cinsel ayrimlari uretir Ayrica bakinizErillik Trans erkek Kadin Saglik Androloji disiplini Erkeklik erkeklerin toplumsal ozellikleri Dinamikler Macoluk Erkek dusmanligi Politik Erkek hareketi Erkek haklariKaynakca Nisanyan Sozluk 17 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Kasim 2019 Nisanyan Sozluk 9 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Kasim 2019 8 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Temmuz 2007 Konuyla ilgili yayinlarAndrew Perchuk Simon Watney Bell Hooks The Masculine Masquerade Masculinity and Representation MIT Press 1995 Pierre Bourdieu Masculine Domination Paperback Edition Stanford University Press 2001 Robert W Connell Masculinities Cambridge Polity Press 1995 Warren Farrell The Myth of Male Power Berkley Trade 1993 ISBN 0 425 18144 8 Michael Kimmel ed Robert W Connell ed Jeff Hearn ed Handbook of Studies on Men and Masculinities Sage Publications 2004Dis baglantilarVikisozluk te Erkek ile ilgili tanim bulabilirsiniz