Doğruyol, Kars ilinin Arpaçay ilçesine bağlı bir köydür.
Doğruyol | |
---|---|
Kars'ın konumu | |
Doğruyol Doğruyol'un Kars'taki konumu | |
Ülke | Türkiye |
İl | Kars |
İlçe | Arpaçay |
Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
Rakım | 2044 m |
Nüfus (2022) | |
• Toplam | 804 |
Zaman dilimi | (TSİ) |
İl alan kodu | 0474 |
İl plaka kodu | 36 |
Posta kodu | 36730 |
Tarihçe
Eski adı Türkçe kaynaklarda Cala olarak geçer. Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı ve 1595 tarihli Osmanlı mufassal defteri]]nde ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde de Cala (جالا) biçiminde kaydedilmiştir. Bu yer adı, Gürcüce Çala'dan (ჭალა) değişime uğramıştır. "Çala", dere veya dere kenarındaki verimli toprak anlamına gelir. Bu köyün adı bir Gürcü halk şiirinde de geçer.93 Harbi'nde Ardahan bölgesini ele geçiren Ruslar ise, köyün adını Türkçe yazılışına uygun biçimde Cala (Джала) olarak kaydetmiştir.
Cala veya Çala köyü, erken ve geç Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılda Gürcü atabeglerin yönettiği Samtshe Atabeyliği'inden ele geçirdi. Bu tarihten yaklaşık 45 yıl sonra yapılan tahrire göre Çala, Gürcistan Vilayeti'nde Çıldır livasının Canbaz nahiyesine bağlıydı. Bu tarihte köy boş olarak kaydedilmiştir. Osmanlıların eline geçmesi üzerine köyün halkı Gürcistan içlerine göç etmiş olabilir.
Çala, üç yüz yılı aşkın bir süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Rusya imparatorluğunun eline geçti. Rus idaresinde köy, Ardahan sancağının (okrug) Çıldır kazasına (uçastok) bağlıydı. Aynı adı taşıyan nahiyenin 9 köyünden biriydi. 1886 yılındaki tespite göre köyde 629 kişi yaşıyordu. 615 kişi Karapapak, 14 kişi Kürt olarak kaydedilmişti. 16. yüzyılın sonlarında boş olan köye sonradan yoğun bir nüfusun yerleştirildiği bu kayıttan anlaşılmaktadır. Dokuz köyden oluşan Çala nahiyesinin (маркяз: merkez) toplam nüfusu ise, 184'ü Türk, 1.880'i Karapapak ve 41'i Kürt olmak üzere, 2.105 kişiden oluşuyordu ve Çala, nüfus açısından nahiyenin en büyük köyüydü. Çala nahiyesinin nüfusunun yaklaşık % 31'i bu köyde yaşıyordu.
Çala, Birinci Dünya Savaşı sonlarında Rus egemenliğinin sona ermesinin ardından bir süre bağımsız Gürcistan'nın sınırları içinde kaldı.Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümteti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcü hükûmeti Ardahan bölgesinden çekilince Çala köyü fiilen Türkiye'ye katıldı. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla köy Türkiye'ye bırakıldı. 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, Kars vilayetinin Çıldır kazasının Cala nahiyesine bağlıydı. Cala nahiyesi ise, 10 köyü kapsıyordu. 1935 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahip olan köyün nüfusu 1.056 kişi olarak tespit edilmiştir. Köyün adı, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Duruyol olarak değiştirildi; bununla birlikte Cala nahiyesinin adı korundu. 1965 genel nüfus sayımında ise, hem köy hem de bucağın (nahiye) adı Doğruyol olarak kaydedilmiştir.
Köy, 23 Kasım 1997 tarih ve 23179 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan İçişleri Bakanlığı'nın 21.11.1997 tarih ve 97/48293 sayılı sınır tespit kararı ile Ardahan ili Çıldır ilçesinden ayrılarak Kars'ın Arpaçay ilçesine bağlanmıştır.
Doğruyol köyünde bulunan Çala Kilisesi, günümüze büyük ölçüde sağlam ulaşmıştır. Tek nefli büyükçe bir yapı olan kilise, Orta Çağ'dan günümüze kalmıştır. Gürcü kilisesi olan yapı, bir dönem cami olarak da kullanılmıştır. Daha sonra kiliseye bitişik biçimde bir cami inşa edilmiştir.
Coğrafya
Doğruyol köyü, Kars il merkezine 69 km, Arpaçay ilçe merkezine 27 km uzaklıktadır.
Nüfus
Yıllara göre köy nüfus verileri | |
---|---|
2022 | 804 |
2021 | 867 |
2020 | 857 |
2019 | 925 |
2018 | 992 |
2017 | 976 |
2016 | 1.017 |
2015 | 1.051 |
2014 | 1.114 |
2013 | 1.132 |
2012 | 986 |
2011 | 1.018 |
2010 | 1.046 |
2009 | 1.077 |
2008 | 1.074 |
2007 | 1.056 |
2000 | 1.262 |
1990 | 1.865 |
1985 | 2.191 |
Kaynakça
- ^ (İngilizce). Fallingrain.com. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Kars Arpaçay Doğruyol Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt, s. 276". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Haziran 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 763.
- ^ ""ჭალა", Gürcüce Sözlük". 9 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Haziran 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt, s. 400". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Haziran 2021.
- ^ a b ""Çıldır kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Haziran 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt, s. 276; III. cilt, s. 399-400". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Haziran 2021.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 68" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 9 Haziran 2021.
- ^ 1960 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1963, s. 315.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 357.
- ^ "Sınır Tespit Kararları". Resmî Gazete. Kasım 1997. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 72 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . .
- ^ . YerelNet.org.tr. 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ "İl, ilçe ve bucaklara göre köy nüfusları - 2000". TÜİK. 8 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
Dış bağlantılar
- Doğruyol, Arpaçay için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dogruyol Kars ilinin Arpacay ilcesine bagli bir koydur DogruyolKoyKars in konumuDogruyolDogruyol un Kars taki konumuUlkeTurkiyeIlKarsIlceArpacayCografi bolgeDogu Anadolu BolgesiRakim2044 mNufus 2022 Toplam804Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0474Il plaka kodu36Posta kodu36730TarihceBir Gurcu kilisesi olan Cala Kilisesi Fotograf 1902 Eski adi Turkce kaynaklarda Cala olarak gecer Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan adli ve 1595 tarihli Osmanli mufassal defteri nde ve 1928 tarihli Osmanlica koy listesinde de Cala جالا biciminde kaydedilmistir Bu yer adi Gurcuce Cala dan ჭალა degisime ugramistir Cala dere veya dere kenarindaki verimli toprak anlamina gelir Bu koyun adi bir Gurcu halk siirinde de gecer 93 Harbi nde Ardahan bolgesini ele geciren Ruslar ise koyun adini Turkce yazilisina uygun bicimde Cala Dzhala olarak kaydetmistir Cala veya Cala koyu erken ve gec Orta Cag da Gurcistan in guneybati kesimini olusturan bolgelerden biri olan Tao da yer alir Osmanlilar bu bolgeyi ve koyu 16 yuzyilda Gurcu atabeglerin yonettigi Samtshe Atabeyligi inden ele gecirdi Bu tarihten yaklasik 45 yil sonra yapilan tahrire gore Cala Gurcistan Vilayeti nde Cildir livasinin Canbaz nahiyesine bagliydi Bu tarihte koy bos olarak kaydedilmistir Osmanlilarin eline gecmesi uzerine koyun halki Gurcistan iclerine goc etmis olabilir Cala uc yuz yili askin bir sure Osmanli egemenliginde kaldiktan sonra 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nda Rusya imparatorlugunun eline gecti Rus idaresinde koy Ardahan sancaginin okrug Cildir kazasina ucastok bagliydi Ayni adi tasiyan nahiyenin 9 koyunden biriydi 1886 yilindaki tespite gore koyde 629 kisi yasiyordu 615 kisi Karapapak 14 kisi Kurt olarak kaydedilmisti 16 yuzyilin sonlarinda bos olan koye sonradan yogun bir nufusun yerlestirildigi bu kayittan anlasilmaktadir Dokuz koyden olusan Cala nahiyesinin markyaz merkez toplam nufusu ise 184 u Turk 1 880 i Karapapak ve 41 i Kurt olmak uzere 2 105 kisiden olusuyordu ve Cala nufus acisindan nahiyenin en buyuk koyuydu Cala nahiyesinin nufusunun yaklasik 31 i bu koyde yasiyordu Cala Birinci Dunya Savasi sonlarinda Rus egemenliginin sona ermesinin ardindan bir sure bagimsiz Gurcistan nin sinirlari icinde kaldi Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda Ankara Hukumteti nin verdigi ultimatom uzerine Gurcu hukumeti Ardahan bolgesinden cekilince Cala koyu fiilen Turkiye ye katildi 16 Mart 1921 de Sovyet Rusya ile Ankara Hukumeti arasinda imzalanan Moskova Antlasmasi yla koy Turkiye ye birakildi 1928 tarihli Osmanlica koy listesinde Kars vilayetinin Cildir kazasinin Cala nahiyesine bagliydi Cala nahiyesi ise 10 koyu kapsiyordu 1935 genel nufus sayiminda ayni idari konuma sahip olan koyun nufusu 1 056 kisi olarak tespit edilmistir Koyun adi yabanci kokten geldigi icin 1959 yilinda 7267 sayili kanunla Duruyol olarak degistirildi bununla birlikte Cala nahiyesinin adi korundu 1965 genel nufus sayiminda ise hem koy hem de bucagin nahiye adi Dogruyol olarak kaydedilmistir Koy 23 Kasim 1997 tarih ve 23179 sayili Resmi Gazete de yayimlanan Icisleri Bakanligi nin 21 11 1997 tarih ve 97 48293 sayili sinir tespit karari ile Ardahan ili Cildir ilcesinden ayrilarak Kars in Arpacay ilcesine baglanmistir Dogruyol koyunde bulunan Cala Kilisesi gunumuze buyuk olcude saglam ulasmistir Tek nefli buyukce bir yapi olan kilise Orta Cag dan gunumuze kalmistir Gurcu kilisesi olan yapi bir donem cami olarak da kullanilmistir Daha sonra kiliseye bitisik bicimde bir cami insa edilmistir CografyaDogruyol koyu Kars il merkezine 69 km Arpacay ilce merkezine 27 km uzakliktadir NufusYillara gore koy nufus verileri2022 8042021 8672020 8572019 9252018 9922017 9762016 1 0172015 1 0512014 1 1142013 1 1322012 9862011 1 0182010 1 0462009 1 0772008 1 0742007 1 0562000 1 2621990 1 8651985 2 191Kaynakca Ingilizce Fallingrain com 23 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mayis 2020 a b c d e f g h i j k l m n o p q Kars Arpacay Dogruyol Koy Nufusu Nufusune com 22 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2020 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt I cilt s 276 27 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Haziran 2021 a b Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari Osmanlica Istanbul 1928 s 763 ჭალა Gurcuce Sozluk 9 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Haziran 2021 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt III cilt s 400 27 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Haziran 2021 a b Cildir kazasi 1886 Yili Rusca 18 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Haziran 2021 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt I cilt s 276 III cilt s 399 400 27 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Haziran 2021 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1934 3 cilt 2 cilt s 41 1935 Genel Nufus Sayimi Istanbul 1937 s 68 PDF 16 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 9 Haziran 2021 1960 Genel Nufus Sayimi Ankara 1963 s 315 1965 Genel Nufus Sayimi Ankara 1968 s 357 Sinir Tespit Kararlari Resmi Gazete Kasim 1997 23 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Mayis 2020 2014 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2015 s 72 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 7362 5 YerelNet org tr 21 Mart 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mayis 2020 Il ilce ve bucaklara gore koy nufuslari 2000 TUIK 8 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Nisan 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1991 1990 Genel Nufus Sayimi Idari Bolunus PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Subat 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1986 1985 Genel Nufus Sayimi Idari Bolunus PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Subat 2020 Dis baglantilarDogruyol Arpacay icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft