Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kabardino-Balkarya Cumhuriyeti (Rusça: Кабарди́но-Балка́рская Респу́блика, Kabardino-Balkarskaya Respublika; Doğu Çerkesçesi: Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэ; Karaçay-Balkarca: Къабарты-Малкъар Республика) ya da Kabardino-Balkarya (Rusça: Кабарди́но-Балка́рия, Kabardino-Balkariya), Rusya'nın 8 bölgesinden (okrug), 7 bölgeyi (region) içeren Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi'nde (okrug), "etnik adlar taşıyan" çokuluslu cumhuriyetlerinden biridir.
Kabardino-Balkarya Кабардино-Балкарская Республика Doğu Çerkesçesi: Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэ Balkarca: Къабарты-Малкъар Республика | |||||
| |||||
| Milli Marş: | |||||
| Konum | |||||
 | |||||
| Yönetim | |||||
| Ülke: |  Rusya | ||||
| Federâl Bölge: | Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi | ||||
| Ekonomik Bölge: | Kuzey Kafkasya ekonomik bölgesi | ||||
| Başkent: | Nalçik | ||||
| : | |||||
| Yasama organı: | |||||
| Genel bilgiler | |||||
| Yüzölçüm: | 12.500 km² (4.826 sq mi) | ||||
| - Rusya içinde: | 78 | ||||
| Nüfus: | 860.808 (06/2015) | ||||
| - Rusya içinde: | 59 | ||||
| - Yoğunluk: | 69 /km² (178 /sq mi) | ||||
| Diğer bilgiler | |||||
| Dili: | Kabardeyce, Balkarca, Rusça | ||||
| Kuruluş tarihi: | 5 Ocak 1936 | ||||
| ISO 3166-2:RU: | RU-KB | ||||
Coğrafi konum
Kabardino-Balkarya Cumhuriyeti (KBC), RF'de, Kuzey Kafkasya'da, Kafkas Dağları'nın kuzey eteklerinde, Terek Irmağı havzasında yer alır. Doğusunda Kuzey Osetya, güneyinde Gürcistan, batısında Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti, kuzeyinde de Stavropol Kray bulunur. Yüzölçümü 12.500 km.kare, nüfusu 2002'de 901.494 idi (Nüfus 2005'te biraz düşmüştür: 898,9 bin).
2002'de nüfusun % 56,6'sı (510.346) kentli, % 43,4'ü (478.774) köylü idi. Yine nüfusun % 46,9'u erkek (422.720), % 53,1' de (478.774) kadın idi.
Kabardey Ovasında çoğunlukla Kabardeyler 2002'de 498.702 (% 55,3), ardından Ruslar 2002'de 226.620 (%25,1) yerleşmişlerdir.
Cumhuriyetin iki ana halkından biri olan Balkarlar 2002'de 104.951 (% 11,6), bölgenin geniş kesimini oluşturan güneydeki Baksan, Çegem ve Çerek nehirlerinin vadileri ile başkent Nalçik'te oturur, Sovetskiy rayonunda çoğunluğu oluştururlar. Kalan yerlerin nüfusu, çoğunlukla Kabardeyler ve Ruslar'dan oluşur.
Tarih
Kabardeylerden daha sonra, Kabardeylerin güneyine yerleşmiş olmaları gereken Balkarlar ise, Kabardeyler ile uzun bir süre Rus istilasına direnmiş, Ruslar Balkarları 1825'te, Kabardeyleri ise ancak 1864'te yönetimleri altına almışlardır.
Rus yönetimi, 1860'larda hem Müslüman nüfusu azaltmak ve hem de Batı Çerkesya'da 1864 yılında gerçekleşen Çerkes Sürgünü olayına yönelik olası tepkileri azaltmak, bu sürgün olayını sıradan bir göç olayı imiş gibi geçiştirmek için Osmanlı İmparatorluğu ile bir anlaşma içinde Doğu Çerkesya'dan ve Kuzey Osetya'dan Müslüman nüfusu baskı ve entrika ile göç ettirmeye başladı (bk."Jineps", Ocak 2007, s.4). Göçler 1900'lü yıllara değin ara ara devam etti. Kabardeyler, Diaspora'da Kayseri, Tokat, Çorum, Sivas, Adana, Mersin, Kahramanmaraş, Ankara, Samsun (Duruçay), Eskişehir, Kars, Gaziantep, Ardahan, Balıkesir (Bandırma Yenisığırcı köyü) vb. illerde Suriye, Mısır, İsrail (1 köy) ve Ürdün'de bulunmaktadırlar. Kabardeyler Rusya Federasyonu'ndan ayrılıp bağımsız olmak için pek çok kez çabalamış ancak hiçbirinde başarılı olamamışlardır.
Demografi
Nüfus
Nüfus: 859,939 (2010 sayımı); 901,494 (2002 sayımı); 759,586 (1989 sayımı).
Hayati istatistikler
- Kaynakça: Rusya Federal Devlet İstatistik Servisi 12 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Ortalama nüfus (x 1000) | Canlı doğumlar | Ölümler | Doğal değişim | Kaba doğum hızı (her 1000 başına) | Kaba ölüm hızı (her 1000 başına) | Doğal değişim (her 1000 başına) | doğurganlık oranları | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1970 | 592 | 11,683 | 3,913 | 7,770 | 19.7 | 6.6 | 13.1 | |
| 1975 | 634 | 12,315 | 4,717 | 7,598 | 19.4 | 7.4 | 12.0 | |
| 1980 | 680 | 14,098 | 5,457 | 8,641 | 20.7 | 8.0 | 12.7 | |
| 1985 | 725 | 15,941 | 5,854 | 10,087 | 22.0 | 8.1 | 13.9 | |
| 1990 | 772 | 15,412 | 6,573 | 8,839 | 20.0 | 8.5 | 11.5 | 2,45 |
| 1991 | 788 | 14,952 | 6,995 | 7,957 | 19.0 | 8.9 | 10.1 | 2,35 |
| 1992 | 799 | 13,728 | 7,093 | 6,635 | 17.2 | 8.9 | 8.3 | 2,16 |
| 1993 | 807 | 11,781 | 7,864 | 3,917 | 14.6 | 9.7 | 4.9 | 1,86 |
| 1994 | 816 | 11,407 | 8,052 | 3,355 | 14.0 | 9.9 | 4.1 | 1,79 |
| 1995 | 828 | 10,844 | 8,236 | 2,608 | 13.1 | 9.9 | 3.2 | 1,67 |
| 1996 | 840 | 10,293 | 8,199 | 2,094 | 12.2 | 9.8 | 2.5 | 1,56 |
| 1997 | 853 | 10,016 | 7,985 | 2,031 | 11.7 | 9.4 | 2.4 | 1,47 |
| 1998 | 866 | 9,997 | 8,201 | 1,796 | 11.5 | 9.5 | 2.1 | 1,44 |
| 1999 | 875 | 9,221 | 8,292 | 929 | 10.5 | 9.5 | 1.1 | 1,30 |
| 2000 | 883 | 9,207 | 8,792 | 415 | 10.4 | 10.0 | 0.5 | 1,26 |
| 2001 | 891 | 8,892 | 8,778 | 114 | 10.0 | 9.9 | 0.1 | 1,19 |
| 2002 | 897 | 9,119 | 8,954 | 165 | 10.2 | 10.0 | 0.2 | 1,20 |
| 2003 | 896 | 9,294 | 9,202 | 92 | 10.4 | 10.3 | 0.1 | 1,20 |
| 2004 | 889 | 9,414 | 8,695 | 719 | 10.6 | 9.8 | 0.8 | 1,22 |
| 2005 | 882 | 8,991 | 9,034 | - 43 | 10.2 | 10.2 | -0.0 | 1,13 |
| 2006 | 875 | 9,308 | 8,764 | 544 | 10.6 | 10.0 | 0.6 | 1,16 |
| 2007 | 870 | 11,397 | 8,441 | 2,956 | 13.1 | 9.7 | 3.4 | 1,41 |
| 2008 | 866 | 12,052 | 8,095 | 3,957 | 13.9 | 9.3 | 4.6 | 1,49 |
| 2009 | 863 | 12,143 | 8,406 | 3,737 | 14.1 | 9.7 | 4.3 | 1,62 |
| 2010 | 860 | 12,576 | 8,080 | 4,496 | 14.6 | 9.4 | 5.2 | 1,66 |
| 2011 | 860 | 12,848 | 8,136 | 4,712 | 14.9 | 9.4 | 5.5 | 1,70 |
| 2012 | 859 | 13,721 | 7,691 | 6,030 | 15.9 | 8,9 | 7.0 | 1,83 |
| 2013 | 859 | 13,355 | 7,666 | 5,689 | 15.5 | 8,9 | 6.6 | 1,80(e) |
Etnik Nüfus
| Etnik grup | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002 | 2010 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nüfus | % | Nüfus | % | Nüfus | % | Nüfus | % | Nüfus | % | Nüfus | % | Nüfus | % | Nüfus | % | |
| Kabardeyler | 122,237 | %54,2 | 152,237 | %42,4 | 190,284 | %45,3 | 264,675 | %45,0 | 303,604 | %45,5 | 364,494 | %48,2 | 498,7022 | %55,3 | 490,453 | %57,2 |
| Balkarlar | 33,197 | %14,7 | 40,747 | %11,3 | 34,088 | %8,1 | 51,356 | %8,7 | 59,710 | %9,0 | 70,793 | %9,4 | 104,951 | %11,6 | 108,577 | %12,7 |
| Ruslar | 32,622 | %14,5 | 129,067 | %35,9 | 162,586 | %38,7 | 218,595 | %37,2 | 234,137 | %35,1 | 240,750 | %31,9 | 226,620 | %25,1 | 193,155 | %22,5 |
| Osetler | 3,839 | %1,7 | 4,608 | %1,3 | 6,442 | %1,5 | 9,167 | %1,6 | 9,710 | %1,5 | 9,996 | %1,3 | 9,845 | %1,1 | 9,129 | %1,1 |
| Ukraynalılar | 24,723 | %11,0 | 11,142 | %3,1 | 8,400 | %2,0 | 10,620 | %1,8 | 12,139 | %1,8 | 12,826 | %1,7 | 7,592 | %0,8 | 4,800 | %0,6 |
| Diğer | 8,803 | %3,9 | 21,328 | %5,9 | 18,315 | %4,4 | 33,790 | %5,7 | 47,246 | %7,1 | 55,672 | %7,4 | 53,784 | %6,0 | 51,556 | %6,0 |
Kabardeyler, Kabardey-Balkar Cumhuriyeti dışında, Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti, Türkiye,Adigey Cumhuriyeti, Krasnodar Kray, Stavropol Kray ve Kuzey Osetya-Alaniya Cumhuriyeti'nde ve 1 milyonu aştığı söylenen büyük bir Diasporası ile de Çerkes-Adige toplulukları içinde, etnik kimliğini en fazla korumuş ve asimilasyona en fazla direnmiş topluluk olarak bilinir.
Zaman Dilimi
Kabardino-Balkarya, Moskova Zaman Dilimindedir. (MSK/MSD). UTC'e göre saat farkı +0300 (MSK)/+0400 (MSD).
Dil
Kabardey-Balkarya'da konuşulan dil Kabardeyce (Baksan lehçesi), Rusça ve Balkarca'dır. Balkarca ve Karaçayca aynı edebiyat dilini kullanır. Cumhuriyette Kabardey, Balkar ve Rus dilleri birlikte resmi dil statülerindedir.
Din
Kabardino-Balkarya'daki dinler (2012)
2012'de yapılan resmi araştırmalara göre Kabardino-Balkarya cumhuriyetinin %55'ini İslam dini (Sünni - Hanefi oluştururken %15,6 ile Rus Ortodoks Kilisesi, %3 Habze dini ve %10'u ise diğer Hristiyan mezheplerini karşılamaktadır. Ayrıca, nüfusun % 12'si kendisini Manevi olarak ancak dindar değilim olarak tanıtırken, geriye kalan % 5.4 ise ateist ve diğer dinlerden gelmektedir.
Büyük Şehirler
Kabardino-Balkarya'nın en kalabalık şehirleri (2010 nüfus sayımına göre):
Yeni dönemde Kabardey-Balkar Cumhuriyeti
18 Aralık 1991'de ilk Balkar Halk Ulusal Konseyi kongresi Balkarların bağımsızlığını ve Rusya Federasyonu (RF) içerisinde bir Balkarya Cumhuriyeti oluştuğunu ilan etti. Kabardino-Balkarya bağımsızlığı 31 Aralık 1991'de ilan edildi. 1995 zarfında federal yetkililerle ikili bir anlaşma imzalandı. 21 Şubat 1996'da Başkan Valeri Kokov, Cumhuriyetin, Bağımsız Devletler Topluluğu'nun Abhazya'ya yaptırım uygulaması şeklindeki kararına uymayacağını ilan etti. 26 Eylül 2018'de Başkan vekili olarak atanan Kazbek Kokov, 3 Ekim 2019'dan itibaren asaleten başkanlık görevine getirilmiştir.
Yönetimi
Cumhuriyette Rusya Federasyonu (RF) örneğinde olduğu gibi yarı parlamenter bir sistem geçerlidir. İdari bir başkanlığa ve bir yasama organına (Parlamento) sahiptir. Cumhuriyetin başı Rusya Federasyonu başkanı tarafından atanır, atama Parlamento tarafından onaylandığında kesinleşir. Cumhuriyetin başı Parlamento dışından bakanlar kurulunu atama ve görevden almaya yetkilidir.
İdari bölümler
Bu alt başlığın ana maddesi: Kabardey-Balkarya İdari Yapılanması
Kabardino-Balkarya Nalçik ve Tırnavuz kensel yönetim alanlarıyla Kabardey ağırlıklı Zolskiy (Dzelıqo), Baksan, Çegem (Şedjem), Çerek (Şeredj), Arvan ve Terek (Terç); Rus nüfus ağırlıklı Prohladnıy ve Mayskiy; Balkar ağırlıklı Sovetskiy rayonlarına ayrılır. Nalçik'te Kabardey çoğunluğunu Rus ve Balkar nüfusu izler. Prohladnı kenti Rus, Tırnavuz kenti ise Balkar ağırlıklıdır.
Sosyal ve kültürel hayat
Kabardeyler 13-15. yüzyıllarda muhtemelen Karaçay ve Balkarlarla aynı sıralarda Kuban Irmağının kuzeyinde, Taman Yarımadası, Azak Denizi doğusu ve kuzeyi ile Kırım'da yaşarlarken, Tatar (en son Kırım Hanlığı) baskıları nedeniyle şimdiki yerlerine çekilmişlerdir.
Kabardeyler tarım ve hayvancılıkla, Balkarlar ise hayvancılıkla geçinirlerdi.
Ruslar feodal yapıya dokunmadılar. Derebeylerinin (Kabardey "pşı", Balkar "tavbiy") geniş arazileri, köyleri, büyük hayvan sürüleri, kalabalık köleleri (Kabardey "pşıtl", Balkar "kul") vardı. Derebeylik düzeni ve kölelik (serflik) Rusya'da 1861'de kaldırıldı, ama Kafkasya'nın çoğu yerinde 1868-1869 yıllarına değin sürdü ve ancak o tarihlerde kaldırıldı, ama özgürlüğe kavuşan eski kölelere devletçe toprak verilmedi. Bu da yoksul köylü ve eski kölelerin toprak taleplerinin karşılanacağı umuduyla 1917 devrimini desteklemelerini kolaylaştırdı.
19. yüzyılda başlayan modern değişimler, beraberinde kültürel alanda da gelişmelere yol açtı. Kabardey ve Balkar aydınları belirmeye başladı.
Kaynakça
- ^ Law #13-RZ
- ^ Constitution of the Kabardino-Balkar Republic, Article 136
- ^ Constitution of the Kabardino-Balkar Republic, Article 78
- ^ Constitution of the Kabardino-Balkar Republic, Article 91
- ^ "2015 Kabardino-Balkarya Nüfus sayımı". gks.ru. 24 Ocak 2015. 23 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ocak 2015.
- ^ Constitution of the Kabardino-Balkar Republic, Article 76
- ^ USSR. Administrative-Territorial Divisions of the Union Republics, p. 35
- ^ "2010 Rusya Genel Nüfus sayımı" (Rusça). Federal Devlet İstatistik Servisi. 31 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Eylül 2014.
- ^ "1989 Rusya nüfus sayımı" (Rusça). 19 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Eylül 2014.
- ^ a b c Arena - Atlas of Religions and Nationalities in Russia 12 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Sreda.org
- ^ 2012 Survey Maps 20 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. "Ogonek", № 34 (5243), 27/08/2012. Retrieved 24-09-2012.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Kabardino-Balkarya ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- (Rusça) Cumhuriyet Başkanı resmi web sitesi 14 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (Rusça) KavkazWeb.net - Kabardey-Balkar günlük haber 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (Rusça)
- (İngilizce) Kabardey-Balkar bilgi ve fotoğraf galerisi 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (İngilizce) Kabardino-Balkarya Resimleri 8 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (İngilizce) Ülke Profilleri 18 Mayıs 2014[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (Rusça)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kabardino Balkarya Cumhuriyeti Rusca Kabardi no Balka rskaya Respu blika Kabardino Balkarskaya Respublika Dogu Cerkescesi Keberdej Balker Respublike Karacay Balkarca Kabarty Malkar Respublika ya da Kabardino Balkarya Rusca Kabardi no Balka riya Kabardino Balkariya Rusya nin 8 bolgesinden okrug 7 bolgeyi region iceren Kuzey Kafkasya Federal Bolgesi nde okrug etnik adlar tasiyan cokuluslu cumhuriyetlerinden biridir Kabardino Balkarya Kabardino Balkarskaya Respublika Dogu Cerkescesi Keberdej Balker Respublike Balkarca Kabarty Malkar RespublikaBayrakMilli Mars KonumKabardino BalkaryaKabardino Balkarya Cumhuriyetinin Rusya uzerindeki konumu YonetimUlke RusyaFederal Bolge Kuzey Kafkasya Federal BolgesiEkonomik Bolge Kuzey Kafkasya ekonomik bolgesiBaskent Nalcik Yasama organi Genel bilgilerYuzolcum 12 500 km 4 826 sq mi Rusya icinde 78Nufus 860 808 06 2015 Rusya icinde 59 Yogunluk 69 km 178 sq mi Diger bilgilerDili Kabardeyce Balkarca RuscaKurulus tarihi 5 Ocak 1936ISO 3166 2 RU RU KBCografi konumKabardino Balkarya Cumhuriyeti KBC RF de Kuzey Kafkasya da Kafkas Daglari nin kuzey eteklerinde Terek Irmagi havzasinda yer alir Dogusunda Kuzey Osetya guneyinde Gurcistan batisinda Karacay Cerkes Cumhuriyeti kuzeyinde de Stavropol Kray bulunur Yuzolcumu 12 500 km kare nufusu 2002 de 901 494 idi Nufus 2005 te biraz dusmustur 898 9 bin 2002 de nufusun 56 6 si 510 346 kentli 43 4 u 478 774 koylu idi Yine nufusun 46 9 u erkek 422 720 53 1 de 478 774 kadin idi Kabardey Ovasinda cogunlukla Kabardeyler 2002 de 498 702 55 3 ardindan Ruslar 2002 de 226 620 25 1 yerlesmislerdir Cumhuriyetin iki ana halkindan biri olan Balkarlar 2002 de 104 951 11 6 bolgenin genis kesimini olusturan guneydeki Baksan Cegem ve Cerek nehirlerinin vadileri ile baskent Nalcik te oturur Sovetskiy rayonunda cogunlugu olustururlar Kalan yerlerin nufusu cogunlukla Kabardeyler ve Ruslar dan olusur TarihKabardeylerden daha sonra Kabardeylerin guneyine yerlesmis olmalari gereken Balkarlar ise Kabardeyler ile uzun bir sure Rus istilasina direnmis Ruslar Balkarlari 1825 te Kabardeyleri ise ancak 1864 te yonetimleri altina almislardir Rus yonetimi 1860 larda hem Musluman nufusu azaltmak ve hem de Bati Cerkesya da 1864 yilinda gerceklesen Cerkes Surgunu olayina yonelik olasi tepkileri azaltmak bu surgun olayini siradan bir goc olayi imis gibi gecistirmek icin Osmanli Imparatorlugu ile bir anlasma icinde Dogu Cerkesya dan ve Kuzey Osetya dan Musluman nufusu baski ve entrika ile goc ettirmeye basladi bk Jineps Ocak 2007 s 4 Gocler 1900 lu yillara degin ara ara devam etti Kabardeyler Diaspora da Kayseri Tokat Corum Sivas Adana Mersin Kahramanmaras Ankara Samsun Durucay Eskisehir Kars Gaziantep Ardahan Balikesir Bandirma Yenisigirci koyu vb illerde Suriye Misir Israil 1 koy ve Urdun de bulunmaktadirlar Kabardeyler Rusya Federasyonu ndan ayrilip bagimsiz olmak icin pek cok kez cabalamis ancak hicbirinde basarili olamamislardir DemografiNufus Nufus 859 939 2010 sayimi 901 494 2002 sayimi 759 586 1989 sayimi Hayati istatistikler Kaynakca Rusya Federal Devlet Istatistik Servisi 12 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ortalama nufus x 1000 Canli dogumlar Olumler Dogal degisim Kaba dogum hizi her 1000 basina Kaba olum hizi her 1000 basina Dogal degisim her 1000 basina dogurganlik oranlari1970 592 11 683 3 913 7 770 19 7 6 6 13 11975 634 12 315 4 717 7 598 19 4 7 4 12 01980 680 14 098 5 457 8 641 20 7 8 0 12 71985 725 15 941 5 854 10 087 22 0 8 1 13 91990 772 15 412 6 573 8 839 20 0 8 5 11 5 2 451991 788 14 952 6 995 7 957 19 0 8 9 10 1 2 351992 799 13 728 7 093 6 635 17 2 8 9 8 3 2 161993 807 11 781 7 864 3 917 14 6 9 7 4 9 1 861994 816 11 407 8 052 3 355 14 0 9 9 4 1 1 791995 828 10 844 8 236 2 608 13 1 9 9 3 2 1 671996 840 10 293 8 199 2 094 12 2 9 8 2 5 1 561997 853 10 016 7 985 2 031 11 7 9 4 2 4 1 471998 866 9 997 8 201 1 796 11 5 9 5 2 1 1 441999 875 9 221 8 292 929 10 5 9 5 1 1 1 302000 883 9 207 8 792 415 10 4 10 0 0 5 1 262001 891 8 892 8 778 114 10 0 9 9 0 1 1 192002 897 9 119 8 954 165 10 2 10 0 0 2 1 202003 896 9 294 9 202 92 10 4 10 3 0 1 1 202004 889 9 414 8 695 719 10 6 9 8 0 8 1 222005 882 8 991 9 034 43 10 2 10 2 0 0 1 132006 875 9 308 8 764 544 10 6 10 0 0 6 1 162007 870 11 397 8 441 2 956 13 1 9 7 3 4 1 412008 866 12 052 8 095 3 957 13 9 9 3 4 6 1 492009 863 12 143 8 406 3 737 14 1 9 7 4 3 1 622010 860 12 576 8 080 4 496 14 6 9 4 5 2 1 662011 860 12 848 8 136 4 712 14 9 9 4 5 5 1 702012 859 13 721 7 691 6 030 15 9 8 9 7 0 1 832013 859 13 355 7 666 5 689 15 5 8 9 6 6 1 80 e Etnik Nufus Etnik grup 1926 1939 1959 1970 1979 1989 2002 2010Nufus Nufus Nufus Nufus Nufus Nufus Nufus Nufus Kabardeyler 122 237 54 2 152 237 42 4 190 284 45 3 264 675 45 0 303 604 45 5 364 494 48 2 498 7022 55 3 490 453 57 2Balkarlar 33 197 14 7 40 747 11 3 34 088 8 1 51 356 8 7 59 710 9 0 70 793 9 4 104 951 11 6 108 577 12 7Ruslar 32 622 14 5 129 067 35 9 162 586 38 7 218 595 37 2 234 137 35 1 240 750 31 9 226 620 25 1 193 155 22 5Osetler 3 839 1 7 4 608 1 3 6 442 1 5 9 167 1 6 9 710 1 5 9 996 1 3 9 845 1 1 9 129 1 1Ukraynalilar 24 723 11 0 11 142 3 1 8 400 2 0 10 620 1 8 12 139 1 8 12 826 1 7 7 592 0 8 4 800 0 6Diger 8 803 3 9 21 328 5 9 18 315 4 4 33 790 5 7 47 246 7 1 55 672 7 4 53 784 6 0 51 556 6 0 Kabardeyler Kabardey Balkar Cumhuriyeti disinda Karacay Cerkes Cumhuriyeti Turkiye Adigey Cumhuriyeti Krasnodar Kray Stavropol Kray ve Kuzey Osetya Alaniya Cumhuriyeti nde ve 1 milyonu astigi soylenen buyuk bir Diasporasi ile de Cerkes Adige topluluklari icinde etnik kimligini en fazla korumus ve asimilasyona en fazla direnmis topluluk olarak bilinir Zaman Dilimi Kabardino Balkarya Moskova Zaman Dilimindedir MSK MSD UTC e gore saat farki 0300 MSK 0400 MSD DilKabardey Balkarya da konusulan dil Kabardeyce Baksan lehcesi Rusca ve Balkarca dir Balkarca ve Karacayca ayni edebiyat dilini kullanir Cumhuriyette Kabardey Balkar ve Rus dilleri birlikte resmi dil statulerindedir DinKabardino Balkarya daki dinler 2012 Islam 55 Rus Ortodoks 15 6 Diger Hristiyan mezhepleri 10 Adige Habze 3 Manevi olarak ancak dindar degilim 12 Diger ve ateistler 5 4 2012 de yapilan resmi arastirmalara gore Kabardino Balkarya cumhuriyetinin 55 ini Islam dini Sunni Hanefi olustururken 15 6 ile Rus Ortodoks Kilisesi 3 Habze dini ve 10 u ise diger Hristiyan mezheplerini karsilamaktadir Ayrica nufusun 12 si kendisini Manevi olarak ancak dindar degilim olarak tanitirken geriye kalan 5 4 ise ateist ve diger dinlerden gelmektedir Buyuk Sehirler Kabardino Balkarya nin en kalabalik sehirleri 2010 nufus sayimina gore Nalcik 240 203 59 601 Baksan 36 860 Nartkala 31 694 26 755 21 000 20 228 Terek 19 170 Cegem 18 019 Yeni donemde Kabardey Balkar Cumhuriyeti18 Aralik 1991 de ilk Balkar Halk Ulusal Konseyi kongresi Balkarlarin bagimsizligini ve Rusya Federasyonu RF icerisinde bir Balkarya Cumhuriyeti olustugunu ilan etti Kabardino Balkarya bagimsizligi 31 Aralik 1991 de ilan edildi 1995 zarfinda federal yetkililerle ikili bir anlasma imzalandi 21 Subat 1996 da Baskan Valeri Kokov Cumhuriyetin Bagimsiz Devletler Toplulugu nun Abhazya ya yaptirim uygulamasi seklindeki kararina uymayacagini ilan etti 26 Eylul 2018 de Baskan vekili olarak atanan Kazbek Kokov 3 Ekim 2019 dan itibaren asaleten baskanlik gorevine getirilmistir YonetimiCumhuriyette Rusya Federasyonu RF orneginde oldugu gibi yari parlamenter bir sistem gecerlidir Idari bir baskanliga ve bir yasama organina Parlamento sahiptir Cumhuriyetin basi Rusya Federasyonu baskani tarafindan atanir atama Parlamento tarafindan onaylandiginda kesinlesir Cumhuriyetin basi Parlamento disindan bakanlar kurulunu atama ve gorevden almaya yetkilidir Idari bolumlerBu alt basligin ana maddesi Kabardey Balkarya Idari Yapilanmasi Kabardino Balkarya Nalcik ve Tirnavuz kensel yonetim alanlariyla Kabardey agirlikli Zolskiy Dzeliqo Baksan Cegem Sedjem Cerek Seredj Arvan ve Terek Terc Rus nufus agirlikli Prohladniy ve Mayskiy Balkar agirlikli Sovetskiy rayonlarina ayrilir Nalcik te Kabardey cogunlugunu Rus ve Balkar nufusu izler Prohladni kenti Rus Tirnavuz kenti ise Balkar agirliklidir Sosyal ve kulturel hayatKabardeyler 13 15 yuzyillarda muhtemelen Karacay ve Balkarlarla ayni siralarda Kuban Irmaginin kuzeyinde Taman Yarimadasi Azak Denizi dogusu ve kuzeyi ile Kirim da yasarlarken Tatar en son Kirim Hanligi baskilari nedeniyle simdiki yerlerine cekilmislerdir Kabardeyler tarim ve hayvancilikla Balkarlar ise hayvancilikla gecinirlerdi Ruslar feodal yapiya dokunmadilar Derebeylerinin Kabardey psi Balkar tavbiy genis arazileri koyleri buyuk hayvan suruleri kalabalik koleleri Kabardey psitl Balkar kul vardi Derebeylik duzeni ve kolelik serflik Rusya da 1861 de kaldirildi ama Kafkasya nin cogu yerinde 1868 1869 yillarina degin surdu ve ancak o tarihlerde kaldirildi ama ozgurluge kavusan eski kolelere devletce toprak verilmedi Bu da yoksul koylu ve eski kolelerin toprak taleplerinin karsilanacagi umuduyla 1917 devrimini desteklemelerini kolaylastirdi 19 yuzyilda baslayan modern degisimler beraberinde kulturel alanda da gelismelere yol acti Kabardey ve Balkar aydinlari belirmeye basladi Kaynakca Law 13 RZ Constitution of the Kabardino Balkar Republic Article 136 Constitution of the Kabardino Balkar Republic Article 78 Constitution of the Kabardino Balkar Republic Article 91 2015 Kabardino Balkarya Nufus sayimi gks ru 24 Ocak 2015 23 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Ocak 2015 Constitution of the Kabardino Balkar Republic Article 76 USSR Administrative Territorial Divisions of the Union Republics p 35 2010 Rusya Genel Nufus sayimi Rusca Federal Devlet Istatistik Servisi 31 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Eylul 2014 1989 Rusya nufus sayimi Rusca 19 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Eylul 2014 a b c Arena Atlas of Religions and Nationalities in Russia 12 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sreda org 2012 Survey Maps 20 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ogonek 34 5243 27 08 2012 Retrieved 24 09 2012 Ayrica bakinizKabardiya Balkarya Kabardino Balkarya nin idari yapilanmasi Kabardey Balkarya Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Kabardiya Ozerk Sovyet Sosyalist CumhuriyetiDis baglantilarWikimedia Commons ta Kabardino Balkarya ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Rusca Cumhuriyet Baskani resmi web sitesi 14 Agustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca KavkazWeb net Kabardey Balkar gunluk haber 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca Ingilizce Kabardey Balkar bilgi ve fotograf galerisi 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Kabardino Balkarya Resimleri 8 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Ulke Profilleri 18 Mayis 2014 Tarih uyusmuyor tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca