Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Torpido (Türkçe: Torpil), dümeni ve pervanesi bulunan suyun altından veya üstünden suya atılan, dümenini ve pervanesini kullanarak hedefine ilerleyen, patlayıcı bir sualtı silahıdır. Genel olarak denizaltılarda, savaş gemilerinde kullanılır.
Etimoloji
Torpido kelimesi, bir balık olan torpido balığından (Torpediniformes) gelmektedir. Latincede torpere kelimesi uyuşturmak, sersemletmek anlamına gelir.
Tarihi
Helikopterin icadına benzer bir şekilde, torpidonun çok eski zamanlarda var olduğu düşünülmektedir. Torpido denilebilecek ilk çizimler, Suriyeli bilgin Hasan El-Ramah tarafından 1275 yılında yapılmış çizimlerdir. Ramah'ın çalışmaları, su yüzeyinde gidebilen bir roketi göstermektedir.
Bundan sonra torpidolar bugünkü Hırvatistan'ın Rijeka kentinde geliştirildi.
Daha "Torpido" sözcüğü ortada yokken ilk denizaltılardan olan Kaplumbağa (1775) torpidolara çok benzeyen bir füzeyle saldırı gerçekleşirdi. Ancak Kaplumbağa'nın kayda geçmiş tek saldırısı olan saldırısı, geminin kabuğunu kırmakta başarısız oldu.
Torpido teriminin bir deniz saldırı patlayıcısı olarak adlandırılması Robert Fulton tarafından gerçekleştirilmiştir.
I. Dünya Savaşı'ndan bu yana torpido terimi denizin altından giden otomatik tahrikli füzeler olarak tanımlanır. Otomatik tahrikli torpidoların prototipi, içlerinde Giovanni Luppis ve Robert Whitehead'in bulunduğu bir komisyon tarafından çıkarıldı. Sonuç olarak ilk otomatik tahrikli torpido olan Minenschiff resmi olarak komisyon tarafından 21 Aralık 1866'da sunuldu.
Devletin desteği de alındıktan sonra Whitehead, Rijeka'da ilk torpido fabrikasını açtı. 1870'te torpidoların menzili 914 m'ye hızı 6 knot'a kadar çıkarıldı. Fabrika 1881'de torpidoları 10 değişik ülkeye ihraç etmeye başladı. Ardından Whitehead torpidonun hızını 18 (1876), 24 (1886), 30 (1890) knot'a çıkardı.
16 Ocak 1877'de bir Osmanlı vapuru olan İntibah 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşları'nda otomatik tahrikli torpidoyla batırılan ilk gemi oldu.
1897'lere doğru, Nikola Tesla uzaktan kumanda edilebilen bir botun patentini aldı ve ardından uzakatan kontrol edilebilen torpido yapılabileceğini Amerika Birleşik Devletleri Ordusuna gösterdi. Ancak, ordu 1960'lara kadar bunu benimsemedi.
İtiş güçleri
Sıkıştırılmış hava
Bu, ilk başarılı otomatik tahrikli torpidolarda kullanılan sistemdi (1866). Hava 2.55 MPa kadar sıkıştırılır ve bu hava dakikada 100 devir yapan pervanenin pistonunu doldururdu. Bu şekilde torpidolar 180 metre ve 6.5 knot'la ilerlerdi. Bu, geliştirilerek 1000 metre ve 35 knot'a kadar çıkarıldı.
Isı
Bu fikir enjekte edilen sıvı yakıt (Gazyağı gibi) kullanılmasını ortaya atmıştır. Böylelikli ısı havayı daha çok sıkıştırmakta ve torpido daha uzağa gitmekteydi. Bunun gibi torpidolar 1904 civarında üretimeye başlandı.
Islak Isıtıcılı
Bu şekildeki torpidolar genelde I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı'nda kullanıldı.
Sıkıştırılmış oksijen
Bir miktar benzin, torpidonun taşıyabildiği Oksijenle yanabiliyordu. Sıkıştırılmış hava sadece %21 O2 taşırken Japon mühendisler destroyerler için 1930'da 'yu geliştirdiler. Bu torpidolar sıkıştırılmış hava yerine, sıkıştırılmış saf O2 kullanıyorlardı.
Buhar
Sıkıştırlmış havalı torpidoların bir türevi olan bu torpidolar, alkol ve sıkıştırılmış hava kullanıyordu. Hız artışı sebebiyle deniz üzerinde iz bırakıyordu.
Elektrikli tahrik
Bu sistem çıkarılan köpükleri önlüyordu. , 1872'de ilk elektrik tahrikli torpidoyu üretti. Torpidolar bataryaların tükenmesi ihtimaline karşın, harici bir kaynaktan besleniyorlardı. Almanya, II. Dünya Savaşı'ndan az önce ilk bataryadan beslenen torpidoyu () tanıttı. G7e, geleneksel G7a torpidosundan daha yavaştı ve menzili daha azdı. Ancak ondan daha ucuzdu.
Az bakım gerektiren gümüş oksit bataryalar kullanan modern elektrikli torpidolar ( gibi), yılarca performansını kaybetmeden durabilmektedir.
Torpido sınıfları ve çapları
Torpidolar birkaç şekilde atılabilir:
- Bir Torpido botu'ndan
- Bir Torpido tüpü'nden (Destroyer, Denizaltı)
- Hava araçlarından
Birçok deniz kuvveti 2 farklı ağırlıkta torpido kullanır:
- Hafif: Genellikle hava araçlarından kısa mesafeli atışlar için kullanılır
- Ağır: Uzak hedefler için genelde denizaltıardan atılır
En çok kullanılar torpidoların çapları:
- 324 mm: Hafif torpidolar için en çok kullanılan çap.
- 406 mm: Sovyet çapı. Bu torpidoların tüpleri Sovyet Hotel, Echo ve yeni Delta sınıfı denizaltılarına, 533 mm torpidolarına ek amacıyla eklendi.
- 450 mm: Eski Japonya deniz kuvvetlerinin hafif torpidolarının standart çaplarıydı.
- 533 mm: Ağır torpidoların en çok kullanılanı:
- Müttefik torpidoları.
- Eski Japonya deniz kuvvetlerinin bazı torpidoları.
- Kriegsmarine (2. DS Alman Deniz Kuvvetleri) torpidoları.
- NATO torpidoları.
- Bazı Sovyet ve Rus torpidoları.
- 610 mm: Eski Japonya deniz kuvvetlerinin kullandığı , ayrıca bazı Kaiten kamikaze torpidoları.
- 650 mm: En geniş torpido çapıdır. Rus deniz kuvvetleri tarafından kullanılır.
Daha geniş torpidolar nükleer denizaltılarında kullanılır.
Kullanılan torpidolar
Alman Donanması: Modern:
- DM2A4 ağır torpido
- DM2A3 ağır torpido
- MU 90 hafif darbe torpidosu
- Mark 46 torpido
- Barracuda supercavitating torpido (geliştiriliyor)
Kriegsmarine, (II. Dünya Savaşı):
- G7a (T1)
- G7e (T2)
- T3
- T4 (Falke)
- G7es (Zaunkönig)
- T11
Japon İmparatorluk Donanması: II. Dünya Savaşı:
- Tip 91 torpido
- Tip 92 torpido
- Tip 93 torpido
- Tip 95 torpido
- Tip 97 torpido
- Kaiten
- Gelişmiş Deneysel Torpido (Hafif torpido)
- Varunastra (Ağır torpido)
- Takshak (Termal torpedo)
- Spearfish torpido
- Stingray torpido
- Tigerfish torpido
- Tip 53 torpido
- Tip 65 torpido
- APR-3E torpido
- VA-111 Shkval torpido
Amerika Birleşik Devletleri Donanması
- Mark 46 hafif;
- Mark 48 ağır torpido;
- Mark 50 gelişmiş hafif;
- Mark 54 hafif Hibrid Torpido.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . 7 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2007.
- İngilizce Vikipedi
Dış bağlantılar
- denizaltıcı.com 29 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Torpido Turkce Torpil dumeni ve pervanesi bulunan suyun altindan veya ustunden suya atilan dumenini ve pervanesini kullanarak hedefine ilerleyen patlayici bir sualti silahidir Genel olarak denizaltilarda savas gemilerinde kullanilir Kore yapimi Blue Shark Hafif TorpidoEtimolojiTorpido kelimesi bir balik olan torpido baligindan Torpediniformes gelmektedir Latincede torpere kelimesi uyusturmak sersemletmek anlamina gelir TarihiHelikopterin icadina benzer bir sekilde torpidonun cok eski zamanlarda var oldugu dusunulmektedir Torpido denilebilecek ilk cizimler Suriyeli bilgin Hasan El Ramah tarafindan 1275 yilinda yapilmis cizimlerdir Ramah in calismalari su yuzeyinde gidebilen bir roketi gostermektedir Bir soguk savas zamani Fransiz dizel denizaltisinin Argonaute torpido odasi Bundan sonra torpidolar bugunku Hirvatistan in Rijeka kentinde gelistirildi Daha Torpido sozcugu ortada yokken ilk denizaltilardan olan Kaplumbaga 1775 torpidolara cok benzeyen bir fuzeyle saldiri gerceklesirdi Ancak Kaplumbaga nin kayda gecmis tek saldirisi olan saldirisi geminin kabugunu kirmakta basarisiz oldu Torpido teriminin bir deniz saldiri patlayicisi olarak adlandirilmasi Robert Fulton tarafindan gerceklestirilmistir I Dunya Savasi ndan bu yana torpido terimi denizin altindan giden otomatik tahrikli fuzeler olarak tanimlanir Otomatik tahrikli torpidolarin prototipi iclerinde Giovanni Luppis ve Robert Whitehead in bulundugu bir komisyon tarafindan cikarildi Sonuc olarak ilk otomatik tahrikli torpido olan Minenschiff resmi olarak komisyon tarafindan 21 Aralik 1866 da sunuldu Devletin destegi de alindiktan sonra Whitehead Rijeka da ilk torpido fabrikasini acti 1870 te torpidolarin menzili 914 m ye hizi 6 knot a kadar cikarildi Fabrika 1881 de torpidolari 10 degisik ulkeye ihrac etmeye basladi Ardindan Whitehead torpidonun hizini 18 1876 24 1886 30 1890 knot a cikardi 16 Ocak 1877 de bir Osmanli vapuru olan Intibah 1877 78 Osmanli Rus Savaslari nda otomatik tahrikli torpidoyla batirilan ilk gemi oldu 1897 lere dogru Nikola Tesla uzaktan kumanda edilebilen bir botun patentini aldi ve ardindan uzakatan kontrol edilebilen torpido yapilabilecegini Amerika Birlesik Devletleri Ordusuna gosterdi Ancak ordu 1960 lara kadar bunu benimsemedi Itis gucleriSikistirilmis hava Bu ilk basarili otomatik tahrikli torpidolarda kullanilan sistemdi 1866 Hava 2 55 MPa kadar sikistirilir ve bu hava dakikada 100 devir yapan pervanenin pistonunu doldururdu Bu sekilde torpidolar 180 metre ve 6 5 knot la ilerlerdi Bu gelistirilerek 1000 metre ve 35 knot a kadar cikarildi Isi Bu fikir enjekte edilen sivi yakit Gazyagi gibi kullanilmasini ortaya atmistir Boylelikli isi havayi daha cok sikistirmakta ve torpido daha uzaga gitmekteydi Bunun gibi torpidolar 1904 civarinda uretimeye baslandi Islak Isiticili Bu sekildeki torpidolar genelde I Dunya Savasi ve II Dunya Savasi nda kullanildi Sikistirilmis oksijen Bir miktar benzin torpidonun tasiyabildigi Oksijenle yanabiliyordu Sikistirilmis hava sadece 21 O2 tasirken Japon muhendisler destroyerler icin 1930 da yu gelistirdiler Bu torpidolar sikistirilmis hava yerine sikistirilmis saf O2 kullaniyorlardi Buhar Sikistirlmis havali torpidolarin bir turevi olan bu torpidolar alkol ve sikistirilmis hava kullaniyordu Hiz artisi sebebiyle deniz uzerinde iz birakiyordu Elektrikli tahrik Bu sistem cikarilan kopukleri onluyordu 1872 de ilk elektrik tahrikli torpidoyu uretti Torpidolar bataryalarin tukenmesi ihtimaline karsin harici bir kaynaktan besleniyorlardi Almanya II Dunya Savasi ndan az once ilk bataryadan beslenen torpidoyu tanitti G7e geleneksel G7a torpidosundan daha yavasti ve menzili daha azdi Ancak ondan daha ucuzdu Az bakim gerektiren gumus oksit bataryalar kullanan modern elektrikli torpidolar gibi yilarca performansini kaybetmeden durabilmektedir Torpido siniflari ve caplariTorpidolar birkac sekilde atilabilir Bir Torpido botu ndan Bir Torpido tupu nden Destroyer Denizalti Hava araclarindan Bircok deniz kuvveti 2 farkli agirlikta torpido kullanir Hafif Genellikle hava araclarindan kisa mesafeli atislar icin kullanilir Agir Uzak hedefler icin genelde denizaltiardan atilir En cok kullanilar torpidolarin caplari 324 mm Hafif torpidolar icin en cok kullanilan cap 406 mm Sovyet capi Bu torpidolarin tupleri Sovyet Hotel Echo ve yeni Delta sinifi denizaltilarina 533 mm torpidolarina ek amaciyla eklendi 450 mm Eski Japonya deniz kuvvetlerinin hafif torpidolarinin standart caplariydi 533 mm Agir torpidolarin en cok kullanilani Muttefik torpidolari Eski Japonya deniz kuvvetlerinin bazi torpidolari Kriegsmarine 2 DS Alman Deniz Kuvvetleri torpidolari NATO torpidolari Bazi Sovyet ve Rus torpidolari 610 mm Eski Japonya deniz kuvvetlerinin kullandigi ayrica bazi Kaiten kamikaze torpidolari 650 mm En genis torpido capidir Rus deniz kuvvetleri tarafindan kullanilir Daha genis torpidolar nukleer denizaltilarinda kullanilir Kullanilan torpidolarAlman Donanmasi Modern DM2A4 agir torpido DM2A3 agir torpido MU 90 hafif darbe torpidosu Mark 46 torpido Barracuda supercavitating torpido gelistiriliyor Kriegsmarine II Dunya Savasi G7a T1 G7e T2 T3 T4 Falke G7es Zaunkonig T11 Japon Imparatorluk Donanmasi II Dunya Savasi Tip 91 torpido Tip 92 torpido Tip 93 torpido Tip 95 torpido Tip 97 torpido Kaiten Hindistan Deniz Kuvvetleri Gelismis Deneysel Torpido Hafif torpido Varunastra Agir torpido Takshak Termal torpedo Kraliyet Donanmasi Spearfish torpido Stingray torpido Tigerfish torpido Rus Donanmasi Tip 53 torpido Tip 65 torpido APR 3E torpido VA 111 Shkval torpido Amerika Birlesik Devletleri Donanmasi Mark 46 hafif Mark 48 agir torpido Mark 50 gelismis hafif Mark 54 hafif Hibrid Torpido Ayrica bakinizDenizalti II Dunya SavasiKaynakca 7 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Eylul 2007 Ingilizce VikipediDis baglantilardenizaltici com 29 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde