Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Taşıyıcı ya da vektör epidemiyolojide: bir mikroorganizmayı veya parazit bir canlıyı vücudunda barındıran ve başka canlılara ulaşmasına aracılık eden canlılara denir. Taşıyıcılar enfeksiyon nedeni olan bakteri, kene, bit vb. canlıları üzerlerinde taşıyabilen eklem bacaklı, omurgalı veya omurgasız gibi gelişmiş canlılar olabildiği kadar, yapısında değiştirilmiş gen bölgelerini konağa aktarabilen basit yapılı bakteriler gibi canlılar da olabilirler.
Vektörler
vektör, Parazitozlu bir omurgalıdan başka bir omurgalıya paraziti taşıyan eklembacaklı (artropod) veya diğer omurgasıza verilen addır. Kendisi parazit olan bir canlı başka bir parazit canlıya vektörlük edebilir.
- Biyolojik vektör: etkenlerin, vektör konakçının vücudunda başkalaşım geçirdiği, yaşam evrelerinden birini tamamladığı veya çoğalıp enfekte hale geldiği vektörlerdir.
- Mekanik vektör: Parazitin yaşamı için gerekli değildir. Paraziti taşıyan ve ağız ya da diğer vücut parçaları ile başka canlılara bulaştıran vektörlerdir (at sinekleri, kara sinekler).
Vektörlerle hastalık nakilleri
- Vertikal nakil: Etkenleri taşıyan dişi vektörlerin yumurtaları veya erkek vektörlerin spermleri vasıtasıyla, etkenlerin kendi larvalarına geçmesidir. (transovarial, Babesia spp.,transstadial, Theileria spp.)
- Horizontal nakil:
- Vektörden vektöre nakil: Vektörlerin çiftleşmesi ile veya salgılarının birbirine bulaşması ile nakledilir. ()
- Vektörden omurgalı konağa nakil: Etkenler vektörlerin kan emmesi ile, kan emdikleri canlının vücuduna atıklarını kusmaları ile, salgıları ile, dışkıları ile ve vektörleri yeme veya yutma ile nakledilir (Sıtma etkenleri, şark çıbanı etkeni, T. cruzi vb.)
Vektörlerden bulaşan çeşitli etkenler-hastalılar
Portör
Bir insan ya da hayvan bir mikroorganizmayı vücudunda taşıdığı ve başkalarına bulaştırdığı halde kendisinde hastalık belirtileri görülmez, bu canlılara portör veya taşıyıcı denilir. Bu canlılardaki enfeksiyon genellikle subklinik seyreder.
Bazı hastalıklar bulaştıları kişilerde belirgin bir hastalığa neden olmazlar, bu kişiler hastalık etkenlerini vücutlarında barındırıp saçılımını sağlarlar (örnek: Tifolu Mary)
Portörlerden bulaşan çeşitli etkenler-hastalılar
- Salmonelloz
- Şigelloz
- Entamoeba histolytica
- Giardia
- Staphylococcus aureus
- Tüberküloz
Portör muayenesi
Portörlerin neden olduğu tehlikelerden korunmak için bazı iş kollarında çalıştırılacak personelden portör muayenesi istenir. Bu muayenelerde: gaite kültürü, boğaz kültürü, burun kültürü ve gaitanın mikroskobik incelenmesi tetkikleri yapılır.
- Gaita Kültürü (Salmonella ve Shigella yönünden)
- Dışkının mikroskobik incelenmesi (Entamoeba histolytica kistleri, giardia lamblia kistleri ve helmint yumurtaları yönünden)
- Boğaz ve Burun Kültürü (Staphylococcus aureus yönünden)
- Akciğer Grafisi (Tüberküloz yönünden)
Portörlerin çalışamayacakları işler
Başta gıda işkolunda çalışanlar olmak üzere
- Otel
- Motel
- Pansiyon gibi konaklama yerleri
- Bar
- Pavyon
- Gazino gibi eğlence yerleri
- Berber
- Kuaför
- Hamam
- Sauna
- Güzellik salonu gibi özel hizmet sunan yerler
- Beşeri münasebet gerektiren iş kolları
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Erciyes Üniv Vet Fak Derg 6(1) 53-63, 2009 İNCİ, Ö. DÜZLÜ. 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- MEB Çevre Sağlığı 7 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü, Portör Muayenesi 6 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ . 24 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 7 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2015.
- ^ . 6 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tasiyici ya da vektor epidemiyolojide bir mikroorganizmayi veya parazit bir canliyi vucudunda barindiran ve baska canlilara ulasmasina aracilik eden canlilara denir Tasiyicilar enfeksiyon nedeni olan bakteri kene bit vb canlilari uzerlerinde tasiyabilen eklem bacakli omurgali veya omurgasiz gibi gelismis canlilar olabildigi kadar yapisinda degistirilmis gen bolgelerini konaga aktarabilen basit yapili bakteriler gibi canlilar da olabilirler Vektorlervektor Parazitozlu bir omurgalidan baska bir omurgaliya paraziti tasiyan eklembacakli artropod veya diger omurgasiza verilen addir Kendisi parazit olan bir canli baska bir parazit canliya vektorluk edebilir Biyolojik vektor etkenlerin vektor konakcinin vucudunda baskalasim gecirdigi yasam evrelerinden birini tamamladigi veya cogalip enfekte hale geldigi vektorlerdir Mekanik vektor Parazitin yasami icin gerekli degildir Paraziti tasiyan ve agiz ya da diger vucut parcalari ile baska canlilara bulastiran vektorlerdir at sinekleri kara sinekler Vektorlerle hastalik nakilleri Vertikal nakil Etkenleri tasiyan disi vektorlerin yumurtalari veya erkek vektorlerin spermleri vasitasiyla etkenlerin kendi larvalarina gecmesidir transovarial Babesia spp transstadial Theileria spp Horizontal nakil Vektorden vektore nakil Vektorlerin ciftlesmesi ile veya salgilarinin birbirine bulasmasi ile nakledilir Vektorden omurgali konaga nakil Etkenler vektorlerin kan emmesi ile kan emdikleri canlinin vucuduna atiklarini kusmalari ile salgilari ile diskilari ile ve vektorleri yeme veya yutma ile nakledilir Sitma etkenleri sark cibani etkeni T cruzi vb Vektorlerden bulasan cesitli etkenler hastalilar Dizanteri Sitma Sark cibani Kirim Kongo Kanamali AtesiPortorBir insan ya da hayvan bir mikroorganizmayi vucudunda tasidigi ve baskalarina bulastirdigi halde kendisinde hastalik belirtileri gorulmez bu canlilara portor veya tasiyici denilir Bu canlilardaki enfeksiyon genellikle subklinik seyreder Bazi hastaliklar bulastilari kisilerde belirgin bir hastaliga neden olmazlar bu kisiler hastalik etkenlerini vucutlarinda barindirip sacilimini saglarlar ornek Tifolu Mary Portorlerden bulasan cesitli etkenler hastalilar Salmonelloz Sigelloz Entamoeba histolytica Giardia Staphylococcus aureus TuberkulozPortor muayenesi Portorlerin neden oldugu tehlikelerden korunmak icin bazi is kollarinda calistirilacak personelden portor muayenesi istenir Bu muayenelerde gaite kulturu bogaz kulturu burun kulturu ve gaitanin mikroskobik incelenmesi tetkikleri yapilir Gaita Kulturu Salmonella ve Shigella yonunden Diskinin mikroskobik incelenmesi Entamoeba histolytica kistleri giardia lamblia kistleri ve helmint yumurtalari yonunden Bogaz ve Burun Kulturu Staphylococcus aureus yonunden Akciger Grafisi Tuberkuloz yonunden Portorlerin calisamayacaklari isler Basta gida iskolunda calisanlar olmak uzere Otel Motel Pansiyon gibi konaklama yerleri Bar Pavyon Gazino gibi eglence yerleri Berber Kuafor Hamam Sauna Guzellik salonu gibi ozel hizmet sunan yerler Beseri munasebet gerektiren is kollariAyrica bakinizKan emme Bulas Sitma Sark cibani Subklinik enfeksiyon Asemptomatik hastaliklar Tifolu MaryDis baglantilarErciyes Univ Vet Fak Derg 6 1 53 63 2009 INCI O DUZLU 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde MEB Cevre Sagligi 7 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Istanbul Il Saglik Mudurlugu Portor Muayenesi 6 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca 24 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Haziran 2015 Arsivlenmis kopya PDF 6 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Temmuz 2015 Arsivlenmis kopya PDF 7 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Temmuz 2015 Arsivlenmis kopya 10 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Temmuz 2015 Arsivlenmis kopya 6 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Temmuz 2015 6 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Temmuz 2015