Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Jeofiziğin tarihsel gelişimini iki ana motive edici güc yönlendirmiştir. Bunlardan birincisi, insanlığın bilimsel anlamda Yeryuvarı'nı araştırma "merak"ıdır. İkincisi ise ekonomik ve ticari olarak petrol, madenler, su kaynakları gibi yerküre kaynaklarından "yarar sağlama" ve deprem, yanardağ, tsunami, sel gibi doğal afetlerden "korunma çabası"dır.
Klâsik ve gözlemsel dönem
Yeryuvarı'nın bilimsel bir merak ile anlaşılmasına yönelik ilk çabalar Miletos'da Thales ile görünür. Onun Dünya'nın (Evrenin) ana oluştucu maddesi olarak "Su"yu görmesi ilk bilimsel ve felsefi yaklaşımdır. Daha sonra MÖ 3. yüzyılda Eratosthenes, yerküre'nin çevresini hesaplamıştır.
Aristo'nun , Gaius Plinius Secundus'un , Strabon'un adlı eserlerinde depremlerin oluşum nedenleri ve dünya üzerinde olmuş depremlerin tasvirine yönelik bilgiler vardır. Örneğin Aristo depremlerin "yer içinde sıkışan gazların kasılmaları sonucu oluştuğunu" söyler. Bu görüş neredeyse yeni çağ başlangıcına kadar hakim bir görüş olarak yer alır.
Aletsel ve analitik dönem
Nitel jeofizikten nicel jeofiziğe geçişin ilk ipuçları William Gilbert'in (Mıknatıs Üzerine) ve Isaac Newton'un Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica (Doğa Felsefesinin Matematiksel İlkeleri) adlı eserinde görülür. Bu deneysel ve matematik analiz daha sonraları jeofiziğin çeşitli alanlarına uygulanır. Örneğin; (1698 – 1758); (1713 –1765) ve Henry Cavendish (1731-1810) yerin biçimi, yerçekimi alanı ve yoğunluğu konularında; Alexander von Humboldt (1769-1859), Edmond Halley ve Carl Friedrich Gauss yerin manyetik alanı konularında; (1850-1913) ve Robert Mallet sismoloji konularında öncülük ederler.
20. yüzyıl
20 yüzyıl jeofiziğin bilimsel olarak devrim yaptığı yüzyıldır. Yeriçi fiziği konusunda; Emil Wiechert (1861-1928); (1889-1960); (1857-1936); Harold Jeffreys (1891-1989); Inge Lehmann ve öncü çalışmalara imza atarlar.
20. yüzyılın ikinci yarısında gelişen levha tektoniği kuramı yerkabuğunun yapısı ve dinamiğinin anlaşılmasında önemli rol oynar. Bu konuda; Alfred Wegener; (1954) (1962), (1968); (1969); gibi jeofizikçilerin önemli katkıları görünür.
Jeofiziğin endüstriyel uygulamaları 1920'lerde petrole duyulan büyük talep ile gelişmiştir. Petrol kapanları için yapılan jeofizik araştırmalar ile 1924 yılında Teksas'ta petrol sahası keşfedilmiştir. Daha sonra petrol, maden, yeraltısuları jeofiziği gelişmiş ve bugün arama teknolojisinin olmazsa olmazları haline gelmişlerdir. Ayrıca güvenli yapılaşma ve yerseçimine yönelik jeofizik mühendisliği çalışmaları da deprem zararlarını azaltmada, zemin,deprem ve yapı etkileşimini belirlemede önemli bir gelişim sergilemiştir.
Jeofizik sözcüğünün kökeni
Almanca jeofizik anlamına gelen Geophysik sözcüğü, bilindiği kadarıyla, ilk olarak 1844'te tarafından kullanılmıştır. O, hocası 'e (1799-1868) yazdığı mektuplarda jeofiziği tartışmıştır. Bununla birlikte basılı olarak jeofizik sözcüğü 1834 ile 1880 yılları arasında görünür. Fröber tarafından yazıldığı sanılan fakat Meyers Grosses Conversationslexikon adlı eserde anonim olarak yazılan ve basılan Geophysik maddesi vardır. (1797-1873) Lehrbuch der Geognosie isimli kitabında terimi yeni bir bağlamda kullanmıştır. Naumann jeofiziği sınırlı bir anlamda kullanmıştır. Jeofizik terimi 1860'lar ve 1870'ler boyunca düzensiz olarak görülür. 1863'te (1810-1888) sözcüğü meteoroloji ve klimatoloji ile ilişkili olarak kullanır. 1870'lerde, (1826-1909) sözcüğü okyanusları içerecek şekilde ve (1833-1905) katı Yerküre'yi içerecek şekilde kullanır. İngilizcede, 'da ve büyük olasılıkla diğer dillerde ilişkili terimler vardır. John Herschel 1840'ta "terrestrial physics" sözcüğünü kullanılır.Angelo Secchi (1818-1878), ve (1834-1894) ve diğer İtalyanlar "fisica terrestre" terimini tercih ederler. Secchi (1879) ve Sergent (1868) öğrencileri için "physical terrestrial" konuları sunarlar. Denza (1882) özel olarak meteorolojiyi yer fiziğinin bir bölümü olarak tartışır. Türkçede ise "yer fiziği" anlamına gelen "Arz-ı Fizikî" ilk olarak 1920'lerde Kandilli Rasathanesi'nin adında "Arz-ı Fizikî Kandilli Rasathanesi" olarak görülür.
Kaynakça
- ^ Buntebarth, G. (1981) "Zur Entwicklung des Begriffes Geophysik", Abhandlungen der Braunschwiegischen Wissenschaftlichen Gesellschaft 32, 95-109
- ^ Beck, H. (1961) Alexander von Humboldt, 2 Vols (Wiesbaden: Steiner)
- ^ [Anonymous] (1848) &Geophysik', Meyers Grosses Conversationslexikon, 52 Vols (Dresden), Vol. 12, pp. 530ff.
- ^ Kertz, W. (1979) &Die Entwicklung der Geophysik zur eigenstaKndigen Wissenschaft', Mitteilungen der Gauss-Gesellschaft, No. 16, 41-54.
- ^ Buntebarth, G. (1981) Zur Entwicklung des Begri!es Geophysik', Abhandlungen der Braunschwiegischen Wissenschaftlichen Gesellschaft 32, 95-109
- ^ Buntebarth, G. (1981) Zur Entwicklung des Begriffes Geophysik', Abhandlungen der Braunschwiegischen Wissenschaftlichen Gesellschaft 32, 95-109.
- ^ Herschel, J. (1840) Terrestrial Magnetism', Quarterly Review, 1840. Reprinted in Essays from the Edinburgh and Quarterly Reviews (London: Longman et al.), pp. 63}141
- ^ Secchi, A. (1879) Lezioni elementari di fisica terrestre: coll'aggiunta di due discorsi sopra la grandezza del creato; opera compilata da scritti inediti (Torino and Rome: Ermanno Loescher)
- ^ Sergent, E. (1868) Compendio di fisica terrestre e geograxa: ad uso dei giovanetti delle scuole elementari, tecniche e ginnasiali e degli allievi delle scuole popolari e professionali (Milan: Presso Carlo Barbini).
- ^ Özçep, F., Orbay, N., (2002). Jeofizik ve Tarihsel Gelişimi, İstanbul Universitesi yayınları, Yayın No:4347, 446 Sayfa, İstanbul
Dış bağlantılar
- Jeofizik tarihi9 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Jeofizigin tarihsel gelisimini iki ana motive edici guc yonlendirmistir Bunlardan birincisi insanligin bilimsel anlamda Yeryuvari ni arastirma merak idir Ikincisi ise ekonomik ve ticari olarak petrol madenler su kaynaklari gibi yerkure kaynaklarindan yarar saglama ve deprem yanardag tsunami sel gibi dogal afetlerden korunma cabasi dir Klasik ve gozlemsel donemYeryuvari nin bilimsel bir merak ile anlasilmasina yonelik ilk cabalar Miletos da Thales ile gorunur Onun Dunya nin Evrenin ana olustucu maddesi olarak Su yu gormesi ilk bilimsel ve felsefi yaklasimdir Daha sonra MO 3 yuzyilda Eratosthenes yerkure nin cevresini hesaplamistir Aristo nun Gaius Plinius Secundus un Strabon un adli eserlerinde depremlerin olusum nedenleri ve dunya uzerinde olmus depremlerin tasvirine yonelik bilgiler vardir Ornegin Aristo depremlerin yer icinde sikisan gazlarin kasilmalari sonucu olustugunu soyler Bu gorus neredeyse yeni cag baslangicina kadar hakim bir gorus olarak yer alir Aletsel ve analitik donemNitel jeofizikten nicel jeofizige gecisin ilk ipuclari William Gilbert in Miknatis Uzerine ve Isaac Newton un Philosophiae Naturalis Principia Mathematica Doga Felsefesinin Matematiksel Ilkeleri adli eserinde gorulur Bu deneysel ve matematik analiz daha sonralari jeofizigin cesitli alanlarina uygulanir Ornegin 1698 1758 1713 1765 ve Henry Cavendish 1731 1810 yerin bicimi yercekimi alani ve yogunlugu konularinda Alexander von Humboldt 1769 1859 Edmond Halley ve Carl Friedrich Gauss yerin manyetik alani konularinda 1850 1913 ve Robert Mallet sismoloji konularinda onculuk ederler 20 yuzyil20 yuzyil jeofizigin bilimsel olarak devrim yaptigi yuzyildir Yerici fizigi konusunda Emil Wiechert 1861 1928 1889 1960 1857 1936 Harold Jeffreys 1891 1989 Inge Lehmann ve oncu calismalara imza atarlar 20 yuzyilin ikinci yarisinda gelisen levha tektonigi kurami yerkabugunun yapisi ve dinamiginin anlasilmasinda onemli rol oynar Bu konuda Alfred Wegener 1954 1962 1968 1969 gibi jeofizikcilerin onemli katkilari gorunur Jeofizigin endustriyel uygulamalari 1920 lerde petrole duyulan buyuk talep ile gelismistir Petrol kapanlari icin yapilan jeofizik arastirmalar ile 1924 yilinda Teksas ta petrol sahasi kesfedilmistir Daha sonra petrol maden yeraltisulari jeofizigi gelismis ve bugun arama teknolojisinin olmazsa olmazlari haline gelmislerdir Ayrica guvenli yapilasma ve yersecimine yonelik jeofizik muhendisligi calismalari da deprem zararlarini azaltmada zemin deprem ve yapi etkilesimini belirlemede onemli bir gelisim sergilemistir Jeofizik sozcugunun kokeniAlmanca jeofizik anlamina gelen Geophysik sozcugu bilindigi kadariyla ilk olarak 1844 te tarafindan kullanilmistir O hocasi e 1799 1868 yazdigi mektuplarda jeofizigi tartismistir Bununla birlikte basili olarak jeofizik sozcugu 1834 ile 1880 yillari arasinda gorunur Frober tarafindan yazildigi sanilan fakat Meyers Grosses Conversationslexikon adli eserde anonim olarak yazilan ve basilan Geophysik maddesi vardir 1797 1873 Lehrbuch der Geognosie isimli kitabinda terimi yeni bir baglamda kullanmistir Naumann jeofizigi sinirli bir anlamda kullanmistir Jeofizik terimi 1860 lar ve 1870 ler boyunca duzensiz olarak gorulur 1863 te 1810 1888 sozcugu meteoroloji ve klimatoloji ile iliskili olarak kullanir 1870 lerde 1826 1909 sozcugu okyanuslari icerecek sekilde ve 1833 1905 kati Yerkure yi icerecek sekilde kullanir Ingilizcede da ve buyuk olasilikla diger dillerde iliskili terimler vardir John Herschel 1840 ta terrestrial physics sozcugunu kullanilir Angelo Secchi 1818 1878 ve 1834 1894 ve diger Italyanlar fisica terrestre terimini tercih ederler Secchi 1879 ve Sergent 1868 ogrencileri icin physical terrestrial konulari sunarlar Denza 1882 ozel olarak meteorolojiyi yer fiziginin bir bolumu olarak tartisir Turkcede ise yer fizigi anlamina gelen Arz i Fiziki ilk olarak 1920 lerde Kandilli Rasathanesi nin adinda Arz i Fiziki Kandilli Rasathanesi olarak gorulur Kaynakca Buntebarth G 1981 Zur Entwicklung des Begriffes Geophysik Abhandlungen der Braunschwiegischen Wissenschaftlichen Gesellschaft 32 95 109 Beck H 1961 Alexander von Humboldt 2 Vols Wiesbaden Steiner Anonymous 1848 amp Geophysik Meyers Grosses Conversationslexikon 52 Vols Dresden Vol 12 pp 530ff Kertz W 1979 amp Die Entwicklung der Geophysik zur eigenstaKndigen Wissenschaft Mitteilungen der Gauss Gesellschaft No 16 41 54 Buntebarth G 1981 Zur Entwicklung des Begri es Geophysik Abhandlungen der Braunschwiegischen Wissenschaftlichen Gesellschaft 32 95 109 Buntebarth G 1981 Zur Entwicklung des Begriffes Geophysik Abhandlungen der Braunschwiegischen Wissenschaftlichen Gesellschaft 32 95 109 Herschel J 1840 Terrestrial Magnetism Quarterly Review 1840 Reprinted in Essays from the Edinburgh and Quarterly Reviews London Longman et al pp 63 141 Secchi A 1879 Lezioni elementari di fisica terrestre coll aggiunta di due discorsi sopra la grandezza del creato opera compilata da scritti inediti Torino and Rome Ermanno Loescher Sergent E 1868 Compendio di fisica terrestre e geograxa ad uso dei giovanetti delle scuole elementari tecniche e ginnasiali e degli allievi delle scuole popolari e professionali Milan Presso Carlo Barbini Ozcep F Orbay N 2002 Jeofizik ve Tarihsel Gelisimi Istanbul Universitesi yayinlari Yayin No 4347 446 Sayfa IstanbulDis baglantilarJeofizik tarihi9 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde