Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Uzay taşıtı dışı etkinlik, ("Extra-vehicular activity" (EVA) - "Araç dışı etkinlik") ya da Uzay gemisi dışı etkinlik; Dünya'nın atmosferinin ötesinde yani Dünya dışı olarak nitelenen uzay boşluğu ya da uzayın herhangi bir yerinde boşlukta bir astronot veya kozmonot tarafından yapılan herhangi bir etkinliği anlatan terim. Sıklıkla kullanılan dünya yörüngesindeki bir uzay gemisi veya uzay istasyonunun dışında uygulanan uzay yürüyüşünü tanımlamak için kullanılır. EVA daha çok uygulanması gereken teknik yöntemler bütününü tanımlamak için kullanılır. Uluslararası Uzay İstasyonu için gerçekleştirilen istasyon dışı teknik görevler gibi. Ama aynı zamanda Ay yüzeyi keşfi için de kullanılır ("Ay yürüyüşleri..." gibi).
1962-1972 arası Apollo programı Amerikalı 6 astronot tarafından gerçekleştirildi. Bu görevlerin son üçünden her birinde, ayrıca dünyaya dönüş görevinde astronotların görevleri en az bir Araç Dışı Etkinlik (Extra-vehicular Activity - EVA) içerir. Amerikalı astronotlar ayrıca ABD'nin ilk Uzay Laboratuvarı olan Skylab'ın arızasını onarmak için 1973 yılında bu usulü (EVA Procedure) kullanmıştır. Bu yöntemde astronot ayakta durur pozisyonda uzay aracından ayrılmadan durur (Canadarm robotik kolu ile veya bir halat ile uzay aracına bağlıdır). Çevresel destekle uzay giysisi içinde ile araca tamamen bağlıdır.
Gelişme Tarihi
NASA mühendisleri, 1960'ların başlarında kapsamında Aya insan gönderme tasarısını gerçekleştirebilmek için bir dizi yöntem geliştirdiler. Çünkü astronotlar, bilimsel deneyler gerçekleştirmek amacıyla ay örnekleri toplamak için uzay aracından ayrılmak zorundaydı. Bunu desteklemeleri ve diğer Apollo hedeflerine ulaşabilmeleri, ayrıca Gemini programı için uzay dışında çalışmaları ve yeteneklerini geliştirmeleri gerekmekteydi. Ancak, Sovyetler Birliği bilgi ve tekniğini ilerleterek rakip oldu. Nikita Kruşçev önderliğindeki Sovyet Komünist Partisi, Vostok adlı uzay aracının geri dönüş emrini verdi. Bu Gemini ve Apollo ile rekabet edebilmek içindi. İlk insanlı Gemini'den önce Sovyetler iki Vostok kapsülünü uzaya gönderdi.
Sovyetler'in aviyonik teknolojisi ABD'nin teknolojisi kadar gelişmiş değildi. Bu yüzden, Vostok kabini açık bir kapı vasıtasıyla basınçsız bırakılamazdı. Aksi takdirde hava soğutmalı elektronikler ısınmış olurdu. Bu nedenle, Sovyet kozmonot bir uzay yürüyüşünü gerçekleştirmeden önce bir dış hava kilidi vasıtasıyla kapak açıkken uzay aracına girer ve çıkar. Bunun aksine, geçiş bölmesinde iki büyük kapaktan biri açıldığı zaman kabin uzay vakumuna maruz kalacak şekilde Gemini kapsulü'nün aviyoniği tasarlanmıştır. Böylece NASA tasarımında hava kilidine gerek kalmadı. Her iki uzay yürüyüşünde de astronot ve kumanda pilotu vardı.
Uzaya ilk uyduyu ve insanı gönderen Sovyetler, 18 mart 1965 tarihinde ilk uzay gemisi dışı etkinlik deneyimi ile yine hayretle karşılandılar (genelde uzay yürüyüşü olarak ifade edilir). Vostok 2 uzay aracı ile gerçekleştirilen bir görevde uzay aracı dışında 12 dakika boyunca Aleksey Leonov tarafından gerçekleştirildi. Uzay aracı dışında Aleksey Leonov, 15,5 metre (50.7 ayak) halatları çekmekten başka kendi hareketlerini kontrol etmenin bir anlamı yoktu. Uçuştan sonra, o bunun çok kolay olduğunu iddia etti. Ama onun uzay giysisi iç basınca karşı balonlaşmış idi. Göğsüne takılan kamera ile deklanşörü aktivite edemeyecek kadar sertleşmişti. Onun uzay yürüyüşü sonunda, elbisenin yapıldığı malzemenin sertleşmesi ciddi sorunlara neden oldu. Leonov, şişmiş elbiseyle hava kilidini geçerek kapsüle tekrar girdi. Çapı 1.21 metre (3.96 ayak) uzunluğu 2.51 metre (8.25 ayak). Yürüyüşünden sonra, önce yanlış hava kilidine girdi ve yanlara takıldı. Elbisesindeki basıncı azaltmaksızın geri gelemezdi. Kapaktan geçememe ve basınç rahatsızlığı riski vardı. Bu zamana 12 dakika daha eklendi ve çaba sarf etmesinden dolayı ısısı 1.8 derece yükseldi. Sovyetler'in başka bir araç dışı etkinliğinden önce neredeyse dört yıl geçecekti. Leonov'un karşılaştığı sorunlar ve bu gibi ağırlıksız ortamdaki çalışmalarda karşılaşılan sorunlar Soğuk Savaşın sona ermesinden sonraya kadar basına açıkça yansıtılmamış kamuoyundan gizlenmiştir.
İlk Amerikan uzay yürüyüşü Edward H. White tarafından 3 haziran 1965 tarihinde yapıldı.
Kilometre taşları
Katedilen mesafeler
- Kaynak, lehimleme ve işlerinden oluşan uzay ortamında ilk madeni işler 25 Temmuz 1984 tarihinde kozmonot Svetlana Savitskaya ve kozmonot tarafından yürütülmüştür. Bu faaliyetleri gerçekleştirmek için özel olarak tasarlanmış bir Salyut 7 uzay istasyonu dışında 3 saat 30 dakika, araç dışı etkinlik sırasında kullanıldı.
- İlk , (MMU) kullanılarak Challenger görevi esnasında 7 Şubat 1984 tarihinde Amerikan Bruce McCandless II tarafından yapıldı. Ardından 5 saat 55 dakikalık uzay yürüyüşü sırasında araç dışı etkinliğe katıldı. Böyle kendi kendine yeten bir uzay yürüyüşü ilk Gemini 9A görevi sırasında 1966 yılında Eugene Cernan tarafından denendi. Fakat Cernan yorulmaksızın manevra birimine ulaşamadı. İlk defa 3 kişi araç dışı etkinlik usulünü (EVA procedure) 13 Mayıs 1992 tarihinde gerçekleştirdi. 3'lü olarak araç dışı etkinlik, 'un Endeavour uçuşu sırasında , ve tarafından elle yakalama ve işlevsel olmayan bir Intelsat VI F3 uydusunu onarmak için yapılmıştır.
- Uzay mekiğinin bir uçuş onarımını gerçekleştirmek için ilk araç dışı etkinlik, STS-114'ün dönüş görevi esnasında 3 Ağustos 2005'te Amerikalı tarafından yapıldı. Robinson, Discovery iki çıkıntılı boşluğundaki dolguyu kaldırmak için gönderildi. Mühendisler daha sonra mekiğe girişte onları etkileyebilecek küçük bir şansları olduğunu tespit ettiler. Discovery, UUİ'ye kenetlenirken, Robinson başarıyla gevşek malzemeyi kaldırdı.
- 2007 yılının en uzun araç dışı etkinlik süresi, 8 saat 56 dakika ile 11 Mart 2001 tarihinde ve tarafından gerçekleştirildi.
 |  |
Kişisel süre rekorları
- En çok araç dışı etkinlik rekorunu elinde bulunduran uzay adamı Rus ve araç dışı etkinlikte toplamda en fazla harcanan süre 16 araç dışı etkinlik ile 82 saat 22 dakikadır.
- 10 araç dışı etkinlik ve 67 saat 40 dakika süre ile Amerikan rekorunu elinde tutar.
- Avrupa'dan (Rusya hariç), Christer Fuglesang 5 araç dışı etkinlikte 31 saat 55 dakika süre ile en iyi derecelerden birini elinde tutar.
Ulusal, etnik ve cinsiyet olarak ilkler
- Uzay taşıtı dışı etkinliği gerçekleştiren ilk kadın; 25 Temmuz'da Sovyet Svetlana Savitskaya olmuştur. Salyut Uzay İstasyonu 1984'te yörüngede iken onun uzay yürüyüşü 3 saat 35 dakika sürdü.
- Bir uzay taşıtı dışı etkinliği gerçekleştiren ilk Amerikalı kadın; 11 Ekim'de, , Uzay Mekiği Challenger 'nin 1984 yılındaki görevi esnasında.
- Amerikalı ve Sovyet olmayan ilk uzay taşıtı dışı etkinlik; 9 Aralık 1988'de yapıldı. Mir Uzay İstasyonu'nda 3 hafta kalarak, Fransa'dan Jean-Loup Chretien tarafından gerçekleştirildi.
- Bir İngiliz tarafından ilk araç dışı etkinlik; Michael Foale tarafından 9 Şubat 1995 tarihinde yapıldı. (Amerikan-İngiliz çifte vatandaşlığı taşır)
- Siyah bir Afrikalı-Amerikalı tarafından ilk araç dışı etkinlik, tarafından 9 Şubat 1995 tarihinde gerçekleştirildi.
- Bir Japon astronot tarafından ilk uzay taşıtı dışı etkinlik; sırasında tarafından 25 Kasım 1997 tarihinde yapıldı.
- Avustralya doğumlu bir astronot tarafından ilk uzay taşıtı dışı etkinlik; tarafından 13 Mart 2001'de (bir Amerikan vatandaşı olmasına rağmen) gerçekleştirildi.
- Bir Kanadalı tarafından ilk uzay taşıtı dışı etkinlik Chris Hadfield tarafından 22 Nisan 2001 tarihinde yapıldı. Uzay yürüyüşü sırasında Hadfield, ISS üzerine Canadarm 2 robotik kolunu yükledi.
- İskandinav astronot tarafından ilk uzay taşıtı dışı etkinlik, Christer Fuglesang tarafından 12 Aralık 2006'da gerçekleştirildi.
- Çinli astronot tarafından ilk uzay taşıtı dışı etkinlik Shenzhou 7 görevi sırasında Zhai Zhigang tarafından 27 Eylül 2008 tarihinde yapılmıştır. Uzay yürüyüşünü, bir uzay giysisi kullanılarak, bağımsız bir şekilde yürüten 3. ülke Çin olmuştur.
 |  |
Anma
İlk uzay yürüyüşünü, kozmonot Aleksey Leonov'un yer aldığı, insanlara hatırlatmak için birçok Doğu Bloku ülkesinde hatıra pulları yapıldı. Sovyetler Birliği zamanında Vostok uzay aracının diyagramları ve resimleri dağıtılmadı. Pullardaki uzay gemisi tasvirleri tamamen kurgusal çizimlerdi.
Amerikan Posta Servisi 1967'de, "Uzaydaki başarılar" temalı mühründe elde edilen başarıları yayınladı. Astronot Edward White ile birlikte, Gemini 4'ü yörüngede gösterirkenki yayını.
 |  |
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Uzay tasiti disi etkinlik Extra vehicular activity EVA Arac disi etkinlik ya da Uzay gemisi disi etkinlik Dunya nin atmosferinin otesinde yani Dunya disi olarak nitelenen uzay boslugu ya da uzayin herhangi bir yerinde boslukta bir astronot veya kozmonot tarafindan yapilan herhangi bir etkinligi anlatan terim Siklikla kullanilan dunya yorungesindeki bir uzay gemisi veya uzay istasyonunun disinda uygulanan uzay yuruyusunu tanimlamak icin kullanilir EVA daha cok uygulanmasi gereken teknik yontemler butununu tanimlamak icin kullanilir Uluslararasi Uzay Istasyonu icin gerceklestirilen istasyon disi teknik gorevler gibi Ama ayni zamanda Ay yuzeyi kesfi icin de kullanilir Ay yuruyusleri gibi Kozmonot Sergey Volkov 3 Agustos 2011 tarihinde Uluslararasi Uzay Istasyonu disinda calisirken goruluyor Stephen Robinson robotik kolu surerken STS 114 ile Uzay mekiginin tamirini yaparken Arka planda Somali deki Bali bolgesi gorunmektedir 1962 1972 arasi Apollo programi Amerikali 6 astronot tarafindan gerceklestirildi Bu gorevlerin son ucunden her birinde ayrica dunyaya donus gorevinde astronotlarin gorevleri en az bir Arac Disi Etkinlik Extra vehicular Activity EVA icerir Amerikali astronotlar ayrica ABD nin ilk Uzay Laboratuvari olan Skylab in arizasini onarmak icin 1973 yilinda bu usulu EVA Procedure kullanmistir Bu yontemde astronot ayakta durur pozisyonda uzay aracindan ayrilmadan durur Canadarm robotik kolu ile veya bir halat ile uzay aracina baglidir Cevresel destekle uzay giysisi icinde ile araca tamamen baglidir Gelisme TarihiEdward White ilk Amerikan Uzay tasiti disi etkinlik deneyimi yasayan uzay adami olmustur NASA muhendisleri 1960 larin baslarinda kapsaminda Aya insan gonderme tasarisini gerceklestirebilmek icin bir dizi yontem gelistirdiler Cunku astronotlar bilimsel deneyler gerceklestirmek amaciyla ay ornekleri toplamak icin uzay aracindan ayrilmak zorundaydi Bunu desteklemeleri ve diger Apollo hedeflerine ulasabilmeleri ayrica Gemini programi icin uzay disinda calismalari ve yeteneklerini gelistirmeleri gerekmekteydi Ancak Sovyetler Birligi bilgi ve teknigini ilerleterek rakip oldu Nikita Kruscev onderligindeki Sovyet Komunist Partisi Vostok adli uzay aracinin geri donus emrini verdi Bu Gemini ve Apollo ile rekabet edebilmek icindi Ilk insanli Gemini den once Sovyetler iki Vostok kapsulunu uzaya gonderdi Sovyetler in aviyonik teknolojisi ABD nin teknolojisi kadar gelismis degildi Bu yuzden Vostok kabini acik bir kapi vasitasiyla basincsiz birakilamazdi Aksi takdirde hava sogutmali elektronikler isinmis olurdu Bu nedenle Sovyet kozmonot bir uzay yuruyusunu gerceklestirmeden once bir dis hava kilidi vasitasiyla kapak acikken uzay aracina girer ve cikar Bunun aksine gecis bolmesinde iki buyuk kapaktan biri acildigi zaman kabin uzay vakumuna maruz kalacak sekilde Gemini kapsulu nun aviyonigi tasarlanmistir Boylece NASA tasariminda hava kilidine gerek kalmadi Her iki uzay yuruyusunde de astronot ve kumanda pilotu vardi Uzaya ilk uyduyu ve insani gonderen Sovyetler 18 mart 1965 tarihinde ilk uzay gemisi disi etkinlik deneyimi ile yine hayretle karsilandilar genelde uzay yuruyusu olarak ifade edilir Vostok 2 uzay araci ile gerceklestirilen bir gorevde uzay araci disinda 12 dakika boyunca Aleksey Leonov tarafindan gerceklestirildi Uzay araci disinda Aleksey Leonov 15 5 metre 50 7 ayak halatlari cekmekten baska kendi hareketlerini kontrol etmenin bir anlami yoktu Ucustan sonra o bunun cok kolay oldugunu iddia etti Ama onun uzay giysisi ic basinca karsi balonlasmis idi Gogsune takilan kamera ile deklansoru aktivite edemeyecek kadar sertlesmisti Onun uzay yuruyusu sonunda elbisenin yapildigi malzemenin sertlesmesi ciddi sorunlara neden oldu Leonov sismis elbiseyle hava kilidini gecerek kapsule tekrar girdi Capi 1 21 metre 3 96 ayak uzunlugu 2 51 metre 8 25 ayak Yuruyusunden sonra once yanlis hava kilidine girdi ve yanlara takildi Elbisesindeki basinci azaltmaksizin geri gelemezdi Kapaktan gecememe ve basinc rahatsizligi riski vardi Bu zamana 12 dakika daha eklendi ve caba sarf etmesinden dolayi isisi 1 8 derece yukseldi Sovyetler in baska bir arac disi etkinliginden once neredeyse dort yil gececekti Leonov un karsilastigi sorunlar ve bu gibi agirliksiz ortamdaki calismalarda karsilasilan sorunlar Soguk Savasin sona ermesinden sonraya kadar basina acikca yansitilmamis kamuoyundan gizlenmistir Ilk Amerikan uzay yuruyusu Edward H White tarafindan 3 haziran 1965 tarihinde yapildi Kilometre taslariKatedilen mesafeler Kaynak lehimleme ve islerinden olusan uzay ortaminda ilk madeni isler 25 Temmuz 1984 tarihinde kozmonot Svetlana Savitskaya ve kozmonot tarafindan yurutulmustur Bu faaliyetleri gerceklestirmek icin ozel olarak tasarlanmis bir Salyut 7 uzay istasyonu disinda 3 saat 30 dakika arac disi etkinlik sirasinda kullanildi Ilk MMU kullanilarak Challenger gorevi esnasinda 7 Subat 1984 tarihinde Amerikan Bruce McCandless II tarafindan yapildi Ardindan 5 saat 55 dakikalik uzay yuruyusu sirasinda arac disi etkinlige katildi Boyle kendi kendine yeten bir uzay yuruyusu ilk Gemini 9A gorevi sirasinda 1966 yilinda Eugene Cernan tarafindan denendi Fakat Cernan yorulmaksizin manevra birimine ulasamadi Ilk defa 3 kisi arac disi etkinlik usulunu EVA procedure 13 Mayis 1992 tarihinde gerceklestirdi 3 lu olarak arac disi etkinlik un Endeavour ucusu sirasinda ve tarafindan elle yakalama ve islevsel olmayan bir Intelsat VI F3 uydusunu onarmak icin yapilmistir Uzay mekiginin bir ucus onarimini gerceklestirmek icin ilk arac disi etkinlik STS 114 un donus gorevi esnasinda 3 Agustos 2005 te Amerikali tarafindan yapildi Robinson Discovery iki cikintili boslugundaki dolguyu kaldirmak icin gonderildi Muhendisler daha sonra mekige giriste onlari etkileyebilecek kucuk bir sanslari oldugunu tespit ettiler Discovery UUI ye kenetlenirken Robinson basariyla gevsek malzemeyi kaldirdi 2007 yilinin en uzun arac disi etkinlik suresi 8 saat 56 dakika ile 11 Mart 2001 tarihinde ve tarafindan gerceklestirildi Halatsiz baglantisiz bir sekilde uzay araci disi etkinlikte Amerikali astronot Bruce McCandless in Insanli Manevra Unitesi ni kullanirkenki goruntusu uzerinde 1992 de Intelsat VI uydusunun yakalanisi 3 astronotun arac disi bulusmasinda ilk defa bir uydunun elle yakalanisi gerceklestirilmistir Kisisel sure rekorlari En cok arac disi etkinlik rekorunu elinde bulunduran uzay adami Rus ve arac disi etkinlikte toplamda en fazla harcanan sure 16 arac disi etkinlik ile 82 saat 22 dakikadir 10 arac disi etkinlik ve 67 saat 40 dakika sure ile Amerikan rekorunu elinde tutar Avrupa dan Rusya haric Christer Fuglesang 5 arac disi etkinlikte 31 saat 55 dakika sure ile en iyi derecelerden birini elinde tutar Ulusal etnik ve cinsiyet olarak ilkler Uzay tasiti disi etkinligi gerceklestiren ilk kadin 25 Temmuz da Sovyet Svetlana Savitskaya olmustur Salyut Uzay Istasyonu 1984 te yorungede iken onun uzay yuruyusu 3 saat 35 dakika surdu Bir uzay tasiti disi etkinligi gerceklestiren ilk Amerikali kadin 11 Ekim de Uzay Mekigi Challenger nin 1984 yilindaki gorevi esnasinda Amerikali ve Sovyet olmayan ilk uzay tasiti disi etkinlik 9 Aralik 1988 de yapildi Mir Uzay Istasyonu nda 3 hafta kalarak Fransa dan Jean Loup Chretien tarafindan gerceklestirildi Bir Ingiliz tarafindan ilk arac disi etkinlik Michael Foale tarafindan 9 Subat 1995 tarihinde yapildi Amerikan Ingiliz cifte vatandasligi tasir Siyah bir Afrikali Amerikali tarafindan ilk arac disi etkinlik tarafindan 9 Subat 1995 tarihinde gerceklestirildi Bir Japon astronot tarafindan ilk uzay tasiti disi etkinlik sirasinda tarafindan 25 Kasim 1997 tarihinde yapildi Avustralya dogumlu bir astronot tarafindan ilk uzay tasiti disi etkinlik tarafindan 13 Mart 2001 de bir Amerikan vatandasi olmasina ragmen gerceklestirildi Bir Kanadali tarafindan ilk uzay tasiti disi etkinlik Chris Hadfield tarafindan 22 Nisan 2001 tarihinde yapildi Uzay yuruyusu sirasinda Hadfield ISS uzerine Canadarm 2 robotik kolunu yukledi Iskandinav astronot tarafindan ilk uzay tasiti disi etkinlik Christer Fuglesang tarafindan 12 Aralik 2006 da gerceklestirildi Cinli astronot tarafindan ilk uzay tasiti disi etkinlik Shenzhou 7 gorevi sirasinda Zhai Zhigang tarafindan 27 Eylul 2008 tarihinde yapilmistir Uzay yuruyusunu bir uzay giysisi kullanilarak bagimsiz bir sekilde yuruten 3 ulke Cin olmustur Uluslararasi Uzay Istasyonu icin arac disinda teknik montaj gorevi Robert Curbeam kirmizi cizgili ve diger Christer Fuglesang Yeni Zelanda Cook Bogazi dogrultusundaki resmi Anatoly Solovyev 82 saat 22 dakika 16 ayri gezi ile uzay yuruyusunde dunya rekorunu elinde tutar 1997 deki Mir Uzay Istasyonu disindaki bir arac disi etkinlikte goruluyor AnmaIlk uzay yuruyusunu kozmonot Aleksey Leonov un yer aldigi insanlara hatirlatmak icin bircok Dogu Bloku ulkesinde hatira pullari yapildi Sovyetler Birligi zamaninda Vostok uzay aracinin diyagramlari ve resimleri dagitilmadi Pullardaki uzay gemisi tasvirleri tamamen kurgusal cizimlerdi Amerikan Posta Servisi 1967 de Uzaydaki basarilar temali muhrunde elde edilen basarilari yayinladi Astronot Edward White ile birlikte Gemini 4 u yorungede gosterirkenki yayini Uzaydaki basarilar temali 1967 anisi posta pulu Astronot Edward White ile birlikte Gemini 4 araci yorungede tasvir edilmistir Aleksey Leonov un 1965 teki gorevini resmeden 10 kapik Ruble nin 1 100 u damga pulu Kaynakca a b c Portree David S F Ekim 1997 PDF Monographs in Aerospace History Series 7 Ingilizce NASA History Office history nasa gov ss 15 16 24 Ekim 2006 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2008