Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İbnü'n-Nefîs ya da tam künyesi ile Ebü'l-Hasen Alâüddîn Alî bin Ebi'l-Hazm İbnü'n-Nefîs el-Kareşî ed-Dımaşkî (doğum: H. 607-M.1210 / ölüm: H. 21 Zikade 687-4 Aralık 1288) (Arapça: علاء الدين أبو الحسن عليّ بن أبي حزم القرشي الدمشقي) (d. 1210 - ö. 1288) Arap İslam bilgini, bilim insanı. Birçok farklı dallarda çalışmaları bulunan İbn Nefis, hekim, anatomi uzmanı, fizyolog, cerrah, oftalmolog (göz hekimi), psikolog, astronom, kozmolog ve jeolog idi. Bunların yanı sıra sosyal ve beşeri bilimlerde de birçok çalışmaları olan İbn Nefis, hafız, muhaddis, Şafii (mezhebi) hukukçusu, teolog, İslam filozofu, sosyolog, romancı, bilimkurgu yazarı, gramerci, dilbilimci ve tarihçi'dir. İbn Nefis Şam'da doğmuş, Kahire'de çalışmıştır.
İbnü'n-Nefîs ابن النفيس | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1210 Suriye, Şam |
| Ölüm | 1288 |
| Din | İslam |
| Kariyeri | |
| Etkilendikleri | Hipokrat, Galen, İbn-i Sina |
| Etkiledikleri | Ebu Hayyan el-Garnati |
İbn Nefis pulmoner dolaşım ile birlikte kılcal damar ve koroner dolaşımları da ilk keşfeden kişi olmasıyla tanınmıştır. Zira bunlar dolaşım sisteminin temelini oluşturmaktadır; nitekim kendisi bu keşifleri sebebiyle babası ve "Orta Çağın en büyük fizyoloğu" olarak görülmüştür.
İbn Nefis ayrıca , otopsinin ve insan diseksiyonunun erken savunucularındandır.Metabolizma kavramını ilk tanımlayan kişi olan İbn Nefis, ek olarak İbn-i Sina ve Galen'in anatomik ve tıbbî sistemlerinden ayrılan yeni fizyoloji, anatomi, psikoloji ve nabız sistemleri geliştirmiş, bu sistemlerde kendisinden önceki hekimlerin ortaya attığı veya kabul ettiği çeşitli fizyolojik, anatomik vb. hatalara yer vermemiş, yeni fizyoloji sisteminde vücut bölgelerini betimlemek için çeşitli şemalar, şekiller kullanmıştır.
Tıp çalışmaları
İbn Nefis Şam’da doğmuş ve tıbbı da bir Türk sultanı olan Nureddin Mahmud Zengi’nin kurduğu Nuri Hastanesinde öğrenmiştir. Zamanla başhekim olmuş ve politik liderlerin hekimi olarak anılmaya ve çalışmaya başlamıştır. 1236 yılında Kahire'ye hukuk eğitimi vermek üzere gitmiş ve bu açıdan özellikle dini hukuk alanında da döneminin önemli bir ismi olmuştur. Otuzlu yaşlarında ise bilinen meşhur tıp kitabı olan Kitab al-Shamil fi ‘l-Sina’a al-Tibbiyya adlı eseri (Tıp Sanatının Karşılaştırmalı Kitabı) vermiştir. Bu 300 başlıklı bir notlar sistemi içermekle beraber 80 adeti basılmıştır. Bu yazımlar aralarında Cambridge Universitesi Kütüphanesi, Bodleian kütüphanesi ve Stanford Üniversitesi Lane Tıp Kütüphanesi başta olmak üzere pek çok kütüphanede yer almış ve kataloglanmıştır. Kitab al-Shamil adlı yapıtı ise onun bakışından tıp ve insan ilişkilerini yansıtmaktadır ama hiç basılmamıştır.
Onun cerrahiye bakış açısını anlatan yazılarına göre üç basamakta bu girişimi özetlemektedir; ilk basamak hastaya bilgi vermek ve girişimin nasıl olacağını açıklamak, ikinci basamak cerrahi işlemi gerçekleştirmek, son aşama ise cerrahi sonrası değerlendirme ve izlem. Bunlarla birlikte cerrahın diğer cerrahlarla, hemşire ve hastayla olan ilişkilerinin nasıl olması konusunda da açıklayıcı tariflemeler yapmıştır.
En kapsamlı kitabı olan Al-Shamil fi al-Tibb’a dönersek bu kitabın maalesef ölümüne dek tam tamamlanmadığını görmek mümkündür. Bu kitabın orijinal el yazması ise Şam’da bulunmaktadır. Oftalmoloji alanında da yoğun çalışmaları bulunan İbn Nefis’in bir diğer çalışma alanı da teoloji olmuştur. İbn Nefis’in akciğer damar hastalıkları alanında çalışan hekimler için ise belki de en önemli özelliği pulmoner dolaşımı ilk kez tarifleyen kişi olmasıdır. 1924 yılında Mısırlı bir hekim olan Muhyo Al-Deen Altawi’nin Berlin'de bir kütüphanede İslam tıbbına dair üzerinde çalıştığı bazı el yazmalarından olan Sharh tashrih al-qanum li’ Ibn Sina ‘da (İbn-i Sinanin Anatomisinin Özeti) detaylı bir şekilde pulmoner dolaşımın anatomi, fizyoloji ve patoloji temelinde incelendiğini gördü. Bundan önceki tarif Galen’e aitti ve o kanın kalpte septumda yer alan porlar aracılığı ile sağ ve sol taraf arasında değişimi yaptığını açıklamaktaydı. Bu el yazması Max Meyerhof tarafından tercüme edildi ve burada İbn Nefis’in Galen’in teorisini eleştirdiği ve kalbin odacık sistemleri aracılığı ile kanın kalpten pulmoner arterle akciğere gittiği, oradan da pulmoner venle kalbe geri döndüğünün tariflendiği görüldü. Ayrıca burada dolaşımla ilgili bazı konulara da dikkat çekmiştir;
- “ Kalp, ancak ve ancak kendi bünyesi içinden geçen damarlar aracılığı ile beslenir.”
- “ Kan, akciğerleri beslemek için değil, temiz hava götürmek için yayılır.”
- “ Akciğere giden damarla, akciğerden dönen damar arasında, dolaşımı tamamlayan bağlantılar mevcuttur. “
- “ Akciğer toplardamarı, önceden zannedildiği gibi, hava veya is ile değil, kan ile doludur.”
- “ Akciğer atardamarının duvarı, akciğer toplardamarının duvarından daha kalındır.”
- “ Kalp odacıkları arasındaki bölmede geçit yoktur. Kan, dolaşımını kalpte tamamlar”
- “Kanın sol boşluğa geçmesi akciğerler yolu ile olmakladır. Sağ boşluktan akciğerlere gelen kan, burada ısınmakta ve hava ile karıştıktan sonra, akciğer toplardamarı yolu ile sol boşluğa geçmektedir”
1553 yılında her ne kadar İspanyol tıp adamı Michael Servetus “akciğer dolaşımı “ adıyla bir dolaşım tariflese ve 1616 yılında dolaşımının tüm eksikliklerini açıklayarak kan dolaşımı konusunda yeni açıklamalar getirse de aslında pulmoner dolaşımın onlardan çok daha önce İbn Nefis tarafından tariflendiği bu el yazmasıyla ortaya çıkmış oluyordu.
Diğer çalışmaları
Tıp bilimine yaptığı katkıların yanı sıra İslam dini ilimlerini konu alan eserler de kaleme almıştır; özellikle hadis ilmine dair kaleme aldığı Muhtasar fî İlm-ı Usûl el-Hadîs ("Hadis Usûlünün Kısa Bir Açıklaması") eseri önem arz eder ki bu eserinde hadis ilimi için daha akılcı ve mantıksal bir sınıflandırma ortaya atmıştır. Ayrıca Arapça edebî eserler de vermiş, kurgusal edebiyata katkıda bulunmuştur. Bunlardan en kayda değeri er-Risaletü'l-Kâmiliyye fi's-sîreti'n-nebeviyye (Theologus Autodidactus) isimli eserdir. Hikâyede ıssız bir adada kalan bir çocuğun ergenliğe giriş süreci ele alınır; İbn Nefis bu hikâye temelini kullanarak çeşitli dinî, felsefî ve bilimsel temaları ve görüşlerini ortaya koymuştur.
Ölümü
İbn Nefis ölümünden önce tüm eserlerini Qalawun Hastanesine bağışlamış ve 1288 yılında Kahire'de ölmüştür.
Kaynakça ve notlar
- ^ TURGUT, Ali Kürşat - İbn Nefîs'te İnsanın Zihinsel Tekâmülü, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları Temmuz 2014-ANKARA s.39-40
- ^ S. A. Al-Dabbagh (1978). "Ibn Al-Nafis and the pulmonary circulation", The Lancet 1: 1148.
- ^ Dr. Paul Ghalioungui (1982), "The West denies Ibn Al Nafis's contribution to the discovery of the circulation", Symposium on Ibn al-Nafis, Second International Conference on Islamic Medicine: Islamic Medical Organization, Kuwait ( The West denies Ibn Al Nafis's contribution to the discovery of the circulation 25 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Encyclopedia of Islamic World)
- ^ Husain F. Nagamia (2003), "Ibn al-Nafīs: A Biographical Sketch of the Discoverer of Pulmonary and Coronary Circulation", Journal of the International Society for the History of Islamic Medicine 1: 22–28.
- ^ Matthijs Oudkerk (2004), Coronary Radiology, "Preface", , .
- ^ George Sarton ( Dr. Paul Ghalioungui (1982), "The West denies Ibn Al Nafis's contribution to the discovery of the circulation", Symposium on Ibn al-Nafis, Second International Conference on Islamic Medicine: Islamic Medical Organization, Kuwait)
( The West denies Ibn Al Nafis's contribution to the discovery of the circulation 25 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Encyclopedia of Islamic World) - ^ Ingrid Hehmeyer and Aliya Khan (2007), "Islam's forgotten contributions to medical science", Canadian Medical Association Journal 176 (10): 1467-1468 [1467].
- ^ Islamic medicine 8 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., .
- ^ a b Dr. Abu Shadi Al-Roubi (1982), "Ibn Al-Nafis as a philosopher", Symposium on Ibn al-Nafis, Second International Conference on Islamic Medicine: Islamic Medical Organization, Kuwait ( Ibn al-Nafis As a Philosopher 6 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Encyclopedia of Islamic World).
- ^ Dr. Sulaiman Oataya (1982), "Ibn ul Nafis has dissected the human body", Symposium on Ibn al-Nafis, Second International Conference on Islamic Medicine: Islamic Medical Organization, Kuwait ( Ibn ul-Nafis has Dissected the Human Body 23 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Encyclopedia of Islamic World).
- ^ Dr Ibrahim Shaikh (2001), Who Discovered Pulmonary Circulation, Ibn Al-Nafis or Harvey? 4 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., FSTC.
- ^ a b c . 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021.
- ^ Fancy 2006, ss. 67-77
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ibnu n Nefis ya da tam kunyesi ile Ebu l Hasen Alauddin Ali bin Ebi l Hazm Ibnu n Nefis el Karesi ed Dimaski dogum H 607 M 1210 olum H 21 Zikade 687 4 Aralik 1288 Arapca علاء الدين أبو الحسن علي بن أبي حزم القرشي الدمشقي d 1210 o 1288 Arap Islam bilgini bilim insani Bircok farkli dallarda calismalari bulunan Ibn Nefis hekim anatomi uzmani fizyolog cerrah oftalmolog goz hekimi psikolog astronom kozmolog ve jeolog idi Bunlarin yani sira sosyal ve beseri bilimlerde de bircok calismalari olan Ibn Nefis hafiz muhaddis Safii mezhebi hukukcusu teolog Islam filozofu sosyolog romanci bilimkurgu yazari gramerci dilbilimci ve tarihci dir Ibn Nefis Sam da dogmus Kahire de calismistir Ibnu n Nefis ابن النفيسDogum1210 Suriye SamOlum1288DinIslamKariyeriEtkilendikleriHipokrat Galen Ibn i SinaEtkiledikleriEbu Hayyan el Garnati Ibn Nefis pulmoner dolasim ile birlikte kilcal damar ve koroner dolasimlari da ilk kesfeden kisi olmasiyla taninmistir Zira bunlar dolasim sisteminin temelini olusturmaktadir nitekim kendisi bu kesifleri sebebiyle babasi ve Orta Cagin en buyuk fizyologu olarak gorulmustur Ibn Nefis ayrica otopsinin ve insan diseksiyonunun erken savunucularindandir Metabolizma kavramini ilk tanimlayan kisi olan Ibn Nefis ek olarak Ibn i Sina ve Galen in anatomik ve tibbi sistemlerinden ayrilan yeni fizyoloji anatomi psikoloji ve nabiz sistemleri gelistirmis bu sistemlerde kendisinden onceki hekimlerin ortaya attigi veya kabul ettigi cesitli fizyolojik anatomik vb hatalara yer vermemis yeni fizyoloji sisteminde vucut bolgelerini betimlemek icin cesitli semalar sekiller kullanmistir Tip calismalariIbn Nefis Sam da dogmus ve tibbi da bir Turk sultani olan Nureddin Mahmud Zengi nin kurdugu Nuri Hastanesinde ogrenmistir Zamanla bashekim olmus ve politik liderlerin hekimi olarak anilmaya ve calismaya baslamistir 1236 yilinda Kahire ye hukuk egitimi vermek uzere gitmis ve bu acidan ozellikle dini hukuk alaninda da doneminin onemli bir ismi olmustur Otuzlu yaslarinda ise bilinen meshur tip kitabi olan Kitab al Shamil fi l Sina a al Tibbiyya adli eseri Tip Sanatinin Karsilastirmali Kitabi vermistir Bu 300 baslikli bir notlar sistemi icermekle beraber 80 adeti basilmistir Bu yazimlar aralarinda Cambridge Universitesi Kutuphanesi Bodleian kutuphanesi ve Stanford Universitesi Lane Tip Kutuphanesi basta olmak uzere pek cok kutuphanede yer almis ve kataloglanmistir Kitab al Shamil adli yapiti ise onun bakisindan tip ve insan iliskilerini yansitmaktadir ama hic basilmamistir Onun cerrahiye bakis acisini anlatan yazilarina gore uc basamakta bu girisimi ozetlemektedir ilk basamak hastaya bilgi vermek ve girisimin nasil olacagini aciklamak ikinci basamak cerrahi islemi gerceklestirmek son asama ise cerrahi sonrasi degerlendirme ve izlem Bunlarla birlikte cerrahin diger cerrahlarla hemsire ve hastayla olan iliskilerinin nasil olmasi konusunda da aciklayici tariflemeler yapmistir Ibn i Sina nin calismalari hakkinda degerlendirmelerine ait metni Wellcome L0011502 En kapsamli kitabi olan Al Shamil fi al Tibb a donersek bu kitabin maalesef olumune dek tam tamamlanmadigini gormek mumkundur Bu kitabin orijinal el yazmasi ise Sam da bulunmaktadir Oftalmoloji alaninda da yogun calismalari bulunan Ibn Nefis in bir diger calisma alani da teoloji olmustur Ibn Nefis in akciger damar hastaliklari alaninda calisan hekimler icin ise belki de en onemli ozelligi pulmoner dolasimi ilk kez tarifleyen kisi olmasidir 1924 yilinda Misirli bir hekim olan Muhyo Al Deen Altawi nin Berlin de bir kutuphanede Islam tibbina dair uzerinde calistigi bazi el yazmalarindan olan Sharh tashrih al qanum li Ibn Sina da Ibn i Sinanin Anatomisinin Ozeti detayli bir sekilde pulmoner dolasimin anatomi fizyoloji ve patoloji temelinde incelendigini gordu Bundan onceki tarif Galen e aitti ve o kanin kalpte septumda yer alan porlar araciligi ile sag ve sol taraf arasinda degisimi yaptigini aciklamaktaydi Bu el yazmasi Max Meyerhof tarafindan tercume edildi ve burada Ibn Nefis in Galen in teorisini elestirdigi ve kalbin odacik sistemleri araciligi ile kanin kalpten pulmoner arterle akcigere gittigi oradan da pulmoner venle kalbe geri dondugunun tariflendigi goruldu Ayrica burada dolasimla ilgili bazi konulara da dikkat cekmistir Kalp ancak ve ancak kendi bunyesi icinden gecen damarlar araciligi ile beslenir Kan akcigerleri beslemek icin degil temiz hava goturmek icin yayilir Akcigere giden damarla akcigerden donen damar arasinda dolasimi tamamlayan baglantilar mevcuttur Akciger toplardamari onceden zannedildigi gibi hava veya is ile degil kan ile doludur Akciger atardamarinin duvari akciger toplardamarinin duvarindan daha kalindir Kalp odaciklari arasindaki bolmede gecit yoktur Kan dolasimini kalpte tamamlar Kanin sol bosluga gecmesi akcigerler yolu ile olmakladir Sag bosluktan akcigerlere gelen kan burada isinmakta ve hava ile karistiktan sonra akciger toplardamari yolu ile sol bosluga gecmektedir 1553 yilinda her ne kadar Ispanyol tip adami Michael Servetus akciger dolasimi adiyla bir dolasim tariflese ve 1616 yilinda dolasiminin tum eksikliklerini aciklayarak kan dolasimi konusunda yeni aciklamalar getirse de aslinda pulmoner dolasimin onlardan cok daha once Ibn Nefis tarafindan tariflendigi bu el yazmasiyla ortaya cikmis oluyordu Diger calismalariTip bilimine yaptigi katkilarin yani sira Islam dini ilimlerini konu alan eserler de kaleme almistir ozellikle hadis ilmine dair kaleme aldigi Muhtasar fi Ilm i Usul el Hadis Hadis Usulunun Kisa Bir Aciklamasi eseri onem arz eder ki bu eserinde hadis ilimi icin daha akilci ve mantiksal bir siniflandirma ortaya atmistir Ayrica Arapca edebi eserler de vermis kurgusal edebiyata katkida bulunmustur Bunlardan en kayda degeri er Risaletu l Kamiliyye fi s sireti n nebeviyye Theologus Autodidactus isimli eserdir Hikayede issiz bir adada kalan bir cocugun ergenlige giris sureci ele alinir Ibn Nefis bu hikaye temelini kullanarak cesitli dini felsefi ve bilimsel temalari ve goruslerini ortaya koymustur OlumuIbn Nefis olumunden once tum eserlerini Qalawun Hastanesine bagislamis ve 1288 yilinda Kahire de olmustur Ibn i Nefis in kitabindan bir sayfaKaynakca ve notlarBu maddeyi dinle bilgi source source noicon Konusan Vikipedi Bu ses dosyasi 01 09 2010 tarihli surumunden uretilmistir ve bu tarihten sonra madde yapilmis olan eklemeleri kapsamamaktadir Medya yardim Diger konusan maddeler TURGUT Ali Kursat Ibn Nefis te Insanin Zihinsel Tekamulu Turkiye Diyanet Vakfi Yayinlari Temmuz 2014 ANKARA s 39 40 S A Al Dabbagh 1978 Ibn Al Nafis and the pulmonary circulation The Lancet 1 1148 Dr Paul Ghalioungui 1982 The West denies Ibn Al Nafis s contribution to the discovery of the circulation Symposium on Ibn al Nafis Second International Conference on Islamic Medicine Islamic Medical Organization Kuwait The West denies Ibn Al Nafis s contribution to the discovery of the circulation 25 Agustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Encyclopedia of Islamic World Husain F Nagamia 2003 Ibn al Nafis A Biographical Sketch of the Discoverer of Pulmonary and Coronary Circulation Journal of the International Society for the History of Islamic Medicine 1 22 28 Matthijs Oudkerk 2004 Coronary Radiology Preface Springer Science Business Media ISBN 3 540 43640 5 George Sarton Dr Paul Ghalioungui 1982 The West denies Ibn Al Nafis s contribution to the discovery of the circulation Symposium on Ibn al Nafis Second International Conference on Islamic Medicine Islamic Medical Organization Kuwait The West denies Ibn Al Nafis s contribution to the discovery of the circulation 25 Agustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Encyclopedia of Islamic World Ingrid Hehmeyer and Aliya Khan 2007 Islam s forgotten contributions to medical science Canadian Medical Association Journal 176 10 1467 1468 1467 Islamic medicine 8 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Dr Abu Shadi Al Roubi 1982 Ibn Al Nafis as a philosopher Symposium on Ibn al Nafis Second International Conference on Islamic Medicine Islamic Medical Organization Kuwait Ibn al Nafis As a Philosopher 6 Subat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Encyclopedia of Islamic World Dr Sulaiman Oataya 1982 Ibn ul Nafis has dissected the human body Symposium on Ibn al Nafis Second International Conference on Islamic Medicine Islamic Medical Organization Kuwait Ibn ul Nafis has Dissected the Human Body 23 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Encyclopedia of Islamic World Dr Ibrahim Shaikh 2001 Who Discovered Pulmonary Circulation Ibn Al Nafis or Harvey 4 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde FSTC a b c 26 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Mayis 2021 Fancy 2006 ss 67 77