Ampütasyon, bir uzvun tamamının ya da bir kısmının kesilip atılması. Yaralanma, hastalık ve ameliyat yoluyla gerçekleşebilir.
Ameliyatta yapıldığında hayat kurtarıcı etkiye sahip olabilir; kangrenin yayılmasını (örneğin diyabetik hastalarda), enfeksiyon yayılmasıyla beraber kan kaybını engellemek amaçlı yapılabilir. Bunun dışında uzvun kemiği veya kaslarında bir tümör, uzvun şekli itibarıyla kullanılamaz durumda olması veya soğuk ısırması nedeniyle gerçekleştirilebilir.
Afganistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Brunei, İran ve Suudi Arabistan gibi Şeriat ile yönetilen İslam ülkelerinde amputasyon, hırsızlık gibi suçların cezalandırılmasında kullanılır.
Türleri
Bacak
Alt ekstremite amputasyonları iki geniş kategoriye ayrılabilir: minör ve majör amputasyonlar. Küçük amputasyonlar genellikle parmakların ampütasyonuna atıfta bulunur. Majör amputasyonlar genellikle diz altı veya diz üstü ampütasyonlardır. Daha az yaygın bir majör amputasyon, Van Nes rotasyonu veya rotasyonplasti, yani ayak bileği ekleminin dizin işlevini devralmasına izin vermek için ayağın dönmesi ve yeniden takılmasıdır.
Amputasyon türleri şunları içerir:
- kısmi ayak amputasyonu: ayak bileği ekleminin distalindeki alt ekstremite amputasyonu
- ayak bileği dezartikülasyonu: ayak bileği ekleminde alt ekstremite amputasyonu
- transtibial amputasyon: Genellikle diz altı amputasyonu olarak adlandırılan, diz eklemi ile ayak bileği eklemi arasındaki alt ekstremite amputasyonu
- diz dezartikülasyonu: diz ekleminde alt ekstremite amputasyonu
- transfemoral amputasyon: Kalça eklemi ile diz eklemi arasındaki alt ekstremite amputasyonu, genellikle diz üstü ampütasyon olarak adlandırılır
- kalça dezartikülasyonu
- kalça ekleminde alt ekstremite amputasyonu
- transpelvik dezartikülasyon
- hemipelvektomi: pelvisin tamamı veya bir kısmı ile birlikte tüm alt uzuv amputasyonu
Kol
Üst ekstremite amputasyonlarının türleri şunları içerir:
- kısmî el amputasyonu
- bilek dezartikülasyonu
- trans-radyal amputasyon: genellikle dirsek altı veya önkol amputasyonu olarak adlandırılır.
- dirsek dezartikülasyonu
- genellikle dirsek üstü amputasyon olarak adlandırılan transhumeral amputasyon
- omuz dezartikülasyonu
Nedenleri
Soğuk ısırması
Canlı dokuların aşırı soğuk maruziyetinde donmasına soğuk ısırması denir. Bazı vakalarda donan dokular ısıtıldıktan ve gerekli müdahale yapıldıktan sonra bile ölebilir. Ağır soğuk ısırması vakaları amputasyona kadar gidebilir. Tedavi edilmeyen soğuk ısırması, hipotermiye ve enfeksiyona sebep olabilir.
Yöntem
İlk adım, kanamayı önlemek için besleyen arter ve damarların bağlanmasıdır. Kaslar kesilir ve son olarak kemik salınımlı bir testere ile kesilir. Kemiklerin keskin ve pürüzlü kenarları törpülenir, deri ve kas parçaları daha sonra, bazen bir protez takmak için elemanların yerleştirilmesiyle üzerinde yer değiştirir.
Travma
Travmatik amputasyon, trafik, iş gücü veya savaş gibi ciddi bir kaza sırasında vücudun bir bölümünün kısmen veya tamamen kopmasıdır.
Kısmî veya tam bir insan uzvunun travmatik amputasyonu, kan kaybından dolayı ani ölüm tehlikesi yaratır.Travmatik amputasyon insanlarda nadirdir (yılda 20.804 popülasyonda 1). Uzuv kaybı genellikle kaza sırasında hemen olur, ancak bazen tıbbi komplikasyonlardan birkaç gün sonra olur. İstatistiksel olarak, travmatik amputasyonların en yaygın nedenleri şunlardır:
- Trafik çarpışmaları (arabalar, motosikletler, bisikletler, trenler vb.)
- İş kazaları (ekipman, alet, silindir, motorlu testere, pres makineleri, et makineleri, ağaç makineleri vb.)
- Tarımsal kazalar; makineler ve biçme ekipmanları
- Elektrik çarpması
- Ateşli silahlar, keskin silahlar, patlayıcılar
- Gemi halatı veya endüstri tel halatının şiddetli kopması
- Halka traksiyonu (halka amputasyonu, de-gloving yaralanmaları)
- Bina veya araç kapıları
- hayvan saldırıları
- patlamaları
Etimoloji
Amputasyon kelimesi Latince amputare, "kesmek", ambi- ("yaklaşık", "etrafında") ve putare ("budamak") sözcüklerinden türetilmiştir.
Kaynakça
- ^ "Amputation". Encyclopaedia Britannica. Erişim tarihi: 31 Mart 2017.[]
- ^ "Amputation Overview". WebMD. 26 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mart 2017.
- ^ "Amputation". . 29 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mart 2017.
- ^ Smith DG, Skinner HB (2014). https://accessmedicine.mhmedical.com/content.aspx?bookid=675§ionid=45451717
|bölümurl=
eksik başlık (). Skinner HB, McMahon PJ (Ed.). Current Diagnosis & Treatment in Orthopedics (5.5bölüm=Amputations bas.). McGraw-Hill Education. ISBN . 16 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2022. - ^ Watson N (1986). Hand Injuries and Infections. Londra: Gower Medical. ISBN .
Tıp ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Amputasyon bir uzvun tamaminin ya da bir kisminin kesilip atilmasi Yaralanma hastalik ve ameliyat yoluyla gerceklesebilir 18 yy amputasyon rehberi Ameliyatta yapildiginda hayat kurtarici etkiye sahip olabilir kangrenin yayilmasini ornegin diyabetik hastalarda enfeksiyon yayilmasiyla beraber kan kaybini engellemek amacli yapilabilir Bunun disinda uzvun kemigi veya kaslarinda bir tumor uzvun sekli itibariyla kullanilamaz durumda olmasi veya soguk isirmasi nedeniyle gerceklestirilebilir Afganistan Birlesik Arap Emirlikleri Brunei Iran ve Suudi Arabistan gibi Seriat ile yonetilen Islam ulkelerinde amputasyon hirsizlik gibi suclarin cezalandirilmasinda kullanilir TurleriBacak Alt ekstremite amputasyonlari iki genis kategoriye ayrilabilir minor ve major amputasyonlar Kucuk amputasyonlar genellikle parmaklarin amputasyonuna atifta bulunur Major amputasyonlar genellikle diz alti veya diz ustu amputasyonlardir Daha az yaygin bir major amputasyon Van Nes rotasyonu veya rotasyonplasti yani ayak bilegi ekleminin dizin islevini devralmasina izin vermek icin ayagin donmesi ve yeniden takilmasidir Amputasyon turleri sunlari icerir kismi ayak amputasyonu ayak bilegi ekleminin distalindeki alt ekstremite amputasyonu ayak bilegi dezartikulasyonu ayak bilegi ekleminde alt ekstremite amputasyonu transtibial amputasyon Genellikle diz alti amputasyonu olarak adlandirilan diz eklemi ile ayak bilegi eklemi arasindaki alt ekstremite amputasyonu diz dezartikulasyonu diz ekleminde alt ekstremite amputasyonu transfemoral amputasyon Kalca eklemi ile diz eklemi arasindaki alt ekstremite amputasyonu genellikle diz ustu amputasyon olarak adlandirilir kalca dezartikulasyonu kalca ekleminde alt ekstremite amputasyonu transpelvik dezartikulasyon hemipelvektomi pelvisin tamami veya bir kismi ile birlikte tum alt uzuv amputasyonuKol Ust ekstremite amputasyonlarinin turleri sunlari icerir kismi el amputasyonu bilek dezartikulasyonu trans radyal amputasyon genellikle dirsek alti veya onkol amputasyonu olarak adlandirilir dirsek dezartikulasyonu genellikle dirsek ustu amputasyon olarak adlandirilan transhumeral amputasyon omuz dezartikulasyonuNedenleriSoguk isirmasi Canli dokularin asiri soguk maruziyetinde donmasina soguk isirmasi denir Bazi vakalarda donan dokular isitildiktan ve gerekli mudahale yapildiktan sonra bile olebilir Agir soguk isirmasi vakalari amputasyona kadar gidebilir Tedavi edilmeyen soguk isirmasi hipotermiye ve enfeksiyona sebep olabilir YontemIlk adim kanamayi onlemek icin besleyen arter ve damarlarin baglanmasidir Kaslar kesilir ve son olarak kemik salinimli bir testere ile kesilir Kemiklerin keskin ve puruzlu kenarlari torpulenir deri ve kas parcalari daha sonra bazen bir protez takmak icin elemanlarin yerlestirilmesiyle uzerinde yer degistirir TravmaTravmatik amputasyon trafik is gucu veya savas gibi ciddi bir kaza sirasinda vucudun bir bolumunun kismen veya tamamen kopmasidir Kismi veya tam bir insan uzvunun travmatik amputasyonu kan kaybindan dolayi ani olum tehlikesi yaratir Travmatik amputasyon insanlarda nadirdir yilda 20 804 populasyonda 1 Uzuv kaybi genellikle kaza sirasinda hemen olur ancak bazen tibbi komplikasyonlardan birkac gun sonra olur Istatistiksel olarak travmatik amputasyonlarin en yaygin nedenleri sunlardir Trafik carpismalari arabalar motosikletler bisikletler trenler vb Is kazalari ekipman alet silindir motorlu testere pres makineleri et makineleri agac makineleri vb Tarimsal kazalar makineler ve bicme ekipmanlari Elektrik carpmasi Atesli silahlar keskin silahlar patlayicilar Gemi halati veya endustri tel halatinin siddetli kopmasi Halka traksiyonu halka amputasyonu de gloving yaralanmalari Bina veya arac kapilari hayvan saldirilari patlamalariEtimolojiAmputasyon kelimesi Latince amputare kesmek ambi yaklasik etrafinda ve putare budamak sozcuklerinden turetilmistir Kaynakca Amputation Encyclopaedia Britannica Erisim tarihi 31 Mart 2017 olu kirik baglanti Amputation Overview WebMD 26 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mart 2017 Amputation 29 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mart 2017 Smith DG Skinner HB 2014 https accessmedicine mhmedical com content aspx bookid 675 amp sectionid 45451717 bolumurl eksik baslik yardim Skinner HB McMahon PJ Ed Current Diagnosis amp Treatment in Orthopedics 5 5bolum Amputations bas McGraw Hill Education ISBN 978 0 07 159075 4 16 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2022 Watson N 1986 Hand Injuries and Infections Londra Gower Medical ISBN 0906923808 Tip ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz