Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zama Muharebesi, MÖ 19 Ekim 202 tarihinde (II. Pön Savaşının) belirleyici muharebesidir.
| Zama Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pön savaşları | |||||||
 Muharebe sırasında Kartacalı savaş filleri | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Kartaca | Roma Numidya | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Hannibal | Afrikalı Scipio | ||||||
| Güçler | |||||||
| 51.000 45.000 piyade 6.000 süvari 80 savaş fili | 43.000 34.000 Romalı piyade 3.000 Romalı süvari 6.000 Numidyalı süvari | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| yaklaşık 20.000 ölü 20.000 savaş esiri | yaklaşık 2.500 Romalı ölü yaklaşık 3.500 Numidyalı ölü | ||||||
Scipio Africanus komutasındaki Roma Cumhuriyeti Ordusu, Hannibal Barca komutasındaki Kartaca Ordusunu yenmiştir. Yenilginin hemen ardından Kartaca Senatosu barış için talepte bulunmuş ve 17 yıl süren II. Pön Savaşı sona ermiştir.
Savaşın öncesi
Büyük çoğunluğu İtalya topraklarında olmak üzere yaklaşık yirmi yıl boyunca sürekli zaferler kazanan Kartacalı komutan Hannibal Barca İtalya’nın güneyine sıkışmış durumdadır. ’nun kazandığı Roma zaferiyle beraber Hannibal’in kardeşi Hasdrubal Barca öldürülmüş, Hannibal’ın destek kuvvet umutları da sona ermiştir. Hannibal şimdi tüm güney İtalya’da Roma’nın uyguladığı ve ordusunun erzaksız kalması için her şeyi yakma politikası sonucu zor durumdadır. İtalya’ya muzaffer bir komutan olarak giren Hannibal; Ticinus, Trebia, Trasimene Gölü ve son olarak Cannae’de yenmiş, son savaşta Roma ordusunun en iyi birlikleri tamamen ortadan kaldırılmıştır. Hannibal bu zaferleri sonucunda İtalyan şehirlerinin Roma boyunduruğuna karşı isyan edip kendisinin yanında yer alacağını ummuş ancak bunun tersi olmuştur. İtalyan şehir devletleri Roma öncülüğünde birleşip güç birliği yapmıştır.
Hispania’daki başarılı seferinden sonra Romalı komutan Scipio savaşı Kartaca topraklarına (bugünkü Tunus) götürmeyi önermiştir. Senato’nun muhalefetine rağmen Roma halkının desteğini arkasına alan Scipio işgale hazırlanır. İlk başta dikkatli hareket eden Scipio ordusunu Kartaca karşıtı yerel kabilelerle güçlendirdi. Numidyalıların şefi olan Kartaca yanlısı ’ın yerine Roma yanlısı geçince Scipio bu belirleyici savaşa başlama fırsatının geldiğini düşünür. Korkuya kapılan Kartaca Senatosu Scipio’ya barış teklifiyle gider. Bu öneriye göre Kartaca, Afrika’daki topraklarını koruyacaktır ama denizaşırı kolonilerini kaybedecektir. Masinissa ise topraklarını Afrika’da genişletebilecektir. Ayrıca Kartaca, donanmasını küçültecek ve savaş tazminatı ödeyecektir. Romalı senatörler anlaşmayı onaylarlar fakat bu sıralarda Kartaca Tunus Körfezinde mahsur kalan bir Roma donanmasını ve büyük erzak yükünü ele geçirir. Ayrıca Kartaca Senatosunca İtalya'dan Kartaca'ya geri çağrılan Hannibal ordusuyla beraber geri dönmüştür. Ele geçirilen erzak ve Hanibal’ın geri dönmesiyle beraber güçlenen Kartaca barış anlaşmasından vazgeçer. Savaş tekrar başlar.
Savaş
Hannibal’in ordusu 50.000 piyade, 80 savaş fili, 4.000 süvariden oluşurken; Scipio’nun ordusu ise 34.000 piyade ve 8.700 süvariden oluşuyordu. Savaş deneyimi az olan süvarilerini kenarlara yerleştiren Hannibal piyadelerini savaş fillerinin arkasında olacak ve üç sıra oluşturacak şekilde yerleştirmişti. İlk sırada Galya, Ligurya ve Balear Adalarından savaşçılarını, ikinci sıraya Kartacalı ve Libyalıları, en son sıraya da İtalya’da savaşmış deneyimli askerlerini yerleştirmişti. Hannibal Scipio’nun daha önce uyguladığı çevirme taktiğine karşı deneyimli savaşçılarını en geride bırakmıştı. Hannibal savaş fillerinin ve askerlerinin derinlemesine yerleşmesi sayesinde ilk Roma hücumunu karşılayabileceğini düşünüyor, bu ilk saldırı atlatıldıktan sonra diğer hatlardaki savaşçılarının kolay bir zafer kazanacağını planlıyordu.
Savaşın başında düşmanına göre daha üstün olan Roma süvarisi Kartaca süvarisini ezerek savaşın dışında bıraktı. Hannibal’in elinde süvari kalmamıştır. Ayrıca Hannibal’in ilk iki sıra askerleri disiplinli ve birlikte hareket eden Roma askerleri karşısında dayanamaz ve çöker. Hannibal’in savaş fillerine karşı ise Scipio bir taktik geliştirir. Hannibal Alp Dağlarını aşan deneyimli savaş fillerinin hepsini İtalya’da kaybetmiş, ordusundaki filleri Afrika’dan sağlamıştır. Scipio fillerin sadece ileriye doğru saldırabileceğini bilerek buna göre askerlerinin safları arasında fillerin geçebileceği geniş boşluklar bırakır. Gerçekten de savaş sırasında filler bu boşluklardan geçerek Romalı askerlere zarar veremeden giderler ve arkadan avlanırlar. Hatta fillerden bazıları korkup Kartaca saflarına doğru kaçmış ve önüne çıkanı ezmiştir.
Hannibal’in kuvvetleri bütün bunlara rağmen başabaş savaşmış ve Romalılar en deneyimli Kartacalılarla karşılaşınca savaş uzun süre çok kanlı bir şekilde yenen taraf belli olmaksızın sürmüştür. Savaşın bir anında Hanibal zafere daha yakınken Scipio ordusunu ileriye atılarak tekrar toplamış ve Hannibal’in birliklerine arkadan süvarilerle saldırarak dağıtmıştır. Kartaca hatları çökmüş ve yıllardır yenilmeyen Hannibal yenilmiştir. Böylece Kartaca’nın tüm askerî gücü sona ermiş olur. Savaşta Hannibal 20.000’den çok asker kaybetmiş, 11.000 askeri yaralanmış, 15.000 askeri de esir alınmıştır. Romalıların kayıpları ise 1.500 ölü ve 5.000 yaralı olarak belirtilse de bu rakamları veren başta Polybius olmak üzere Romalı tarihçilerin anlatımları yanlıdır.
Sonuç
Scipio’nun Zama’daki zaferinden sonra savaş, Kartaca Senatosunun ateşkes önerisiyle sona erer. (I. Pön Savaşını) sona erdiren barış anlaşmasının aksine Kartaca’ya dayatılan barış koşulları o kadar ağırdı ki Kartaca bir daha Roma’ya karşı koyabilecek bir askerî güç olamaz. 70 yıl sonra Roma'ya karşı (III. Pön Savaşına) girişildiğinde Kartacalılar Roma’nın müttefiki Masinissa’yı bile yenemeyip Kartaca şehrine çekilecek, uzun bir muhasaradan sonra şehir düşecek ve taş taş üstünde kalmayacak şekilde yerle bir edilecektir.
Hakkında yazılan eserler
- Ross Leckie, Scipio, Yurt Yayınları, çeviren: Özgür Çelebi,
- Patrick Girard, Hannibal Roma Surlarında, Güncel Yayıncılık, çeviren: Sonat Nayman,
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Zama Muharebesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zama Muharebesi MO 19 Ekim 202 tarihinde II Pon Savasinin belirleyici muharebesidir Zama MuharebesiPon savaslariMuharebe sirasinda Kartacali savas filleriTarihMO 19 Ekim 202BolgeZama Kartaca gunumuzdeki TunusSonucRoma zaferi II Pon Savasi sona erdi TaraflarKartacaRoma NumidyaKomutanlar ve liderlerHannibalAfrikali ScipioGucler51 000 45 000 piyade 6 000 suvari 80 savas fili43 000 34 000 Romali piyade 3 000 Romali suvari 6 000 Numidyali suvariKayiplaryaklasik 20 000 olu 20 000 savas esiriyaklasik 2 500 Romali olu yaklasik 3 500 Numidyali olu Scipio Africanus komutasindaki Roma Cumhuriyeti Ordusu Hannibal Barca komutasindaki Kartaca Ordusunu yenmistir Yenilginin hemen ardindan Kartaca Senatosu baris icin talepte bulunmus ve 17 yil suren II Pon Savasi sona ermistir Savasin oncesiBuyuk cogunlugu Italya topraklarinda olmak uzere yaklasik yirmi yil boyunca surekli zaferler kazanan Kartacali komutan Hannibal Barca Italya nin guneyine sikismis durumdadir nun kazandigi Roma zaferiyle beraber Hannibal in kardesi Hasdrubal Barca oldurulmus Hannibal in destek kuvvet umutlari da sona ermistir Hannibal simdi tum guney Italya da Roma nin uyguladigi ve ordusunun erzaksiz kalmasi icin her seyi yakma politikasi sonucu zor durumdadir Italya ya muzaffer bir komutan olarak giren Hannibal Ticinus Trebia Trasimene Golu ve son olarak Cannae de yenmis son savasta Roma ordusunun en iyi birlikleri tamamen ortadan kaldirilmistir Hannibal bu zaferleri sonucunda Italyan sehirlerinin Roma boyunduruguna karsi isyan edip kendisinin yaninda yer alacagini ummus ancak bunun tersi olmustur Italyan sehir devletleri Roma onculugunde birlesip guc birligi yapmistir Hispania daki basarili seferinden sonra Romali komutan Scipio savasi Kartaca topraklarina bugunku Tunus goturmeyi onermistir Senato nun muhalefetine ragmen Roma halkinin destegini arkasina alan Scipio isgale hazirlanir Ilk basta dikkatli hareket eden Scipio ordusunu Kartaca karsiti yerel kabilelerle guclendirdi Numidyalilarin sefi olan Kartaca yanlisi in yerine Roma yanlisi gecince Scipio bu belirleyici savasa baslama firsatinin geldigini dusunur Korkuya kapilan Kartaca Senatosu Scipio ya baris teklifiyle gider Bu oneriye gore Kartaca Afrika daki topraklarini koruyacaktir ama denizasiri kolonilerini kaybedecektir Masinissa ise topraklarini Afrika da genisletebilecektir Ayrica Kartaca donanmasini kucultecek ve savas tazminati odeyecektir Romali senatorler anlasmayi onaylarlar fakat bu siralarda Kartaca Tunus Korfezinde mahsur kalan bir Roma donanmasini ve buyuk erzak yukunu ele gecirir Ayrica Kartaca Senatosunca Italya dan Kartaca ya geri cagrilan Hannibal ordusuyla beraber geri donmustur Ele gecirilen erzak ve Hanibal in geri donmesiyle beraber guclenen Kartaca baris anlasmasindan vazgecer Savas tekrar baslar SavasZama Muharebesi Hannibal in ordusu 50 000 piyade 80 savas fili 4 000 suvariden olusurken Scipio nun ordusu ise 34 000 piyade ve 8 700 suvariden olusuyordu Savas deneyimi az olan suvarilerini kenarlara yerlestiren Hannibal piyadelerini savas fillerinin arkasinda olacak ve uc sira olusturacak sekilde yerlestirmisti Ilk sirada Galya Ligurya ve Balear Adalarindan savascilarini ikinci siraya Kartacali ve Libyalilari en son siraya da Italya da savasmis deneyimli askerlerini yerlestirmisti Hannibal Scipio nun daha once uyguladigi cevirme taktigine karsi deneyimli savascilarini en geride birakmisti Hannibal savas fillerinin ve askerlerinin derinlemesine yerlesmesi sayesinde ilk Roma hucumunu karsilayabilecegini dusunuyor bu ilk saldiri atlatildiktan sonra diger hatlardaki savascilarinin kolay bir zafer kazanacagini planliyordu Savasin basinda dusmanina gore daha ustun olan Roma suvarisi Kartaca suvarisini ezerek savasin disinda birakti Hannibal in elinde suvari kalmamistir Ayrica Hannibal in ilk iki sira askerleri disiplinli ve birlikte hareket eden Roma askerleri karsisinda dayanamaz ve coker Hannibal in savas fillerine karsi ise Scipio bir taktik gelistirir Hannibal Alp Daglarini asan deneyimli savas fillerinin hepsini Italya da kaybetmis ordusundaki filleri Afrika dan saglamistir Scipio fillerin sadece ileriye dogru saldirabilecegini bilerek buna gore askerlerinin saflari arasinda fillerin gecebilecegi genis bosluklar birakir Gercekten de savas sirasinda filler bu bosluklardan gecerek Romali askerlere zarar veremeden giderler ve arkadan avlanirlar Hatta fillerden bazilari korkup Kartaca saflarina dogru kacmis ve onune cikani ezmistir Hannibal in kuvvetleri butun bunlara ragmen basabas savasmis ve Romalilar en deneyimli Kartacalilarla karsilasinca savas uzun sure cok kanli bir sekilde yenen taraf belli olmaksizin surmustur Savasin bir aninda Hanibal zafere daha yakinken Scipio ordusunu ileriye atilarak tekrar toplamis ve Hannibal in birliklerine arkadan suvarilerle saldirarak dagitmistir Kartaca hatlari cokmus ve yillardir yenilmeyen Hannibal yenilmistir Boylece Kartaca nin tum askeri gucu sona ermis olur Savasta Hannibal 20 000 den cok asker kaybetmis 11 000 askeri yaralanmis 15 000 askeri de esir alinmistir Romalilarin kayiplari ise 1 500 olu ve 5 000 yarali olarak belirtilse de bu rakamlari veren basta Polybius olmak uzere Romali tarihcilerin anlatimlari yanlidir SonucScipio nun Zama daki zaferinden sonra savas Kartaca Senatosunun ateskes onerisiyle sona erer I Pon Savasini sona erdiren baris anlasmasinin aksine Kartaca ya dayatilan baris kosullari o kadar agirdi ki Kartaca bir daha Roma ya karsi koyabilecek bir askeri guc olamaz 70 yil sonra Roma ya karsi III Pon Savasina girisildiginde Kartacalilar Roma nin muttefiki Masinissa yi bile yenemeyip Kartaca sehrine cekilecek uzun bir muhasaradan sonra sehir dusecek ve tas tas ustunde kalmayacak sekilde yerle bir edilecektir Hakkinda yazilan eserlerRoss Leckie Scipio Yurt Yayinlari ceviren Ozgur Celebi ISBN 975 9025 35 3 Patrick Girard Hannibal Roma Surlarinda Guncel Yayincilik ceviren Sonat Nayman ISBN 975 8621 10 6Dis baglantilarWikimedia Commons ta Zama Muharebesi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir