Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İkinci Pön Savaşı ya da diğer adlarıyla Hanibal Savaşı, Kartaca Savaşı MÖ 218 - MÖ 201 yılları arasında Roma ve Kartaca devletleri arasında batı ve Doğu Akdenizde meydana gelmiş büyük savaştır. Numidyalı ve Berberi kabilelerinin ve diğer Avrupa uluslarınında katılımıyla geniş çapta bölgeyi etkilemiştir. Pön Romalılar'ın Kartacalılara verdiği isimdir.
| İkinci Pön Savaşı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pön Savaşları | |||||||||
 | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Roma Cumhuriyeti Pergamon Numidya | Kartaca Siraküza Makedonya | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| = Publius Cornelius Scipio†, Tiberius Sempronius Longus† Publius Cornelius Scipio Africanus, †, , Claudius Marcellus†, Lucius Aemilius Paullus†, Gaius Terentius Varro, Marcus Livius Salinator, , †, , Marcus Minucius Rufus†, Gnaeus Servilius Geminus† | Hannibal, Hasdrubal†, Mago†, †, , Hanno†, Hasdrubal Hampsicora†, Maharbal, V. Filippos | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 787 bin + | 727 bin + | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| 300.000+ | 316.000+ | ||||||||
Savaş sırasında Kartaca orduları komutanı Hannibal zorlu bir seferle Alpleri geçmiş ve Galyalı müttefiklerini de yanına alarak Trebia Muharebesinde Roma'yı ağır bir yenilgiye uğratmış ve Trasimene'de tarihin en büyük pusularından birinde 5 bin Romalı asker bir günde öldürülmüştür. İlerleyen Kartaca kuvvetlerine karşı Fabian taktiği denilen bir nevi gerilla savaşının yapılmasını Roma senatosu onayladı. Kartacalıların yeme içme, barınma imkânlarına karşı sabotaj harekâtları düzenliyorlardı. Savaş on yıl daha uzadı, kısa süre sonra Roma bu yaklaşım tarzını bırakarak alan muharebesine geri döndüyse de Roma ordusu, Cannae Muharebesinde imha edildi.
Bir süre sonra Roma ordusu toparlandı ve kuşatma gemileriyle kaybettiği birçok şehri yeniden zapt etti. Bu arada savaşın İberya Yarımadısı'ndaki kolunda ise Publius Cornelius Scipio Africanus komutası altındaki Roma birlikleri şehrini ele geçirdi ve tüm İber yarımadası Roma devletinin kontrolüne geçti.
Savaşın son muharebesi olan Zama Muharebesi'yle Kartaca şartları son derece ağır olan barış anlaşmasını imzalamak zorunda kaldı.
Birinci Makedonya Savaşı ile Doğu Akdeniz ve İyonya denizinin tek hakim gücü Roma oldu.
Savaş boyunca kullanılan metotlar insanlığı yeni bir savaş tekniği ile tanıştırdı. İmha savaşı denilen ve büyük birlikleri pusuya düşürerek katletme metodu muharebelerde fazlasıyla uygulanmıştı.
Arka plan
İkinci Pön Savaşı'nın başlama kıvılcımını ateşleyen olay Saguntum şehri üzerindeki egemenlik mücadelesiydi. Saguntum İber yarımadasında bir sahil şehriydi. Gerilimi yükselten olay şehirdeki Kartaca destekçilerinin suikastla ortadan kaldırılmasıydı. İktidarda bulunan bir kısım zümre Kartaca'ya diğer bir kısımda Roma'ya müracaat etti. Roma, önce Saguntum ile ittifak anlaşması yaptı sonra da Hannibal'a bir elçi göndererek onu Roma'nın müttefiki olan Saguntum şehrinin iç işlerine müdahale etmemesini bildirdi. Bunun üzerine MÖ 219 yılında Hannibal şehri kuşattı ve kanlı mücadeleler sonucu ele geçirmeyi başardı. Saguntum'un bazı yöneticileri intiharı tercih etti. Roma durama sert tepki gösterdi ve Kartaca'ya ültimatom vererek Hannibal ve yardımcılarının kendisine teslimini istedi bu reddedilince de savaş ilan etti.
Hannibal inisiyatif alır (MÖ 218-MÖ 213)
Hannibal'ın rotası
Hannibal Roma'nın denizlerdeki üstünlüğünü biliyordu ve İtalya yarımadasına gidebilmesinin tek yolu olarak kara harekâtını görüyordu. Kartaca ordusu, Polybius'un iddiasına göre İber yarımadasındakilerde dahil 90.000 piyade, 12.000 süvari ve 37 savaş fili; bu güçte bir ordu Roma veya Helen dünyasında henüz bulunmamaktaydı. Hannibal, MÖ 218 ilkbaharının sonlarında Yeni Kartaca şehrinden (günümüzde Cartagena, İspanya) ordusu ile birlikte kuzey sahili boyunca ilerledi. Ebro'da ordusunu üç kola ayırdı ve buradaki kabileleri zor kullanarak kontrol altına aldı fakat fazla kayıp verdi. Pirenelerde yaklaşık 11 bin İberli piyade gönülsüzce Hannibal'ın kuvvetlerine katılmış ve yeni bir garnizon kurumuştu. Hannibal 50 bin piyade ve 8 bin süvari ile Galya topraklarına girdi.
Aynı zamanda, bir Roma filosu gizlice İber yarımadasının kuzeyine gitti. Kardeş komutanlar ve önderliğindeki birlikler, Hannibal'ın Ebro'yu geçtiğini ve ilerlediğini biliyorlardı. 300 kişilik bir süvari bölüğünü keşif ve istihbarat amaçlı gönderdiler. Roma ordusu Hannibal'ın yerini tespit etmişti ancak Hannibal da bunun farkına vardı ve rotasını bilinmeyen yöne doğru kaydırdı. Ordusunu sonbaharda Alplerden geçirecekti. Hannibal Alpleri geçtikten sonra Galyalılarla ittifak kurup ordusunu takviye etmeyi amaçlıyordu.
Roma'nın Birinci İberya Seferi
Deniz aşırı harplerin en önemli sahası İspanya idi. Çünkü burası Kartaca paralı askerlerinin ikmal noktası ve savaşın finans kaynağıydı.
İber yarımadasında Kartacalılar güçlü değildi fakat Roma'nın Saguntum kuşatması sırasında sessiz kalması da müttefikliğe zarar vermişti. Gnaeus Cornelius Scipio karargahını Cissa'da kurdu, burada Hannibal'ın yeğeni Hanno ve Hasdrubal'ın birleştirilmiş kuvvetleriyle karşılaştı.
Cissa Muharebesi'ni yerlilerin de desteğini alan Roma kazandı.
Roma kuvveleri MÖ 235'te Saguntum şehrini aldılar fakat takviye gelen Kartaca güçleri burada Romalıları mağlup etti.
Roma ve Massalyalılardan oluşan birleşik donanma Kartaca tehlikesine karşı hazır edildi. Sayısal üstünlüğüne rağmen Roma karşısında yenilen Hadsrubal'ın donanması önemli bir yara almıştı.
Kartaca tehdidi karşısında Romalı ve Marsilyalı müttefik donanması oluşturuldu. Hasdrubal ilk bozgunu bu donanma karşısında aldı. Romalılar karşısında deniz kuvvetleri tarihi bir fiyasko yaşamıştı. Yenilginin sebebi iyi organize olamayan donanma ve Ebro Nehri yenilgisi sonrası oluşan psikolojik çöküntüydü. Aynı zamanda kara ordusu Ebro Nehri Muharebesi ile meşguldü ve gerekli desteği veremedi. Romalılar 55 gemi ve tekneyle muharebeye çıkmış ve karşılarında 40 gemilik bir Kartaca donanması bulmuşlardı. Kartacalılar donanmanın dörtte üçünü kaybettiler. Muharebe sonrası Kartacalılar geri çekildilerse de Romalılar Ebro Nehri ve Pireneler'de sıkışmış bulunuyorlardı. Bu durum Kartaca'nın İberya'dan Hannibal'a takviye göndermesini veya Galya'daki direnişi desteklemesini engelliyordu. Bu sırada Hadsrubal Roma egemenliğindeki Dertosa üzerine yürüdü süvari üstünlüğünü de kullanarak düşmanı kuşattı ve ağır kayıplar verdirdi.
İber Yarımadası'ndaki bu küçük ilerlemenin yarattığı tehdit sonrası Scipio güçlü Numidya kralı ile ittifak görüşmelerine başladı. Scipio henüz Afrika'da Kartaca üzerine yürüyüp karşı saldırılar yapacak durumda değildi.
Orta Akdeniz
Deniz Saldırıları ve Seferleri
MÖ 218'de Roma casus gemileri Sicilya açıklarında adanın batısından gelebilecek ani saldırılara karşı gözetleme yapmaktaydı. Yirmi kürekli kadırga ve bin asker ile Aegadian Adaları'ndan Sicilya'nın batısındaki Vulcan adalarına sekiz gemiyle saldırdılar fakat güçlü akıntı Messina Boğazını geçmelerine imkân vermedi. Siraküzalı donanması birkaç Kartaca gemisini ele geçirdi. Bunu öğrenen Kartaca filosu II. Hiero yönetiminde Lilybaeum şehrine saldırdıysa da Romalılar onları yenerek 35 Kartaca gemisini ele geçirdi.
MÖ 218'de Roma'nın benzer bir saldırıyı Afrika'da yapması ihtimaline karşı Hannibal, 13,850 İberyalı ağır piyade, 870 Balearik adalarından okçu ve 1200 İberli süvariyi Afrika savunması için bölgeye gönderdi.
Kartaca donanması Romalılara karşılaştığı iki büyük muharebeden de bozgunla ayrılmıştı. Fakat diğer kıyılarda üstünlüğü ve saldırı kabiliyetini korumaktaydı. Sardinya'ya ilk Kartaca seferi MÖ 215'te Hasdrubal ve yardımcısı Hampsicora önderliğinde gerçekleşti. Saldırıyı önceden sezen Roma, Titus Manlius Torquatus komutası altında 20.000 piyade ve 1.200 süvari ile Kartacalıların karşısına çıktı. Kartaca ordusu ise 15 bin piyade 1.500 süvari ile sayısı bilinmeyen savaş fillerinden müteşekkildi. Cornus Muharebesinde ise Sardinya halkının direnişi ile karşılaşıp mağlup oldular. Roma bu savaştan galip ayrıldı Kartaca ordusu yedi gemiyle geri çekildi. Sonuç olarak önemli bir tahıl ihracat limanı olan Sardinya Roma idaresinde kaldı.
Galyalıların Ayaklanması
Romalılar Hannibal'ın Ebro'yu geçmesiyle eş zamanlı olarak Galyalıların isyanı ile karşı karşıya kaldılar. Kuzey İtalya'ya giren Hannibal Galyalı ve kabileleri ile diplomatik temas kurdu. Onları ortak düşman Roma'ya karşı birleştirdi ve ittifak kurdu. İlk direniş hareketi Roma kolonisi Placentia ve Cremona'da başladı, Galyalıların kuşattığı şehirden Romalılar Mutina'ya kaçtı. Buna karşılık, Praetor L. Manlius Vulso iki lejyon ve müttefik kuvvetlerle onların (toplam 1,600 süvari ve 20.000 piyade) üzerine yürüdü. Bu ordu 'dan çıktıktan sonra yolda iki kez pusuya düştü,1,200 asker öldürüldü. Mutina kuşatma altında olmasına rağmen bu olayın gerçekleşmesi Roma Senatosunu harekete geçirdi. Vulso üzerine Scipo'nun lejyonu ve 5 bin askerlik kuvveti yardıma gönderdi. Scipio buradaki kuvvetleri arttırdı ve Hannibal gelene kadar elinde tutu.
sonra Hannibal Roma kuvvetlerinin sert baskısı altında kalmış olan Galyalı müttefiklerine yardıma geldi. Alpleri zorlu iklim ve arazi şartlarına ve yerlilerin gerilla taktiklerine rağmen geçti. Hannibal 28 bin piyade, 6 bin süvari ve 30 savaş filiyle Taurini (Piedmont,kuzey İtalya) bölgesine ulaştı. Hannibal'ın bu yolu kullanacağını Romalılar biliyordu fakat bu kadar erken ve kış henüz bitmeden Alpleri geçebileceğini düşünmüyorlardı.
Galyalılar düzlüklerindeydi, Hannibal güçlerinin bir kısmını onları ayaklanmaya teşvik için gönderdi. Galyalılar ilk saldırıyı Taurini şehri yöneticisine yaptı. Ardından Hannibal, erkenden Rhone Vadisine gelerek Scipio kuvvetlerinin önünü kesti. Burada yapılan Ticinus Muharebesinde süvari destekli Hannibal ordusu karşısında Romalılar yenildi. Scipio ağır yaralandı ve Romalılar Trebia Nehrini geçerek köyünde kamp kurup destek kuvvetlerini beklediler. Romalıların mağlubiyeti ile Galyalılar ve Liguryalılar'a katılanlar çoğaldı ve yaklaşık 40 binlik bir destek gücüyle Hannibal'ın arkasında yer aldılar.
Ticinus'taki yenilgi haberi Roma'ya ulaştı. Derhal bir senato Tiberius Sempronius Longus liderliğinde toplandı ve Sicilya'daki Afrika üzerine gönderilmek için hazırlanmış ordu geri çağrıldı. Ordu Scipio'nun birliğine katılacak ve Hannibal ile savaşacaktı. Kartacalılar önemli bir ikmal kenti olan 'u ele geçirdi. Bunda yerel Latin kumandanın ihaneti önemli rol oynamıştı. Öte taraftan Scipio ciddi şekilde yaralanmıştı ve orduyu kumanda edemiyordu. Sempronius Longus kumandasında birleşen Roma orduları Trebia Muharebesi'nde Hannibal ile savaştı. Roma birlikleri sabah erken saatlerde nehri geçerek saldırı yapmak üzere harekete geçti fakat Hannibal'ın kardeşi Mago önderliğinde bir grup Kartacalı asker, ordudan ayrılarak Romalılar'ı arkadan kuşattı. 20 bin kayıp veren Romalılar geri çekildi.
ve MÖ 217'de Roma Senatosu tarafından yeni konsül seçildiler ve Hannibal'a karşı savaşacak yeni ve sayısı arttırılmış ordu göndermeye karar verdiler. Yeni konsül sessizce uzun dini ritüeller olmaksızın yeni orduyu üzerinden yola çıkardı. Bu olay Romalılar arasında tanrılara karşı saygısızlık yapıldığı ve bunun Roma'ya felaket getireceği düşüncesinin yayılmasına neden oldu. Hannibal İtalya içlerinde ilerlerken, Flaminius birlikleriyle Ariminum'dan 'a hareket etti, Apennine dağını geçip Etruria şehrine girdi. Yoldaşı olan diğer komutan Servilius, onu arkadan takip ediyordu. Sayısı arttırılmış ve taze olan ordu birlikleri Adriyatik kıyıları boyunca ilerleyecekti. Scipio önderliğindeki üçüncü bir kuvvet ise Etruria'da hayatta kalma mücadelesi veriyordu.
MÖ 217 yılı ilkbaharında Hannibal ilerlemeye karar verdi, Galyalı müttefikleri Po vadisinden ayrılmakta tereddüt ediyorlardı. Hannibal dev ordusuyla birlikte Etruria rotasında ilerledi. Günler süren yolculuk sonrası ordu yorgun ve uykusuzdu. Birliğinin bir bölümünü kaybetti ve kalan birkaç filiyle ilerlemeye devam etti.
Etruria'ya ulaştığında, Hannibal Flaminus önderliğindeki Roma ordusuna farklı bir taktikle saldırdı. Ordunun sol kanadına hücum etti ve Romalılara etkili bir şekilde kesti. Etruria'nın yüksek bölgelerinden ilerlemeye devam ederek Roma'nın kendilerini aceleyle takip etmesini istiyorlardı. Hannibal Trasimenus Gölü civarında askerleriyle birlikte pusuya yattı ve Roma birliklerini beklemeye başladı. Hannibal başarılı bir taktikle Roma ordusunu Trasimenus gölü muharebesinde mağlup etti. Flaminus pek çok askeriyle birlikte öldürüldü. 6 bin Roma askeri kaçmayı başardı. Ayrıca, Scipio, muharebeden haberdardı, onun destek için gönderdiği süvari birliği de yakalandı ve imha edildi. Bu zafer sonucunda Galyalı, Afrikalı, İberyalı ve Numidyalılardan oluşan heterojen bir kuvvet kendi ele geçirdikleri askeri ekipmanlarla savaşarak galibiyette önemli rol oynamışlardı. Roma ordusu büyük oranda kölelerden oluşmaktaydı, Kartacalılar ele geçirdikleri düşmanlardan Romalı olmayanlara özgürlük vadediyorlardı. Böylece pek çok farklı millet Roma'ya karşı Kartaca'nın yanında yer aldı. Hannibal generallerinin tüm telkinlerine rağmen Roma üzerine saldırmayıp yeni müttefikler kazanma amacıyla güneye İtalik ve Grek nüfusun fazla olduğu bölgeye yürüdü.
Fabian Taktiği
Tresimene Gölü bozgunu Roma Devleti'ni büyük paniğe soktu, korku her şehre yayılmıştı. Senato toplandı ve acil durumlarda yapılan geleneksel diktatör seçimine karar verdi. Daha önce iki konsül seçilmişti, bu kez yetki tek bir kişide olacaktı. Konsüllerden Flavius muharebede öldürüldü, diğer konsül Servillus ordunun sol kanadını idare etmeye devam ediyordu. Senato, Quintus Fabius Maximus'u diktatör yetkisiyle göreve getirdi.
Fabius kendi icadı olan bir savaş taktiğini uygulamaya koydu. Fabian taktiğine göre Roma ordusu düşmanla açık alanda muharebe etmeyecek fakat küçük birliklerle çatışmaya girecekti. Bu taktik askerler arasında rağbet görmedi. Hannibal'ın İtalya içlerinde direnişle karşılaşmadan ilerlemesi, Roma halkını ve Roma'nın müttefiklerini de kaygılandırmıştı. Roma köylere düşman ulaşmadan çiftlik hayvanlarını toplu halde tutmayı sığınak inşa etmeyi ve köylerin tahkimatını arttırma yoluna gitti. Fabius Hannibal'ın süvari gücünden çekiniyordu bu yüzden savaşı tepelere çekmek istiyordu. Bu taktik Roma'nın başına büyük bir dert açtı Tresimene Gölü muharebesinde Roma ordusu pusuya düşerek ağır kayıp Verdi. Fabius'un Hannibal'ın kuvvetine yönelik sürekli tacizi, komutanın yeteneklerini engelledi ve birçok tutsak aldı. Her iki komutan mahkûmları Birinci Pön Savaşı'nda olduğu gibi aynı koşullar altında değiş tokuş etmeye karar verdiler. Kartacalılar Romalılara aldıkları kadar yüzlerce mahkûmu daha geri verdiler ve bu nedenle parasal tazminat bekliyorlardı, Senato gönülsüz davranıyordu. Fabius şimdi bu malikâneleri, arz edilen fazla tutsak için düşman ordusuna ödemek için sattı.
Apulya'nın harap edilmesi ile Fabius'u savaş içine çekmek istedi fakat başarılı olamadı. Hannibal Samnium'dan Campania üzerine yürümeye karar verdi, İtalya içerisindeki zengin ve verimli arazisi olan bir bölgeydi, burayıda yakıp yıkarak Fabius'u savaşa çekti. Düşmana tuzak hazırlayan Kartaca ordusu önemli bir stratejik hata yaptı ve dağlarla çevrili Campania düzlüklerine yerleşti. Fabius ordusunu gönderdi ve geçişleri tutan Romalıların elinden Hannibal, gece karanlığından yararlanarak kurtulmayı başardı. Dar geçitlerden savunmasız ve tüm malzemeleriyle geçip giden Kartaca ordusunun bu hareketi karşısında Fabius'un itibarı ağır yara aldı.
Minucius, süvari komutanı, Fabian Stratejisine karşı olan askerin sesi olarak, küçük başarılarla kesin ve hızlı neticeye ulaşamayacaklarını söylüyordu. Senato onu imperium (ordu komutanı, baş komutan) olarak atadı. Fabius ve Minicus ordu yönetimini aralarında paylaştılar. Minucius birlikleri ile Geronium bölgesinde Hannibal'a pusu atacak, Fabius ise daha büyük güçlerle kesin sonuç almak için savaşacaktı. Minicus, Fabius'un önderliğini kabul etti ve politik çatışma da böylece engellenmiş oldu.
Cannae Muharebesi
Fabius Roma'da popüler olamadı, taktikleri hızlı ve sonuca götürücü değildi. Roma halkı arasında kendisine conculator(oyalayıcı) lakabı takılmıştı, MÖ 216 yılındaki seçimlerde yeni konsüller Gaius Terentius Varro ve , daha saldırgan bir savaş stratejisini benimsiyorlardı. MÖ 217'deki seferinde Hannibal İtalikler'i kendi yanına çekmeye çalışıyordu fakat başarılı olamadı. MÖ 216 baharında, Apulia düzlüklerindeki önemli bir ikmal ve malzeme deposu olan üzerine saldırıp burayı ele geçirmeyi amaçlıyordu. Cannae, Roma için önemli bir noktaydı ve Roma Senatosu, sayısı iki kat arttırılmış bir orduyla Varro ve Aemilius Paullus'un önderliğinde sayısı 100.000'i bulan bir gücü Cannae'ye göndermeye karar verdi.
Cannae Muharebesi MÖ 216'da başladı. Kartaca süvarileri (Galya ve İberyalılardan oluşuyordu) küçük orandaki Romalı süvarilerine saldırdı, Roma'nın sağ kanadını koruyan Latin süvarileri sayı ve nitelik olarak azdı ve kısa sürede imha edildiler. Serbest kalan Kartaca süvarileri Roma piyadelerine arkadan saldırdı. Kartaca süvarilerinin üstünlüğünü kanıtlayan bu olaydan sonra Roma Devleti uzun bir süre İtalyan olmayan müttefiklere süvari bölüğünü teslim etmedi.
Konsüller Aemilius Paullus ve Apulia üzerine yürüyen Hannibal'ın önünü kesmeye karar verdiler. İki günlük yürüyüşten sonra 'nin soluna, ana kampa 10 km uzaklıktaki bölgeye yerleştiler. Hannibal, Varno'nun şevkini kendi çıkarlarına kullanmak istiyordu. Kendisine sadık az sayıda piyadeyi merkeze Libyalılardan oluşan paralı askeri süvarileri de kanatlara yerleştirerek yarım daire biçiminde savaş düzeni aldı. Hannibal ve sol kanadın komutanı kardeşi Hadsrubal şiddetli süvari saldırısıyla Roma ordusunun sağ ve sol kanatlarını bozarak Roma ordusunu kaçmalarına müsaade etmeden kuşattı ve imha etti. Güvenilir kaynaklara göre Cannae'de 50 – 70 bin asker ölmüş veya esir alınmıştı.
Polybius notlarında, "Cannae bozgunu çok ciddi bir olaydı, Roma'nın müttefikleri arasında o güne kadar sadık kalanlar bile Roma'nın gücünden şüphe duymaya ve tercihlerini sorgulamaya başlamışlardı." der. Aynı yıllarda, Sicilya'daki Yunan şehirleri de Roma'nın siyasi otoritesine karşı başkaldırdılar, Makedonya Kralı V. Philip Hannibal'ın yanına geçerek Roma'ya karşı 'nı başlattı. Hannibal daha sonra Sirakuza'nın yeni kralı Hieronymous'u kendi saflarına çekti ve Tarentum civarına geldi. Hannibal şimdi Roma üzerine saldırabilmek için yeterli silah ve insan gücüne gereksinim duyuyordu. Kesin olmamakla birlikte bir saldırı ve büyük bir anlaşmaya gitmeyi düşünüyordu. Fakat Roma'nın tekrar toparlanması ve fırsatın kaçmasından kaygılandı. Hannibal İtalya'nın en büyük ikinci kenti Capua'yı ele geçirdi ve yeni üssü yaptı. Burada birkaç İtalyan şehir devleti dışında müttefik kazanamadı ve ayrıca Makedon donanması'da ona yardım getirecek kapasitede değildi.
Hannibal Roma'ya barış için bir elçilik heyeti gönderdi ve savaş esirlerini fidye karşılığında bırakabileceğini Roma'ya iletti. Fakat Roma bunu reddetti.
Cannae muharebesi sonrası Güney İtalya'da Hannibal müttefikleriyle ilişkisini arttırmıştır: Hannibal, Apulia'nın kasabaları Salapia, ve 'ı aldı. Mago ayrı bir ordu ile güney İtalya'ya yürürken antik İtalyan kabilesi Bruttilerde birkaç hafta içinde ona katıldı. Aynı zamanda Hannibal'da ordusunun kabilelerinin katılımıyla güçlendirdi. İtalya yarımadasının en büyük ikinci şehrinin üs olarak kullanan Hannibal MÖ 216 yılında buradan Campania üzerine yürüdü. Capua halkı alt sınıftaki Roma vatandaşlarından oluşuyordu Hannibal onları evlilik, dostluk ve Roma'nın başına gelen felaketler gibi bağlantıları kullanarak yanına çekti. Capua halkı ile bir anlaşma yapan Hannibal, onlara dostluk şartlarına uymak zorunda olmadıklarını fakat limandan gelecek Kartaca takviye kuvvetlerine zorluk çıkartmamalarını istedi. Bu müttefik kazanma sistemiyle Hannibal MÖ 215 yılına gelindiğinde Güney İtalya'nın büyük bir bölümünü kazanmıştı. Sahil boyunca uzanan Yunan şehirleri, ve Latin kolonileri , , , , Paestum ve Kuzey İtalya'daki bağımsız Galya Roma kontrolünde değildi.
Hannibal kurduğu bu müttefik ağı ile muazzam bir askeri başarı kazanmıştı. Önemli bir şehir olan Nola ve Roma kalesi Campania'yi ele geçirerek önemli bir destek bağlantısı kurmuştu. Daha önce üç kez kuşattığı ve saldırdığı Nola'yı alamamıştı fakat bu kez çevredeki önemli şehirleri ele geçirerek amacına ulaştı.
İtalya Yarımadası ile direkt bağlantı kurulan yer Sicilya Adasıydı. Deniz yollu gelecek yardımların güvenliğini sağlayabilecek şehir Lylabeum ise Roma'nın elindeydi. Hannibal eski roma müttefiki Siraküza Kralı'nın yerine geçen destekledi ona iki general gönderdi. Romalılar Sirakuza'yı kuşattı ve iki yıllık kuşatma sonrası Sirakuzalıları yendiler. Arşimet'te şehrin düşüşünden sonra Romalı bir asker tarafından öldürüldü.
Hannibal ana saldırılarında İtalya içindeki yerel halkı asker olarak kullanıyordu. Hanno, Saminium'daki asker sayısını arttırmayı amaçlıyordu fakat yollarını kesen Romalılarca girdiler. (MÖ 214) ve ordu Hannibal'a ulaşmadan imha edildi. Hannibal müttefikleri kazanmasına rağmen hala Roma karşısında sayısal eşitliği yakalayamamıştı. Bu durum ciddi bir problemdi.
Roma Kilit Şehirleri geri alıyor
Batı Akdeniz
İber yarımdasında, Scipio kardeşler 20.000 Kelt paralı asker ve takviye olarak 30 bin piyade ve 3 bin süvari bulunduruyordu. Kartaca ordusu ise Hadsrubal Barca önderliğinde 15 bin, Hadsrubal Gisco önderliğinde 10 binlik bir kuvvet bulunuyordu. Scipio kardeşler iki ayrı birliği ayrı ayrı saldırmayı planladılar ve ilk olarak Hadsrubal Barca üzerine iki lejyon ve paralı askerlerden oluşan birlikle yürüdüler. Yapılan iki büyük muharebede Hadsrubal'ın rüşvetiyle pek çok Roma askeri savaşmadan geri döndü ve zafer Kartacalıların oldu.
Romalılar geri çekildiler ve Kartacalıları yarımadadan atamadılar. Bunun üzerine seçkin Romalı askerler mağlubiyetin sorumlusu iki komutanı öldürdüler. Bu şimdiye kadar Kartacalılar ve Helenlerde görülen bir uygulamaydı.
Roma'nın İkinci İberya Seferi
MÖ 210 yılında Scipio Africanus senato kararıyla babası ve amcasının öcünü almak için İber Yarımadası'na geldi.
Parlak bir saldırıyla Kartacalıların önemli bir kalesi olan Yeni Kartaca şehrini ele geçirdi. (MÖ 209) Fakat yine de Hadsrubal'ın İtalya içinde ilerleyen kardeşi Hannibal'a takviye göndermesini engelleyemedi.
'nde (MÖ 206), Scipio, Mago Barca, ve Masinissa komutası altındaki birleşik Kartaca ordusunu kesin bir bozguna uğrattı ve İber Yarımadasında Kartaca hakimiyeti sona erdi.
Orta Akdeniz
MÖ 212 yılında Kartacalılar İtalya yarımadasının en büyük Yunan şehri Tarentum üzerine yürüdüler. Dikkatli bir plan yapan Hannibal şehir kapısına iki başarılı saldırı düzenledi ve Numidyalı atlıların da desteği ile şehrin tümünü kısa sürede ele geçirdi. Fakat kale içinde Romalılar ve destek kuvvetleri bulunuyordu. Kartacalılar tahkimat yaparak bir süre sonra kaleyi de aldılar. Böylece kara ve deniz arası yardımlaşmayı da bloke etmiş oldular.
MÖ 212 Capua Muharebesi'nde ise şehri geri almak için kuşatan Roma ordusu sonuç alamayarak kuşatmayı kaldırmıştır.
Beneventum Muharebesinde (MÖ 212) Hanno, 'un ordusu karşısında bozguna uğradı. Ana kampı düşürüldü. Fakat aynı yıl gerçekleşen Romalılar pusuya düşerek ağır kayıplar Verdi.
Savaşın bu safhasında dikkate çeken en önemli olaylardan biri de Siraküza kuşatması sırasında ünü bilim adamı Arşimet'in icat ettiği görülmemiş savaş makinalarının Romalılar'ın alışılmış kuşatma savaşıyla başarı kazanmasını engellemesidir. Kartacalılar şehri kurtarmak için 20 bin kişilik bir kuvvet göndermiş olsa da salgın hastalık nedeniyle ağır kayıp vererek Agrigentum şehrine çekilmişlerdir. Sonunda yardım bahanesiyle karadan şehre giren Romalılar Siraküza'yı almış ve Arşimet'te öldürülmüştür. Hannibal ana saldırılarında İtalya içindeki yerel halkı asker olarak kullanıyordu. Hanno Saminium'daki asker sayısını arttırmayı amaçlıyordu fakat yollarını kesen Romalılarca Beneventum Muharbesine girdiler. (MÖ 214) ve ordu Hannibal'a ulaşmadan imha edildi. Hannibal müttefikleri kazanmasına rağmen hala Roma karşısında sayısal eşitliği yakalayamamıştı. Bu durum ciddi bir problemdi.
(MÖ 211) Hannibal'ın kışlak olarak kullandığı liman şehri Capua'ya Roma birlikleri büyük bir taarruz düzenledi ve Hannibal şehrin güneyine çekilirken Roma ordusu şehri tekrar ele geçirdi.
(MÖ 210) Romalılar'ın kuşattığı bir başka müttefik şehri Herdonia'ya eski konsul Gnaeus Fulvius Centumalus saldırdı ve kuşattı. Fakat Hannibal onu yakalayarak bir meydan savaşına zorladı ve yapılan muharebede 13 bin Roma askeri öldürüldü.
MÖ 210'da yapılan , Marcellus ve Hannibal arasında sonuçsuz kaldı. Fakat Roma ordusu Casinium ve Tarentum'u tekrar ele geçirmeyi başardı. Hannibal Roma'dan 8 km kadar uzağa çekildi.
ve Hannibal arasında yapılan (MÖ 207) sonuçsuz kalınca Nero bir hile ile kendisinin kampta olduğuna inandırıp takviye kuvvetle yardıma gelen Hadsrubal'ın ordusuna saldırdı. olarak bilinen bu çatışmada Kartaca ordusu mağlup edildi ve Hadsrubal öldürüldü. Hadsrubal'ın kesik başı da Hannibal'a gönderildi.
Roma ilerlemesi
Kartacalılar ve paralı Kelt askerleri Romalılara karşı savaştı. Scipio Africanus zekice bir hile planladı. İlk günlerde Romalı askerler merkezde İberyalılar ise kanatlarda savaşıyordu. Bunu savaş günü değiştirerek rakibini yanıltma yoluna gitti. Fakat Kartacalılar durumu çabuk sezdiler ve Romalılara kanatlardan sert akınlar yaptılar. Fakat gece Kelt paralı askerleri Kartaca karargahını terk edince Kartacalılar feci bir bozguna uğradılar ve adeta Romalılarca avlandılar. Devamında Gades şehrini ele geçirdiler ve İspanya'da tekrar hakimiyetlerini kurdular.
Son olarak MÖ 205'te Yeni Kartaca'nın da tekrar alınması ile İber Yarımadası'nda hakimiyet yeniden tesis edildi. Birkaç yerel isyan çıktıysa da bunlar kısa sürede bastırıldı.
MÖ 205 yılında Mago İtalya'ya ayak bastı. Mütakiben Po Vadisinde bozguna uğratıldı.
Aynı yıl içinde, Scipio Africanus Sicilya'da bir lejyon ve toplanan zorunlu askerler ile savaşı bitirecek bir Afrika işgal planı hazırladı. Lejyon çoğunlukla Cannae'den sağ kurtulanlardan oluşuyordu ve savaş bitene kadar eve dönmelerine izin yoktu.
Aynı yıl Afrika'ya ulaşan Scipio, düzenli Kartaca ordusuna ve Numidyalı müttefiki üzerine saldırdı. Batı Numidya kralı savaşta yenildi ve esir alındı. Durumu gören bazı Kartacalı yöneticiler barış isteme teklifinde bulundular ve Hamilcar Barca'nın oğullarını geri çağırmasını istediler. Bu sırada Galya'da da savaş sürmekteydi.
MÖ 203'te, Scipio ile Afrika'da barış için bir görüşme tertip edildi, Hannibal İtalya'dan çağrıldı. Dönemin Kartaca ve Yunan bronz tabletleri bunu kayıt altına almıştır. Roma tarihçisi Polybius'ta daha sonra bunu not ediyor. Hannibal'ın acil olarak Afrika'ya gelmesi ve buradaki birleşik kuvvetlerin başına geçmesi isteniyor. Fakat bu politika Hannibal'ın hoşuna gitmiyor.
Zama Muharebesi
İkinci Pön Savaşı boyunca Romalılar süvarilerde, Kartcalılar ise piyade birliklerinde üstün oldular. Hannibal bu savaşa ordusunu sokmak istememişti. Çünkü Kartaca ordusunun savunma pozisyonunda başarılı olmayacağını düşünüyordu. Kartacalı yöneticilerle arası bu yüzden açıldı. Bu sırada Hadsrubal Gisco ise aldığı mağlubiyet sonucu döndüğü Kartaca'da öfkeli bir grubun linç girişimin görünce intihar ederek hayatını kaybetmişti.
Hannibal ve Scipio'nun birlikleri Zama'da karşı karşıya geldi. Hannibal fillerle desteklenmiş ordusuyla zaferin kıyısına kadar geldiyse de Roma süvarileri tarafından arkadan kuşatılarak büyük kayıplar verdiler ve bozguna uğradılar. Kartaca barış görüşmesi teklif etti ve II. Pön Savaşı yapılan bu son muharebeyle Roma zaferiyle sonuçlandı.
Savaş sonrası
Kartaca İspanya'yı sonsuza kadar kaybetti ve Roma gücü tüm Akdeniz'e hakim oldu. Yapılan anlaşmayla Kartaca 10.000 dinar savaş tazminatı ödeyecek, sadece 10 tane savaş gemisi bulundurabilecek ve Roma'nın izni olmadan asker sayısını arttıramayacaktı. Numidyalılar oluşan otorite boşluğundan istifade ederek, Kartaca'nın hakim olduğu alanları yağmaladılar. Yarım yüzyıl sonra kendisini korumak için asker sayısını arttırsa bile Üçüncü Pön Savaşı sırasında ordusu tamamen yok edilecek ve Kartaca devleti tarih sahnesinden silinecekti.
Savaşın sona ermesi Roma'ya moralman ve siyasi olarak bir huzur getirmiş olsa da yöneticilerin endişesi devam ediyordu. Kartaca ile anlaşmayı yapmış olan, , eski bir konsül, savaşın bitmesi ile Roma'nın kutsanmadığı ve Romalılar'ın rehavete kapılmamalarını, Hannibal yaşadıkça tehlikenin devam ettiğini belirtiyordu . Diğer taraftan Cato ise, Kartaca devletini tamamen yok etmedikleri sürece tekrar güç kazanıp Roma üzerine tehdit oluşturabileceğini söylüyor ve sık sık Kartaca'nın yok edilmesi gerektiği fikrinde ısrar ediyordu.
Arkeologlar Kartaca'nın askeri liman kenti kothon'da savaş sonrası kurulmuş muazzam bir liman keşfettiler. Bu liman 200 gemi yerleşecek şekilde tasarlanmıştı. Fakat savaş sonrası yapılan anlaşmaya göre Kartaca yalnızca 10 savaş gemisi bulundurabilirdi. Bu durum büyük ihtimalle savaş sonrası gemilerin özel mülkiyet ve ticaret için kullanıldığını göstermektedir. Korsanlara karşı ticaretle uğraşan kişiler az da olsa bir özel güvenlik bulunduruyorlardı. Bunların sayısı en fazla 500 olabilirdi. Zira Romalılar artık tüm sahilleri kontrol etmekte ve tehdit oluşturacak bir güce izin vermemekteydiler.
Hannibal savaş sonrası Kartaca'da ekonomi ile ilgilendi ve yönetimde görev aldı. Fakat Kartacalı soyluların onun aleyhinde yürüttükleri mücadele ve Romalılar'ında baskısıyla Anadolu'ya sürgün edildi. Burada Roma'nın düşmanı olan devletlere askeri danışmanlıkta yapan Hannibal bir süre sonra gelmiş olduğu Libssa'da (günümüzde Gebze) Romalılar'a teslim edileceğini öğrenince intihar etti.
Savaş sonrası Kartaca ve Numidya
Kartaca ve Numidya Krallığı arasında düşük yoğunluklu bir savaş sürekli vardı. Fakat üçüncü Pön Savaşı sonrası Afrika'da egemenliğini yitiren Kartaca Numidyalı ve Grek tüccarlar ticari bağımsızlığını ilan etti.
İstihbarat
İstihbarat savaş boyunca her iki taraf içinde önemli rol oynamıştır. Hannibal üst düzey istihbarat servisi sayesinde önemli zaferler kazandı. Aynı şekilde Scipio Africanus'ta gelişmiş haber alma ve doğru bilgi servisiyle zafere gitti. MÖ 217'de Kartacalılar Roma vatandaşlarından bazılarını casus olarak kullandılar bunlar yakalandıklarında elleri kesilerek cezalandırılıyorlardı.
Popüler kültür
- Hannibal'ın dramatik Sraküza kuşatmasını anlatan klasik İtalyan sessiz filmi Cabiria (1914).
- "The Sword of Hannibal" (Hannibal'ın Kılıcı), Terry McCarthy tarafından Hannibal'ın bir askerinin gözünden yazdığı roman.
- BBC TV dizisi Hannibal'ın Yolunda (2009).
Dış bağlantılar
- Massinissa[]
- Polybius Tarihi8 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ Sidwell, Keith C; Peter V. Jones (1997). The world of Rome: an introduction to Roman culture. Cambridge University Press. p. 16. .
- ^ History Channel "Hannibal" belgeseli
- ^ Demircioğlu Halil, Roma Tarihi, Türk Tarih kurumu Yayınları, 5. baskı, Ankara, 2011 s.235
- ^ "Poliybos "Roma Tarihi" 3.35.1". 7 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2013.
- ^ Lazenby, John Francis (1978). Hannibal's War.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ikinci Pon Savasi ya da diger adlariyla Hanibal Savasi Kartaca Savasi MO 218 MO 201 yillari arasinda Roma ve Kartaca devletleri arasinda bati ve Dogu Akdenizde meydana gelmis buyuk savastir Numidyali ve Berberi kabilelerinin ve diger Avrupa uluslarininda katilimiyla genis capta bolgeyi etkilemistir Pon Romalilar in Kartacalilara verdigi isimdir Ikinci Pon SavasiPon SavaslariTarihMO 218 201BolgeItalya Sicilya Hispania Cisalpina Galya Galya Afrika YunanistanSebepHannibal in Saguntum saldirisiSonucRoma Cumhuriyeti ZaferiTaraflarRoma Cumhuriyeti Pergamon NumidyaKartaca Sirakuza MakedonyaKomutanlar ve liderler Publius Cornelius Scipio Tiberius Sempronius Longus Publius Cornelius Scipio Africanus Claudius Marcellus Lucius Aemilius Paullus Gaius Terentius Varro Marcus Livius Salinator Marcus Minucius Rufus Gnaeus Servilius Geminus Hannibal Hasdrubal Mago Hanno Hasdrubal Hampsicora Maharbal V FilipposGucler787 bin 727 bin Kayiplar300 000 316 000 Savas sirasinda Kartaca ordulari komutani Hannibal zorlu bir seferle Alpleri gecmis ve Galyali muttefiklerini de yanina alarak Trebia Muharebesinde Roma yi agir bir yenilgiye ugratmis ve Trasimene de tarihin en buyuk pusularindan birinde 5 bin Romali asker bir gunde oldurulmustur Ilerleyen Kartaca kuvvetlerine karsi Fabian taktigi denilen bir nevi gerilla savasinin yapilmasini Roma senatosu onayladi Kartacalilarin yeme icme barinma imkanlarina karsi sabotaj harekatlari duzenliyorlardi Savas on yil daha uzadi kisa sure sonra Roma bu yaklasim tarzini birakarak alan muharebesine geri donduyse de Roma ordusu Cannae Muharebesinde imha edildi Bir sure sonra Roma ordusu toparlandi ve kusatma gemileriyle kaybettigi bircok sehri yeniden zapt etti Bu arada savasin Iberya Yarimadisi ndaki kolunda ise Publius Cornelius Scipio Africanus komutasi altindaki Roma birlikleri sehrini ele gecirdi ve tum Iber yarimadasi Roma devletinin kontrolune gecti Savasin son muharebesi olan Zama Muharebesi yle Kartaca sartlari son derece agir olan baris anlasmasini imzalamak zorunda kaldi Birinci Makedonya Savasi ile Dogu Akdeniz ve Iyonya denizinin tek hakim gucu Roma oldu Savas boyunca kullanilan metotlar insanligi yeni bir savas teknigi ile tanistirdi Imha savasi denilen ve buyuk birlikleri pusuya dusurerek katletme metodu muharebelerde fazlasiyla uygulanmisti Arka planIkinci Pon Savasi nin baslama kivilcimini atesleyen olay Saguntum sehri uzerindeki egemenlik mucadelesiydi Saguntum Iber yarimadasinda bir sahil sehriydi Gerilimi yukselten olay sehirdeki Kartaca destekcilerinin suikastla ortadan kaldirilmasiydi Iktidarda bulunan bir kisim zumre Kartaca ya diger bir kisimda Roma ya muracaat etti Roma once Saguntum ile ittifak anlasmasi yapti sonra da Hannibal a bir elci gondererek onu Roma nin muttefiki olan Saguntum sehrinin ic islerine mudahale etmemesini bildirdi Bunun uzerine MO 219 yilinda Hannibal sehri kusatti ve kanli mucadeleler sonucu ele gecirmeyi basardi Saguntum un bazi yoneticileri intihari tercih etti Roma durama sert tepki gosterdi ve Kartaca ya ultimatom vererek Hannibal ve yardimcilarinin kendisine teslimini istedi bu reddedilince de savas ilan etti Hannibal inisiyatif alir MO 218 MO 213 Hannibal in rotasi Hannibal in Italya yi istila rotasi Hannibal Roma nin denizlerdeki ustunlugunu biliyordu ve Italya yarimadasina gidebilmesinin tek yolu olarak kara harekatini goruyordu Kartaca ordusu Polybius un iddiasina gore Iber yarimadasindakilerde dahil 90 000 piyade 12 000 suvari ve 37 savas fili bu gucte bir ordu Roma veya Helen dunyasinda henuz bulunmamaktaydi Hannibal MO 218 ilkbaharinin sonlarinda Yeni Kartaca sehrinden gunumuzde Cartagena Ispanya ordusu ile birlikte kuzey sahili boyunca ilerledi Ebro da ordusunu uc kola ayirdi ve buradaki kabileleri zor kullanarak kontrol altina aldi fakat fazla kayip verdi Pirenelerde yaklasik 11 bin Iberli piyade gonulsuzce Hannibal in kuvvetlerine katilmis ve yeni bir garnizon kurumustu Hannibal 50 bin piyade ve 8 bin suvari ile Galya topraklarina girdi Ayni zamanda bir Roma filosu gizlice Iber yarimadasinin kuzeyine gitti Kardes komutanlar ve onderligindeki birlikler Hannibal in Ebro yu gectigini ve ilerledigini biliyorlardi 300 kisilik bir suvari bolugunu kesif ve istihbarat amacli gonderdiler Roma ordusu Hannibal in yerini tespit etmisti ancak Hannibal da bunun farkina vardi ve rotasini bilinmeyen yone dogru kaydirdi Ordusunu sonbaharda Alplerden gecirecekti Hannibal Alpleri gectikten sonra Galyalilarla ittifak kurup ordusunu takviye etmeyi amacliyordu Roma nin Birinci Iberya Seferi Iberyali savasci tasviri MO 200 lerden kalma bir kabartma Ikinci Pon Savasi sirasinda Iberyali kabileler her iki tarafta da savasarak savasin belirleyici askeri gucu oldular Ulusal Arkeoloji Muzesi Madrid Deniz asiri harplerin en onemli sahasi Ispanya idi Cunku burasi Kartaca parali askerlerinin ikmal noktasi ve savasin finans kaynagiydi Iber yarimadasinda Kartacalilar guclu degildi fakat Roma nin Saguntum kusatmasi sirasinda sessiz kalmasi da muttefiklige zarar vermisti Gnaeus Cornelius Scipio karargahini Cissa da kurdu burada Hannibal in yegeni Hanno ve Hasdrubal in birlestirilmis kuvvetleriyle karsilasti Cissa Muharebesi ni yerlilerin de destegini alan Roma kazandi Roma kuvveleri MO 235 te Saguntum sehrini aldilar fakat takviye gelen Kartaca gucleri burada Romalilari maglup etti Roma ve Massalyalilardan olusan birlesik donanma Kartaca tehlikesine karsi hazir edildi Sayisal ustunlugune ragmen Roma karsisinda yenilen Hadsrubal in donanmasi onemli bir yara almisti Kartaca tehdidi karsisinda Romali ve Marsilyali muttefik donanmasi olusturuldu Hasdrubal ilk bozgunu bu donanma karsisinda aldi Romalilar karsisinda deniz kuvvetleri tarihi bir fiyasko yasamisti Yenilginin sebebi iyi organize olamayan donanma ve Ebro Nehri yenilgisi sonrasi olusan psikolojik cokuntuydu Ayni zamanda kara ordusu Ebro Nehri Muharebesi ile mesguldu ve gerekli destegi veremedi Romalilar 55 gemi ve tekneyle muharebeye cikmis ve karsilarinda 40 gemilik bir Kartaca donanmasi bulmuslardi Kartacalilar donanmanin dortte ucunu kaybettiler Muharebe sonrasi Kartacalilar geri cekildilerse de Romalilar Ebro Nehri ve Pireneler de sikismis bulunuyorlardi Bu durum Kartaca nin Iberya dan Hannibal a takviye gondermesini veya Galya daki direnisi desteklemesini engelliyordu Bu sirada Hadsrubal Roma egemenligindeki Dertosa uzerine yurudu suvari ustunlugunu de kullanarak dusmani kusatti ve agir kayiplar verdirdi Iber Yarimadasi ndaki bu kucuk ilerlemenin yarattigi tehdit sonrasi Scipio guclu Numidya krali ile ittifak gorusmelerine basladi Scipio henuz Afrika da Kartaca uzerine yuruyup karsi saldirilar yapacak durumda degildi Orta AkdenizDeniz Saldirilari ve Seferleri MO 218 de Roma casus gemileri Sicilya aciklarinda adanin batisindan gelebilecek ani saldirilara karsi gozetleme yapmaktaydi Yirmi kurekli kadirga ve bin asker ile Aegadian Adalari ndan Sicilya nin batisindaki Vulcan adalarina sekiz gemiyle saldirdilar fakat guclu akinti Messina Bogazini gecmelerine imkan vermedi Sirakuzali donanmasi birkac Kartaca gemisini ele gecirdi Bunu ogrenen Kartaca filosu II Hiero yonetiminde Lilybaeum sehrine saldirdiysa da Romalilar onlari yenerek 35 Kartaca gemisini ele gecirdi MO 218 de Roma nin benzer bir saldiriyi Afrika da yapmasi ihtimaline karsi Hannibal 13 850 Iberyali agir piyade 870 Balearik adalarindan okcu ve 1200 Iberli suvariyi Afrika savunmasi icin bolgeye gonderdi Kartaca donanmasi Romalilara karsilastigi iki buyuk muharebeden de bozgunla ayrilmisti Fakat diger kiyilarda ustunlugu ve saldiri kabiliyetini korumaktaydi Sardinya ya ilk Kartaca seferi MO 215 te Hasdrubal ve yardimcisi Hampsicora onderliginde gerceklesti Saldiriyi onceden sezen Roma Titus Manlius Torquatus komutasi altinda 20 000 piyade ve 1 200 suvari ile Kartacalilarin karsisina cikti Kartaca ordusu ise 15 bin piyade 1 500 suvari ile sayisi bilinmeyen savas fillerinden mutesekkildi Cornus Muharebesinde ise Sardinya halkinin direnisi ile karsilasip maglup oldular Roma bu savastan galip ayrildi Kartaca ordusu yedi gemiyle geri cekildi Sonuc olarak onemli bir tahil ihracat limani olan Sardinya Roma idaresinde kaldi Galyalilarin AyaklanmasiRomalilar Hannibal in Ebro yu gecmesiyle es zamanli olarak Galyalilarin isyani ile karsi karsiya kaldilar Kuzey Italya ya giren Hannibal Galyali ve kabileleri ile diplomatik temas kurdu Onlari ortak dusman Roma ya karsi birlestirdi ve ittifak kurdu Ilk direnis hareketi Roma kolonisi Placentia ve Cremona da basladi Galyalilarin kusattigi sehirden Romalilar Mutina ya kacti Buna karsilik Praetor L Manlius Vulso iki lejyon ve muttefik kuvvetlerle onlarin toplam 1 600 suvari ve 20 000 piyade uzerine yurudu Bu ordu dan ciktiktan sonra yolda iki kez pusuya dustu 1 200 asker olduruldu Mutina kusatma altinda olmasina ragmen bu olayin gerceklesmesi Roma Senatosunu harekete gecirdi Vulso uzerine Scipo nun lejyonu ve 5 bin askerlik kuvveti yardima gonderdi Scipio buradaki kuvvetleri arttirdi ve Hannibal gelene kadar elinde tutu sonra Hannibal Roma kuvvetlerinin sert baskisi altinda kalmis olan Galyali muttefiklerine yardima geldi Alpleri zorlu iklim ve arazi sartlarina ve yerlilerin gerilla taktiklerine ragmen gecti Hannibal 28 bin piyade 6 bin suvari ve 30 savas filiyle Taurini Piedmont kuzey Italya bolgesine ulasti Hannibal in bu yolu kullanacagini Romalilar biliyordu fakat bu kadar erken ve kis henuz bitmeden Alpleri gecebilecegini dusunmuyorlardi Galyalilar duzluklerindeydi Hannibal guclerinin bir kismini onlari ayaklanmaya tesvik icin gonderdi Galyalilar ilk saldiriyi Taurini sehri yoneticisine yapti Ardindan Hannibal erkenden Rhone Vadisine gelerek Scipio kuvvetlerinin onunu kesti Burada yapilan Ticinus Muharebesinde suvari destekli Hannibal ordusu karsisinda Romalilar yenildi Scipio agir yaralandi ve Romalilar Trebia Nehrini gecerek koyunde kamp kurup destek kuvvetlerini beklediler Romalilarin maglubiyeti ile Galyalilar ve Liguryalilar a katilanlar cogaldi ve yaklasik 40 binlik bir destek gucuyle Hannibal in arkasinda yer aldilar Trebia Muharebesi plani Kartacalilar Romalilar Ticinus taki yenilgi haberi Roma ya ulasti Derhal bir senato Tiberius Sempronius Longus liderliginde toplandi ve Sicilya daki Afrika uzerine gonderilmek icin hazirlanmis ordu geri cagrildi Ordu Scipio nun birligine katilacak ve Hannibal ile savasacakti Kartacalilar onemli bir ikmal kenti olan u ele gecirdi Bunda yerel Latin kumandanin ihaneti onemli rol oynamisti Ote taraftan Scipio ciddi sekilde yaralanmisti ve orduyu kumanda edemiyordu Sempronius Longus kumandasinda birlesen Roma ordulari Trebia Muharebesi nde Hannibal ile savasti Roma birlikleri sabah erken saatlerde nehri gecerek saldiri yapmak uzere harekete gecti fakat Hannibal in kardesi Mago onderliginde bir grup Kartacali asker ordudan ayrilarak Romalilar i arkadan kusatti 20 bin kayip veren Romalilar geri cekildi ve MO 217 de Roma Senatosu tarafindan yeni konsul secildiler ve Hannibal a karsi savasacak yeni ve sayisi arttirilmis ordu gondermeye karar verdiler Yeni konsul sessizce uzun dini ritueller olmaksizin yeni orduyu uzerinden yola cikardi Bu olay Romalilar arasinda tanrilara karsi saygisizlik yapildigi ve bunun Roma ya felaket getirecegi dusuncesinin yayilmasina neden oldu Hannibal Italya iclerinde ilerlerken Flaminius birlikleriyle Ariminum dan a hareket etti Apennine dagini gecip Etruria sehrine girdi Yoldasi olan diger komutan Servilius onu arkadan takip ediyordu Sayisi arttirilmis ve taze olan ordu birlikleri Adriyatik kiyilari boyunca ilerleyecekti Scipio onderligindeki ucuncu bir kuvvet ise Etruria da hayatta kalma mucadelesi veriyordu Trasimene Golu Muharebesi plani Kartacalilar Romalilar MO 217 yili ilkbaharinda Hannibal ilerlemeye karar verdi Galyali muttefikleri Po vadisinden ayrilmakta tereddut ediyorlardi Hannibal dev ordusuyla birlikte Etruria rotasinda ilerledi Gunler suren yolculuk sonrasi ordu yorgun ve uykusuzdu Birliginin bir bolumunu kaybetti ve kalan birkac filiyle ilerlemeye devam etti Etruria ya ulastiginda Hannibal Flaminus onderligindeki Roma ordusuna farkli bir taktikle saldirdi Ordunun sol kanadina hucum etti ve Romalilara etkili bir sekilde kesti Etruria nin yuksek bolgelerinden ilerlemeye devam ederek Roma nin kendilerini aceleyle takip etmesini istiyorlardi Hannibal Trasimenus Golu civarinda askerleriyle birlikte pusuya yatti ve Roma birliklerini beklemeye basladi Hannibal basarili bir taktikle Roma ordusunu Trasimenus golu muharebesinde maglup etti Flaminus pek cok askeriyle birlikte olduruldu 6 bin Roma askeri kacmayi basardi Ayrica Scipio muharebeden haberdardi onun destek icin gonderdigi suvari birligi de yakalandi ve imha edildi Bu zafer sonucunda Galyali Afrikali Iberyali ve Numidyalilardan olusan heterojen bir kuvvet kendi ele gecirdikleri askeri ekipmanlarla savasarak galibiyette onemli rol oynamislardi Roma ordusu buyuk oranda kolelerden olusmaktaydi Kartacalilar ele gecirdikleri dusmanlardan Romali olmayanlara ozgurluk vadediyorlardi Boylece pek cok farkli millet Roma ya karsi Kartaca nin yaninda yer aldi Hannibal generallerinin tum telkinlerine ragmen Roma uzerine saldirmayip yeni muttefikler kazanma amaciyla guneye Italik ve Grek nufusun fazla oldugu bolgeye yurudu Fabian TaktigiTresimene Golu bozgunu Roma Devleti ni buyuk panige soktu korku her sehre yayilmisti Senato toplandi ve acil durumlarda yapilan geleneksel diktator secimine karar verdi Daha once iki konsul secilmisti bu kez yetki tek bir kiside olacakti Konsullerden Flavius muharebede olduruldu diger konsul Servillus ordunun sol kanadini idare etmeye devam ediyordu Senato Quintus Fabius Maximus u diktator yetkisiyle goreve getirdi Fabius kendi icadi olan bir savas taktigini uygulamaya koydu Fabian taktigine gore Roma ordusu dusmanla acik alanda muharebe etmeyecek fakat kucuk birliklerle catismaya girecekti Bu taktik askerler arasinda ragbet gormedi Hannibal in Italya iclerinde direnisle karsilasmadan ilerlemesi Roma halkini ve Roma nin muttefiklerini de kaygilandirmisti Roma koylere dusman ulasmadan ciftlik hayvanlarini toplu halde tutmayi siginak insa etmeyi ve koylerin tahkimatini arttirma yoluna gitti Fabius Hannibal in suvari gucunden cekiniyordu bu yuzden savasi tepelere cekmek istiyordu Bu taktik Roma nin basina buyuk bir dert acti Tresimene Golu muharebesinde Roma ordusu pusuya duserek agir kayip Verdi Fabius un Hannibal in kuvvetine yonelik surekli tacizi komutanin yeteneklerini engelledi ve bircok tutsak aldi Her iki komutan mahkumlari Birinci Pon Savasi nda oldugu gibi ayni kosullar altinda degis tokus etmeye karar verdiler Kartacalilar Romalilara aldiklari kadar yuzlerce mahkumu daha geri verdiler ve bu nedenle parasal tazminat bekliyorlardi Senato gonulsuz davraniyordu Fabius simdi bu malikaneleri arz edilen fazla tutsak icin dusman ordusuna odemek icin satti Apulya nin harap edilmesi ile Fabius u savas icine cekmek istedi fakat basarili olamadi Hannibal Samnium dan Campania uzerine yurumeye karar verdi Italya icerisindeki zengin ve verimli arazisi olan bir bolgeydi burayida yakip yikarak Fabius u savasa cekti Dusmana tuzak hazirlayan Kartaca ordusu onemli bir stratejik hata yapti ve daglarla cevrili Campania duzluklerine yerlesti Fabius ordusunu gonderdi ve gecisleri tutan Romalilarin elinden Hannibal gece karanligindan yararlanarak kurtulmayi basardi Dar gecitlerden savunmasiz ve tum malzemeleriyle gecip giden Kartaca ordusunun bu hareketi karsisinda Fabius un itibari agir yara aldi Minucius suvari komutani Fabian Stratejisine karsi olan askerin sesi olarak kucuk basarilarla kesin ve hizli neticeye ulasamayacaklarini soyluyordu Senato onu imperium ordu komutani bas komutan olarak atadi Fabius ve Minicus ordu yonetimini aralarinda paylastilar Minucius birlikleri ile Geronium bolgesinde Hannibal a pusu atacak Fabius ise daha buyuk guclerle kesin sonuc almak icin savasacakti Minicus Fabius un onderligini kabul etti ve politik catisma da boylece engellenmis oldu Cannae MuharebesiFabius Roma da populer olamadi taktikleri hizli ve sonuca goturucu degildi Roma halki arasinda kendisine conculator oyalayici lakabi takilmisti MO 216 yilindaki secimlerde yeni konsuller Gaius Terentius Varro ve daha saldirgan bir savas stratejisini benimsiyorlardi MO 217 deki seferinde Hannibal Italikler i kendi yanina cekmeye calisiyordu fakat basarili olamadi MO 216 baharinda Apulia duzluklerindeki onemli bir ikmal ve malzeme deposu olan uzerine saldirip burayi ele gecirmeyi amacliyordu Cannae Roma icin onemli bir noktaydi ve Roma Senatosu sayisi iki kat arttirilmis bir orduyla Varro ve Aemilius Paullus un onderliginde sayisi 100 000 i bulan bir gucu Cannae ye gondermeye karar verdi Cannae Muharebesi MO 216 da basladi Kartaca suvarileri Galya ve Iberyalilardan olusuyordu kucuk orandaki Romali suvarilerine saldirdi Roma nin sag kanadini koruyan Latin suvarileri sayi ve nitelik olarak azdi ve kisa surede imha edildiler Serbest kalan Kartaca suvarileri Roma piyadelerine arkadan saldirdi Kartaca suvarilerinin ustunlugunu kanitlayan bu olaydan sonra Roma Devleti uzun bir sure Italyan olmayan muttefiklere suvari bolugunu teslim etmedi Konsuller Aemilius Paullus ve Apulia uzerine yuruyen Hannibal in onunu kesmeye karar verdiler Iki gunluk yuruyusten sonra nin soluna ana kampa 10 km uzakliktaki bolgeye yerlestiler Hannibal Varno nun sevkini kendi cikarlarina kullanmak istiyordu Kendisine sadik az sayida piyadeyi merkeze Libyalilardan olusan parali askeri suvarileri de kanatlara yerlestirerek yarim daire biciminde savas duzeni aldi Hannibal ve sol kanadin komutani kardesi Hadsrubal siddetli suvari saldirisiyla Roma ordusunun sag ve sol kanatlarini bozarak Roma ordusunu kacmalarina musaade etmeden kusatti ve imha etti Guvenilir kaynaklara gore Cannae de 50 70 bin asker olmus veya esir alinmisti Polybius notlarinda Cannae bozgunu cok ciddi bir olaydi Roma nin muttefikleri arasinda o gune kadar sadik kalanlar bile Roma nin gucunden suphe duymaya ve tercihlerini sorgulamaya baslamislardi der Ayni yillarda Sicilya daki Yunan sehirleri de Roma nin siyasi otoritesine karsi baskaldirdilar Makedonya Krali V Philip Hannibal in yanina gecerek Roma ya karsi ni baslatti Hannibal daha sonra Sirakuza nin yeni krali Hieronymous u kendi saflarina cekti ve Tarentum civarina geldi Hannibal simdi Roma uzerine saldirabilmek icin yeterli silah ve insan gucune gereksinim duyuyordu Kesin olmamakla birlikte bir saldiri ve buyuk bir anlasmaya gitmeyi dusunuyordu Fakat Roma nin tekrar toparlanmasi ve firsatin kacmasindan kaygilandi Hannibal Italya nin en buyuk ikinci kenti Capua yi ele gecirdi ve yeni ussu yapti Burada birkac Italyan sehir devleti disinda muttefik kazanamadi ve ayrica Makedon donanmasi da ona yardim getirecek kapasitede degildi Hannibal Roma ya baris icin bir elcilik heyeti gonderdi ve savas esirlerini fidye karsiliginda birakabilecegini Roma ya iletti Fakat Roma bunu reddetti Cannae muharebesi sonrasi Guney Italya da Hannibal muttefikleriyle iliskisini arttirmistir Hannibal Apulia nin kasabalari Salapia ve i aldi Mago ayri bir ordu ile guney Italya ya yururken antik Italyan kabilesi Bruttilerde birkac hafta icinde ona katildi Ayni zamanda Hannibal da ordusunun kabilelerinin katilimiyla guclendirdi Italya yarimadasinin en buyuk ikinci sehrinin us olarak kullanan Hannibal MO 216 yilinda buradan Campania uzerine yurudu Capua halki alt siniftaki Roma vatandaslarindan olusuyordu Hannibal onlari evlilik dostluk ve Roma nin basina gelen felaketler gibi baglantilari kullanarak yanina cekti Capua halki ile bir anlasma yapan Hannibal onlara dostluk sartlarina uymak zorunda olmadiklarini fakat limandan gelecek Kartaca takviye kuvvetlerine zorluk cikartmamalarini istedi Bu muttefik kazanma sistemiyle Hannibal MO 215 yilina gelindiginde Guney Italya nin buyuk bir bolumunu kazanmisti Sahil boyunca uzanan Yunan sehirleri ve Latin kolonileri Paestum ve Kuzey Italya daki bagimsiz Galya Roma kontrolunde degildi Hannibal kurdugu bu muttefik agi ile muazzam bir askeri basari kazanmisti Onemli bir sehir olan Nola ve Roma kalesi Campania yi ele gecirerek onemli bir destek baglantisi kurmustu Daha once uc kez kusattigi ve saldirdigi Nola yi alamamisti fakat bu kez cevredeki onemli sehirleri ele gecirerek amacina ulasti Italya Yarimadasi ile direkt baglanti kurulan yer Sicilya Adasiydi Deniz yollu gelecek yardimlarin guvenligini saglayabilecek sehir Lylabeum ise Roma nin elindeydi Hannibal eski roma muttefiki Sirakuza Krali nin yerine gecen destekledi ona iki general gonderdi Romalilar Sirakuza yi kusatti ve iki yillik kusatma sonrasi Sirakuzalilari yendiler Arsimet te sehrin dususunden sonra Romali bir asker tarafindan olduruldu Hannibal ana saldirilarinda Italya icindeki yerel halki asker olarak kullaniyordu Hanno Saminium daki asker sayisini arttirmayi amacliyordu fakat yollarini kesen Romalilarca girdiler MO 214 ve ordu Hannibal a ulasmadan imha edildi Hannibal muttefikleri kazanmasina ragmen hala Roma karsisinda sayisal esitligi yakalayamamisti Bu durum ciddi bir problemdi Roma Kilit Sehirleri geri aliyorBati Akdeniz Iber yarimdasinda Scipio kardesler 20 000 Kelt parali asker ve takviye olarak 30 bin piyade ve 3 bin suvari bulunduruyordu Kartaca ordusu ise Hadsrubal Barca onderliginde 15 bin Hadsrubal Gisco onderliginde 10 binlik bir kuvvet bulunuyordu Scipio kardesler iki ayri birligi ayri ayri saldirmayi planladilar ve ilk olarak Hadsrubal Barca uzerine iki lejyon ve parali askerlerden olusan birlikle yuruduler Yapilan iki buyuk muharebede Hadsrubal in rusvetiyle pek cok Roma askeri savasmadan geri dondu ve zafer Kartacalilarin oldu Romalilar geri cekildiler ve Kartacalilari yarimadadan atamadilar Bunun uzerine seckin Romali askerler maglubiyetin sorumlusu iki komutani oldurduler Bu simdiye kadar Kartacalilar ve Helenlerde gorulen bir uygulamaydi Roma nin Ikinci Iberya Seferi MO 210 yilinda Scipio Africanus senato karariyla babasi ve amcasinin ocunu almak icin Iber Yarimadasi na geldi Parlak bir saldiriyla Kartacalilarin onemli bir kalesi olan Yeni Kartaca sehrini ele gecirdi MO 209 Fakat yine de Hadsrubal in Italya icinde ilerleyen kardesi Hannibal a takviye gondermesini engelleyemedi nde MO 206 Scipio Mago Barca ve Masinissa komutasi altindaki birlesik Kartaca ordusunu kesin bir bozguna ugratti ve Iber Yarimadasinda Kartaca hakimiyeti sona erdi Orta AkdenizMO 212 yilinda Kartacalilar Italya yarimadasinin en buyuk Yunan sehri Tarentum uzerine yuruduler Dikkatli bir plan yapan Hannibal sehir kapisina iki basarili saldiri duzenledi ve Numidyali atlilarin da destegi ile sehrin tumunu kisa surede ele gecirdi Fakat kale icinde Romalilar ve destek kuvvetleri bulunuyordu Kartacalilar tahkimat yaparak bir sure sonra kaleyi de aldilar Boylece kara ve deniz arasi yardimlasmayi da bloke etmis oldular MO 212 Capua Muharebesi nde ise sehri geri almak icin kusatan Roma ordusu sonuc alamayarak kusatmayi kaldirmistir Beneventum Muharebesinde MO 212 Hanno un ordusu karsisinda bozguna ugradi Ana kampi dusuruldu Fakat ayni yil gerceklesen Romalilar pusuya duserek agir kayiplar Verdi Savasin bu safhasinda dikkate ceken en onemli olaylardan biri de Sirakuza kusatmasi sirasinda unu bilim adami Arsimet in icat ettigi gorulmemis savas makinalarinin Romalilar in alisilmis kusatma savasiyla basari kazanmasini engellemesidir Kartacalilar sehri kurtarmak icin 20 bin kisilik bir kuvvet gondermis olsa da salgin hastalik nedeniyle agir kayip vererek Agrigentum sehrine cekilmislerdir Sonunda yardim bahanesiyle karadan sehre giren Romalilar Sirakuza yi almis ve Arsimet te oldurulmustur Hannibal ana saldirilarinda Italya icindeki yerel halki asker olarak kullaniyordu Hanno Saminium daki asker sayisini arttirmayi amacliyordu fakat yollarini kesen Romalilarca Beneventum Muharbesine girdiler MO 214 ve ordu Hannibal a ulasmadan imha edildi Hannibal muttefikleri kazanmasina ragmen hala Roma karsisinda sayisal esitligi yakalayamamisti Bu durum ciddi bir problemdi MO 211 Hannibal in kislak olarak kullandigi liman sehri Capua ya Roma birlikleri buyuk bir taarruz duzenledi ve Hannibal sehrin guneyine cekilirken Roma ordusu sehri tekrar ele gecirdi MO 210 Romalilar in kusattigi bir baska muttefik sehri Herdonia ya eski konsul Gnaeus Fulvius Centumalus saldirdi ve kusatti Fakat Hannibal onu yakalayarak bir meydan savasina zorladi ve yapilan muharebede 13 bin Roma askeri olduruldu MO 210 da yapilan Marcellus ve Hannibal arasinda sonucsuz kaldi Fakat Roma ordusu Casinium ve Tarentum u tekrar ele gecirmeyi basardi Hannibal Roma dan 8 km kadar uzaga cekildi ve Hannibal arasinda yapilan MO 207 sonucsuz kalinca Nero bir hile ile kendisinin kampta olduguna inandirip takviye kuvvetle yardima gelen Hadsrubal in ordusuna saldirdi olarak bilinen bu catismada Kartaca ordusu maglup edildi ve Hadsrubal olduruldu Hadsrubal in kesik basi da Hannibal a gonderildi Roma ilerlemesiKartacalilar ve parali Kelt askerleri Romalilara karsi savasti Scipio Africanus zekice bir hile planladi Ilk gunlerde Romali askerler merkezde Iberyalilar ise kanatlarda savasiyordu Bunu savas gunu degistirerek rakibini yaniltma yoluna gitti Fakat Kartacalilar durumu cabuk sezdiler ve Romalilara kanatlardan sert akinlar yaptilar Fakat gece Kelt parali askerleri Kartaca karargahini terk edince Kartacalilar feci bir bozguna ugradilar ve adeta Romalilarca avlandilar Devaminda Gades sehrini ele gecirdiler ve Ispanya da tekrar hakimiyetlerini kurdular Son olarak MO 205 te Yeni Kartaca nin da tekrar alinmasi ile Iber Yarimadasi nda hakimiyet yeniden tesis edildi Birkac yerel isyan ciktiysa da bunlar kisa surede bastirildi MO 205 yilinda Mago Italya ya ayak basti Mutakiben Po Vadisinde bozguna ugratildi Ayni yil icinde Scipio Africanus Sicilya da bir lejyon ve toplanan zorunlu askerler ile savasi bitirecek bir Afrika isgal plani hazirladi Lejyon cogunlukla Cannae den sag kurtulanlardan olusuyordu ve savas bitene kadar eve donmelerine izin yoktu Ayni yil Afrika ya ulasan Scipio duzenli Kartaca ordusuna ve Numidyali muttefiki uzerine saldirdi Bati Numidya krali savasta yenildi ve esir alindi Durumu goren bazi Kartacali yoneticiler baris isteme teklifinde bulundular ve Hamilcar Barca nin ogullarini geri cagirmasini istediler Bu sirada Galya da da savas surmekteydi MO 203 te Scipio ile Afrika da baris icin bir gorusme tertip edildi Hannibal Italya dan cagrildi Donemin Kartaca ve Yunan bronz tabletleri bunu kayit altina almistir Roma tarihcisi Polybius ta daha sonra bunu not ediyor Hannibal in acil olarak Afrika ya gelmesi ve buradaki birlesik kuvvetlerin basina gecmesi isteniyor Fakat bu politika Hannibal in hosuna gitmiyor Zama Muharebesi Ikinci Pon Savasi boyunca Romalilar suvarilerde Kartcalilar ise piyade birliklerinde ustun oldular Hannibal bu savasa ordusunu sokmak istememisti Cunku Kartaca ordusunun savunma pozisyonunda basarili olmayacagini dusunuyordu Kartacali yoneticilerle arasi bu yuzden acildi Bu sirada Hadsrubal Gisco ise aldigi maglubiyet sonucu dondugu Kartaca da ofkeli bir grubun linc girisimin gorunce intihar ederek hayatini kaybetmisti Hannibal ve Scipio nun birlikleri Zama da karsi karsiya geldi Hannibal fillerle desteklenmis ordusuyla zaferin kiyisina kadar geldiyse de Roma suvarileri tarafindan arkadan kusatilarak buyuk kayiplar verdiler ve bozguna ugradilar Kartaca baris gorusmesi teklif etti ve II Pon Savasi yapilan bu son muharebeyle Roma zaferiyle sonuclandi Savas sonrasiKartaca donemine ait deniz ussunden gorunum 1958 Bu askeri us yarimadanin ortasinda yerlesmis suni bir kanalla korunuyordu Kartaca ussunun minyaturu Kartaca Ispanya yi sonsuza kadar kaybetti ve Roma gucu tum Akdeniz e hakim oldu Yapilan anlasmayla Kartaca 10 000 dinar savas tazminati odeyecek sadece 10 tane savas gemisi bulundurabilecek ve Roma nin izni olmadan asker sayisini arttiramayacakti Numidyalilar olusan otorite boslugundan istifade ederek Kartaca nin hakim oldugu alanlari yagmaladilar Yarim yuzyil sonra kendisini korumak icin asker sayisini arttirsa bile Ucuncu Pon Savasi sirasinda ordusu tamamen yok edilecek ve Kartaca devleti tarih sahnesinden silinecekti Savasin sona ermesi Roma ya moralman ve siyasi olarak bir huzur getirmis olsa da yoneticilerin endisesi devam ediyordu Kartaca ile anlasmayi yapmis olan eski bir konsul savasin bitmesi ile Roma nin kutsanmadigi ve Romalilar in rehavete kapilmamalarini Hannibal yasadikca tehlikenin devam ettigini belirtiyordu Diger taraftan Cato ise Kartaca devletini tamamen yok etmedikleri surece tekrar guc kazanip Roma uzerine tehdit olusturabilecegini soyluyor ve sik sik Kartaca nin yok edilmesi gerektigi fikrinde israr ediyordu Arkeologlar Kartaca nin askeri liman kenti kothon da savas sonrasi kurulmus muazzam bir liman kesfettiler Bu liman 200 gemi yerlesecek sekilde tasarlanmisti Fakat savas sonrasi yapilan anlasmaya gore Kartaca yalnizca 10 savas gemisi bulundurabilirdi Bu durum buyuk ihtimalle savas sonrasi gemilerin ozel mulkiyet ve ticaret icin kullanildigini gostermektedir Korsanlara karsi ticaretle ugrasan kisiler az da olsa bir ozel guvenlik bulunduruyorlardi Bunlarin sayisi en fazla 500 olabilirdi Zira Romalilar artik tum sahilleri kontrol etmekte ve tehdit olusturacak bir guce izin vermemekteydiler Hannibal savas sonrasi Kartaca da ekonomi ile ilgilendi ve yonetimde gorev aldi Fakat Kartacali soylularin onun aleyhinde yuruttukleri mucadele ve Romalilar inda baskisiyla Anadolu ya surgun edildi Burada Roma nin dusmani olan devletlere askeri danismanlikta yapan Hannibal bir sure sonra gelmis oldugu Libssa da gunumuzde Gebze Romalilar a teslim edilecegini ogrenince intihar etti Savas sonrasi Kartaca ve NumidyaKartaca ve Numidya Kralligi arasinda dusuk yogunluklu bir savas surekli vardi Fakat ucuncu Pon Savasi sonrasi Afrika da egemenligini yitiren Kartaca Numidyali ve Grek tuccarlar ticari bagimsizligini ilan etti IstihbaratIstihbarat savas boyunca her iki taraf icinde onemli rol oynamistir Hannibal ust duzey istihbarat servisi sayesinde onemli zaferler kazandi Ayni sekilde Scipio Africanus ta gelismis haber alma ve dogru bilgi servisiyle zafere gitti MO 217 de Kartacalilar Roma vatandaslarindan bazilarini casus olarak kullandilar bunlar yakalandiklarinda elleri kesilerek cezalandiriliyorlardi Populer kulturHannibal in dramatik Srakuza kusatmasini anlatan klasik Italyan sessiz filmi Cabiria 1914 The Sword of Hannibal Hannibal in Kilici Terry McCarthy tarafindan Hannibal in bir askerinin gozunden yazdigi roman BBC TV dizisi Hannibal in Yolunda 2009 Dis baglantilarMassinissa olu kirik baglanti Polybius Tarihi8 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Sidwell Keith C Peter V Jones 1997 The world of Rome an introduction to Roman culture Cambridge University Press p 16 ISBN 0 521 38600 4 History Channel Hannibal belgeseli Demircioglu Halil Roma Tarihi Turk Tarih kurumu Yayinlari 5 baski Ankara 2011 s 235 Poliybos Roma Tarihi 3 35 1 7 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2013 Lazenby John Francis 1978 Hannibal s War ISBN 978 0 8061 3004 0