Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Mayıs 2017) () |
Jean François Lyotard; (10 Ağustos 1924 - 21 Nisan 1998), Fransız filozof, edebiyat teorisyeni, postmodernizmin ve postmodern felsefe 'nin öncülerinden olan çağdaş Fransız düşünürü.
| Jean-François Lyotard | |
|---|---|
 | |
| Tam adı | Jean-François Lyotard |
| Doğumu | 10 Ağustos 1924 Versay, Fransa |
| Ölümü | 21 Nisan 1998 (73 yaşında) Paris, Fransa |
| Çağı | 20. yüzyıl felsefesi |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Postmodernizm |
| İlgi alanları | Üst anlatı, , Yahudilik |
| Önemli fikirleri | postmodern durum Üst anlatının çöküşü |
Etkilendikleri
| |
Modernizmin-sonrası ya da ötesi olarak algılanan süreci Lyotard Postmodern Durum olarak tanımladı ve aynı adlı kitabında moderniteyi ve modern düşünceyi bu bağlamda sorunsallaştırdı. Postmodern felsefe içinde ve postmodernizm üzerine yapılan tartışmalarda en çok gönderme yapılan isimlerden birisi oldu. Postmodernizmin en önemli teorisyenlerinden biri olan Lyotard'ın temel eseri Postmodern Durum'dur.
Lyotard, postmodernliği endüstri sonrası toplumun içinde bulunduğumuz şu anki evresine karşılık gelen bir durum ya da koşul olarak tanımlamıştır. Modernliği, bilim ve devleti meşrulaştırmak amacıyla kullanılan üst anlatıların oynadığı rol ile açıklayan Lyotard, bu üst anlatılardan ilerlemenin kesinliğini ve vazgeçilmezliğini vurgulayan iki tanesinin, modern bilimle Fransız Devriminin sonucu olan siyaset anlayışının özgürleştirici anlatısıyla, Hegelcilik ve Marksizmin spekülatif tarih felsefelerinin Batı kültürünü anlamak açısından büyük önem taşıdığını savunur.
Postmodern terimi günümüzde pek çok sanatsal, entelektüel ve akademik alanda kullanılmaktadır. Derrida, Lyotard, Baudrillard vb. postmodernist kuramcılardır.
Lyotard'ın çözümü, Wittgensteincı dil oyunlarının meydana getireceği heterojen ve çoksesli yapıdır. Lyotard'a göre, mutlak bir konsensüs değil de, zamansal ve yerel konsensüsler aranmalı, geçici sözleşmelerin peşine düşülmelidir. Başka bir deyişle, görüşlerinin ifade ettiği kökten kuşkuculuğa karşın, Lyotard ahlaki ya da siyasi hiççiliğe düşmemiştir.
Adaletin ne modası geçmiş, ne de kuşkulu bir değer olduğunu öne süren Lyotard, modernliğin demokratik potansiyelinin yenilenmesi ve derinleştirilmesi, onun demokratik güç ve itkilerinin diyalektik bir biçimde yoğunlaştırılması gerektiğini belirtmiştir. Dil oyunlarının indirgenemez çokluğunu ve çeşitliliğini benimseyen filozof, bakış açılarının çeşitliliğiyle seslendirilme hakkının yılmaz bir savunucusu olmuştur.
Yaşamı
Jean-François Lyotard 10 Ağustos 1924'te Versay'de doğdu. 1956 yılında felsefe yeterlik sınavlarını başarıyla verdikten sonra, Cezayir’in Konstantin kentindeki lisede bir yıl ve ardından Fransa’da adlı lisede yedi yıl boyunca felsefe öğretmenliği yaptı.
1954 ile 1964 yılları arasında adlı Fransız radikal Marksist dergiye, ardından adlı başka bir dergiye düzenli yazılar yazdı. Düşünsel yaşamının başlangıcında Marksist bir konumda bulunan Lyotard daha sonra, 1974 yılından itibaren (– kitabıyla birlikte) Marksizm ve Modernizm temelli öğretileri eleştiren bir yöne geçti. Lyotard'da bu kitaptan itibaren Nietzsche'ci bir konuma geçişin izleri görülür.
1968 Mayıs'ı olayları sırasında, Lyotard ’de dersler verdi. 1987 yılında emekli olana dek önce Paris Üniversitesi’nde, daha sonra ise Saint-Denis ’de öğretim üyesi olarak çalıştı. Aynı zamanda Paris’teki 'nin kurucu üyesi olan Lyotard, değişik aralıklarla bulunduğu sekiz yıl boyunca ABD’nin çeşitli üniversitelerinde Fransız felsefesi ile eleştirel kuram üstüne dersler verdi. Bir süre Almanya’da da konuk profesör olarak da bulunmuştur.
Lyotard, 21 Nisan 1998’de Paris’te lösemiden öldü.
Düşünce kaynakları
Lyotard’ın ilk çalışmalarından itibaren Fenomenoloji, Yapısalcılık, ve gibi belli başlı alanlarda farklı açılımlar ortaya koyduğu ve eleştirel bir bakış açısı geliştirmeye yöneldiği söylenebilir. Dolayısıyla bu ögelerin kendi üzerinde etkisi de söz konusudur. 1954 yılında yayımladığı (Fenomenoloji) başlıklı kitabında Martin Heidegger ve etkisi görülür; burada nesnelci, öznelci ve idealist eğilimleri aşmak üzere fenomenolojinin olanaklarından yararlanmaya çalışıldığı görülür.
Bunlardan başka Lyotard'ın üzerinde Wittgenstein'ın, Emmanuel Levinas'in, Theodor W. Adorno'nun, Jacques Derrida'nın etkili olduğunu belirtmek gerekir. Lyotard, yapısalcı anlayıştan önemli şeyler almakla birlikte birçok kuramsal meselede ona karşı çıkmış, hem Dil'i anlamak bakımından dil bilimde hem de özellikle Sigmund Freud’un değerlendirilmesi bakımından psikanalizde yapısalcılık-dışı bir yol izlemiştir. Jacques Lacan'ın okuduğu anlamda Freud'u benimsemez.
Lyotard ve Postmodern durum
Postmodern Durum adlı kitabı 1979 yılında yayınlandığında, yalnızca Fransa da ve belli bir entelektüel çevrede değil, her alanda ve ülkede etkili olmuş ve kısa sürede sürekli göndermeler yapılan bir metne dönüşmüştür.
1983 yılında yayımlanır, burada Lyotard Wittgensteinci bir dil felsefesini uyarlamış olarak görünür. Lyotard bu doğrultuda kışkırtıcı modernizm okumaları gerçekleştirmiş ve kıta felsefesinin eleştirel kolunun güçlü isimlerinden biri olarak yer almıştır.
Lyotard, Wittgenstein'dan aldığı dil oyunları anlayışını geliştirir. Her dil oyunu'nun kuralları yalnızca kendi içinde belirlenimli olduğundan dolayıdır ki, Lyotard'a göre dil oyunlarının çoğulluğunu benimsemek gerekir. Lyotard dil oyunlarının indirgenemez çokluğunu ve çeşitliliğini benimser. Dolayısıyla Lyotard'a göre, her dil oyunu kendini kendi bakış açısının çeşitliliğiyle seslendirme hakkına sahip olabilmelidir.
Lyotard'a göre postmodern durum, hem maddi koşullardaki değişimleri hem de düşünsel alandaki kopuşları içeren bir sürecin toplam ifadesidir. Buna yol açan her şeyden önce derin bir inançsızlık hali ya da başka bir deyişle kökensel bir kuşkudur. Burada söz konusu olan Modernite 'nin ya da Modernliğin meşruiyetine dair bir kuşkudur ve tüm bir modern projenin kendisine ve temel nosyonlarına yöneliktir. Lyotard, bu kuşkunun izlerini sürer ve anlamlandırır. Buna göre artık olarak adlandırdığı modernizme içkin bir düzine temel kavramın (, Aydınlanma, Rasyonellik, Özgürlük, Evrensellik vb.) inandırıcı olmadığı tespit edilir. Bu kuşku halinin kendisiyle birlikte başlayan yeni yaşam tarzı dönemin adı postmodern durumdur.
Bu durum içerisinde, Lyotard bilgiyle ilgili modernist hedeflerin tamamen tartışmalı olduklarını belirtir ve amaçlarla ilgili bu tartışmayı bir karara bağlamanın sağlam ya da nihai bir yolunun olmadığını gözler önüne serer. Burada ortaya ya da denilen teorik sorun çıkar. Buna göre farklı adalet ve hakikat konumları birbiriyle karşılaştırılamaz ve birbirine indirgenemezdirler. Şu halde tek bir hakikate, salt bir akıl'a, evrensel bir yaşam konumuna yani tarihin ve ilerlemenin tek ve evrensel bir yönü olduğuna inanmak ve bunu teorik olarak temellendirebilmek olanaklı değildir.
Bu beraberinde meşruiyet sorununu getirir. Bilginin meşrulaştırımı artık bir Büyük Anlatı 'ya dayandırılamayacaktır, çünkü 'daki kültürel ve toplumsal gelişmelerin bir sonucu olarak artık 'a duyulan güven yerini derin bir kuşkuya bırakmıştır. Endüstri-sonrası-toplum, bilgi ve informasyon teknolojisinin büyük bir rol oynadığı üretim yapısına geçiş yapmıştır. Bunun sonucunda gelişen Büyük Anlatılar'a yönelik inançsızlik tüm tarih felsefeleri'ne, teleolojik anlayışlara ve tarihsel vaadlerle ortaya çıkan 'e kuşkuyla bakılmaktadır. Açıktır ki böyle bir değerlendirmenin eleştirel hedefi Modern toplum ve devlet anlayışları olduğu gibi, Marksist öğretinin kendisidir de.
Lyotard’a göre postmodernizmin siyasal anlamı, totaliterliğe karşı çıkıştır. Bu yönde aşırı iyimser olmakla eleştirilmiştir. Totaliterizm, modernizmdeki her tür öğretiye içkin hale gelen birlik ve düzen anlayışlarından, dahası mutlak akıl ve hakikat anlayışından gelir. Bunlara karşı heterojen ve çok sesliliği önerir, ki bu onun Wittgensteinci dil oyunları anlayışına uygun bir görüştür. Mutlak bir uzlaşmaya değil, geçici sözleşmelerin peşinde olunmalıdır. Lyotard’in kuşkuculuğu, nihilizme varmaz, adalet modası geçmiş bir kavram değildir ona göre, modernliğin demokratik potansiyeli vardır ve yapılması gereken onun yenilenmesi ve derinleştirilmesidir.
| Vikisöz'de Jean François Lyotard ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
Kaynakça
- - Hazırlayanlar: A.Baki Güçlü / Erkan Uzun / Serkan Uzun / Ü.Hüsrev Yoksal,
- , Ahmet Cevizci,
- , Lyotard, Çeviren:Haldun Bayrı, , sayı 16
- Postmodern Durum, Lyotard, 1979, .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Mayis 2017 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Jean Francois Lyotard 10 Agustos 1924 21 Nisan 1998 Fransiz filozof edebiyat teorisyeni postmodernizmin ve postmodern felsefe nin onculerinden olan cagdas Fransiz dusunuru Jean Francois LyotardTam adiJean Francois LyotardDogumu10 Agustos 1924 1924 08 10 Versay FransaOlumu21 Nisan 1998 73 yasinda Paris FransaCagi20 yuzyil felsefesiBolgesiBati felsefesiOkuluPostmodernizmIlgi alanlariUst anlati YahudilikOnemli fikirleripostmodern durum Ust anlatinin cokusuEtkilendikleri Montaigne Kant Marx Freud Wittgenstein Parsons Heidegger Durkheim J L AustinEtkiledikleri Rorty Barthes Modernizmin sonrasi ya da otesi olarak algilanan sureci Lyotard Postmodern Durum olarak tanimladi ve ayni adli kitabinda moderniteyi ve modern dusunceyi bu baglamda sorunsallastirdi Postmodern felsefe icinde ve postmodernizm uzerine yapilan tartismalarda en cok gonderme yapilan isimlerden birisi oldu Postmodernizmin en onemli teorisyenlerinden biri olan Lyotard in temel eseri Postmodern Durum dur Lyotard postmodernligi endustri sonrasi toplumun icinde bulundugumuz su anki evresine karsilik gelen bir durum ya da kosul olarak tanimlamistir Modernligi bilim ve devleti mesrulastirmak amaciyla kullanilan ust anlatilarin oynadigi rol ile aciklayan Lyotard bu ust anlatilardan ilerlemenin kesinligini ve vazgecilmezligini vurgulayan iki tanesinin modern bilimle Fransiz Devriminin sonucu olan siyaset anlayisinin ozgurlestirici anlatisiyla Hegelcilik ve Marksizmin spekulatif tarih felsefelerinin Bati kulturunu anlamak acisindan buyuk onem tasidigini savunur Postmodern terimi gunumuzde pek cok sanatsal entelektuel ve akademik alanda kullanilmaktadir Derrida Lyotard Baudrillard vb postmodernist kuramcilardir Lyotard in cozumu Wittgensteinci dil oyunlarinin meydana getirecegi heterojen ve coksesli yapidir Lyotard a gore mutlak bir konsensus degil de zamansal ve yerel konsensusler aranmali gecici sozlesmelerin pesine dusulmelidir Baska bir deyisle goruslerinin ifade ettigi kokten kuskuculuga karsin Lyotard ahlaki ya da siyasi hiccilige dusmemistir Adaletin ne modasi gecmis ne de kuskulu bir deger oldugunu one suren Lyotard modernligin demokratik potansiyelinin yenilenmesi ve derinlestirilmesi onun demokratik guc ve itkilerinin diyalektik bir bicimde yogunlastirilmasi gerektigini belirtmistir Dil oyunlarinin indirgenemez coklugunu ve cesitliligini benimseyen filozof bakis acilarinin cesitliligiyle seslendirilme hakkinin yilmaz bir savunucusu olmustur YasamiJean Francois Lyotard 10 Agustos 1924 te Versay de dogdu 1956 yilinda felsefe yeterlik sinavlarini basariyla verdikten sonra Cezayir in Konstantin kentindeki lisede bir yil ve ardindan Fransa da adli lisede yedi yil boyunca felsefe ogretmenligi yapti 1954 ile 1964 yillari arasinda adli Fransiz radikal Marksist dergiye ardindan adli baska bir dergiye duzenli yazilar yazdi Dusunsel yasaminin baslangicinda Marksist bir konumda bulunan Lyotard daha sonra 1974 yilindan itibaren kitabiyla birlikte Marksizm ve Modernizm temelli ogretileri elestiren bir yone gecti Lyotard da bu kitaptan itibaren Nietzsche ci bir konuma gecisin izleri gorulur 1968 Mayis i olaylari sirasinda Lyotard de dersler verdi 1987 yilinda emekli olana dek once Paris Universitesi nde daha sonra ise Saint Denis de ogretim uyesi olarak calisti Ayni zamanda Paris teki nin kurucu uyesi olan Lyotard degisik araliklarla bulundugu sekiz yil boyunca ABD nin cesitli universitelerinde Fransiz felsefesi ile elestirel kuram ustune dersler verdi Bir sure Almanya da da konuk profesor olarak da bulunmustur Lyotard 21 Nisan 1998 de Paris te losemiden oldu Dusunce kaynaklariLyotard in ilk calismalarindan itibaren Fenomenoloji Yapisalcilik ve gibi belli basli alanlarda farkli acilimlar ortaya koydugu ve elestirel bir bakis acisi gelistirmeye yoneldigi soylenebilir Dolayisiyla bu ogelerin kendi uzerinde etkisi de soz konusudur 1954 yilinda yayimladigi Fenomenoloji baslikli kitabinda Martin Heidegger ve etkisi gorulur burada nesnelci oznelci ve idealist egilimleri asmak uzere fenomenolojinin olanaklarindan yararlanmaya calisildigi gorulur Bunlardan baska Lyotard in uzerinde Wittgenstein in Emmanuel Levinas in Theodor W Adorno nun Jacques Derrida nin etkili oldugunu belirtmek gerekir Lyotard yapisalci anlayistan onemli seyler almakla birlikte bircok kuramsal meselede ona karsi cikmis hem Dil i anlamak bakimindan dil bilimde hem de ozellikle Sigmund Freud un degerlendirilmesi bakimindan psikanalizde yapisalcilik disi bir yol izlemistir Jacques Lacan in okudugu anlamda Freud u benimsemez Lyotard ve Postmodern durumPostmodern Durum adli kitabi 1979 yilinda yayinlandiginda yalnizca Fransa da ve belli bir entelektuel cevrede degil her alanda ve ulkede etkili olmus ve kisa surede surekli gondermeler yapilan bir metne donusmustur 1983 yilinda yayimlanir burada Lyotard Wittgensteinci bir dil felsefesini uyarlamis olarak gorunur Lyotard bu dogrultuda kiskirtici modernizm okumalari gerceklestirmis ve kita felsefesinin elestirel kolunun guclu isimlerinden biri olarak yer almistir Lyotard Wittgenstein dan aldigi dil oyunlari anlayisini gelistirir Her dil oyunu nun kurallari yalnizca kendi icinde belirlenimli oldugundan dolayidir ki Lyotard a gore dil oyunlarinin cogullugunu benimsemek gerekir Lyotard dil oyunlarinin indirgenemez coklugunu ve cesitliligini benimser Dolayisiyla Lyotard a gore her dil oyunu kendini kendi bakis acisinin cesitliligiyle seslendirme hakkina sahip olabilmelidir Lyotard a gore postmodern durum hem maddi kosullardaki degisimleri hem de dusunsel alandaki kopuslari iceren bir surecin toplam ifadesidir Buna yol acan her seyden once derin bir inancsizlik hali ya da baska bir deyisle kokensel bir kuskudur Burada soz konusu olan Modernite nin ya da Modernligin mesruiyetine dair bir kuskudur ve tum bir modern projenin kendisine ve temel nosyonlarina yoneliktir Lyotard bu kuskunun izlerini surer ve anlamlandirir Buna gore artik olarak adlandirdigi modernizme ickin bir duzine temel kavramin Aydinlanma Rasyonellik Ozgurluk Evrensellik vb inandirici olmadigi tespit edilir Bu kusku halinin kendisiyle birlikte baslayan yeni yasam tarzi donemin adi postmodern durumdur Bu durum icerisinde Lyotard bilgiyle ilgili modernist hedeflerin tamamen tartismali olduklarini belirtir ve amaclarla ilgili bu tartismayi bir karara baglamanin saglam ya da nihai bir yolunun olmadigini gozler onune serer Burada ortaya ya da denilen teorik sorun cikar Buna gore farkli adalet ve hakikat konumlari birbiriyle karsilastirilamaz ve birbirine indirgenemezdirler Su halde tek bir hakikate salt bir akil a evrensel bir yasam konumuna yani tarihin ve ilerlemenin tek ve evrensel bir yonu olduguna inanmak ve bunu teorik olarak temellendirebilmek olanakli degildir Bu beraberinde mesruiyet sorununu getirir Bilginin mesrulastirimi artik bir Buyuk Anlati ya dayandirilamayacaktir cunku daki kulturel ve toplumsal gelismelerin bir sonucu olarak artik a duyulan guven yerini derin bir kuskuya birakmistir Endustri sonrasi toplum bilgi ve informasyon teknolojisinin buyuk bir rol oynadigi uretim yapisina gecis yapmistir Bunun sonucunda gelisen Buyuk Anlatilar a yonelik inancsizlik tum tarih felsefeleri ne teleolojik anlayislara ve tarihsel vaadlerle ortaya cikan e kuskuyla bakilmaktadir Aciktir ki boyle bir degerlendirmenin elestirel hedefi Modern toplum ve devlet anlayislari oldugu gibi Marksist ogretinin kendisidir de Lyotard a gore postmodernizmin siyasal anlami totaliterlige karsi cikistir Bu yonde asiri iyimser olmakla elestirilmistir Totaliterizm modernizmdeki her tur ogretiye ickin hale gelen birlik ve duzen anlayislarindan dahasi mutlak akil ve hakikat anlayisindan gelir Bunlara karsi heterojen ve cok sesliligi onerir ki bu onun Wittgensteinci dil oyunlari anlayisina uygun bir gorustur Mutlak bir uzlasmaya degil gecici sozlesmelerin pesinde olunmalidir Lyotard in kuskuculugu nihilizme varmaz adalet modasi gecmis bir kavram degildir ona gore modernligin demokratik potansiyeli vardir ve yapilmasi gereken onun yenilenmesi ve derinlestirilmesidir Vikisoz de Jean Francois Lyotard ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Kaynakca Hazirlayanlar A Baki Guclu Erkan Uzun Serkan Uzun U Husrev Yoksal Ahmet Cevizci Lyotard Ceviren Haldun Bayri sayi 16 Postmodern Durum Lyotard 1979