Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2020) () |
Solunum sistemi, kandaki karbondioksit (CO2) gazının oksijen gazı (O2) ile yer değiştirmesini sağlayan sistemdir.
Solunumun temel organı akciğerlerdir. Göğüs boşluğunda asılı olarak bulunan akciğerler pembemsi renkte süngersi yapıdadır. Bu pembemsi görünüm sigara içenlerde veya siyahlaşmış bir hal alır. Hava kirliliğinin yoğun olduğu bölgelerde yaşayanlarda da sigara içilmese bile siyahlaşmış görüntü olabilir.
Solunum sisteminde burun ve ağız yardımıyla dışarıdan alınan havanın içindeki oksijen sırayla yutak, gırtlak ve soluk borusundan geçtikten sonra akciğerlere gelir. Akciğerlerde bronş ve geçerek alveollere gelir. Alveollerin iç kısmının nemli tutulması solunumu kolaylaştırmaktadır. Alveollerden kana geçer. Kan, hücrelere oksijeni taşır. Hücreler bu oksijeni kullanarak enerji elde ederler. Kan yardımıyla karbondioksit, tekrar alveollere gelir. Alveollerin içindeki kılcal damarlarda bulunan karbondioksit bronşçuk, bronş, soluk borusu, gırtlak ve yutaktan geçtikten sonra bu sefer ağız ve burundan çıkar.
Solunum Sistemindeki Yapı ve Organlar
Solunum sistemindeki yapı organlar şu organlardan oluşur.
Burun, solunum sisteminin dışarı açılan kısmıdır. Burun içindeki kıllar ve nemli yüzey havanın içindeki tozların tutulmasını sağlar. Ayrıca burun içindeki nemli yüzey ve burun içinin kıvrımlı oluşu soğuk havalarda, havanın ısınarak akciğerlere gitmesini sağlar. Burnun en uç kısmındaki koklama sinir uçları havadaki küçük parçacıklar tarafından uyarılarak koku alma faaliyetini yapar.
Yutak, ağız ve burun boşluğunu, soluk ve yemek borusuna birleştiren kısımdır.
Soluk borusu, yutak ile akciğer arasında kalan borudur. Soluk borusunun başlangıç bölümü gırtlaktır. Gırtlakta ses telleri vardır. Ayrıca küçük dil yutkunurken soluk borusunu kapatır. Soluk borusunun iç yüzeyi nemli ve minik kıllarla kaplıdır. Bunlar soluk borusuna kaçan toz vb. maddeleri yakalayarak öksürük ve balgamla dışarı atar. Soluk borusunun alt kısmı bronş adı verilen iki kola ayrılır. Bronşlardan biri sağ, diğeri sol akciğere bağlanır. Soluk borusu üst üste dizilmiş kıkırdak halkalardan oluşmuştur.
Akciğerler, göğüs kafesi içinde yer alır ve akciğerler solunumun en önemli organlarından biridir. Akciğerler Plevra adı verilen sağlam bir zarla çevrilir. Akciğerleri darbe, basınç gibi dış etkenlerden korur. Akciğerler sağ ve sol olmak üzere iki parçadır. Ayrıca her bir parça lob denilen bölümlere ayrılmıştır. Sağ akciğer üç, sol akciğer ise iki lobdan oluşur. Bronşlar akciğerlere girdikten sonra daha ince dallara ayrılır. Bu ince dallara bronşçuk denir. Bronşçuklar üzüm salkımı şeklinde hava keseleri ile sonlanır. Bu hava keselerine alveol denir. Alveoller akciğer yüzeyinin daha geniş olmasını sağlar. Bu özellik solunumu kolaylaştırır. Hava ile kan arasındaki gaz alışverişi alveollerde yapılır.
Solunumun değerlendirilmesi
Solunum kendiliğinden, sessiz, ağrısız, kolaylıkla gerçekleşir. Solunum sayısı yetişkinlerde 10-15 kez/dk, çocukta 20-30 kez/dk, bebekte 30-40 kez/dk arasındadır.
American Heart Association (Amerikan Kalp Derneği) tarafından 2010 yılında alınan kararla solunum kontrolü için "Bak-Dinle-Hisset" yöntemi hava yolu açıldıktan sonra solunumun kontrolü sıralamasından kaldırılmıştır.
Bu soruların yanıtları olumsuzsa ya da ağza - burna ayna veya cam tutulduğunda buharlaşma olmuyorsa solunum yok demektir. Solunum durduğunda dokular oksijenlenemeyeceği için dudaklar ve tırnaklar siyanotiktir (morarmıştır).
Oksijen yokluğunda görülebilecek sorunlar şunlardır.
- 0 -1. dakikada kardiyak hassasiyet (aritmi vb.)
- 1 -4. beyinde hasara eğilim
- 4 -6. beyin hasarı başlar
- 6 -10. beyin hasarı artar
- 10 + geri dönüşsüz beyin hasarı
Suni Solunum
Bir kazazedenin yanına varıldığında ilk önce CAB kontrol edilerek sürekliliği sağlanmalıdır.
- C (Circulation): Dolaşımın (nabzın varlığının) saptanması ve sürekliliğinin sağlanmasıdır.
- A (Airway) : Soluk yolunun açıklığının saptanması ve sürekliliğinin sağlanmasıdır.
- B (Breathing): Solunumun varlığının saptanması ve sürekliliğinin sağlanmasıdır.
C (Circulation)
Nabza bakılmadan hemen göğse bası ve suni solunum şeklinde TYD uygulanır (2005 kurallarından önce nabza bakılırken sağlık personeli dışındaki kişilerin bakması artık önerilmiyor).
A (Airway)
Bu basamakta solunum yolunun açıklığının saptanması ve sürdürülmesi yapılır. Bilinçsiz ya da yerde yatan bir kişiye rastlandığında, öncelikle kişi omuzlarından hafifçe sarsılarak "iyi misiniz ?" sorusu sorulmalıdır. Yanıt alınamıyorsa, hemen baş geriye yatırılır. Eğer travma şüphesi varsa, boyun travmasına sebebiyet vermemek için "çene itme manevrası" (Jaw-thrust maneuver) uygulanır.
B (Breathing)
Soluk yolunun açıklığı sağlandıktan sonra solunum kontrol edilir. Kişinin solunumu yoksa, hemen suni solunuma başlanılmalıdır. Önce, her biri bir saniye sürecek şekilde, iki kurtarıcı soluk verilir. Her soluk verildiğinde göğüs kafesinin yükselişi; soluğun ardından ise, soluk veren başını kaldırır, solunumun geri çıkışını ve bu arada göğüs kafesinin inişini izler. Verilecek soluk miktarı, göğüs kafesini yükseltecek kadar olmalıdır. Çok fazla ve güçlü soluk vermenin yararlı olmadığı tespit edilmiştir. O nedenle, bir saniye sürecek şekilde aldığınız nefesi (balon üfler gibi) verilmelidir.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Solunum sistemi haber gazete kitap akademik JSTOR Mayis 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Solunum sistemi kandaki karbondioksit CO2 gazinin oksijen gazi O2 ile yer degistirmesini saglayan sistemdir Insan solunum sisteminin tum uyeleriyle cizimi Solunumun temel organi akcigerlerdir Gogus boslugunda asili olarak bulunan akcigerler pembemsi renkte sungersi yapidadir Bu pembemsi gorunum sigara icenlerde veya siyahlasmis bir hal alir Hava kirliliginin yogun oldugu bolgelerde yasayanlarda da sigara icilmese bile siyahlasmis goruntu olabilir Solunum sisteminde burun ve agiz yardimiyla disaridan alinan havanin icindeki oksijen sirayla yutak girtlak ve soluk borusundan gectikten sonra akcigerlere gelir Akcigerlerde brons ve gecerek alveollere gelir Alveollerin ic kisminin nemli tutulmasi solunumu kolaylastirmaktadir Alveollerden kana gecer Kan hucrelere oksijeni tasir Hucreler bu oksijeni kullanarak enerji elde ederler Kan yardimiyla karbondioksit tekrar alveollere gelir Alveollerin icindeki kilcal damarlarda bulunan karbondioksit bronscuk brons soluk borusu girtlak ve yutaktan gectikten sonra bu sefer agiz ve burundan cikar Solunum Sistemindeki Yapi ve OrganlarSolunum sistemindeki yapi organlar su organlardan olusur burun agiz yutak girtlak soluk borusu akciger brons alveoller Burun solunum sisteminin disari acilan kismidir Burun icindeki killar ve nemli yuzey havanin icindeki tozlarin tutulmasini saglar Ayrica burun icindeki nemli yuzey ve burun icinin kivrimli olusu soguk havalarda havanin isinarak akcigerlere gitmesini saglar Burnun en uc kismindaki koklama sinir uclari havadaki kucuk parcaciklar tarafindan uyarilarak koku alma faaliyetini yapar Yutak agiz ve burun boslugunu soluk ve yemek borusuna birlestiren kisimdir Soluk borusu yutak ile akciger arasinda kalan borudur Soluk borusunun baslangic bolumu girtlaktir Girtlakta ses telleri vardir Ayrica kucuk dil yutkunurken soluk borusunu kapatir Soluk borusunun ic yuzeyi nemli ve minik killarla kaplidir Bunlar soluk borusuna kacan toz vb maddeleri yakalayarak oksuruk ve balgamla disari atar Soluk borusunun alt kismi brons adi verilen iki kola ayrilir Bronslardan biri sag digeri sol akcigere baglanir Soluk borusu ust uste dizilmis kikirdak halkalardan olusmustur Akcigerler gogus kafesi icinde yer alir ve akcigerler solunumun en onemli organlarindan biridir Akcigerler Plevra adi verilen saglam bir zarla cevrilir Akcigerleri darbe basinc gibi dis etkenlerden korur Akcigerler sag ve sol olmak uzere iki parcadir Ayrica her bir parca lob denilen bolumlere ayrilmistir Sag akciger uc sol akciger ise iki lobdan olusur Bronslar akcigerlere girdikten sonra daha ince dallara ayrilir Bu ince dallara bronscuk denir Bronscuklar uzum salkimi seklinde hava keseleri ile sonlanir Bu hava keselerine alveol denir Alveoller akciger yuzeyinin daha genis olmasini saglar Bu ozellik solunumu kolaylastirir Hava ile kan arasindaki gaz alisverisi alveollerde yapilir Solunumun degerlendirilmesiSolunum kendiliginden sessiz agrisiz kolaylikla gerceklesir Solunum sayisi yetiskinlerde 10 15 kez dk cocukta 20 30 kez dk bebekte 30 40 kez dk arasindadir American Heart Association Amerikan Kalp Dernegi tarafindan 2010 yilinda alinan kararla solunum kontrolu icin Bak Dinle Hisset yontemi hava yolu acildiktan sonra solunumun kontrolu siralamasindan kaldirilmistir Bu sorularin yanitlari olumsuzsa ya da agza burna ayna veya cam tutuldugunda buharlasma olmuyorsa solunum yok demektir Solunum durdugunda dokular oksijenlenemeyecegi icin dudaklar ve tirnaklar siyanotiktir morarmistir Oksijen yoklugunda gorulebilecek sorunlar sunlardir 0 1 dakikada kardiyak hassasiyet aritmi vb 1 4 beyinde hasara egilim 4 6 beyin hasari baslar 6 10 beyin hasari artar 10 geri donussuz beyin hasari Suni Solunum Bir kazazedenin yanina varildiginda ilk once CAB kontrol edilerek surekliligi saglanmalidir C Circulation Dolasimin nabzin varliginin saptanmasi ve surekliliginin saglanmasidir A Airway Soluk yolunun acikliginin saptanmasi ve surekliliginin saglanmasidir B Breathing Solunumun varliginin saptanmasi ve surekliliginin saglanmasidir C Circulation Nabza bakilmadan hemen gogse basi ve suni solunum seklinde TYD uygulanir 2005 kurallarindan once nabza bakilirken saglik personeli disindaki kisilerin bakmasi artik onerilmiyor A Airway Bu basamakta solunum yolunun acikliginin saptanmasi ve surdurulmesi yapilir Bilincsiz ya da yerde yatan bir kisiye rastlandiginda oncelikle kisi omuzlarindan hafifce sarsilarak iyi misiniz sorusu sorulmalidir Yanit alinamiyorsa hemen bas geriye yatirilir Eger travma suphesi varsa boyun travmasina sebebiyet vermemek icin cene itme manevrasi Jaw thrust maneuver uygulanir B Breathing Soluk yolunun acikligi saglandiktan sonra solunum kontrol edilir Kisinin solunumu yoksa hemen suni solunuma baslanilmalidir Once her biri bir saniye surecek sekilde iki kurtarici soluk verilir Her soluk verildiginde gogus kafesinin yukselisi solugun ardindan ise soluk veren basini kaldirir solunumun geri cikisini ve bu arada gogus kafesinin inisini izler Verilecek soluk miktari gogus kafesini yukseltecek kadar olmalidir Cok fazla ve guclu soluk vermenin yararli olmadigi tespit edilmistir O nedenle bir saniye surecek sekilde aldiginiz nefesi balon ufler gibi verilmelidir Kaynakca a b c d 2010 AHA CPR ve ECC Kurallari PDF 29 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 20 Ekim 2015