Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sefarad Yahudileri (İbranice: יְהוּדֵי סְפָרַד, romanize: Ye'hude Sepharad; İspanyolca: Judíos sefardíes) veya İbranice -im eki kökenli Sefaradim (סְפָרַדִּים, Sefaraddim), Yahudi-Roma savaşlarından sonra zorunlu göç ile, Kuzey Afrika üzerinden İberya yarımadasına yerleşen ve 1492'de, Elhamra Kararnamesi ile İspanya'dan çıkartılan Yahudi toplumuna verilen isimdir. Kararname sonrasında Yahudi halkının çoğu Portekiz'e kaçmıştır. 5 yıl sonra Portekiz Kralı I. Manuel'in de Portekiz'deki Yahudileri Hristiyanlığa geçmeye zorlamasıyla sınır dışı edilen birçok Yahudi farklı ülkelere kaçmıştır. Sonuç olarak, göçe zorlanan Yahudilerin torunları dünyanın her yerindeki ülkelere taşınarak yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Bu ülkelerden bazıları İngiltere, Hollanda, Kuzey Afrika'nın bazı bölgeleri, Türkiye ve İsrail'dir.
İbrani dilinde "Sefarad", İspanya anlamına gelmektedir. İspanya dışında Portekiz, İtalya, Kuzey Afrika, Türkiye, Ege Adaları ve Balkan Musevilerinin de büyük bölümü bu adla anılır. 16.yüzyılda bütün bu gruplar, Judeo-Espegnol veya "Ladino" denen ve İspanyolcanın Kastilya lehçesine ilave edilmiş; Türkçe, İbranice hatta Rumcadan gelen kelimeler ve deyimler ile bezeli bir dil konuşuyorlardı. Bu dil bugünlerde unutulmaya başlanmıştır.1492'de İspanya'dan kovulan Museviler, İspanya kökenli oldukları için kendilerine "Sefarad" adını koymuşlardır.
Genişletilmiş anlamda ise bugün, Sefarad, Aşkenaz olmayan tüm Yahudilere verilen addır.[]Bugün Türkiye'de yaşayan 25.000 Yahudi'nin yaklaşık %96'sını oluşturan Sefaradlar'ın sayısı 24.000 civarındadır, %4'ü oluşturan Aşkenaz Museviler'in sayısı 1.000 civarındadır.
Bugünkü Türkiye Yahudileri
Bir Sefarad Yahudisi olan Can Bonomo, Türkiye'yi Eurovision 2012'de temsil etmiştir. İsrailli aktör Lior Askhenazi'nin de ailesi 1964 yılında İstanbul'dan Tel Aviv'e göç etmişlerdir.
Sefaradlar'ın İsrail'deki durumları
"Sefarad" ifadesi, günümüz 'nda Aşkenaz kökeninin dışında kalan tüm Yahudileri tanımlamak için kullanılmaktadır.[]İsrail'de her ne kadar çeşitli etnik grupları kendi bünyesinde asimile etme çabasında olmadığını belirten bir anayasaya sahip olsa da, ülkedeki Aşkenaz baskınlığı, "Sefarad" olarak tanımlanan diğer Yahudileri de etkilemektedir. Gerek yönetimde gerekse de toplumdaki üst sınıflar çoğunlukla Aşkenazlar tarafından oluşturulur. İsrail'deki dinsel kendisini Sefaradların dinsel özelliklerinin koruyucusu olarak tanımlar.
Aşkenazlar gibi Sefaradların da İsrail'de Başhahamları bulunmaktadır. Sefarad Başhahamı'na (Hahambaşı) adı verilir.
Ayrıca bakınız
- Aşkenazi Yahudileri (Yahudiler'in 1. büyük kolu)
- Mizrahi Yahudileri (Yahudiler'in 3. büyük kolu)
- Elhamra Kararnamesi
- Can Bonomo
- Isak Samokovlija
Kaynakça
- ^ . 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Dilleri, Eğitimleri ve Devletle İlişkileri Açısından Osmanlı Yahudileri Prof.Dr.İlber Ortaylı
- ^ . 10 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2008.
- ^ "Bonomo: Seferad Yahudisi'yim". 15 Aralık 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Şubat 2012.
Dış bağlantılar
- Şalom Gazetesi11 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Türkçe Şalom gazetesi
- (Türkçe ve İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sefarad Yahudileri Ibranice י הו ד י ס פ ר ד romanize Ye hude Sepharad Ispanyolca Judios sefardies veya Ibranice im eki kokenli Sefaradim ס פ ר ד ים Sefaraddim Yahudi Roma savaslarindan sonra zorunlu goc ile Kuzey Afrika uzerinden Iberya yarimadasina yerlesen ve 1492 de Elhamra Kararnamesi ile Ispanya dan cikartilan Yahudi toplumuna verilen isimdir Kararname sonrasinda Yahudi halkinin cogu Portekiz e kacmistir 5 yil sonra Portekiz Krali I Manuel in de Portekiz deki Yahudileri Hristiyanliga gecmeye zorlamasiyla sinir disi edilen bircok Yahudi farkli ulkelere kacmistir Sonuc olarak goce zorlanan Yahudilerin torunlari dunyanin her yerindeki ulkelere tasinarak yasamlarini surdurmuslerdir Bu ulkelerden bazilari Ingiltere Hollanda Kuzey Afrika nin bazi bolgeleri Turkiye ve Israil dir Ibrani dilinde Sefarad Ispanya anlamina gelmektedir Ispanya disinda Portekiz Italya Kuzey Afrika Turkiye Ege Adalari ve Balkan Musevilerinin de buyuk bolumu bu adla anilir 16 yuzyilda butun bu gruplar Judeo Espegnol veya Ladino denen ve Ispanyolcanin Kastilya lehcesine ilave edilmis Turkce Ibranice hatta Rumcadan gelen kelimeler ve deyimler ile bezeli bir dil konusuyorlardi Bu dil bugunlerde unutulmaya baslanmistir 1492 de Ispanya dan kovulan Museviler Ispanya kokenli olduklari icin kendilerine Sefarad adini koymuslardir Genisletilmis anlamda ise bugun Sefarad Askenaz olmayan tum Yahudilere verilen addir kaynak belirtilmeli Bugun Turkiye de yasayan 25 000 Yahudi nin yaklasik 96 sini olusturan Sefaradlar in sayisi 24 000 civarindadir 4 u olusturan Askenaz Museviler in sayisi 1 000 civarindadir Bugunku Turkiye YahudileriBir Sefarad Yahudisi olan Can Bonomo Turkiye yi Eurovision 2012 de temsil etmistir Israilli aktor Lior Askhenazi nin de ailesi 1964 yilinda Istanbul dan Tel Aviv e goc etmislerdir Sefaradlar in Israil deki durumlari Sefarad ifadesi gunumuz nda Askenaz kokeninin disinda kalan tum Yahudileri tanimlamak icin kullanilmaktadir kaynak belirtilmeli Israil de her ne kadar cesitli etnik gruplari kendi bunyesinde asimile etme cabasinda olmadigini belirten bir anayasaya sahip olsa da ulkedeki Askenaz baskinligi Sefarad olarak tanimlanan diger Yahudileri de etkilemektedir Gerek yonetimde gerekse de toplumdaki ust siniflar cogunlukla Askenazlar tarafindan olusturulur Israil deki dinsel kendisini Sefaradlarin dinsel ozelliklerinin koruyucusu olarak tanimlar Askenazlar gibi Sefaradlarin da Israil de Bashahamlari bulunmaktadir Sefarad Bashahami na Hahambasi adi verilir Ayrica bakinizAskenazi Yahudileri Yahudiler in 1 buyuk kolu Mizrahi Yahudileri Yahudiler in 3 buyuk kolu Elhamra Kararnamesi Can Bonomo Isak SamokovlijaKaynakca 20 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Dilleri Egitimleri ve Devletle Iliskileri Acisindan Osmanli Yahudileri Prof Dr Ilber Ortayli 10 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Agustos 2008 Bonomo Seferad Yahudisi yim 15 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Subat 2012 Dis baglantilarSalom Gazetesi11 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkce Salom gazetesi Turkce ve Ingilizce