Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, İngilizce Vikipedi'de yer alan aynı konulu maddeden Türkçeye çeviri yapılarak genişletilebilir. Başlıca çeviri yönergeleri için [genişlet] düğmesine tıklayınız.
|
Daha fazla bilgi için: Yaşamın evrimsel tarihi
Memelilerin evrimi Sinapsidlerin (memeli benzeri sürüngenler) soyu ele alındığında aşama aşama ilerleyen ve Permiyen devrinin ortasından başlayarak yaklaşık 70 milyon yıl alan bir oluşum sürecidir. Trias Dönemi’nin ortalarında memelilere benzeyen birçok türler var olup ilk memeliler ise Jura Devri’nin başlarında görülmeye başlandı. İlk memeliler olarak bilinen marsupialler ve Sinodelphysler, Erken Kretase döneminde görülmeye başlandı ve hemen hemen aynı zamanda Eomaialar da – bilinen ilk Eteneliler-, monotreme (Tek delikliler) ve Teinolophos ise iki milyon yıl sonra ortaya çıktı. Tersiyer döneminde, Kretase-Tersiyer yok oluşu sonrası gittikçe yayılan ve uçamayan dinozorlar (kuşlar kurtulan dinozorlar olarak bilinirler) ve bazı diğer memeli grupları; plesantalılar ve keseli memeliler, farklı ekolojik ortamlarda farklı türlere evrimleştiler.
Kladın filogenetik sınıflandırmasına ve evrimsel kronolojisine bakıldığında memeliler sinapsidlerden tek hayatta kalan canlılardır. Trias Dönemi öncesi çok az sayıda olan sauropsidler ve Arkozorlar Jura devri'nde baskın omurgalılar oldular. Bu değişiklikler Mezozoik dönem memelilerini gece ortamlarında yaşamaya zorladı ve belki de memelilerin özellikleri olan endotermik saç ve büyük beyinin gelişmesinde bu şart önemli rol oynadı. Sonrasında memeliler suda, ağaçlarda, yer altlarında yaşama gibi farklı ekolojik ortamlara dağıldılar.Bu da her birini farklı bir evrimsel sürece sürükledi.Özellikle Kretase Tersiyer yok oluşu sonrası gelecekte toprakların hakimi olacak memeliler geniş topraklara dağıldılar.
Çoğu kanıtlar fosillerden oluşurlar. Uzun yıllardır Mezozoik dönem memelileri ve onların atalarıyla ilgili fosiller çok nadir ve parça parça idi fakat 1900’larda özellikle Çin’de çok önemli buluşlar oldu. Yeni bulunan moleküler filogenetik teknikler memelilerin evriminde modern türlerin bölünme zamanı gibi önemli noktalara ışık tuttu. Dikkatlice kullanıldığında – genelde değil- bu tekniklerin fosil kayıtlarıyla aynı sonuçları verdiği görüldü.
Fosillerdeki meme bezleri, memeliler için bir imza niteliğinde olmasına rağmen süt evrimi hakkında çok az şey bilinmektedir, kaldı ki diğer bir ayırıcı özellik beynin Neokorteks kısmı hakkında hiçbir şey bilinmemektedir. Bunun nedeni ise bu yumuşak dokunun fosil kayıtlarında hiç geçmemesidir. Bu nedenle bütün çalışmalar atalardan kalma amniot çene kemiklerinden oluşma orta kulak kemikleri çevresinde toplanmıştır. Diğer bazı çalışmalar kolların dik duruşunu, ikincil damak kemiği tabakasını, kürkleri, saçları ve sıcak kanlılığı araştırmıştır.[]
Memelilerin tanımlanması
Günümüz memeli türleri, süt veren bezleri ve dişilerin biçimleriyle belirlenebilir. Diğer özellikler, meme bezeeri ve yumuşak doku fosillerde gözükene kadar sadece fosilleri sınıflandırmak için gereklidir.
Bu nedenle paleontologlar tüm yaşayan memeliler için (tek delikliler dahil) ayırt edici bir özellik kullandılar ama bu özellik Trias Dönemi terapsitlerinde yoktu – bütün memeliler duymak için iki işitme kemikçiği () kullanırlar ama diğer tüm amniyotlar bunu yemeklerini çiğnemek için kullanırlar. İlk amniyotlar birleşik bir çeneye () sahipti: Alt çenede arka kısımdaki küçük eklemsel kemik ve üst çenedeki küçük köşeli kemik. Memeli olmayan bütün amniyotlar – kertenkeleler, timsahlar, dinozorlar (ve onların torunları kuşlar)– ve terapsitler bu sistemi kullandılar. Ama memelilerin alt çenede dişleri taşıyan dişsel bir kemik ve küçük iskelet kemiği oluşan farklı bir çene yapıları vardı. Eklemsel ve köşeli kemikler memelilerde orta kulakta örs ve çekiç kemiği olmuşlardır.
Ara fosillerdeki artan değişimlere göre söylenenler:
"Yeniden aynı soruyu sorabiliriz : Memeli nedir? Memelilerle sürüngenler arasındaki çizdiğimiz çizgi için hiçbir biyolojik belirti yok. Bu bir uygunluk durumu. Zaten iki tane seçim var: İkisi de çok hızlı bir evrim geçiriyor ama birisi bir mola verecek ve biz de bulacağız".
Memelilerin ataları
|
Amniyotlar
İlk kara omurgalıları Amniyotlardır ve onların yumurtaları embriyonun gelişmesi ve nefes alması ile suyun içeride kalmasını sağlayan içten bir zarla kaplıdır. Bu amniyonlara, amfibiler yumurtalarını denizde tutmak zorundayken (Surinam kurbağası gibi bu limiti çiğneyebilen çok az sayıda amfibi hariç), yumurtalarını karada tutabilme imkânı vermiştir. İlk amniyonlar, zamanında yani Karbonifer çağının sonlarına doğru görülmüştür.
Birkaç milyon yıl içerisinde amniyotların iki türü; memelilerin ataları ve (kertenkeleler, yılanlar, timsahlar, dinozorlar ve kuşlar bu türlerin soyudur) yok oldular. Sinapsidler ve sauropsidler ile ilgili ilk fosiller (Archaeothyris ve Hylonomus) 320 ve 315 milyon yıl önceye dayanıyor. Karbonifer dönemden kalma omurgalı fosilleri çok az iken ve bu hayvan türleri daha önce ortaya çıkmış olabileceğinden dolayı bu zamanın tam olarak ne zaman olduğu bilmek mümkün değildir.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Ingilizce Vikipedi de yer alan ayni konulu maddeden Turkceye ceviri yapilarak genisletilebilir Baslica ceviri yonergeleri icin genislet dugmesine tiklayiniz Ingilizce maddenin makine ceviri surumunu goruntuleyin Google Ceviri gibi makine cevirileri yapacaginiz ceviriler icin iyi bir baslangic noktasidir ancak cevirmenler sadece makine tarafindan cevrilen metni kopyala yapistir yapmak yerine hatalari gerektigi gibi gozden gecirmeli ve cevirinin tutarli oldugunu onaylamalidir Guvenilmeyen ya da dusuk kaliteli gorunen icerikleri eklemeyiniz Mumkunse yabanci dil maddesinde verilen referanslar ile cevireceginiz metni dogrulayin Cevirinize eslik edecek bir sekilde dillerarasi baglanti ekleyerek degisiklik ozetinizde bir telif hakki atfi saglamalisiniz Degisiklik ozeti icin ornek bir atif Bu degisiklikteki icerik Ingilizce Vikipedi de yer alan en Evolution of mammals sayfasindan cevrilmistir atif icin sayfanin tarihine bakiniz Ayrica tartisma sayfasina Cevrilmis sayfa en Evolution of mammals sablonunu eklemelisiniz Daha fazla bilgi icin bkz Vikipedi Ceviri Daha fazla bilgi icin Yasamin evrimsel tarihi Memelilerin evrimi Sinapsidlerin memeli benzeri surungenler soyu ele alindiginda asama asama ilerleyen ve Permiyen devrinin ortasindan baslayarak yaklasik 70 milyon yil alan bir olusum surecidir Trias Donemi nin ortalarinda memelilere benzeyen bircok turler var olup ilk memeliler ise Jura Devri nin baslarinda gorulmeye baslandi Ilk memeliler olarak bilinen marsupialler ve Sinodelphysler Erken Kretase doneminde gorulmeye baslandi ve hemen hemen ayni zamanda Eomaialar da bilinen ilk Eteneliler monotreme Tek delikliler ve Teinolophos ise iki milyon yil sonra ortaya cikti Tersiyer doneminde Kretase Tersiyer yok olusu sonrasi gittikce yayilan ve ucamayan dinozorlar kuslar kurtulan dinozorlar olarak bilinirler ve bazi diger memeli gruplari plesantalilar ve keseli memeliler farkli ekolojik ortamlarda farkli turlere evrimlestiler Procynosuchus memelilerin atalarini iceren Cynodont kladinin bir uyesiydi Kladin filogenetik siniflandirmasina ve evrimsel kronolojisine bakildiginda memeliler sinapsidlerden tek hayatta kalan canlilardir Trias Donemi oncesi cok az sayida olan sauropsidler ve Arkozorlar Jura devri nde baskin omurgalilar oldular Bu degisiklikler Mezozoik donem memelilerini gece ortamlarinda yasamaya zorladi ve belki de memelilerin ozellikleri olan endotermik sac ve buyuk beyinin gelismesinde bu sart onemli rol oynadi Sonrasinda memeliler suda agaclarda yer altlarinda yasama gibi farkli ekolojik ortamlara dagildilar Bu da her birini farkli bir evrimsel surece surukledi Ozellikle Kretase Tersiyer yok olusu sonrasi gelecekte topraklarin hakimi olacak memeliler genis topraklara dagildilar Cogu kanitlar fosillerden olusurlar Uzun yillardir Mezozoik donem memelileri ve onlarin atalariyla ilgili fosiller cok nadir ve parca parca idi fakat 1900 larda ozellikle Cin de cok onemli buluslar oldu Yeni bulunan molekuler filogenetik teknikler memelilerin evriminde modern turlerin bolunme zamani gibi onemli noktalara isik tuttu Dikkatlice kullanildiginda genelde degil bu tekniklerin fosil kayitlariyla ayni sonuclari verdigi goruldu Fosillerdeki meme bezleri memeliler icin bir imza niteliginde olmasina ragmen sut evrimi hakkinda cok az sey bilinmektedir kaldi ki diger bir ayirici ozellik beynin Neokorteks kismi hakkinda hicbir sey bilinmemektedir Bunun nedeni ise bu yumusak dokunun fosil kayitlarinda hic gecmemesidir Bu nedenle butun calismalar atalardan kalma amniot cene kemiklerinden olusma orta kulak kemikleri cevresinde toplanmistir Diger bazi calismalar kollarin dik durusunu ikincil damak kemigi tabakasini kurkleri saclari ve sicak kanliligi arastirmistir kaynak belirtilmeli Memelilerin tanimlanmasiMemeliler ile memeli olmayan canlilarin cene karsilastirmasi Memelileri tanimlarken dort koseli ve eklemsel kemikler orta kulagin bir parcalarinda daha kucuk ve sekillidirler Cenelerde ise dissel kemiklerin bulundugunu da not etmek gerekir Gunumuz memeli turleri sut veren bezleri ve disilerin bicimleriyle belirlenebilir Diger ozellikler meme bezeeri ve yumusak doku fosillerde gozukene kadar sadece fosilleri siniflandirmak icin gereklidir Bu nedenle paleontologlar tum yasayan memeliler icin tek delikliler dahil ayirt edici bir ozellik kullandilar ama bu ozellik Trias Donemi terapsitlerinde yoktu butun memeliler duymak icin iki isitme kemikcigi kullanirlar ama diger tum amniyotlar bunu yemeklerini cignemek icin kullanirlar Ilk amniyotlar birlesik bir ceneye sahipti Alt cenede arka kisimdaki kucuk eklemsel kemik ve ust cenedeki kucuk koseli kemik Memeli olmayan butun amniyotlar kertenkeleler timsahlar dinozorlar ve onlarin torunlari kuslar ve terapsitler bu sistemi kullandilar Ama memelilerin alt cenede disleri tasiyan dissel bir kemik ve kucuk iskelet kemigi olusan farkli bir cene yapilari vardi Eklemsel ve koseli kemikler memelilerde orta kulakta ors ve cekic kemigi olmuslardir Ara fosillerdeki artan degisimlere gore soylenenler Yeniden ayni soruyu sorabiliriz Memeli nedir Memelilerle surungenler arasindaki cizdigimiz cizgi icin hicbir biyolojik belirti yok Bu bir uygunluk durumu Zaten iki tane secim var Ikisi de cok hizli bir evrim geciriyor ama birisi bir mola verecek ve biz de bulacagiz Memelilerin atalari Tetrapods Amfibiler Amniyotlar Sauropodsidler kus olmayan dinozorlari kuslari ve diger tum surungenleri icerir Sinapsidler Eupelycosaurlar Sphenacodontianlar Dimetrodon Therapsidler Memeliler PelikozorlarAmniyotlar Ilk kara omurgalilari Amniyotlardir ve onlarin yumurtalari embriyonun gelismesi ve nefes almasi ile suyun iceride kalmasini saglayan icten bir zarla kaplidir Bu amniyonlara amfibiler yumurtalarini denizde tutmak zorundayken Surinam kurbagasi gibi bu limiti cigneyebilen cok az sayida amfibi haric yumurtalarini karada tutabilme imkani vermistir Ilk amniyonlar zamaninda yani Karbonifer caginin sonlarina dogru gorulmustur Birkac milyon yil icerisinde amniyotlarin iki turu memelilerin atalari ve kertenkeleler yilanlar timsahlar dinozorlar ve kuslar bu turlerin soyudur yok oldular Sinapsidler ve sauropsidler ile ilgili ilk fosiller Archaeothyris ve Hylonomus 320 ve 315 milyon yil onceye dayaniyor Karbonifer donemden kalma omurgali fosilleri cok az iken ve bu hayvan turleri daha once ortaya cikmis olabileceginden dolayi bu zamanin tam olarak ne zaman oldugu bilmek mumkun degildir Kaynakca