Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zahid Gilani (Farsça: تاج الدين ابراهيم كردی سنجانی; d. 1216 – ö. 1301) tam adıyla Tâcüddîn İbrahim b. Rûşen Emîr b. Bâbil b. Bîdâr el-Kürdî es-Sencânî tarikatının şeyhi ve mutasavvıf.
Şahsiyeti
Atalarından Bîdâr (Bündâr) el-Kürdî, Sencân’dan gelerek bölgeye yerleşmiştir. Bu şehrin Merv yakınlarındaki Sencan olması yüksek ihtimaldir. Bu durumda, ataları 11. yüzyılda Horasan’ı Selçuklu istilası yüzünden terk edip Gilan bölgesine yerleşmişlerdir. Kendisi Gîlân (Geylân) eyaletinin Siyâvrud nahiyesinde doğmuştur. Asıl adı Tacüddin İbrahim olup, "Zâhid" lakabıdır.
Şeyh Zahid Gilani, Selçuklu egemenliğinden sonra bölgeye egemen olan, İlhanlı Hükümdarları üzerinde dini saygınlığı dolayısıyla nüfuz sahibi olmuştur. On üçüncü yüzyılın ortasında önde gelen bir dini kişilik olan Şeyh Zahid'in, bugün İran’nin Hazar Denizi kıyısındaki Gilan Eyaletinde, Lahican’da bulunan türbesi hâlen ziyaret edilen ve saygı duyulan bir kutsal mekândır.
Zâhîd’îyye Tarikâtı
Şeyh Tac’ed-Dîn Geylânî'nin tarihi açıdan en önemli öğrencisi, Safevi Devleti’nin (1501-1722) isim babası olan Şeyh Safiyüddin İshak Erdebili’dir (1252-1334). Şeyh Zahid Gilani, kızı ’yı Safiyüddin İshak’a vermiştir. Safiyüddin İshak da Tac’ed-Dîn Zâhîd Geylânî’nin ikinci büyük oğluna bir önceki evliliğinden olan kızlarından birini nikâhlayarak akrabalık bağlarını sağlamlaştırmıştır. Süregiden bu tarz evlilikler, her iki soyu neredeyse bir hâline getirdi. Bunu takip eden 170 yıl boyunca Safeviye tarikatı siyâsî ve askerî güç kazandı ve sonunda tesis edilerek gücünün zirvesine ulaştı.
Safev’îyye Tarikâtı'nın kuruluşu
Şeyh Tac’ed-Dîn İbrahim Zâhîd Geylânî'nin tarikâtı olan , Safiyüddin İshak’ın şeyhliği döneminde getirdiği yorumlar ile artık kendi adı olan Safeviyye adıyla anılır olmuştur. Çiftin oğullarından Sadreddin Musa (1334-1391) yolu ile şeyhliğe sırasıyla (1391-1429), (1429-1447), Şeyh Cüneyd (1447-1460) ve Şah İsmail’in babası Şeyh Haydar (1460-1488) geçmiştir.
Bazı tarikât silsilelerindeki yeri
Şeyh Gilani’nin Zahid’îyye Tarikâtı, öğrencileri aracılıyla, bugün Türkiye’de bilinen Bayram’îyye ve Celvet’îyye Tarikât köklerinin başlangıcı sayılabilir.
Halvetiyye-î Cemâli’îyye/Şâbân’îyye Silsilesi'ndeki yeri
- Muhammed
- Ali
- Hasan Basrî
- Habîb Acemî
- Dâvud et-Taî
- Marûf el-Kerhî
- Serî es-Sekatî
- Cüneyd Bağdâdî
- Mimşâd Dîneverî
- Muhammed el-Bekrî
- Kadı Vecîhüddîn Ömer el-Bekrî
- Ebu’n-Necib Sühreverdî
- Kutbeddîn el-Ebherî
- Rükneddîn Necaşî
- Şehâbeddîn Tebrîzî
- Hâce Cemâleddîn Şirazî
- Sultân-ûl Halvetî Tac’ed-Dîn İbrahim Zahid el-Geylânî
- Ahî Muhammed el-Halvetî
- Pîr Ali el-Halvetî (Halvetiyye Tarikâtı Şeyh Ebû Abdullah Sirac’ed-Dîn Ömer bin Ekmel’ûd-Dîn-î Lahicî tarafından Herat'ta kuruldu).
- Ahî Mîrim el Halvetî
- Sadreddîn Hayyamî
- Pîr-î Sânî Seyyid Yahyâ-yı Şirvânî (Yetiştirdiği şeyhler aracılığıyle Halvetiyye Tarikâtını Anadolu'ya yaydı).
- Muhammed Bahaeddîn
- Çelebi Hâlife Cemâl el-Halvetî
- Hayreddîn Tokadî
- Şabân-î Veli Kastamônî
Safevîyye Silsilesi'ndeki yeri
- Muhammed
- Ali
- Hasan Basrî
- Habîb Acemî
- Dâvud et-Taî
- Marûf el-Kerhî
- Serî es-Sekatî
- Cüneyd Bağdâdî
- Mimşâd Dîneverî
- Muhammed el-Bâkırî
- Kadı Vecîhüddîn İmrân el-Bâkırî
- Ebu’n-Necib Sühreverdî
- Kutbeddîn el-Ebherî
- Rükneddîn Necaşî
- Şehâbeddîn Tebrîzî
- Hâce Cemâleddîn Şirazî
- Sultân-ûl Halvetî Tac’ed-Dîn İbrahim Zahid el-Geylânî
- Safî’ûd-Dîn İshak (Safev’îyye Tarikâtı'nın kurucusu)
- Sadr’ed-Dîn Mûsa (Zamanında Şafiîlik mezhebine bağlı gösterilsede, takkiye uygulardı, resmen Caferi mezhebine bağlılık vardı)
- Hoca Âlâ’ed-Dîn Âli 18 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Safev’îyye Tarikâtı'nı Bayramiyye Tarikâtı kurucusu Hacı Bayram Veli'nin mürşidi olan “Somuncu Baba” aracılığıyla Anadolu'ya yaymaya başladı)
- Şeyh İbrahim 18 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Tarikâtın malî bünyesini çok güçlendirdi)
- Şeyh Cüneyd (Karakoyunlu hükümdarı Cihan Şah'ın tehditleri neticesinde Şiî-Karakoyunlular'ın himayesini kabullenen Safev’îyye Tarikâtı, müridlerini silahlandırmaya ve Safev’îyye'yi Aşırı Ghulât bir Şiîliğe dönüştürmeye başladı)
- Şeyh Haydar
- Sultân Ali Mirza Sâfevî 18 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Şah İsmail Hatai (1501 yılında İsnâ‘aşer’îyye resmî ve mecburî devlet dinî olarak ilân edildi)
- Şah Tahmasb
Kaynakça
- ^ Doç. Dr. Süleyman Gökbulut, "İbrahim Zahid Gilanî Üzerine Bir İnceleme", Sûfî Araştırmaları - Sufi Studies, Sayı 13, s. 50 14 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Mustafa Bahadıroğlu, "İbrahim Zahid-i Geyani" 1 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 21, İstanbul 2000, s.359
- ^ Abdülbaki Gölpınarlı, Türkiye'de Mezhepler ve Tarikâtlar, İnkılâp Yayınevi, 1997.
- Zahed Gilani Maddesi, Wikipedia 6 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Son Giriş: 31 Ağustos 2009
- E.G. Browne. Literary History of Persia. (Four volumes, 2,256 pages, and twenty-five years in the writing). 1998.
- Jan Rypka, History of Iranian Literature. Reidel Publishing Company. 1968.
- Monika Gronke, Derwische im Vorhof der Macht. Sozial- und Wirtschaftsgeschichte Nordwestirans im 13. und 14. Jahrhundert. Wiesbaden 1993
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zahid Gilani Farsca تاج الدين ابراهيم كردی سنجانی d 1216 o 1301 tam adiyla Tacuddin Ibrahim b Rusen Emir b Babil b Bidar el Kurdi es Sencani tarikatinin seyhi ve mutasavvif Zahid Gilani nin DergahiSahsiyetiAtalarindan Bidar Bundar el Kurdi Sencan dan gelerek bolgeye yerlesmistir Bu sehrin Merv yakinlarindaki Sencan olmasi yuksek ihtimaldir Bu durumda atalari 11 yuzyilda Horasan i Selcuklu istilasi yuzunden terk edip Gilan bolgesine yerlesmislerdir Kendisi Gilan Geylan eyaletinin Siyavrud nahiyesinde dogmustur Asil adi Tacuddin Ibrahim olup Zahid lakabidir Seyh Zahid Gilani Selcuklu egemenliginden sonra bolgeye egemen olan Ilhanli Hukumdarlari uzerinde dini sayginligi dolayisiyla nufuz sahibi olmustur On ucuncu yuzyilin ortasinda onde gelen bir dini kisilik olan Seyh Zahid in bugun Iran nin Hazar Denizi kiyisindaki Gilan Eyaletinde Lahican da bulunan turbesi halen ziyaret edilen ve saygi duyulan bir kutsal mekandir Zahid iyye TarikatiSeyh Tac ed Din Geylani nin tarihi acidan en onemli ogrencisi Safevi Devleti nin 1501 1722 isim babasi olan Seyh Safiyuddin Ishak Erdebili dir 1252 1334 Seyh Zahid Gilani kizi yi Safiyuddin Ishak a vermistir Safiyuddin Ishak da Tac ed Din Zahid Geylani nin ikinci buyuk ogluna bir onceki evliliginden olan kizlarindan birini nikahlayarak akrabalik baglarini saglamlastirmistir Suregiden bu tarz evlilikler her iki soyu neredeyse bir haline getirdi Bunu takip eden 170 yil boyunca Safeviye tarikati siyasi ve askeri guc kazandi ve sonunda tesis edilerek gucunun zirvesine ulasti Safev iyye Tarikati nin kurulusu Seyh Tac ed Din Ibrahim Zahid Geylani nin tarikati olan Safiyuddin Ishak in seyhligi doneminde getirdigi yorumlar ile artik kendi adi olan Safeviyye adiyla anilir olmustur Ciftin ogullarindan Sadreddin Musa 1334 1391 yolu ile seyhlige sirasiyla 1391 1429 1429 1447 Seyh Cuneyd 1447 1460 ve Sah Ismail in babasi Seyh Haydar 1460 1488 gecmistir Bazi tarikat silsilelerindeki yeriSeyh Gilani nin Zahid iyye Tarikati ogrencileri araciliyla bugun Turkiye de bilinen Bayram iyye ve Celvet iyye Tarikat koklerinin baslangici sayilabilir Halvetiyye i Cemali iyye Saban iyye Silsilesi ndeki yeri Muhammed Ali Hasan Basri Habib Acemi Davud et Tai Maruf el Kerhi Seri es Sekati Cuneyd Bagdadi Mimsad Dineveri Muhammed el Bekri Kadi Vecihuddin Omer el Bekri Ebu n Necib Suhreverdi Kutbeddin el Ebheri Rukneddin Necasi Sehabeddin Tebrizi Hace Cemaleddin Sirazi Sultan ul Halveti Tac ed Din Ibrahim Zahid el Geylani Ahi Muhammed el Halveti Pir Ali el Halveti Halvetiyye Tarikati Seyh Ebu Abdullah Sirac ed Din Omer bin Ekmel ud Din i Lahici tarafindan Herat ta kuruldu Ahi Mirim el Halveti Sadreddin Hayyami Pir i Sani Seyyid Yahya yi Sirvani Yetistirdigi seyhler araciligiyle Halvetiyye Tarikatini Anadolu ya yaydi Muhammed Bahaeddin Celebi Halife Cemal el Halveti Hayreddin Tokadi Saban i Veli KastamoniSafeviyye Silsilesi ndeki yeri Muhammed Ali Hasan Basri Habib Acemi Davud et Tai Maruf el Kerhi Seri es Sekati Cuneyd Bagdadi Mimsad Dineveri Muhammed el Bakiri Kadi Vecihuddin Imran el Bakiri Ebu n Necib Suhreverdi Kutbeddin el Ebheri Rukneddin Necasi Sehabeddin Tebrizi Hace Cemaleddin Sirazi Sultan ul Halveti Tac ed Din Ibrahim Zahid el Geylani Safi ud Din Ishak Safev iyye Tarikati nin kurucusu Sadr ed Din Musa Zamaninda Safiilik mezhebine bagli gosterilsede takkiye uygulardi resmen Caferi mezhebine baglilik vardi Hoca Ala ed Din Ali 18 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Safev iyye Tarikati ni Bayramiyye Tarikati kurucusu Haci Bayram Veli nin mursidi olan Somuncu Baba araciligiyla Anadolu ya yaymaya basladi Seyh Ibrahim 18 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Tarikatin mali bunyesini cok guclendirdi Seyh Cuneyd Karakoyunlu hukumdari Cihan Sah in tehditleri neticesinde Sii Karakoyunlular in himayesini kabullenen Safev iyye Tarikati muridlerini silahlandirmaya ve Safev iyye yi Asiri Ghulat bir Siilige donusturmeye basladi Seyh Haydar Sultan Ali Mirza Safevi 18 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Sah Ismail Hatai 1501 yilinda Isna aser iyye resmi ve mecburi devlet dini olarak ilan edildi Sah TahmasbKaynakca Doc Dr Suleyman Gokbulut Ibrahim Zahid Gilani Uzerine Bir Inceleme Sufi Arastirmalari Sufi Studies Sayi 13 s 50 14 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mustafa Bahadiroglu Ibrahim Zahid i Geyani 1 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde TDV Islam Ansiklopedisi c 21 Istanbul 2000 s 359 Abdulbaki Golpinarli Turkiye de Mezhepler ve Tarikatlar Inkilap Yayinevi 1997 Zahed Gilani Maddesi Wikipedia 6 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Son Giris 31 Agustos 2009 E G Browne Literary History of Persia Four volumes 2 256 pages and twenty five years in the writing 1998 ISBN 0 7007 0406 X Jan Rypka History of Iranian Literature Reidel Publishing Company 1968 ISBN 90 277 0143 1 Monika Gronke Derwische im Vorhof der Macht Sozial und Wirtschaftsgeschichte Nordwestirans im 13 und 14 Jahrhundert Wiesbaden 1993