Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tesniyeci (veya Deuteronomist) kaynak ya da kısaca D, Belgesel hipotez (BH)'e göre Tora'yı oluşturan dört kaynaktan biridir. Bu kaynak, Tora'da Tesniye kitabıyla sınırlıdır fakat benzer tema ve dil Tanah'ın Yeşu, Hakimler, Samuel ve Krallar kitaplarında da kullanılmaktadır. Bu adı geçen kitaplar dizisi din bilimadamlarınca Tesniyesel tarih olarak adlandırılır.
Belgesel hipotez
Ön bilgi
Belgesel hipotez, 19.yy'ın ikinci yarısı ve 20.yy'ın büyük bir bölümünde, Tanah'ın ilk beş kitabı olan Tora'nın kökeni konusundaki teorilerden önde gideniydi. Bu hipoteze göre, Musa'nın beş kitabı, "kaynak" adı verilen birbirinden bağımsız dört grup belgelerden derlenmiştir. Bu kaynaklar, Yahvist, Elohist, Ruhbani ve Tesniyeci kaynaklardır. Ruhbani kaynak, Levililer kitabının hemen hemen hepsini oluşturur. Yahvist, Elohist ve Ruhbani kaynaklar Musa'nın kitaplarının ilk dördünde (Tekvin, Çıkış, Levililer ve Sayılar) kullanılırken, Tesniye kaynağı bu dört kaynaktan farklı olarak sadece ve sadece Tora'nın son kitabı olan Tesniye kitabında kullanılmaktadır.
Tesniye ve Kral Yoşiyahu
2. Krallar, Kral Yoşiyahu hükümdarlığının on sekizinci yılında "Musa'nın kanunları" kitabının Tapınak'ta keşfedildiğini anlatır. Bu Tesniye muhtemelen bugünkü kitabın 5'ten 26'ya ve 28. bölümlerini kapsar ve keşfedilmesinden bir asır önce yazılmıştır.
Temalar
Kanun, kral ve Levililer
Kanunlar (özellikle Tesniye'de geçenler), krallar ve devlet yetkilileri gibi her türlü otoritenin üzerindedir; Levili rahipler bu kanunların koruyucusu ve tercümanlarıdırlar.
Vadedilmiş topraklar
Kenan toprakları, Yehova tarafından İsrail'e (özellikle "atalara", yani ataları Mısır'daki kölelikten çıkıp gelenlere) vadedilmiştir; bu toprakların anayasası, Yehova ile halkı arasında yapılan anlaşma olan Tesniye'dir; fakat bu anlaşmaya sadık kalınmazsa bu topraklar ellerinden alınacaktır.
Seçilmiş halk ve Ahit
Yehova, İsrail'i kendi halkı olarak seçti ve iki taraf antlaşmayla birbirine bağlandı. Antlaşmaya göre, Tanrı İsrail'e Kenan topraklarını verip onları varlıklı kılacak ve karşılığında İsrail kanunlara uyacaktır. Kanunlar, ufak da olsa yıkılrsa topraklar halkın elinden alınacaktır. Kral ve onun yetkilileri dahi bu kanunlara bağlıdır. Tesniyeci kaynak, sürgün öncesi son dönemdeki Yeremya ve Hezekiel kitaplarıyla uyum içindeyken diğer üç Tora kaynağının aksine İsrail'in seçilmişliğinde İbrahim'den bahsetmemektedir.
Peygamberler
Başta Musa olmak üzere peygamberler Kanun'un koruyucularıdırlar. Musa aracılığıyla verilen kehanetler, açıklamalar ve kanunlar Tanrı takdirinin tam ve yeterli vahyidir, daha fazlasına ihtiyaç yoktu.
Kutsal savaş
Tesniye, Kenan yerlilerini, kültürlerini ve dinlerini yok etmeye bağlı olarak kutsal savaş çağrısında bulunur.
Adalet
İsrail cemaati içinde, Yehova önünde herkes eşittir; Tesniye fakir, dul ve yetimlere özellikle ilgi duyar. Bu ilgi cemaat dışındakilere gösterilmemektedir.
JE ve Ruhbani kaynakla karşılaştırma
Tesniye, Tesniye kaynağının Musa tarafından anlatılan hikâyelerin şık bir dille tekrar anlatılışıdır, fakat hikâyeler dağınık ve düzensizdir. Yine de, hikâyeler doğru sıraya dizildiği zaman, On Emir hikâyesinden başlayarak JE ve Ruhbani kaynak ile paralellik gösterir. Musa'nın anlattıklarından hatırlanması gerekenler aktarıldığı için On Emir ile başlayan Tesniye Musa'nın ölümünden sonraki hikâyeleri barındırmamaktadır. Tesniye'nin duruşu, Yahvist ve Elohist kaynakların duruşuna benzer olduğu için bu kaynakların yerine değil, tam tersine JE ile birlikte okunması tasarlanılmış olması mümkündür.
Ruhbani kaynağın aksine Tesniyeci kaynak, Harun soyundan gelen rahip yanlısı hikâyeleri konu dışı bırakmıştır. Fakat Altın buzağı hikâyesini tutmuştur çünkü JE'de de bulunan bu hikâye Harun'u olumsuz göstermektedir. Tesniyeci kaynak, yeni bir kült fikrine sebebiyet vermemek için Nehuştan'ı ve Harun'u daha kötü göstermek için 'un yaptıklarını konu dışı bırakarak Altın buzağı hikâyesini Harun adına olduğundan daha da olumsuz göstermektedir.
Fakat, Ruhbani kaynak gibi, Tesniyeci kaynak da kanunlarla çelişen hikâyelerden uzak durmuştur; örneğin kurban sunulmadan çölde yemek bulma hikâyesi atlanmıştır. İsrailoğulları'ndan olmayan peygamberin hikâyeleri ve konuşan eşek hikâyesi konu dışı bırakılmıştır; bunun sebebi büyük ihtimalle verilmek istenen mesajla bu hikâyelerin birbirlerinden uzak oluşudur.
Tesniyesel tarih
Çoğu modern din bilim insanı 'un görüşüne katılıp Yeşu, Hakimler, Samuel ve Krallar kitaplarının Tesniyesel Tarih'in (DtrH) bir parçası olduğunu düşünür. Tesniye kitabının temelini İsrailoğulları'nın tarihi, Kenan topraklarına girişi, Kudüs'ün çöküşü, Babil sürgünü ve bunun devamı olarak sürgünden sonra olanlar oluşturur. İnanışa göre bu tarihlerin farklı sürümleri vardır, ilki "RAB'bin gözünde doğru olanı yapan, sağa sola sapmadan atası Davut'un bütün yollarını izleyen" (2. Krallar 22:2) Kral Yoşiya merkezlidir. Tesniyesel tarihçilere göre Yoşiya'nın hükümdarlığı döneminde "Kanun kitabı" (muhtemelen Tesniye'nin çekirdeği) keşfedilip dini reformlara zemin hazırladı; ve kültün merkezileşmesinin tamamlanması "İsrail'in Tanrısı RAB'be güvenen, kendisinden önceki ve sonraki Yahuda kralları arasında onun gibisi olmayan" (2. Krallar 18:5) Kral Hezekiya zamanında başladı. Son redaksyon, Samarya'nın ve Kudüs'ün düşüşünü dinden uzaklaşmaya bağlayan sürgündekilerin ürünüdür. Tesniye'de iki ana konunun üzerinde durulup bu konular DtrH'de pekiştirilmiştir: 1) Vadedilmiş topraklarda kalmanın tek yolu sadece Yehova'ya tapmaktır, 2) bu ibadet sadece Yehova'nın seçtiği yerde yapılabilir, yani Yehuda bakış açısına göre Kudüs'te.
Birinci sürüm
Kral Hezekiya dini merkezileştirip Kudüs Tapınağı'na ve bu tapınağın ruhban sınıfına bağlı olmayan ibadet yerleri ve nesnelerini parçaladı. Hezekiya'nın ölümünden kısa bir süre sonra Asur İmparatorluğu Yehuda'yı fethedip bölgedeki hakimiyeti ele geçirdi. Bundan sonra gelen Yehuda kralları Asurlulara bağlıydı ve tapınak sistemine bağlı olmayan dini yer ve nesnelerin kullanılmasına tekrar izin verdiler. Fakat, Hezekiya'nın torununun oğlu Yoşiya yeni dini reformlar getirdi.
2. Krallar ve 2. Tarihler kitaplarında anlatıldığına göre, M.Ö. 622/621'de Yoşiya'nın baş rahibi genelde sade ve boş olan tapınağın odalarından birinde Tora parçaları buldu. Bu metine tepki olarak Yoşiya dini tekrar merkezileştirdi ve Kudüs Tapınağı'yla ilgili olmayan ibadet yerleri ve nesnelerini yok ettirdi. 5.yy'dan öncesinden beri, Jerome gibi din adamları, Hilkiya'nın bulduğu metnin Tesniye'nin kanun kodları olduğuna dair ısrar ettiler (Tesniye 12-26). Modern uzmanlara göre ise Yoşiya'nın teşviğiyle yazılan bu metni geçerli kılmak için "bulundu" denildi.
Belgesel hipoteze göre, rahip Şilo, kendi görüşlerini desteklemek için kanun kodlarını kendisi yazdı. Yasa, kralı desteklemek, merkezi din oluşturmak, sadece Harun soyundan gelenlerden ziyade Levilerin genelini desteklemek ve kralın gücünü dengelemek için yazıldı.
D, hipoteze göre, tarihteki hükümdarlardan Yoşiya'ya kadar, liderlerin tarihini aktarıp onları yaptıklarıyla eleştirmektedir. D, hali hazırdaki JE'yi değiştirmeye çalışmadığı için bu kitabı Musa'nın son sözleri olarak aktardı. Bunun nedeni, İsrail'i kurtaracak kahraman (mesih) olan Yoşiya'nın hakimiyetini Tanrı tarafından tasarlandığını göstermektir. Yoşiya, Musa gibi gösterilen tek kraldır. Yoşiya'nın hikâyesi Musa'nın sözlerinin yansımasıdır; "sağa sola bakmadan yoluna devam eden", "onun gibi yükselişe geçen", "Tanrı'nın tam kalbi, ruhu ve gücüyle sevdiği" bir kraldır. Bu paralellik Musa ile diğer krallar arasından yapılmamaktadır.
D'nin tarihi, redaktör tarafından kökende birbirinden bağımsız olan kaynakların derlenmesiyle oluştu; hikâyelerde devamlılığın sağlanması için bazı satırlar eklendi. Bahsedilen hikâyeler şunlardır:
- Tesniye yasa kodları
- Yeşu hikâyesi
- Toprakların fethedilme hikâyesi
- Debora hikâyesi
- Gidon hikâyesi
- Samuel hikâyesi
- Şaul hikâyesi
- David hikâyesi
- 2. Samuel'in çoğunu oluşturan David hanedanlığı kortu hikâyesi
- Davidsel ahit; Kral David'in soyundan gelenlerin liderlik yapacağına inanılan gelenek
- İsrail krallarının tarihi
- Yehuda krallarının tarihi
İkinci sürüm
Babil ile savaşta olan Asurlulara yardım etmek için ordularını gönderen Mısır Yehuda'dan geçmek zorundaydı. Burada Yoşiya'nın ordularıyla karşılaşıp ve Yoşiya öldü. Başa Yoşiya'nın büyük oğlu geçti ve babasının reformlarını geri alıp merkezi olmayan dini yerlerin tekrar oluşmasına izin verdi.
Mısır Yehuda'yı ele geçirip kralı sürdü ve yerine Yoşiya'nın başka bir oğlu getirildi, fakat o da Babil saldırılarında ölünce yerine oğlu geçti. Babil sonunda Yehuda'yı ellerine geçirince başa kral olarak Yoşiya'nın üçüncü oğlu Sıdkiya'yı getirdi. 10 yıl sonra Sıdkiya Babil imparatoru Nebukadnezar'a karşı ayaklanınca Nebukadnezar Kudüs'ü yıktı, Sıdkiya'nın tüm ailesini öldürdü ve Sıdkiya'yı kör edip sürgüne gönderdi.
Babil'in eyaleti haline gelen Yehuda'nın başına vali olarak Yehuda'dan, Asur karşıtı 'yı getirdi. Kral David soyundan gelenler için bu onlara yapılmış bir hakaretti dolayısıyla valiye suikast düzenlenip öldürüldü. Yehuda sakinleri, bu olay karşısıda, Nebukadnezar'ın tepkisinden korktuğu için mülteci olarak ilk başta Mısır'a sığındı. Nebukadnezar, Kudüs'ü yaktı. tapınağı yıktı ve geriye kalan soyluları ve saray yetkililerini Babil'e köle olarak gönderdi. Yehuda Krallığı'nın hayatı böylece son buldu.
Bu durum, D'nin ilk sürümü için sorun teşkil ediyordu. Bu sürüme göre kral David'in soyundan gelenler ilelebet Yehuda'ya hakim olacakları Tanrı tarafından söz verilmişti. Metinde, halihazırda olarak gösterilenler Nebukadnezar tarafından yok edilmişti. Yoşiya İsrail'in kurtarıcısı olarak lanse edilmişti fakat kendisi öldürülüp reformları geri alınmıştı.
D, tekrar düzenlendi. D, yeni baştan yazılamazdı çünkü nispeten iyi biliniyordu. Dolayısıyla yeni cümleler eklenip güncelleştirildi. Kanunlara uyulmadığı sürece Yehuda'nın diğer uluslar içinde dağılacağı söylenip, kral David'in soyundan gelenlerin "ilelebet" kral olacağı kısmı "Yehuda var olduğu sürece" ile değiştirildi. Aynı gerçekleştiği üzere, ceza olarak Yehuda'nın tekrar Mısır'a döneceği de eklendi.
Bunun yanı sıra bu metine yeni bölümler de eklenip geliştirildi; bu metinlerin başında şunlar gelir:
- , Tesniye 32:1-43'teki şiir.
- , Tesniye 33:2-27
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ Oxford Bible Commentary (ed. John Barton, John Muddiman, Oxford University Press, 2001) 4 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . p.14
- ^ Eerdmans Commentary on the Bible (ed. James D. G. Dunn, John William Rogerson, Eerdmans, 2003) 4 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . p.28
- ^ a b c d e f Graham, M.P, and McKenzie, Steven L., "The Hebrew Bible today: an introduction to critical issues" (Westminster John Knox Press, 1998) 11 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . p.19ff
- ^ Oxford Bible Commentary (ed. John Barton, John Muddiman, Oxford University Press, 2001) 4 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . p.35
- ^ a b Coogan, Michael D, Brief Introduction to the Old Testament. Oxford University Press, 2009. p. 161
- ^ Coogan, Michael D, Brief Introduction to the Old Testament. Oxford University Press, 2009. p. 160
- ^ Michael D. Coogan, A Brief Introduction to the Old Testament, (Oxford: Oxford University Press, 2009) 147
- ^ Friedman 1997, pg. 98.
- ^ Friedman 1997, pg. 99
Kaynakça
- Brueggemann, Walter, "An introduction to the Old Testament: the canon and Christian imagination" (Westminster John Knox Press, 2003)
- Miller, Patrick D., "Deuteronomy" (Westminster John Knox Press, 1990)
- Schearing, Linda S., and McKenzie, Steven L., (eds) "Those elusive Deuteronomists: the phenomenon of Pan-Deuteronomism" (Continuum International Publishing, 1999)
- Perdue, Leo G., (ed) "The Blackwell companion to the Hebrew Bible" (Blackwell Publishing, 2001) 6 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Oxford Bible Commentary (ed. John Barton, John Muddiman, Oxford University Press, 2001) 4 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Eerdmans Commentary on the Bible (ed. James D. G. Dunn, John William Rogerson, Eerdmans, 2003) 4 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Mercer Dictionary of the Bible (Mercer University Press, 1991)4 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- William David Davies, Steven T. Katz, Louis Finkelstein, "The Cambridge History of Judaism: The late Roman-Rabbinic period" (Cambridge University Press, 2006) 6 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Brueggemann, Walter, "Reverberations of faith: a theological handbook of Old Testament themes" (Westminster John Knox, 2002)
- Graham, M.P, and McKenzie, Steven L., "The Hebrew Bible today: an introduction to critical issues" (Westminster John Knox Press, 1998)11 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Mays, James Luther, Petersen, David L., Richards, Kent Harold, "Old Testament Interpretation" (T&T Clark, 1995)24 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ska, Jean-Louis, "Introduction to reading the Pentateuch" (Eisenbrauns, 2006) 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- de Moor, Johannes Cornelis, and Van Rooy, H. F. (eds), "Past, present, future: the Deuteronomistic history and the prophets" (Brill, 2000) 6 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Albertz, Rainer (ed) "Israel in exile: the history and literature of the sixth century B.C.E." (Society of Biblical Literature, 2003) 5 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Romer, Thomas, "The Future of the Deuteronomistic History" (Leuven University Press, 2000) 24 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Marttila, Marko, "Collective reinterpretation in the Psalms" (Mohr Siebeck, 2006) 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Clemens, R.E., Deuteronomy 1989. Summarises the many views in and . Bibliography.
- Friedman, Richard Elliott. Who Wrote the Bible? (2nd edition, 1997) HarperSanFrancisco.
- Geoghegan, J.C., The Time, Place, and Purpose of the Deuteronomistic History. Brown University, 2006.
- , The Deuteronomistic History, 1943.
- Nicholson, E.W. Deuteronomy and Tradition 1967, especially chs. 4 and 5.
- Nicholson, E.W. Preaching to the Exiles, 1970.
- Nelson, R.D. The Double Redaction of the Deuteronomistic History, 1983.
- , ''The Unauthorized Version : Truth and Fiction in the Bible, 1992, especially.
Dış bağlantılar
- The Deuteronomist source (Dtr1) isolated, at wikiversity
- The Deuteronomist source (Dtr2) isolated, at wikiversity
- The narrative of Deuteronomy in isolation, at wikiversity
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tesniyeci veya Deuteronomist kaynak ya da kisaca D Belgesel hipotez BH e gore Tora yi olusturan dort kaynaktan biridir Bu kaynak Tora da Tesniye kitabiyla sinirlidir fakat benzer tema ve dil Tanah in Yesu Hakimler Samuel ve Krallar kitaplarinda da kullanilmaktadir Bu adi gecen kitaplar dizisi din bilimadamlarinca Tesniyesel tarih olarak adlandirilir Belgesel hipotezOn bilgi Belgesel hipotez 19 yy in ikinci yarisi ve 20 yy in buyuk bir bolumunde Tanah in ilk bes kitabi olan Tora nin kokeni konusundaki teorilerden onde gideniydi Bu hipoteze gore Musa nin bes kitabi kaynak adi verilen birbirinden bagimsiz dort grup belgelerden derlenmistir Bu kaynaklar Yahvist Elohist Ruhbani ve Tesniyeci kaynaklardir Ruhbani kaynak Levililer kitabinin hemen hemen hepsini olusturur Yahvist Elohist ve Ruhbani kaynaklar Musa nin kitaplarinin ilk dordunde Tekvin Cikis Levililer ve Sayilar kullanilirken Tesniye kaynagi bu dort kaynaktan farkli olarak sadece ve sadece Tora nin son kitabi olan Tesniye kitabinda kullanilmaktadir Tesniye ve Kral Yosiyahu 2 Krallar Kral Yosiyahu hukumdarliginin on sekizinci yilinda Musa nin kanunlari kitabinin Tapinak ta kesfedildigini anlatir Bu Tesniye muhtemelen bugunku kitabin 5 ten 26 ya ve 28 bolumlerini kapsar ve kesfedilmesinden bir asir once yazilmistir Temalar Kanun kral ve Levililer Kanunlar ozellikle Tesniye de gecenler krallar ve devlet yetkilileri gibi her turlu otoritenin uzerindedir Levili rahipler bu kanunlarin koruyucusu ve tercumanlaridirlar Vadedilmis topraklar Kenan topraklari Yehova tarafindan Israil e ozellikle atalara yani atalari Misir daki kolelikten cikip gelenlere vadedilmistir bu topraklarin anayasasi Yehova ile halki arasinda yapilan anlasma olan Tesniye dir fakat bu anlasmaya sadik kalinmazsa bu topraklar ellerinden alinacaktir Secilmis halk ve Ahit Yehova Israil i kendi halki olarak secti ve iki taraf antlasmayla birbirine baglandi Antlasmaya gore Tanri Israil e Kenan topraklarini verip onlari varlikli kilacak ve karsiliginda Israil kanunlara uyacaktir Kanunlar ufak da olsa yikilrsa topraklar halkin elinden alinacaktir Kral ve onun yetkilileri dahi bu kanunlara baglidir Tesniyeci kaynak surgun oncesi son donemdeki Yeremya ve Hezekiel kitaplariyla uyum icindeyken diger uc Tora kaynaginin aksine Israil in secilmisliginde Ibrahim den bahsetmemektedir Peygamberler Basta Musa olmak uzere peygamberler Kanun un koruyucularidirlar Musa araciligiyla verilen kehanetler aciklamalar ve kanunlar Tanri takdirinin tam ve yeterli vahyidir daha fazlasina ihtiyac yoktu Kutsal savas Tesniye Kenan yerlilerini kulturlerini ve dinlerini yok etmeye bagli olarak kutsal savas cagrisinda bulunur Adalet Israil cemaati icinde Yehova onunde herkes esittir Tesniye fakir dul ve yetimlere ozellikle ilgi duyar Bu ilgi cemaat disindakilere gosterilmemektedir JE ve Ruhbani kaynakla karsilastirma Tesniye Tesniye kaynaginin Musa tarafindan anlatilan hikayelerin sik bir dille tekrar anlatilisidir fakat hikayeler daginik ve duzensizdir Yine de hikayeler dogru siraya dizildigi zaman On Emir hikayesinden baslayarak JE ve Ruhbani kaynak ile paralellik gosterir Musa nin anlattiklarindan hatirlanmasi gerekenler aktarildigi icin On Emir ile baslayan Tesniye Musa nin olumunden sonraki hikayeleri barindirmamaktadir Tesniye nin durusu Yahvist ve Elohist kaynaklarin durusuna benzer oldugu icin bu kaynaklarin yerine degil tam tersine JE ile birlikte okunmasi tasarlanilmis olmasi mumkundur Ruhbani kaynagin aksine Tesniyeci kaynak Harun soyundan gelen rahip yanlisi hikayeleri konu disi birakmistir Fakat Altin buzagi hikayesini tutmustur cunku JE de de bulunan bu hikaye Harun u olumsuz gostermektedir Tesniyeci kaynak yeni bir kult fikrine sebebiyet vermemek icin Nehustan i ve Harun u daha kotu gostermek icin un yaptiklarini konu disi birakarak Altin buzagi hikayesini Harun adina oldugundan daha da olumsuz gostermektedir Fakat Ruhbani kaynak gibi Tesniyeci kaynak da kanunlarla celisen hikayelerden uzak durmustur ornegin kurban sunulmadan colde yemek bulma hikayesi atlanmistir Israilogullari ndan olmayan peygamberin hikayeleri ve konusan esek hikayesi konu disi birakilmistir bunun sebebi buyuk ihtimalle verilmek istenen mesajla bu hikayelerin birbirlerinden uzak olusudur Tesniyesel tarihCogu modern din bilim insani un gorusune katilip Yesu Hakimler Samuel ve Krallar kitaplarinin Tesniyesel Tarih in DtrH bir parcasi oldugunu dusunur Tesniye kitabinin temelini Israilogullari nin tarihi Kenan topraklarina girisi Kudus un cokusu Babil surgunu ve bunun devami olarak surgunden sonra olanlar olusturur Inanisa gore bu tarihlerin farkli surumleri vardir ilki RAB bin gozunde dogru olani yapan saga sola sapmadan atasi Davut un butun yollarini izleyen 2 Krallar 22 2 Kral Yosiya merkezlidir Tesniyesel tarihcilere gore Yosiya nin hukumdarligi doneminde Kanun kitabi muhtemelen Tesniye nin cekirdegi kesfedilip dini reformlara zemin hazirladi ve kultun merkezilesmesinin tamamlanmasi Israil in Tanrisi RAB be guvenen kendisinden onceki ve sonraki Yahuda krallari arasinda onun gibisi olmayan 2 Krallar 18 5 Kral Hezekiya zamaninda basladi Son redaksyon Samarya nin ve Kudus un dususunu dinden uzaklasmaya baglayan surgundekilerin urunudur Tesniye de iki ana konunun uzerinde durulup bu konular DtrH de pekistirilmistir 1 Vadedilmis topraklarda kalmanin tek yolu sadece Yehova ya tapmaktir 2 bu ibadet sadece Yehova nin sectigi yerde yapilabilir yani Yehuda bakis acisina gore Kudus te Birinci surum Kral Hezekiya dini merkezilestirip Kudus Tapinagi na ve bu tapinagin ruhban sinifina bagli olmayan ibadet yerleri ve nesnelerini parcaladi Hezekiya nin olumunden kisa bir sure sonra Asur Imparatorlugu Yehuda yi fethedip bolgedeki hakimiyeti ele gecirdi Bundan sonra gelen Yehuda krallari Asurlulara bagliydi ve tapinak sistemine bagli olmayan dini yer ve nesnelerin kullanilmasina tekrar izin verdiler Fakat Hezekiya nin torununun oglu Yosiya yeni dini reformlar getirdi 2 Krallar ve 2 Tarihler kitaplarinda anlatildigina gore M O 622 621 de Yosiya nin bas rahibi genelde sade ve bos olan tapinagin odalarindan birinde Tora parcalari buldu Bu metine tepki olarak Yosiya dini tekrar merkezilestirdi ve Kudus Tapinagi yla ilgili olmayan ibadet yerleri ve nesnelerini yok ettirdi 5 yy dan oncesinden beri Jerome gibi din adamlari Hilkiya nin buldugu metnin Tesniye nin kanun kodlari olduguna dair israr ettiler Tesniye 12 26 Modern uzmanlara gore ise Yosiya nin tesvigiyle yazilan bu metni gecerli kilmak icin bulundu denildi Belgesel hipoteze gore rahip Silo kendi goruslerini desteklemek icin kanun kodlarini kendisi yazdi Yasa krali desteklemek merkezi din olusturmak sadece Harun soyundan gelenlerden ziyade Levilerin genelini desteklemek ve kralin gucunu dengelemek icin yazildi D hipoteze gore tarihteki hukumdarlardan Yosiya ya kadar liderlerin tarihini aktarip onlari yaptiklariyla elestirmektedir D hali hazirdaki JE yi degistirmeye calismadigi icin bu kitabi Musa nin son sozleri olarak aktardi Bunun nedeni Israil i kurtaracak kahraman mesih olan Yosiya nin hakimiyetini Tanri tarafindan tasarlandigini gostermektir Yosiya Musa gibi gosterilen tek kraldir Yosiya nin hikayesi Musa nin sozlerinin yansimasidir saga sola bakmadan yoluna devam eden onun gibi yukselise gecen Tanri nin tam kalbi ruhu ve gucuyle sevdigi bir kraldir Bu paralellik Musa ile diger krallar arasindan yapilmamaktadir D nin tarihi redaktor tarafindan kokende birbirinden bagimsiz olan kaynaklarin derlenmesiyle olustu hikayelerde devamliligin saglanmasi icin bazi satirlar eklendi Bahsedilen hikayeler sunlardir Tesniye yasa kodlari Yesu hikayesi Topraklarin fethedilme hikayesi Debora hikayesi Gidon hikayesi Samuel hikayesi Saul hikayesi David hikayesi 2 Samuel in cogunu olusturan David hanedanligi kortu hikayesi Davidsel ahit Kral David in soyundan gelenlerin liderlik yapacagina inanilan gelenek Israil krallarinin tarihi Yehuda krallarinin tarihiIkinci surum Babil ile savasta olan Asurlulara yardim etmek icin ordularini gonderen Misir Yehuda dan gecmek zorundaydi Burada Yosiya nin ordulariyla karsilasip ve Yosiya oldu Basa Yosiya nin buyuk oglu gecti ve babasinin reformlarini geri alip merkezi olmayan dini yerlerin tekrar olusmasina izin verdi Misir Yehuda yi ele gecirip krali surdu ve yerine Yosiya nin baska bir oglu getirildi fakat o da Babil saldirilarinda olunce yerine oglu gecti Babil sonunda Yehuda yi ellerine gecirince basa kral olarak Yosiya nin ucuncu oglu Sidkiya yi getirdi 10 yil sonra Sidkiya Babil imparatoru Nebukadnezar a karsi ayaklaninca Nebukadnezar Kudus u yikti Sidkiya nin tum ailesini oldurdu ve Sidkiya yi kor edip surgune gonderdi Babil in eyaleti haline gelen Yehuda nin basina vali olarak Yehuda dan Asur karsiti yi getirdi Kral David soyundan gelenler icin bu onlara yapilmis bir hakaretti dolayisiyla valiye suikast duzenlenip olduruldu Yehuda sakinleri bu olay karsisida Nebukadnezar in tepkisinden korktugu icin multeci olarak ilk basta Misir a sigindi Nebukadnezar Kudus u yakti tapinagi yikti ve geriye kalan soylulari ve saray yetkililerini Babil e kole olarak gonderdi Yehuda Kralligi nin hayati boylece son buldu Bu durum D nin ilk surumu icin sorun teskil ediyordu Bu surume gore kral David in soyundan gelenler ilelebet Yehuda ya hakim olacaklari Tanri tarafindan soz verilmisti Metinde halihazirda olarak gosterilenler Nebukadnezar tarafindan yok edilmisti Yosiya Israil in kurtaricisi olarak lanse edilmisti fakat kendisi oldurulup reformlari geri alinmisti D tekrar duzenlendi D yeni bastan yazilamazdi cunku nispeten iyi biliniyordu Dolayisiyla yeni cumleler eklenip guncellestirildi Kanunlara uyulmadigi surece Yehuda nin diger uluslar icinde dagilacagi soylenip kral David in soyundan gelenlerin ilelebet kral olacagi kismi Yehuda var oldugu surece ile degistirildi Ayni gerceklestigi uzere ceza olarak Yehuda nin tekrar Misir a donecegi de eklendi Bunun yani sira bu metine yeni bolumler de eklenip gelistirildi bu metinlerin basinda sunlar gelir Tesniye 32 1 43 teki siir Tesniye 33 2 27Ayrica bakinizTesniye Tevrat Belgesel hipotez Kutsal kodNotlar Oxford Bible Commentary ed John Barton John Muddiman Oxford University Press 2001 4 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde p 14 Eerdmans Commentary on the Bible ed James D G Dunn John William Rogerson Eerdmans 2003 4 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde p 28 a b c d e f Graham M P and McKenzie Steven L The Hebrew Bible today an introduction to critical issues Westminster John Knox Press 1998 11 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde p 19ff Oxford Bible Commentary ed John Barton John Muddiman Oxford University Press 2001 4 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde p 35 a b Coogan Michael D Brief Introduction to the Old Testament Oxford University Press 2009 p 161 Coogan Michael D Brief Introduction to the Old Testament Oxford University Press 2009 p 160 Michael D Coogan A Brief Introduction to the Old Testament Oxford Oxford University Press 2009 147 Friedman 1997 pg 98 Friedman 1997 pg 99KaynakcaBrueggemann Walter An introduction to the Old Testament the canon and Christian imagination Westminster John Knox Press 2003 Miller Patrick D Deuteronomy Westminster John Knox Press 1990 Schearing Linda S and McKenzie Steven L eds Those elusive Deuteronomists the phenomenon of Pan Deuteronomism Continuum International Publishing 1999 Perdue Leo G ed The Blackwell companion to the Hebrew Bible Blackwell Publishing 2001 6 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Oxford Bible Commentary ed John Barton John Muddiman Oxford University Press 2001 4 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Eerdmans Commentary on the Bible ed James D G Dunn John William Rogerson Eerdmans 2003 4 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mercer Dictionary of the Bible Mercer University Press 1991 4 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde William David Davies Steven T Katz Louis Finkelstein The Cambridge History of Judaism The late Roman Rabbinic period Cambridge University Press 2006 6 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Brueggemann Walter Reverberations of faith a theological handbook of Old Testament themes Westminster John Knox 2002 Graham M P and McKenzie Steven L The Hebrew Bible today an introduction to critical issues Westminster John Knox Press 1998 11 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mays James Luther Petersen David L Richards Kent Harold Old Testament Interpretation T amp T Clark 1995 24 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ska Jean Louis Introduction to reading the Pentateuch Eisenbrauns 2006 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde de Moor Johannes Cornelis and Van Rooy H F eds Past present future the Deuteronomistic history and the prophets Brill 2000 6 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Albertz Rainer ed Israel in exile the history and literature of the sixth century B C E Society of Biblical Literature 2003 5 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Romer Thomas The Future of the Deuteronomistic History Leuven University Press 2000 24 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Marttila Marko Collective reinterpretation in the Psalms Mohr Siebeck 2006 24 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Clemens R E Deuteronomy 1989 Summarises the many views in and Bibliography Friedman Richard Elliott Who Wrote the Bible 2nd edition 1997 HarperSanFrancisco ISBN 0 06 063036 3 Geoghegan J C The Time Place and Purpose of the Deuteronomistic History Brown University 2006 The Deuteronomistic History 1943 Nicholson E W Deuteronomy and Tradition 1967 especially chs 4 and 5 Nicholson E W Preaching to the Exiles 1970 Nelson R D The Double Redaction of the Deuteronomistic History 1983 The Unauthorized Version Truth and Fiction in the Bible 1992 especially Dis baglantilarThe Deuteronomist source Dtr1 isolated at wikiversity The Deuteronomist source Dtr2 isolated at wikiversity The narrative of Deuteronomy in isolation at wikiversity