Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sabit disk ya da Hard disk kısaca HDD ya da Türkçesi ile sabit disk sürücüsü veri depolanması amacı ile kullanılan manyetik kayıt ortamlarıdır. Önceleri büyük boyutları ve yüksek fiyatları nedeni ile sadece bilgisayar merkezlerinde kullanılan sabit diskler, cep telefonları ve içine sığabilecek kadar küçülen boyutları ile günlük hayatımıza girmişlerdir.
Sabit disklerin en yoğun kullanım yeri bilgisayarlardır. Ses, görüntü, yazılımlar, veritabanları gibi büyük miktarlarda bilgi, gerektiğinde kullanılmak üzere sabit disklerde saklanır. Günümüzde sabit diskler veri aktarımında son derece hızlanmış olsalar da elektromekanik yapıda olduklarından RAM'lara göre yavaştırlar. Bilgisayarlarda yardımcı ve kalıcı bellek olarak kullanılırlar. Bir bilgisayar yazılımı işletilmeye başladığında, yazılımın çalışması için gerekli olan bilgiler sabit diskten okunarak çok daha hızlı olan RAM belleğe aktarılır. Gereksinim duyulan kısım RAM'a sığmayacak kadar büyükse, bilgisayar sabit diskin bir bölümünü RAM bellek gibi kullanır.
Bilgisayar sabit diskleri genellikle bilgisayarların içinde sabitlenmiş durumda bulunurlar, bilgisayarlara dışarıdan bağlanabilen taşınabilir olanları da vardır.
Yapı
Hard disklerde veri yazımı; metal, cam veya plastikten yapılmış, yüzeyi demir oksit ya da başka manyetik özellikteki malzeme ile kaplı diskler üzerine yapılır. Bu kayıt ortamlarında veriler mıknatıslanma yolu ile kaydedildiğinden istenerek silinene kadar sabit kalırlar, elektrik kesintileri gibi durumlarda bilgisayar bellek yongalarındaki gibi kaybolmazlar, bu nedenle anılan şekilde adlandırılmışlardır.
Bir sabit diskte çoğunlukla metal olan bir veya birden fazla sayıda kayıt diski bulunur. Metal disk ya da diskler 3600, 4200, 5400, 5900, 7200, 10000, 15000 d/d (devir/dakika) gibi hızlarla dönerken disk yüzeyleri üzerinde gezinen kafa veya kafalar okuma-yazma işlemlerini yaparlar.
Gelişen teknoloji sabit disklerin boyutlarını küçültmüş ve bilgi saklayabilme yeteneklerini arttırmıştır. Birkaç megabayt büyüklüğündeki ilk örneklerin yerini günümüzde 500-750-1000-1500 GB (gigabyte) veri saklayabilmekte olanları almıştır ve her geçen yıl bu artmaktadır.
Günümüzde bir bilgisayar sabit diskinin küçültülmüş örnekleri olan, 20 gramdan daha az ağırlıkta compakt flaş ölçüsünde (42,8x36,4x5 mm) 64 GB'a varan veri saklama olanaklı küçük sabit diskler de üretilmektedir.
2017 itibarıyla 2.5 inç'lik bir sabit diskin maksimum kapasitesi 5 TB miktarına, 3.5 inç'lik bir sabit diskin maksimum kapasitesi de 12 TB miktarına ulaşmıştır.
Tarihçe
Sabit disklerden önce yerlerine kullanılan veri depolama birimleri "manyetik şeritler" ve "manyetik davul" olarak adlandırılan birimlerdi. 1950 yılında yapılmış olan ilk ticari örnek ERA 110 manyetik davul, 1 megabit (1 bit=1/8 bayt) veri saklayabilmekte ve bir sözcüğü 5000 saniyede okuyabilmekteydi. Konu ile ilgili diğer önemli tarihler:
1956 - IBM firması 50 adet 61 cm çapında diskten oluşan 5 MB'lık 305 RAMAC'ı üretti.
1973 - IBM 3340 Winchester markalı 30 MB'lık ünlü sabit diski üretti, bazı ülkelerde sabit disk hala bu şekilde adlandırılmaktadır.
1980 - Seagate firması günümüzdeki 5,25 inç'lik CD sürücülerinin iki katı yükseklikteki 5 MB'lık ST 506 modelini üretti.
1983 - IBM'in ürettiği bilgisayarları ile birlikte sabit disk birçok kişisel bilgisayar için temel donanım haline geldi.
1985 - Günümüzdeki 5,25 inç'lik CD sürücülerinin büyüklüğünde (1,6 inç yükseklikte) sabit diskler üretildi.
1987 - 3,5 inç'lik, 500 MB'a varan büyüklüklerde sabit diskler üretildi.
1997 - IBM masaüstü bilgisayarlar için 16,8 GB'lık bir sabit diski piyasaya sürdü.
1998 - 25 GB'lık diskler piyasaya çıktı.
1999 - 10,000 d/d hızında 73 GB disk üretildi.
2000 - IBM, 1 GB'lık 'ı üretti.
2007 - Hitachi, 1000 GB'lık (1 (Terabyte)) sabit sürücüyü üretti.
2008 - Western Digital, 2000 GB'lık (2 (Terabyte)) (3,5" 5400 RPM) sabit sürücüyü üretti ve 2009'un ilk çeyreğinde satışına başlandı.
2011 - Seagate, 3000 GB'lık (3 (Terabyte)) (3,5") sabit sürücüyü üretti ve satışa sundu.
2015 - Western Digital, 10000 GB'lık (10 (Terabyte)) (7200 RPM) sabit sürücüyü üretti.
Özellikler
Fiziksel Büyüklük
Günümüzde genellikle, masaüstü bilgisayarlarda 3.5 ve dizüstü bilgisayarlarda 2.5 inç büyüklükteki sabit diskler kullanılır. Düşük kapasiteli, daha az enerji tüketimli, daha yavaş ve darbelere daha dayanıklı olan 2.5 ve 1.8 inç büyüklükteki sabit diskler taşınabilir MP3 oynatıcıları gibi ürünlerde, daha da küçük boyutlu olan biçemindeki 'lar ise , cep telefonları, küçük MP3 oynatıcılar gibi ürünlerde kullanılmaktadır. Bu ölçülendirme mantığında belirtilen ölçüler yaklaşık olarak, sabit disk içindeki metal kayıt diskinin ölçülerini belirtir, dış ölçüler biraz daha büyüktür. 3.5 inç'lik bir sabit diskin boyu üreticisine göre değişken olup yaklaşık 4 inç, yüksekliği ise 1 inç kadardır.
Kapasite
Sabit disklerin kapasiteleri bayt (B) cinsinden ifade edilir. 400 GB (Gigabayt), 1 TB (Terabayt) gibi, depolanabilecek bilgi miktarını belirtir. ASCII standartında her harf ya da özel karakter 8 bit'ten oluşan bir bayt ile ifade edilir. Bir bayt bir harf olarak düşünülebilir. Sabit disk üreticileri disk kapasitelerini 1000'in katlarına göre sınıflandırmaktadır, ancak gerçek kapasite 1024'ün katlarına göre hesaplanır. Örneğin 250 GB olarak aldığınız bir sabit disk gerçek anlamda 232,83 GB'dır.
Disk üreticilerine göre 250 GB olan bir harddiskin işletim sisteminde ne kadar göründüğünü hesaplayalım,
250 gigabayt = 250.000 megabayt
250.000 megabayt = 250.000.000 kilobayt
250.000.000 kilobayt = 250.000.000.000 bayt miktarında bayt içerir.
250.000.000.000 bayt / 1024 = 244.140.625 kilobayt
244.140.625 kilobayt / 1024 = 238.418,5791015625 megabayt
238.418,5791015625 megabayt / 1024 = 232,83064365386962890625 gigabayt olarak işletim sisteminde görüntülenir.
Bağlantı Ara Birimleri
Sabit disklerin bilgisayarlara iletişimi için çeşitli ara birimler vardır. Sabit diskin bilgisayara bağlanabilmesi için hem sabit diskin hem de anakartın o arabirimi desteklemesi gerekmekdedir. Bu arabirim türleri:
- - Günümüzde artık kulanılmayan bu denetleyici okuma ve yazma hızı bakımından oldukça yavaş kalmaktadır.En fazla 16 kafa sayısını destekleyebilmekteydi.
- IDE - 1989 yılında Western Digital firması tarafından geliştirilen, sabit disk ve ana kart arasındaki iletişimi ayarlayan standart. En yaygın kullanılan modeldir.
- S-ATA (SATA veya Serial ATA) - 2000 yılında değişik bilgisayar firmaların işbirliği ile kararlaştırılan yeni ve daha hızlı standart. Ultra ATA'ya seçenek olarak çıkmıştır. 2005 itibarıyla yeni bilgisayarlarda yaygın olarak kullanılmaktadır.
- SCSI - 1986'da yürürlüğe geçen, özellikle sunucu bilgisayarlarda kullanılan, çok hızlı ama çok pahalı olan SCSI sabit disklerin bağlanma standardı.
- USB veya Firewire - Taşınabilir disklerin veya başka dış birimlerim bilgisayarlara bağlanmalarında kullanılan ara birimdir.
- SAS - SATA ile aynı arayüzü kullanan ancak kuruluşa özgü bazı özellikler ekleyen SCSI'nin gelişmiş halidir. SAS sürücüleri genellikle sunucularda ve ileri teknoloji iş istasyonlarında bulunur.
- NVMe - özellikle SSD'ler için tasarlanmış daha yeni bir arayüzdür. Doğrudan bilgisayarın PCIe veri yoluna bağlanarak SATA veya SAS'tan çok daha hızlı veri aktarım hızlarına olanak tanır.
Hız
Sabit disklerde hız kavramı büyük önem taşır. Bir sabit diskin hızında fiziksel dönüş hızı, erişim süresi ve aktarma hızı olmak üzere üç özellik etkileşimli olarak rol oynar. Bu özellikler tek başlarına hız hakkında kesin bir fikir vermezler.
Fiziksel Dönüş Hızı
Kayıt diskinin dönme hızıdır, d/d (devir/dakika) cinsinden ifade edilir. Kayıt diski üzerindeki verilere ulaşılması için geçen zaman büyük ölçüde bu hıza bağlıdır. Günümüz sabit diskleri; 3.600, 4.200, 5.400, 7.200, 10.000, 15.000 d/d (rpm) gibi yüksek hızlarda çalışırlar. Bilgisayarın en hantal donanımlarından biridir.
Aktarma Süresi ve Aktarma Hızı (seek time)
Okuma kafasının veriye ulaşması ile bu verinin ana sisteme ulaşması arasında geçen zamana aktarma süresi denir.
Günümüzde sabit disklerde veriler okuma kafasınca okunduktan sonra, sabit diskin içinde yer alan ön belleğe aktarılarak oradan ana sisteme iletilirler. Ön bellek işlemler sırasında zaman kaybını önlemek için kullanılır. Sabit disk üreticileri kayıt diskinden ön belleğe ve ön bellekten ana sisteme iletim hızlarını ayrı olarak belirtmektedirler. Ön belleğe iletim hızı Mbit/sn, ana sisteme iletim hızı ise MB/sn cinslerinde ifade edilir.
Dosya Atama Tablosu
FAT
File Allocation Table, Türkçeye çevirmek gerekirse "Dosya Atama Tablosu". Bu sistemde partisyon her biri belli miktarda sektör içeren cluster isimli parçalara ayrılır. Ve hangi dosyaların bu cluster parçalarından hangilerine yerleştiği, hangi cluster parçalarının boş, hangilerinin dolu olduğu gibi bilgiler FAT üzerine yazılır. İşletim sistemi de herhangi bir dosyaya erişmek istediğinde dosyayı bulmak için FAT üzerine yazılan bu bilgilerden faydalanır. Her ihtimale karşı sabit disk üzerinde bir kopyası bulundurulur.
FAT16
DOS, Windows 3.1 ve OSR2 sürümü öncesi Windows 95'in kullandığı dosya sistemidir. Eski bir dosya sistemi olduğu için birtakım dezavantajları ve eksiklikleri vardır. Bunlardan bir tanesi kök dizinin (root) sınırlandırılmış olmasıdır. FAT16 sisteminde açılıştaki primary partisyona ait root dizini, FAT tablosu ve boot sektörü Cluster içinde yer almazlar ve sayısı belli olan sıralı sektörlerde tutulurlar. Bu sayının belli olması kök dizinine yapılacak eklentilerin belli bir sınırı olması sonucunu doğurur. Kısacası altdizin istenildiği kadar uzatılabilmekle birlikte kök dizinde belli uzunlukta girişle sınırlandırılmıştır. İkincisi FAT16 dosya sisteminde adresleme 16 bit olduğundan adreslenebilecek maksimum Cluster sayısı 65525’tir ve bu Clusterların boyutu 32 KB olabilir (Aslında Cluster sayısı 65536 olmalıdır, ama bazıları özel amaçlar için tutulur). Bu da bizi FAT16'da kullanılan bir partisyonun 2 GB'dan daha büyük olmayacağı sonucuna götürür. Üçüncüsü FAT16 elindeki boş sabit diski ya da partisyon alanının bir şekilde elindeki Clusterlara dağıtmak zorundadır. Bu nedenle sabit diskin boyutu büyümeye başladıkça Cluster’ın boyutu da büyür. Örneğin 1 MB'lık bir dosya birçok Cluster üzerine sıralanıp yerleşirken 10 KB uzunluğundaki tek bir dosya bir Cluster'ı kaplar. Bu durumda özellikle disk boyutu 1-2 GB arasında ise FAT16 Cluster boyutu 32 KB olacaktır ve Cluster üzerinde 10 KB'lık dosyadan artakalan 22 KB'lık boşluk değerlendirilemeyerek boşa gidecektir. Özellikle çok miktarda ufak dosya barındıran sabit disklerde bu durum bolca olur.
FAT32
Windows 95 OSR2, Windows 98, Windows 2000 ve Linux tarafından tanınan ve FAT16'dan daha gelişmiş bir dosya sistemidir. İlk olarak FAT32'de herhangi bir kök dizin sınırlaması yoktur. İkinci olarak FAT32, FAT16'daki 16 bitlik adresleme yerine 32 bitlik adresleme kullanır. Bu da 2 TB'a kadar olan disklerin tanınmasını sağlar. Üçüncü olarak FAT32 cluster boyutunu azaltarak boş alan israfını azaltır.
NTFS
Windows NT teknolojisi ile geliştirilen disk yönetim sistemidir. Kullanılan işletim sistemleri Windows NT 4, Windows NT 5, Windows 2000, Windows XP, Windows Vista, Windows 7, Windows 8, Windows 8.1 ve Windows 10 çeşitleridir. Bunun dışında Linux işletim sistemlerine özgü formatlar da vardır.
Gelişmeler
Bildiğimiz, günümüzün sabit diskleri geliştirilerek ve bütünleşmiş flaş bellekten oluşan 'e dönüştürülmüştür.
Karma Sabit Disk
Bilinen 2,5 inçlik dizüstü sabit disklerine 128 MB veya 256 MB flaş bellek eklenmiştir.
- Bu tür, tamamen flaş bellekten oluşturulmuştur.
- Geliştirmenin amacı, dizüstü bilgisayarların daha yaygın hale gelmesi ve dizüstü bilgisayarlardaki sabit disklerin düşme, sarsılma sonrası içindeki verilerin, sabit diskin bozulması sonucu kaybedilmesidir. Normal sabit diskler, 2 milisaniye içinde 350 G'ye dayanabilirken, SSD'ler 0,5 Milisaniye içinde 1500 G'ye dayanabiliyor. İçinde hareketli parça olmaması, tabii ki büyük kolaylık. Bu da, enerji tüketimini olumlu yönde etkiliyor. Normal 2,5 inçlik dizüstü sabit diskleri 2 Watt harcarken, SSD'ler 0,5 Watt harcamaktadır.
- SSD'ler, ısı değişimine daha dayanıklı. Bilinen sabit diskler 0 - 60oC'de çalışırken, SSD'ler -25 - 85oC'de çalışabilir.
- Zor tarafı ise, HDD'lere göre çok pahalı olması. Yalnız SSD'lerin yaygınlaşması ile fiyatların gün geçtikçe düşüşe geçtiği gözlemlenmektedir.
Sorunlar
Sabit disklerin 4500, 5400, 7200 veya 10.000 d/d ile çalışma sırasında alacağı şok darbeler (genelde 3G üzeri) okuma kolunun disk üzerine temasına sebep olurlar ve bu sektörlerdeki mekanik darbeler sonucu (bad sectors) oluşan okunamaz sektörler, bilgilerin ebediyen kaybolmaları sebep verir. Bu oluşum zamanla büyüyerek sabit disk in (Head Crash) tamamen bozulmasıyla son bulur. Buna karşı alınan tedbirlerden biri de HITACHI/IBM'nin buluşu olan Harddisk Anti Shock mekanizmasıdır. Herhangi bir şiddet anında veya sarsıntıda okuma-yazma kolu geçici bir süre için park durumuna getirilir. Bunu IBM/LENOVO Thinkpad T41 modellerinden itibaren uygulamaya başladılar.
Sabit diskler özellikle çalışma esnasında son derece hassas durumdadırlar. Çalışır durumdaki sabit diskler darbe, sarsıntı, elektriksel değişimler gibi dış etkenlerle karşılaştıklarında arızalanabilir ve veri kayıplarına yol açabilirler. Sabit disklerde oluşabilecek hataların muhtemel kaynaklarına örnek olarak:
- Elektriksel arızalar,
- Düşme-çarpma gibi nedenlerle diskte meydana gelen hasarlar,
- Yanma, ıslanma gibi nedenlerle oluşan fiziksel hasarlar,
- Diskin kullanım ömrünün dolması yüzünden yaşanan sorunlar,
gösterilebilir.
Kaynakça
- ^ Education, IBM Cloud (2 Şubat 2022). "Hard Disk Drive (HDD) vs. Solid State Drive (SSD): What's the Difference?". IBM Blog (İngilizce). 30 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Eylül 2023.
Ayrıca bakınız
| Wikimedia Commons'ta Sabit disk sürücüsü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sabit disk ya da Hard disk kisaca HDD ya da Turkcesi ile sabit disk surucusu veri depolanmasi amaci ile kullanilan manyetik kayit ortamlaridir Onceleri buyuk boyutlari ve yuksek fiyatlari nedeni ile sadece bilgisayar merkezlerinde kullanilan sabit diskler cep telefonlari ve icine sigabilecek kadar kuculen boyutlari ile gunluk hayatimiza girmislerdir 2 5 inch lik inch inc 2 54 cm bir laptop sabit diski Sabit disklerin en yogun kullanim yeri bilgisayarlardir Ses goruntu yazilimlar veritabanlari gibi buyuk miktarlarda bilgi gerektiginde kullanilmak uzere sabit disklerde saklanir Gunumuzde sabit diskler veri aktariminda son derece hizlanmis olsalar da elektromekanik yapida olduklarindan RAM lara gore yavastirlar Bilgisayarlarda yardimci ve kalici bellek olarak kullanilirlar Bir bilgisayar yazilimi isletilmeye basladiginda yazilimin calismasi icin gerekli olan bilgiler sabit diskten okunarak cok daha hizli olan RAM bellege aktarilir Gereksinim duyulan kisim RAM a sigmayacak kadar buyukse bilgisayar sabit diskin bir bolumunu RAM bellek gibi kullanir Bilgisayar sabit diskleri genellikle bilgisayarlarin icinde sabitlenmis durumda bulunurlar bilgisayarlara disaridan baglanabilen tasinabilir olanlari da vardir YapiHard disklerde veri yazimi metal cam veya plastikten yapilmis yuzeyi demir oksit ya da baska manyetik ozellikteki malzeme ile kapli diskler uzerine yapilir Bu kayit ortamlarinda veriler miknatislanma yolu ile kaydedildiginden istenerek silinene kadar sabit kalirlar elektrik kesintileri gibi durumlarda bilgisayar bellek yongalarindaki gibi kaybolmazlar bu nedenle anilan sekilde adlandirilmislardir Bir sabit diskte cogunlukla metal olan bir veya birden fazla sayida kayit diski bulunur Metal disk ya da diskler 3600 4200 5400 5900 7200 10000 15000 d d devir dakika gibi hizlarla donerken disk yuzeyleri uzerinde gezinen kafa veya kafalar okuma yazma islemlerini yaparlar Gelisen teknoloji sabit disklerin boyutlarini kucultmus ve bilgi saklayabilme yeteneklerini arttirmistir Birkac megabayt buyuklugundeki ilk orneklerin yerini gunumuzde 500 750 1000 1500 GB gigabyte veri saklayabilmekte olanlari almistir ve her gecen yil bu artmaktadir Gunumuzde bir bilgisayar sabit diskinin kucultulmus ornekleri olan 20 gramdan daha az agirlikta compakt flas olcusunde 42 8x36 4x5 mm 64 GB a varan veri saklama olanakli kucuk sabit diskler de uretilmektedir 2017 itibariyla 2 5 inc lik bir sabit diskin maksimum kapasitesi 5 TB miktarina 3 5 inc lik bir sabit diskin maksimum kapasitesi de 12 TB miktarina ulasmistir Sabit DiskTarihceSabit disklerden once yerlerine kullanilan veri depolama birimleri manyetik seritler ve manyetik davul olarak adlandirilan birimlerdi 1950 yilinda yapilmis olan ilk ticari ornek ERA 110 manyetik davul 1 megabit 1 bit 1 8 bayt veri saklayabilmekte ve bir sozcugu 5000 saniyede okuyabilmekteydi Konu ile ilgili diger onemli tarihler 1956 IBM firmasi 50 adet 61 cm capinda diskten olusan 5 MB lik 305 RAMAC i uretti 1973 IBM 3340 Winchester markali 30 MB lik unlu sabit diski uretti bazi ulkelerde sabit disk hala bu sekilde adlandirilmaktadir 1980 Seagate firmasi gunumuzdeki 5 25 inc lik CD suruculerinin iki kati yukseklikteki 5 MB lik ST 506 modelini uretti 1983 IBM in urettigi bilgisayarlari ile birlikte sabit disk bircok kisisel bilgisayar icin temel donanim haline geldi 1985 Gunumuzdeki 5 25 inc lik CD suruculerinin buyuklugunde 1 6 inc yukseklikte sabit diskler uretildi 1987 3 5 inc lik 500 MB a varan buyukluklerde sabit diskler uretildi 1997 IBM masaustu bilgisayarlar icin 16 8 GB lik bir sabit diski piyasaya surdu 1998 25 GB lik diskler piyasaya cikti 1999 10 000 d d hizinda 73 GB disk uretildi IBM urunu 1 GB lik Microdrive sabit disk 2000 IBM 1 GB lik i uretti 2007 Hitachi 1000 GB lik 1 Terabyte sabit surucuyu uretti 2008 Western Digital 2000 GB lik 2 Terabyte 3 5 5400 RPM sabit surucuyu uretti ve 2009 un ilk ceyreginde satisina baslandi 2011 Seagate 3000 GB lik 3 Terabyte 3 5 sabit surucuyu uretti ve satisa sundu 2015 Western Digital 10000 GB lik 10 Terabyte 7200 RPM sabit surucuyu uretti OzelliklerFiziksel Buyukluk Gunumuzde genellikle masaustu bilgisayarlarda 3 5 ve dizustu bilgisayarlarda 2 5 inc buyuklukteki sabit diskler kullanilir Dusuk kapasiteli daha az enerji tuketimli daha yavas ve darbelere daha dayanikli olan 2 5 ve 1 8 inc buyuklukteki sabit diskler tasinabilir MP3 oynaticilari gibi urunlerde daha da kucuk boyutlu olan bicemindeki lar ise cep telefonlari kucuk MP3 oynaticilar gibi urunlerde kullanilmaktadir Bu olculendirme mantiginda belirtilen olculer yaklasik olarak sabit disk icindeki metal kayit diskinin olculerini belirtir dis olculer biraz daha buyuktur 3 5 inc lik bir sabit diskin boyu ureticisine gore degisken olup yaklasik 4 inc yuksekligi ise 1 inc kadardir Kapasite Sabit disklerin kapasiteleri bayt B cinsinden ifade edilir 400 GB Gigabayt 1 TB Terabayt gibi depolanabilecek bilgi miktarini belirtir ASCII standartinda her harf ya da ozel karakter 8 bit ten olusan bir bayt ile ifade edilir Bir bayt bir harf olarak dusunulebilir Sabit disk ureticileri disk kapasitelerini 1000 in katlarina gore siniflandirmaktadir ancak gercek kapasite 1024 un katlarina gore hesaplanir Ornegin 250 GB olarak aldiginiz bir sabit disk gercek anlamda 232 83 GB dir Disk ureticilerine gore 250 GB olan bir harddiskin isletim sisteminde ne kadar gorundugunu hesaplayalim 250 gigabayt 250 000 megabayt 250 000 megabayt 250 000 000 kilobayt 250 000 000 kilobayt 250 000 000 000 bayt miktarinda bayt icerir 250 000 000 000 bayt 1024 244 140 625 kilobayt 244 140 625 kilobayt 1024 238 418 5791015625 megabayt 238 418 5791015625 megabayt 1024 232 83064365386962890625 gigabayt olarak isletim sisteminde goruntulenir Baglanti Ara Birimleri Sabit disklerin bilgisayarlara iletisimi icin cesitli ara birimler vardir Sabit diskin bilgisayara baglanabilmesi icin hem sabit diskin hem de anakartin o arabirimi desteklemesi gerekmekdedir Bu arabirim turleri Gunumuzde artik kulanilmayan bu denetleyici okuma ve yazma hizi bakimindan oldukca yavas kalmaktadir En fazla 16 kafa sayisini destekleyebilmekteydi IDE 1989 yilinda Western Digital firmasi tarafindan gelistirilen sabit disk ve ana kart arasindaki iletisimi ayarlayan standart En yaygin kullanilan modeldir S ATA SATA veya Serial ATA 2000 yilinda degisik bilgisayar firmalarin isbirligi ile kararlastirilan yeni ve daha hizli standart Ultra ATA ya secenek olarak cikmistir 2005 itibariyla yeni bilgisayarlarda yaygin olarak kullanilmaktadir SCSI 1986 da yururluge gecen ozellikle sunucu bilgisayarlarda kullanilan cok hizli ama cok pahali olan SCSI sabit disklerin baglanma standardi USB veya Firewire Tasinabilir disklerin veya baska dis birimlerim bilgisayarlara baglanmalarinda kullanilan ara birimdir SAS SATA ile ayni arayuzu kullanan ancak kurulusa ozgu bazi ozellikler ekleyen SCSI nin gelismis halidir SAS suruculeri genellikle sunucularda ve ileri teknoloji is istasyonlarinda bulunur NVMe ozellikle SSD ler icin tasarlanmis daha yeni bir arayuzdur Dogrudan bilgisayarin PCIe veri yoluna baglanarak SATA veya SAS tan cok daha hizli veri aktarim hizlarina olanak tanir Hiz Sabit disklerde hiz kavrami buyuk onem tasir Bir sabit diskin hizinda fiziksel donus hizi erisim suresi ve aktarma hizi olmak uzere uc ozellik etkilesimli olarak rol oynar Bu ozellikler tek baslarina hiz hakkinda kesin bir fikir vermezler Fiziksel Donus Hizi Kayit diskinin donme hizidir d d devir dakika cinsinden ifade edilir Kayit diski uzerindeki verilere ulasilmasi icin gecen zaman buyuk olcude bu hiza baglidir Gunumuz sabit diskleri 3 600 4 200 5 400 7 200 10 000 15 000 d d rpm gibi yuksek hizlarda calisirlar Bilgisayarin en hantal donanimlarindan biridir Aktarma Suresi ve Aktarma Hizi seek time Okuma kafasinin veriye ulasmasi ile bu verinin ana sisteme ulasmasi arasinda gecen zamana aktarma suresi denir Gunumuzde sabit disklerde veriler okuma kafasinca okunduktan sonra sabit diskin icinde yer alan on bellege aktarilarak oradan ana sisteme iletilirler On bellek islemler sirasinda zaman kaybini onlemek icin kullanilir Sabit disk ureticileri kayit diskinden on bellege ve on bellekten ana sisteme iletim hizlarini ayri olarak belirtmektedirler On bellege iletim hizi Mbit sn ana sisteme iletim hizi ise MB sn cinslerinde ifade edilir Dosya Atama TablosuFAT File Allocation Table Turkceye cevirmek gerekirse Dosya Atama Tablosu Bu sistemde partisyon her biri belli miktarda sektor iceren cluster isimli parcalara ayrilir Ve hangi dosyalarin bu cluster parcalarindan hangilerine yerlestigi hangi cluster parcalarinin bos hangilerinin dolu oldugu gibi bilgiler FAT uzerine yazilir Isletim sistemi de herhangi bir dosyaya erismek istediginde dosyayi bulmak icin FAT uzerine yazilan bu bilgilerden faydalanir Her ihtimale karsi sabit disk uzerinde bir kopyasi bulundurulur FAT16 DOS Windows 3 1 ve OSR2 surumu oncesi Windows 95 in kullandigi dosya sistemidir Eski bir dosya sistemi oldugu icin birtakim dezavantajlari ve eksiklikleri vardir Bunlardan bir tanesi kok dizinin root sinirlandirilmis olmasidir FAT16 sisteminde acilistaki primary partisyona ait root dizini FAT tablosu ve boot sektoru Cluster icinde yer almazlar ve sayisi belli olan sirali sektorlerde tutulurlar Bu sayinin belli olmasi kok dizinine yapilacak eklentilerin belli bir siniri olmasi sonucunu dogurur Kisacasi altdizin istenildigi kadar uzatilabilmekle birlikte kok dizinde belli uzunlukta girisle sinirlandirilmistir Ikincisi FAT16 dosya sisteminde adresleme 16 bit oldugundan adreslenebilecek maksimum Cluster sayisi 65525 tir ve bu Clusterlarin boyutu 32 KB olabilir Aslinda Cluster sayisi 65536 olmalidir ama bazilari ozel amaclar icin tutulur Bu da bizi FAT16 da kullanilan bir partisyonun 2 GB dan daha buyuk olmayacagi sonucuna goturur Ucuncusu FAT16 elindeki bos sabit diski ya da partisyon alaninin bir sekilde elindeki Clusterlara dagitmak zorundadir Bu nedenle sabit diskin boyutu buyumeye basladikca Cluster in boyutu da buyur Ornegin 1 MB lik bir dosya bircok Cluster uzerine siralanip yerlesirken 10 KB uzunlugundaki tek bir dosya bir Cluster i kaplar Bu durumda ozellikle disk boyutu 1 2 GB arasinda ise FAT16 Cluster boyutu 32 KB olacaktir ve Cluster uzerinde 10 KB lik dosyadan artakalan 22 KB lik bosluk degerlendirilemeyerek bosa gidecektir Ozellikle cok miktarda ufak dosya barindiran sabit disklerde bu durum bolca olur FAT32 Windows 95 OSR2 Windows 98 Windows 2000 ve Linux tarafindan taninan ve FAT16 dan daha gelismis bir dosya sistemidir Ilk olarak FAT32 de herhangi bir kok dizin sinirlamasi yoktur Ikinci olarak FAT32 FAT16 daki 16 bitlik adresleme yerine 32 bitlik adresleme kullanir Bu da 2 TB a kadar olan disklerin taninmasini saglar Ucuncu olarak FAT32 cluster boyutunu azaltarak bos alan israfini azaltir NTFS Windows NT teknolojisi ile gelistirilen disk yonetim sistemidir Kullanilan isletim sistemleri Windows NT 4 Windows NT 5 Windows 2000 Windows XP Windows Vista Windows 7 Windows 8 Windows 8 1 ve Windows 10 cesitleridir Bunun disinda Linux isletim sistemlerine ozgu formatlar da vardir GelismelerBildigimiz gunumuzun sabit diskleri gelistirilerek ve butunlesmis flas bellekten olusan e donusturulmustur Karma Sabit Disk Bilinen 2 5 inclik dizustu sabit disklerine 128 MB veya 256 MB flas bellek eklenmistir Kati Hal Diski SSD Bu tur tamamen flas bellekten olusturulmustur Gelistirmenin amaci dizustu bilgisayarlarin daha yaygin hale gelmesi ve dizustu bilgisayarlardaki sabit disklerin dusme sarsilma sonrasi icindeki verilerin sabit diskin bozulmasi sonucu kaybedilmesidir Normal sabit diskler 2 milisaniye icinde 350 G ye dayanabilirken SSD ler 0 5 Milisaniye icinde 1500 G ye dayanabiliyor Icinde hareketli parca olmamasi tabii ki buyuk kolaylik Bu da enerji tuketimini olumlu yonde etkiliyor Normal 2 5 inclik dizustu sabit diskleri 2 Watt harcarken SSD ler 0 5 Watt harcamaktadir SSD ler isi degisimine daha dayanikli Bilinen sabit diskler 0 60oC de calisirken SSD ler 25 85oC de calisabilir Zor tarafi ise HDD lere gore cok pahali olmasi Yalniz SSD lerin yayginlasmasi ile fiyatlarin gun gectikce dususe gectigi gozlemlenmektedir SorunlarSabit disklerin 4500 5400 7200 veya 10 000 d d ile calisma sirasinda alacagi sok darbeler genelde 3G uzeri okuma kolunun disk uzerine temasina sebep olurlar ve bu sektorlerdeki mekanik darbeler sonucu bad sectors olusan okunamaz sektorler bilgilerin ebediyen kaybolmalari sebep verir Bu olusum zamanla buyuyerek sabit disk in Head Crash tamamen bozulmasiyla son bulur Buna karsi alinan tedbirlerden biri de HITACHI IBM nin bulusu olan Harddisk Anti Shock mekanizmasidir Herhangi bir siddet aninda veya sarsintida okuma yazma kolu gecici bir sure icin park durumuna getirilir Bunu IBM LENOVO Thinkpad T41 modellerinden itibaren uygulamaya basladilar Sabit diskler ozellikle calisma esnasinda son derece hassas durumdadirlar Calisir durumdaki sabit diskler darbe sarsinti elektriksel degisimler gibi dis etkenlerle karsilastiklarinda arizalanabilir ve veri kayiplarina yol acabilirler Sabit disklerde olusabilecek hatalarin muhtemel kaynaklarina ornek olarak Elektriksel arizalar Dusme carpma gibi nedenlerle diskte meydana gelen hasarlar Yanma islanma gibi nedenlerle olusan fiziksel hasarlar Diskin kullanim omrunun dolmasi yuzunden yasanan sorunlar gosterilebilir Kaynakca Education IBM Cloud 2 Subat 2022 Hard Disk Drive HDD vs Solid State Drive SSD What s the Difference IBM Blog Ingilizce 30 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Eylul 2023 Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Sabit disk surucusu ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir RAID Kati Hal Diski