Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çimento (İtalyanca "cemento" kelimesinden alınmıştır), esas olarak, doğal kalker taşları ve kil karışımının yüksek sıcaklıkta ısıtıldıktan sonra öğütülmesi ile elde edilen hidrolik bir bağlayıcı malzeme olarak tanımlanır.
Çimento tanelerinin göz açıklığı 5 ila 90 mikron arasındadır.
Diğer bağlayıcı maddeler gibi çimentolar da, CaO, MgO gibi alkalin öğeler ve SiO2, Al2O3 ve Fe2O3 gibi hidrolik öğelerden oluşur. Çimento bağlayıcılık görevini su ile tepkimeye girdikten sonra kazandığı için hidrolik bağlayıcı olarak adlandırılır. Alkalin ve hidrolik öğelerin oranları bağlayıcı maddenin niteliğini belirler.
Çimento, su ile karıştırılıp plastik hamur durumuna geldikten bir süre sonra havada ya da su içinde yavaş yavaş katılaşır. Bu katılaşma olayına piriz adı verilir. Normal şartlar altında (28 derece sıcaklık ve yağmursuz havada) bu katılaşma olayı ilk on dakikada başlar ve adına (Yalancı Piriz) denir, bir saat civarında ise donma ve mukavemet artar. Ancak bu olay içinde bulunulan koşullara bağlı olarak değişiklik gösterebilir, herhangi bir kimyasal priz geciktirici kullanılmadıysa ve hava sıcaklığı çok düşük değilse yaklaşık 10 saat gibi bir süreçte donma gerçekleşir.
Çimento türleri
- Portland çimentosu: Betonarme yapılarda kullanımı en yaygın çimento türüdür. Portland çimentosu belirli oranda kalker taşı (CaCO3) ve kilin (SiO2 ve Al2O3) karıştırılıp klinkerde pişirilmesinden sonra bilyali değirmende öğütülmesiyle elde edilir. Çimentonun sertleşmesini geciktirmek üzere klinkere bir miktar alçı taşı da eklenir.
- Yüksek Fırın Cüruf Çimentosu: Granüle yakın fırın cürufu ile Portland çimentosu klinkeri karışımının az miktarda alçıtaşı ile öğütülmesi ile elde edilir. Genelde, bu tür çimentolar deniz suyu ve diğer sülfatlı ortamlarda portland çimento suna kıyasla daha yavaş dayanım kazanırlar ve daha yüksek bir dayanıma sahip olurlar. Ancak geçirimlilikleri daha düşüktür.
- Traslı Çimentolar: Traslar silisli ve alüminli maddeler içeren volkanik tüflerdir. Kendi başlarına bağlayıcılık özellikleri olmamasına rağmen, çimentoda mevcut kireçle bu özelliği kazanırlar. Bu tür çimentolar imalat aşamasında portland çimentosu klinkerine aktif volkanik tüfler veya benzeri traslar katılarak, bunların öğütülmesiyle elde edilir. Karışımda ki tras oranı %20-%40 düzeyinde tutulur. Bu tür çimentoların geçirimliliği az hidrasyon ısıları düşük olduğundan genellikle su yapılarında kullanılırlar.
- Katkılı Çimentolar: Portland çimentosu klinkerinin ağırlıkça en fazla %19'nun puzolanik malzeme ile değiştirilmesi ve alçı taşı eklenmesiyle elde edilir. Katkılı çimento traslı çimento için belirtilen özelliklere sahiptir fakat traslı çimentodan farkı puzolan oranının daha fazla olmasıdır.
- Diğer Çimento Türleri :
- Uçucu Küllü Çimento
- Süper Sülfat Çimentosu
- Roma çimentosu
- Sülfata Dayanıklı Çimento
- Erken Dayanımı Yüksek Çimento
Düşük hidratasyon ısılı çimento: 28% (C3S), 49% (C2S), 4% (C3A), 12% (C4AF), %1,8 MgO, %1,9 (SO3) birleşiminden oluşur. (C2S) ve(C4AF) oranları yüksek and (C3S) ve (C3A) oranları oldukça düşüktür.
C3A için üst sınır %7 ve C3S için üst sınır 35%'dir. Düşük hidratasyon ısısının sağladığı avantajlar sayesinde baraj inşaatlarında kullanılır. Yazın yüksek sıcaklıklı günlerde karışım sıcaklığını düşürmekte önemli bir katkısı yoktur. Günümüzde yerini puzolan (granüle yakın fırın cürufu) katkısı ile sunulan normal çimentoya bırakmaktadır. Son dayanım değeri açısından normal çimentodan güçlüdür.
Çimento Ana Hammaddeleri
Kalker (Kireç taşı)
Oldukça geniş bir kullanım alanı bulunan kalker (kireç taşı) tortul kayaç bir kayaç olup, çimento üretiminde çok büyük bir önem teşkil etmektedir.
Kimyasal bileşiminde en az %90 CaCO3 vardır. Kalkerin sertlik derecesi, Mohs sertlik skalası'na göre 3, özgül ağırlığı ise 2,5-2,7 gr/cm³'tür.
Kil ve kalker karışımı bir maddedir. Özgül ağırlığı 2,0-2,9 gr/cm³'tür. Çimento sanayi için, kalker ve kilin beraber bulunduğu tek doğal hammaddedir.
%50,70 kalker ve %30,50 kilden oluşmuş kayaca marn denir. Klinker, kil ve kalker içeren hammaddenin öğütüldükten sonra pişirilmesiyle elde edilir. Marn ise bu ikisini doğal olarak içerdiğinden ve kalkere kıyasla daha kolay öğütülmesinden dolayı, uygun bir hammaddedir.
Killerin ana maddesi alüminyum silikat hidratlardır. Çimentodaki alkalilerin ana kaynağı da kil bileşenleridir. Kil minerallerinin temel özelliği kimyasal bileşiminde Al2O3 bulunması ve sulu alüminyum silikattan oluşmasıdır.
Çimento Sanayinde Kullanılan Kimyasal Modüller
Hidrolik Modül
[]
HM < 1.7 ise; çimentonun dayanımı genelde yetersizdir.
HM > 2.4 ise; çimentonun hacim dayanıklığı yoktur.
Silikat Modülü
SM > 4 ise; pişme zorlaşır.
Alüminyum Modülü
AlM < 1.3 ise; öğütmede sorunlara sebep olur.
Kireç Standardı
Kireç Doygunluk Faktörü
KDF = 1 (%1,0) olduğunda silisin en fazla miktarı C2S şeklindedir.
KDF < 1 olduğu durumlarda ise silisin C2S olarak bulunma oranı azalır.
Türkiye'de Çimento Standartları
Türkiye'de çimento üretimine ilişkin ilk geliştirilen standart 1959 yılının 6/640 numaralı standardıdır. Bu standart'ta değişik portland çimento, yüksek fırın cüruf çimentosu gibi çimento türlerine ilişkin üretim standartları belirlenmiştir. 1975 ve 1985 yılları arasında eski standartları iptal eden ve çimento çeşitlerini 6'dan 11'e çıkaran 6 farklı standart geliştiren Türkiye, 2000 yılında Avrupa standartlarını norm haline getirmiş ve EN 197 standardını benimsemiştir. Bu standart çerçevesinde CEM I, CEM II, CEM III, CEM IV ve CEM V tipleri tanımlanmıştır. Ayrıca yeni katkı maddelerinin standartları ile yeni kimyasal, fiziksel, mekanik test metot ve uygulamaları da EN 197 kapsamındadır.
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Çimento ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ . Türk Dil Kurumu. 5 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cimento Italyanca cemento kelimesinden alinmistir esas olarak dogal kalker taslari ve kil karisiminin yuksek sicaklikta isitildiktan sonra ogutulmesi ile elde edilen hidrolik bir baglayici malzeme olarak tanimlanir Cimento tanelerinin goz acikligi 5 ila 90 mikron arasindadir Torbalanmis Cimento Diger baglayici maddeler gibi cimentolar da CaO MgO gibi alkalin ogeler ve SiO2 Al2O3 ve Fe2O3 gibi hidrolik ogelerden olusur Cimento baglayicilik gorevini su ile tepkimeye girdikten sonra kazandigi icin hidrolik baglayici olarak adlandirilir Alkalin ve hidrolik ogelerin oranlari baglayici maddenin niteligini belirler Cimento su ile karistirilip plastik hamur durumuna geldikten bir sure sonra havada ya da su icinde yavas yavas katilasir Bu katilasma olayina piriz adi verilir Normal sartlar altinda 28 derece sicaklik ve yagmursuz havada bu katilasma olayi ilk on dakikada baslar ve adina Yalanci Piriz denir bir saat civarinda ise donma ve mukavemet artar Ancak bu olay icinde bulunulan kosullara bagli olarak degisiklik gosterebilir herhangi bir kimyasal priz geciktirici kullanilmadiysa ve hava sicakligi cok dusuk degilse yaklasik 10 saat gibi bir surecte donma gerceklesir Cimento turleriPortland cimentosu Betonarme yapilarda kullanimi en yaygin cimento turudur Portland cimentosu belirli oranda kalker tasi CaCO3 ve kilin SiO2 ve Al2O3 karistirilip klinkerde pisirilmesinden sonra bilyali degirmende ogutulmesiyle elde edilir Cimentonun sertlesmesini geciktirmek uzere klinkere bir miktar alci tasi da eklenir Yuksek Firin Curuf Cimentosu Granule yakin firin curufu ile Portland cimentosu klinkeri karisiminin az miktarda alcitasi ile ogutulmesi ile elde edilir Genelde bu tur cimentolar deniz suyu ve diger sulfatli ortamlarda portland cimento suna kiyasla daha yavas dayanim kazanirlar ve daha yuksek bir dayanima sahip olurlar Ancak gecirimlilikleri daha dusuktur Trasli Cimentolar Traslar silisli ve aluminli maddeler iceren volkanik tuflerdir Kendi baslarina baglayicilik ozellikleri olmamasina ragmen cimentoda mevcut kirecle bu ozelligi kazanirlar Bu tur cimentolar imalat asamasinda portland cimentosu klinkerine aktif volkanik tufler veya benzeri traslar katilarak bunlarin ogutulmesiyle elde edilir Karisimda ki tras orani 20 40 duzeyinde tutulur Bu tur cimentolarin gecirimliligi az hidrasyon isilari dusuk oldugundan genellikle su yapilarinda kullanilirlar Katkili Cimentolar Portland cimentosu klinkerinin agirlikca en fazla 19 nun puzolanik malzeme ile degistirilmesi ve alci tasi eklenmesiyle elde edilir Katkili cimento trasli cimento icin belirtilen ozelliklere sahiptir fakat trasli cimentodan farki puzolan oraninin daha fazla olmasidir Diger Cimento Turleri Ucucu Kullu Cimento Super Sulfat Cimentosu Roma cimentosu Sulfata Dayanikli Cimento Erken Dayanimi Yuksek Cimento Dusuk hidratasyon isili cimento 28 C3S 49 C2S 4 C3A 12 C4AF 1 8 MgO 1 9 SO3 birlesiminden olusur C2S ve C4AF oranlari yuksek and C3S ve C3A oranlari oldukca dusuktur C3A icin ust sinir 7 ve C3S icin ust sinir 35 dir Dusuk hidratasyon isisinin sagladigi avantajlar sayesinde baraj insaatlarinda kullanilir Yazin yuksek sicaklikli gunlerde karisim sicakligini dusurmekte onemli bir katkisi yoktur Gunumuzde yerini puzolan granule yakin firin curufu katkisi ile sunulan normal cimentoya birakmaktadir Son dayanim degeri acisindan normal cimentodan gucludur Cimento Ana HammaddeleriKalker Kirec tasi Klinker Oldukca genis bir kullanim alani bulunan kalker kirec tasi tortul kayac bir kayac olup cimento uretiminde cok buyuk bir onem teskil etmektedir Kimyasal bilesiminde en az 90 CaCO3 vardir Kalkerin sertlik derecesi Mohs sertlik skalasi na gore 3 ozgul agirligi ise 2 5 2 7 gr cm tur Marn Kil ve kalker karisimi bir maddedir Ozgul agirligi 2 0 2 9 gr cm tur Cimento sanayi icin kalker ve kilin beraber bulundugu tek dogal hammaddedir 50 70 kalker ve 30 50 kilden olusmus kayaca marn denir Klinker kil ve kalker iceren hammaddenin ogutuldukten sonra pisirilmesiyle elde edilir Marn ise bu ikisini dogal olarak icerdiginden ve kalkere kiyasla daha kolay ogutulmesinden dolayi uygun bir hammaddedir Kil Killerin ana maddesi aluminyum silikat hidratlardir Cimentodaki alkalilerin ana kaynagi da kil bilesenleridir Kil minerallerinin temel ozelligi kimyasal bilesiminde Al2O3 bulunmasi ve sulu aluminyum silikattan olusmasidir Cimento Sanayinde Kullanilan Kimyasal ModullerSHidrolik Modul HM CaOSiO2 Al2O3 Fe2O3 1 7 2 3 displaystyle HM frac CaO SiO 2 Al 2 O 3 Fe 2 O 3 1 7 2 3 kaynak belirtilmeli HM lt 1 7 ise cimentonun dayanimi genelde yetersizdir HM gt 2 4 ise cimentonun hacim dayanikligi yoktur Silikat Modulu SM SiO2Al2O3 Fe2O3 1 2 4 displaystyle SM frac SiO 2 Al 2 O 3 Fe 2 O 3 1 2 4 SM gt 4 ise pisme zorlasir Aluminyum Modulu AlM Al2O3Fe2O3 1 3 1 6 displaystyle AlM frac Al 2 O 3 Fe 2 O 3 1 3 1 6 AlM lt 1 3 ise ogutmede sorunlara sebep olur Kirec Standardi KST CaO2 8SiO2 1 18Al2O3 0 65Fe2O3 90 95 displaystyle KST frac CaO 2 8SiO 2 1 18Al 2 O 3 0 65Fe 2 O 3 90 95 Kirec Doygunluk Faktoru KDF CaO 0 7SO32 8SiO2 1 2Al2O3 0 65Fe2O3x100 displaystyle KDF frac CaO 0 7SO 3 2 8SiO 2 1 2Al 2 O 3 0 65Fe 2 O 3 x100 KDF 1 1 0 oldugunda silisin en fazla miktari C2S seklindedir KDF lt 1 oldugu durumlarda ise silisin C2S olarak bulunma orani azalir Turkiye de Cimento StandartlariTurkiye de cimento uretimine iliskin ilk gelistirilen standart 1959 yilinin 6 640 numarali standardidir Bu standart ta degisik portland cimento yuksek firin curuf cimentosu gibi cimento turlerine iliskin uretim standartlari belirlenmistir 1975 ve 1985 yillari arasinda eski standartlari iptal eden ve cimento cesitlerini 6 dan 11 e cikaran 6 farkli standart gelistiren Turkiye 2000 yilinda Avrupa standartlarini norm haline getirmis ve EN 197 standardini benimsemistir Bu standart cercevesinde CEM I CEM II CEM III CEM IV ve CEM V tipleri tanimlanmistir Ayrica yeni katki maddelerinin standartlari ile yeni kimyasal fiziksel mekanik test metot ve uygulamalari da EN 197 kapsamindadir KaynakcaWikimedia Commons ta Cimento ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Turk Dil Kurumu 5 Ekim 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Agustos 2009 Ayrica bakinizBursa Cimento AS Cimento Adana Cimento Bolu Cimento OYAK Cimento