Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Halaf Kültürü, Kuzey Mezopotamya'nın Çanak Çömlekli Neolitik Çağ'ında, Tell Halaf'da (Halaf Höyüğü) kesintisiz olarak gelişen bir tarihöncesi kültürdür. Tell Halaf yerleşimi, MÖ 6.000 civarı ile MÖ 5.400 arasındaHalaf Dönemi olarak adlandırılan bir dönem boyunca gelişmiştir. Halaf Kültürü'nü yine aynı bölgede Obeyd Kültürü izlemiştir. Halaf Kültürü adını, günümüzde Türkiye – Suriye sınırının hemen güneyinde yer alan ve 'a tarihlenen Tell Halaf yerleşiminden almaktadır. Halaf Kültürü'nün ve kültürlerinden kaynaklanmadığı ama onlardan etkilendiği görüşü hakimdir.
başlarından itibaren iskan edilen yerleşimlerin tarihlendirmesinde, kazılarda ele geçen çanak çömlek özellikleri önemli bir çıkış noktası oluşturmaktadır. Diğer bir ifadeyle kazılarda ulaşılan çanak çömlekler, o yerleşme katının tarihlendirilebilmesini sağlayan önemli bir bulgudur. Bu bağlamda Halaf çanak çömleği, bilirli bir tarihsel döneme tarihlenmiş bir şablon görevi görebilmektedir.
Halaf Kültürü
Kalkolitik Çağ'ın ilk evresi olan , en azından Yakındoğu için, "yüksek ısıda fırınlanmış zengin boya bezemeli özgün çanak çömleği",tolos olarak adlandırılan dairesel planlı yapıları ve Neolitik Çağ'a göre daha gelişkin bir sosyal yapılanmaya işaret eden mühürleri ile tanımlanan Halaf Kültür'dür.
Tell Halaf yerleşimi MÖ 6.000 ile MÖ 5,400 yılları arasına tarihlenmekte ise de Halaf Kültürü'nün MÖ 5.200 yıllarından itibaren gelişmeye başladığı kabul edilmektedir. İki yüz yıl gibi bir sürede geniş bir coğrafyaya yayılan bu kültür bu yayılma dönemi içinde, dolayısıyla en parlak döneminde Geç Neolitik Çağ – Erken Kalkolitik Çağ Geçiş Dönemi (Proto Kalkolitik, MÖ 5.600-5.500) geçirmiş, Erken Kalkolitik Çağ'a geçmiştir.
Halaf Kültürü'nün, kültürel ürünleri içinde çanak çömlek özellikli bir yer tutmaktadır. Halaf tipi boyalı çanak çömlek öncesinde, esas olarak yöresel farklılıklar gösteren seramik ürünleri üretilmekteydi. Ancak Halaf seramiği, yayıldığı bölgelerde standart denebilecek bir özellik gösterir ve bu bağlamda genel bir ürün tipidir. Dolayısıyla, pişmiş topraktan seramik üretiminin ortaya çıktığı tarihlerden, yani Çanak Çömlekli Neolitik Çağ'ın başlarından, Halaf seramiğine kadar uzanan dönem, genel olarak Halaf öncesi (yabancı kaynaklarda Pre-Halaf) olarak adlandırılır. Bu dönem Yakındoğu için Proto-Hassuna, Arkaik-Hassuna, Standart-Hassuna ve Samarra dönemleri olarak bölümlendirilir.
Halaf Kültürü'nün tek çekirdek yerleşmesi Tell Halaf olarak görülmemektedir. Tell Halaf, bulunan ilk Halaf yerleşmesidir. Bunun yanında Suriye'deki Sabi Abyad, Tell Boueid ve Şanlıurfa ili sınırları içinde yer alan Mezraa Höyük Halaf Kültürü'nün çekirdek bölgeleri olarak kabul edilmektedir.
Halaf Kültürü'ne dayandırılan bulgular, orijinal Halaf Kültürü yayılma alanında olduğuna benzer şekilde Anadolu'da da, Son Neolitik Çağ – Erken Kalkolitik Çağ Geçiş Dönemi (Proto Kalkolitik Çağ) tabakalarının hemen üstünde ele geçmektedir.
Yayılma alanı
Her ne kadar bugüne kadar hiçbir Halaf yerleşimi, tüm özelliklerini ortaya çıkaracak ayrıntılı bir biçimde kazılmasıysa da, Halaf Kültürü buluntuları doğu-batı hattında Çukurova'dan Zagros Dağları'na (özellikle Fırat - Zap Suyu arası), kuzey-güney hattında ise Muş Ovası'nda Orta Mezopotamya'ya yayılan bir alanda görülmektedir.
Günümüz Türkiye'sinde Halaf kültür buluntuları, Doğu Anadolu Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Doğu Akdeniz genelinde karşımıza çıkmaktadır. Kuzeyde, Elazığ - Muş - Van illerinden geçen hattın kuzeyinde buluntu vermez. Van Gölü Havzası'nda Halaf çanak çömleği buluntularının elde edildiği en kuzey nokta, yine önemli bir obsidiyen hammadde kaynağı olan Tilkitepe Höyüğü'dür. Bu bölge içinde en fazla buluntu Şanlıurfa civarıdır. Doğu yönünde yayılımı konusunda ise, Halaf çanak çömleğinin bulunduğu Karaman yakınlarındaki hattı öngörülmektedir. En iyi bilinen Halaf yerleşimlerine Samsat Höyük (Adıyaman), Yunus Höyük (Gaziantep), Çavi Tarlası (Şanlıurfa) ve (Diyarbakır) örnek verilmektedir.
Güney Mezopotamya'dan yayılan bir başka kültür olan Obeyd Kültürü, MÖ 5. binyılın yarılarından itibaren Halaf Kültürü'nün yerini almaya başlamıştır. Anadolu'da Obeyd çanak çömleği, aynı Halaf çanak çömleği gibi Doğu Akdeniz, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgelerinde yayılma göstermiştir.
Ekonomi
Tell Halaf sakinlerinin geçim tarzı kuru tarıma dayanmaktadır. Bu tarz tarım, insan eliyle bir sulama yapılmaksızın, doğal iklim döngüsünün ve hava koşullarının getirdiği yağışa bel bağlamaktadır. Bu toplumda tarımsal üretim ağırlıklı olarak, yabanıl bir buğday türü olan emmer buğdayını, arpayı ve keteni ana ürün kullanmaktadır. Halaf Dönemi boyunca iki sıralı arpanın ekildiği, ama dönemin sonlarına doğru altı sıralı arpaya geçildiği anlaşılmaktadır. Ayrıca sığır, koyun ve keçi yetiştirmişlerdir.
Mimari
Halaf Dönemi mimarisi, "tolos" adı verilen, dairesel planlı, taş temel üzerine kerpiç duvarlı, ahşap malzemeden kubbe tavanlı yapılarla özdeş tutulmaktadır. Bazı toloslarda, bitişik inşa edilmiş "dromos" adı verilen, yapıya eklenmiş dörtgen planlı yapılar görülmektedir. Anadolu'da bu tarz yapılar Yunus Höyük, (Şehzade Höyük olarak da bilinir), Coba Höyük, , Kurban Höyük, Çavi Tarlası ve Nevali Çori'de görülmektedir. Tolosların çapları değişken olup 1,75 metre ile 7,75 metre arasında değişebilmektedir. Küçük çaplı tolosların, konut olarak kullanılmak için çok küçük olduğu gerekçesine dayanılarak zahire ambarı olarak kullanıldığı düşünülmektedir. Dörtgen planlı odaların da konut olduğu, bitişik tolosun da zahire ambarı olduğunu öne sürmek olasıdır.
Çanak çömlek
Çanak çömlekli Neolitik Çağ'da seramikler, henüz yaşken kazıma ya da baskı yöntemiyle bezenmekteydi. Bir Kalkolitik Çağ kültürü olan Halaf Kültürü'nde ise süsleme, boya kullanılarak yapılmaya başlanmıştır.
En iyi bilinen, Tell Halaf'ın en karakteristik çanak çömleği, bazıları geometrik ve hayvan motifleriyle bezenmiş, ikiden fazla renge boyanmış, ustalaşmış çömlekçiler elinden çıkmış çanak çömleklerdir. Halaf çanak çömleğinin bilinen diğer türleri, bir kısmına bezeme yapılmamış olan perdahlanmış yüzeyli çanak çömlekler ile yemek pişirmekte kullanılan çömleklerdir. Bu kültürde farklı çanak çömlek tarzlarının nasıl geliştiğini tartışmaya açık bir konudur. Civar bölgelerde giderek yayılarak taklit edilen Halaf çanak çömleğinin, yerel beğenilere göre farklılaşmış olması mümkündür. Diğer yandan söz konusu çanak çömleğin, farklı yerleşmeler arasında takas edildiği düşünülebilir.
Halaf çanak çömleklerinde işlenen hayvan motiflerinden bazıları kuş motifleridir. Tanımlanabilen sekiz kuş türü, bahri, kaşıkçı, flamingo, leylek, kuğu, akbaba, kumru, puhudur.
Kullanılan boyalar, hafal çanak çömleğinin yayılma gösterdiği hemen tüm bölgedlerde esas olarak aynıdır. Bu durum, bu boyaların belirli merkezlerde üretildiği, Halaf çanak çömleği üreten yerleşimlere buradan ihraç edildiği şeklinde yorumlanmaktadır.
Halaf çanak çömleği Kuzey Mezopotamya'nın başka bölgelerinde de bulunmuştur. Örnek olarak Ninova gibi Kuzey Suriye yerleşimleri ve Güneydoğu Anadolu bölgesindeki birçok yerleşim gösterilebilir.
Halaf çanak çömlekçiliği, teknik ve bezemelerin gösterdiği gelişme esas alınarak, ilk, orta ve son olarak üç ana döneme ayrılmaktadır. Bu ayrım, Halaf yerleşmelerinin evre tarihlendirmesinde temel alınmaktadır. Yine de Halaf – Obeyd Geçiş Evresi olarak dördüncü bir evre öngörülmektedir. Bu dönemlendirmeden ayrı olarak yayılma alanına göre Doğu Halaf ve Batı Halaf olarak ikili bir ayrımlaştırma da yapılmaktadır.
Diğer buluntular
Yontma taş endüstrisinde hammadde olarak çakmak taşı ve obsidiyen kullanılmıştır. Öte yandan Erken kaldolitik Çağ'da çakmak taşı ve obsidiyen aletlerin kullanımının devam ettiği bilinmektedir. Obsidiyenin tümü Doğu Anadolu Bölgesi'nden gelen malzemedir. Bu bağlamda, Van ve Muş çevresindeki yerleşimlerde bulunan Halaf çanak çömleği, obsidiyenle takas edilmiş görünmektedir. Bu durum, uzak bölgelere kadar uzanan bir ticareti sağlayacak sosyal örgütlenmenin varlığına işaret etmektedir.
Notlar
- ^ Yakın doğu için Erken Kalkolitik Çağ Halaf Dönemi, Orta Kalkolitik Çağ Obeyd Dönemi, Geç Kalkolitik Çağ ise Uruk Dönemi olarak adlandırılmaktadır.
Dış bağlantılar
- Dr. Savaş Harmankaya, Türkiye Kalkolitik Araştırmaları Üzerine Bir Değerlendirme16 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- New life for ancient Syrian sculptures8 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Tell Halaf-Projekt13 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ Yrd. Doç. Dr. Engin Akdeniz Halaf ve Obeyd Kültürleri Üzerine Bazı Gözlemler ve Pirot Höyüğün Halaf-Obeyd Boyalı Çanak Çömleği 13 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Anadolu Araştırmaları Sayı 17/2 Sh.: 3
- ^ a b c d Dr. Savaş Harmankaya, Türkiye Kalkolitik Araştırmaları Üzerine Bir Değerlendirme Sh.: 11
- ^ Vildan Gürdil, Güneydoğu Anadolu'da Halaf Kültürü'ne Kadar Boya Bezemeli Çanak Çömlek'in Gelişimi[] Yüksek Lisans Tezi - İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı Prehistorya Bilim Dalı, (2006), Sh.: 3
- ^ a b Vildan Gürdil, Sh.: 1
- ^ Engin Akdeniz, Sh.: 2
- ^ a b c d Savaş Harmankaya, Sh.: 9
- ^ Yrd. Doç. Dr. Halil Tekin, Yeni Buluntuların Işığı Altında Anadolu'da Hassuna ve Samarra Seramiğinin Yayılımı Üzerine Bir Gözlem[] Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi – 2005/ Sayı 1 Sh.: 186
- ^ Vildan Gürdil, Sh.: 2
- ^ Savaş Harmankaya Sh.: 8,9
- ^ a b c d Savaş Harmankaya, Sh.: 10
- ^ Yrd. Doç. Dr. Davut Yiğitpaşa, Süleyman Can (Arkeolog, Van Müzesi), Van Müzesi Buluntuları Işığında Van-Muş Bölgesinde Erken Tunç Çağı ve Karaz Kültürü 16 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Engin Akdeniz, Sh.: 5
- ^ . 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2012.
- ^ Vildan Gürdil, Sh.: 33d
- ^ Vildan Gürdil, Sh.: 3
- ^ Kültür Tarihi ve Kuşlar[]
- ^ Engin Akdeniz, Sh.: 6-7
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Halaf Kulturu Kuzey Mezopotamya nin Canak Comlekli Neolitik Cag inda Tell Halaf da Halaf Hoyugu kesintisiz olarak gelisen bir tarihoncesi kulturdur Tell Halaf yerlesimi MO 6 000 civari ile MO 5 400 arasindaHalaf Donemi olarak adlandirilan bir donem boyunca gelismistir Halaf Kulturu nu yine ayni bolgede Obeyd Kulturu izlemistir Halaf Kulturu adini gunumuzde Turkiye Suriye sinirinin hemen guneyinde yer alan ve a tarihlenen Tell Halaf yerlesiminden almaktadir Halaf Kulturu nun ve kulturlerinden kaynaklanmadigi ama onlardan etkilendigi gorusu hakimdir Halaf Kulturu nun cagdasi yle birlikte cografi yayilimi baslarindan itibaren iskan edilen yerlesimlerin tarihlendirmesinde kazilarda ele gecen canak comlek ozellikleri onemli bir cikis noktasi olusturmaktadir Diger bir ifadeyle kazilarda ulasilan canak comlekler o yerlesme katinin tarihlendirilebilmesini saglayan onemli bir bulgudur Bu baglamda Halaf canak comlegi bilirli bir tarihsel doneme tarihlenmis bir sablon gorevi gorebilmektedir Halaf KulturuKalkolitik Cag in ilk evresi olan en azindan Yakindogu icin yuksek isida firinlanmis zengin boya bezemeli ozgun canak comlegi tolos olarak adlandirilan dairesel planli yapilari ve Neolitik Cag a gore daha geliskin bir sosyal yapilanmaya isaret eden muhurleri ile tanimlanan Halaf Kultur dur Tell Halaf yerlesimi MO 6 000 ile MO 5 400 yillari arasina tarihlenmekte ise de Halaf Kulturu nun MO 5 200 yillarindan itibaren gelismeye basladigi kabul edilmektedir Iki yuz yil gibi bir surede genis bir cografyaya yayilan bu kultur bu yayilma donemi icinde dolayisiyla en parlak doneminde Gec Neolitik Cag Erken Kalkolitik Cag Gecis Donemi Proto Kalkolitik MO 5 600 5 500 gecirmis Erken Kalkolitik Cag a gecmistir Halaf Kulturu nun kulturel urunleri icinde canak comlek ozellikli bir yer tutmaktadir Halaf tipi boyali canak comlek oncesinde esas olarak yoresel farkliliklar gosteren seramik urunleri uretilmekteydi Ancak Halaf seramigi yayildigi bolgelerde standart denebilecek bir ozellik gosterir ve bu baglamda genel bir urun tipidir Dolayisiyla pismis topraktan seramik uretiminin ortaya ciktigi tarihlerden yani Canak Comlekli Neolitik Cag in baslarindan Halaf seramigine kadar uzanan donem genel olarak Halaf oncesi yabanci kaynaklarda Pre Halaf olarak adlandirilir Bu donem Yakindogu icin Proto Hassuna Arkaik Hassuna Standart Hassuna ve Samarra donemleri olarak bolumlendirilir Halaf Kulturu nun tek cekirdek yerlesmesi Tell Halaf olarak gorulmemektedir Tell Halaf bulunan ilk Halaf yerlesmesidir Bunun yaninda Suriye deki Sabi Abyad Tell Boueid ve Sanliurfa ili sinirlari icinde yer alan Mezraa Hoyuk Halaf Kulturu nun cekirdek bolgeleri olarak kabul edilmektedir Halaf Kulturu ne dayandirilan bulgular orijinal Halaf Kulturu yayilma alaninda olduguna benzer sekilde Anadolu da da Son Neolitik Cag Erken Kalkolitik Cag Gecis Donemi Proto Kalkolitik Cag tabakalarinin hemen ustunde ele gecmektedir Yayilma alani Her ne kadar bugune kadar hicbir Halaf yerlesimi tum ozelliklerini ortaya cikaracak ayrintili bir bicimde kazilmasiysa da Halaf Kulturu buluntulari dogu bati hattinda Cukurova dan Zagros Daglari na ozellikle Firat Zap Suyu arasi kuzey guney hattinda ise Mus Ovasi nda Orta Mezopotamya ya yayilan bir alanda gorulmektedir Gunumuz Turkiye sinde Halaf kultur buluntulari Dogu Anadolu Bolgesi Guneydogu Anadolu Bolgesi ve Dogu Akdeniz genelinde karsimiza cikmaktadir Kuzeyde Elazig Mus Van illerinden gecen hattin kuzeyinde buluntu vermez Van Golu Havzasi nda Halaf canak comlegi buluntularinin elde edildigi en kuzey nokta yine onemli bir obsidiyen hammadde kaynagi olan Tilkitepe Hoyugu dur Bu bolge icinde en fazla buluntu Sanliurfa civaridir Dogu yonunde yayilimi konusunda ise Halaf canak comleginin bulundugu Karaman yakinlarindaki hatti ongorulmektedir En iyi bilinen Halaf yerlesimlerine Samsat Hoyuk Adiyaman Yunus Hoyuk Gaziantep Cavi Tarlasi Sanliurfa ve Diyarbakir ornek verilmektedir Guney Mezopotamya dan yayilan bir baska kultur olan Obeyd Kulturu MO 5 binyilin yarilarindan itibaren Halaf Kulturu nun yerini almaya baslamistir Anadolu da Obeyd canak comlegi ayni Halaf canak comlegi gibi Dogu Akdeniz Guneydogu Anadolu ve Dogu Anadolu Bolgelerinde yayilma gostermistir Ekonomi Tell Halaf sakinlerinin gecim tarzi kuru tarima dayanmaktadir Bu tarz tarim insan eliyle bir sulama yapilmaksizin dogal iklim dongusunun ve hava kosullarinin getirdigi yagisa bel baglamaktadir Bu toplumda tarimsal uretim agirlikli olarak yabanil bir bugday turu olan emmer bugdayini arpayi ve keteni ana urun kullanmaktadir Halaf Donemi boyunca iki sirali arpanin ekildigi ama donemin sonlarina dogru alti sirali arpaya gecildigi anlasilmaktadir Ayrica sigir koyun ve keci yetistirmislerdir Mimari Tell Halaf kazilarindan Halaf Donemi mimarisi tolos adi verilen dairesel planli tas temel uzerine kerpic duvarli ahsap malzemeden kubbe tavanli yapilarla ozdes tutulmaktadir Bazi toloslarda bitisik insa edilmis dromos adi verilen yapiya eklenmis dortgen planli yapilar gorulmektedir Anadolu da bu tarz yapilar Yunus Hoyuk Sehzade Hoyuk olarak da bilinir Coba Hoyuk Kurban Hoyuk Cavi Tarlasi ve Nevali Cori de gorulmektedir Toloslarin caplari degisken olup 1 75 metre ile 7 75 metre arasinda degisebilmektedir Kucuk capli toloslarin konut olarak kullanilmak icin cok kucuk oldugu gerekcesine dayanilarak zahire ambari olarak kullanildigi dusunulmektedir Dortgen planli odalarin da konut oldugu bitisik tolosun da zahire ambari oldugunu one surmek olasidir Canak comlek Halaf canak comlegi Canak comlekli Neolitik Cag da seramikler henuz yasken kazima ya da baski yontemiyle bezenmekteydi Bir Kalkolitik Cag kulturu olan Halaf Kulturu nde ise susleme boya kullanilarak yapilmaya baslanmistir En iyi bilinen Tell Halaf in en karakteristik canak comlegi bazilari geometrik ve hayvan motifleriyle bezenmis ikiden fazla renge boyanmis ustalasmis comlekciler elinden cikmis canak comleklerdir Halaf canak comleginin bilinen diger turleri bir kismina bezeme yapilmamis olan perdahlanmis yuzeyli canak comlekler ile yemek pisirmekte kullanilan comleklerdir Bu kulturde farkli canak comlek tarzlarinin nasil gelistigini tartismaya acik bir konudur Civar bolgelerde giderek yayilarak taklit edilen Halaf canak comleginin yerel begenilere gore farklilasmis olmasi mumkundur Diger yandan soz konusu canak comlegin farkli yerlesmeler arasinda takas edildigi dusunulebilir Halaf canak comleklerinde islenen hayvan motiflerinden bazilari kus motifleridir Tanimlanabilen sekiz kus turu bahri kasikci flamingo leylek kugu akbaba kumru puhudur Kullanilan boyalar hafal canak comleginin yayilma gosterdigi hemen tum bolgedlerde esas olarak aynidir Bu durum bu boyalarin belirli merkezlerde uretildigi Halaf canak comlegi ureten yerlesimlere buradan ihrac edildigi seklinde yorumlanmaktadir Halaf canak comlegi Kuzey Mezopotamya nin baska bolgelerinde de bulunmustur Ornek olarak Ninova gibi Kuzey Suriye yerlesimleri ve Guneydogu Anadolu bolgesindeki bircok yerlesim gosterilebilir Halaf canak comlekciligi teknik ve bezemelerin gosterdigi gelisme esas alinarak ilk orta ve son olarak uc ana doneme ayrilmaktadir Bu ayrim Halaf yerlesmelerinin evre tarihlendirmesinde temel alinmaktadir Yine de Halaf Obeyd Gecis Evresi olarak dorduncu bir evre ongorulmektedir Bu donemlendirmeden ayri olarak yayilma alanina gore Dogu Halaf ve Bati Halaf olarak ikili bir ayrimlastirma da yapilmaktadir Diger buluntular Pismis toprak kadin idolleri Yontma tas endustrisinde hammadde olarak cakmak tasi ve obsidiyen kullanilmistir Ote yandan Erken kaldolitik Cag da cakmak tasi ve obsidiyen aletlerin kullaniminin devam ettigi bilinmektedir Obsidiyenin tumu Dogu Anadolu Bolgesi nden gelen malzemedir Bu baglamda Van ve Mus cevresindeki yerlesimlerde bulunan Halaf canak comlegi obsidiyenle takas edilmis gorunmektedir Bu durum uzak bolgelere kadar uzanan bir ticareti saglayacak sosyal orgutlenmenin varligina isaret etmektedir Notlar Yakin dogu icin Erken Kalkolitik Cag Halaf Donemi Orta Kalkolitik Cag Obeyd Donemi Gec Kalkolitik Cag ise Uruk Donemi olarak adlandirilmaktadir Dis baglantilarDr Savas Harmankaya Turkiye Kalkolitik Arastirmalari Uzerine Bir Degerlendirme16 Eylul 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde New life for ancient Syrian sculptures8 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tell Halaf Projekt13 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Yrd Doc Dr Engin Akdeniz Halaf ve Obeyd Kulturleri Uzerine Bazi Gozlemler ve Pirot Hoyugun Halaf Obeyd Boyali Canak Comlegi 13 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Anadolu Arastirmalari Sayi 17 2 Sh 3 a b c d Dr Savas Harmankaya Turkiye Kalkolitik Arastirmalari Uzerine Bir Degerlendirme Sh 11 Vildan Gurdil Guneydogu Anadolu da Halaf Kulturu ne Kadar Boya Bezemeli Canak Comlek in Gelisimi olu kirik baglanti Yuksek Lisans Tezi Istanbul Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Arkeoloji Anabilim Dali Prehistorya Bilim Dali 2006 Sh 3 a b Vildan Gurdil Sh 1 Engin Akdeniz Sh 2 a b c d Savas Harmankaya Sh 9 Yrd Doc Dr Halil Tekin Yeni Buluntularin Isigi Altinda Anadolu da Hassuna ve Samarra Seramiginin Yayilimi Uzerine Bir Gozlem olu kirik baglanti Hacettepe Universitesi Edebiyat Fakultesi Dergisi 2005 Sayi 1 Sh 186 Vildan Gurdil Sh 2 Savas Harmankaya Sh 8 9 a b c d Savas Harmankaya Sh 10 Yrd Doc Dr Davut Yigitpasa Suleyman Can Arkeolog Van Muzesi Van Muzesi Buluntulari Isiginda Van Mus Bolgesinde Erken Tunc Cagi ve Karaz Kulturu 16 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Engin Akdeniz Sh 5 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Subat 2012 Vildan Gurdil Sh 33d Vildan Gurdil Sh 3 Kultur Tarihi ve Kuslar olu kirik baglanti Engin Akdeniz Sh 6 7