Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkiye'de feminizm kavramının literatüre girişi, Türk milliyetçiliğinin ve Türkçülüğün düşünce babalarından Ziya Gökalp'in "Türkçülüğün Esasları" adlı kitabının "Türk Feminizmi" adlı bölümünde "feminizm" kavramına övücü bir dille değinmesiyle oldu.Jön Türkler ve İttihat & Terakki Cemiyeti içerisinde oldukça yetkili olan; Ziya Gökalp, Ahmet Rıza, İbrahim Hilmi ve Enver Beylerin başını çektiği Türk milliyetçisi kanat kadınların özgürleşmesinin milletin bir bütün olarak özgürleşmesindeki önemine dikkat çekerek kadınların eğitimine yönelik oldukça yoğun çabalar harcadılar. Bu çabalar sonucunda kadınlar için İnas Sanâyi-i Nefîse Mektebi ve İnâs Darülfünunu gibi üniversite düzeyinde eğitim veren kurumlar yanında İstanbul'da ve Anadolu'da kız liseleri açılmasını sağladılar. Ayrıca yine bu milliyetçi kanat Türkiye tarihindeki ilk feminist kadın derneği olan Teali-i Nisvan Cemiyeti ile dönemi için oldukça sert taleplerde bulunan Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti'nin ve kadınların iş gücüne katılımı için mücadele yürüten Osmanlı Kadınları Çalıştırma Cemiyeti'nin kuruluşuna önayak oldular. Ek olarak günlük yaşamda kadınları rahatlatmak için kadınlara uygulanan tek başına faytona binememek ve giyim-kuşam kısıtlamaları gibi bazı yasakları da kaldırdılar.
Türkiye'de feminizmin toplumsal ve hukuki yönden asıl atılımı ise Ziya Gökalp'ten ve onun batıcı-milliyetçi görüşlerinden yoğun bir biçimde etkilenenMustafa Kemal Atatürk'ün Türk Devrimi sonucunda kadınlara eşit vatandaşlık haklarını sağlamasıyla oldu. Bu dönemin ardından Türkiye'de uzun bir süre etkinliğini kaybeden feminist hareket 12 Eylül Darbesi'nden sonra dernekler ve sayısız yayın aracılığıyla yeniden kendini gösterdi ve o dönemden beri kadına yönelik şiddet, kürtaj, toplumsal cinsiyet rolleri, LGBT bireylerin hakları gibi konularda yoğun bir mücadele yürütmeye başladı.
Osmanlı Dönemi
Osmanlı dönemi Türkiye'sinde kadınlara dair ilk kazanımlar 19.yy ortalarında kadınların da eğitim alabildiği ilk ve ortaokul düzeyinde eğitim veren kurumların kurulmasıyla başladı. 1870 yılında bu okullarda ders verecek kadın öğretmenlerin yetiştirilmesi amacıyla daha yüksek düzeyde eğitim veren Dârülmuallimât adlı bir öğretmen okulu kuruldu. 19.yy sonlarında özellikle Dârülmuallimât çevresinde küçük de olsa okumuş ve aydın bir kadın topluluğu oluştu. Bu topluluk içinden üç kadın, Türk ve Müslüman dünyasındaki yayın kadrosu, bütün yazarları ve sahibi kadınlardan oluşan " ilk kadın dergisi olan Şükûfezâr" adlı dergiyi çıkarmıştır. Kısa bir yayın ömrü olan dergi, kendisinden sonraki onlarca yıl boyunca çıkacak kadın dergilerinden farklı olarak kadınlara; ev işleri, çocuk büyütme ve temel genel kültür eğitimi vermeye odaklanmamış; her sayısında şu önsöze yer vermişti: "Biz ki saçı uzun aklı kısa diye erkeklerin hande-i istihzasına (alaycı gülüşüne) hedef olmuş bir taifeyiz. Bunun aksini ispat etmeye çalışacağız."
2.Meşrutiyet döneminde Jön Türkler ve İttihat & Terakki'nin yoğun çabalarıyla Cumhuriyet dönemine kadar Türkiye'de kadınların eğitim durumu, örgütlenmeleri ve sosyal yaşamda uğradıkları kısıtlamalarda ciddi iyileşmeler yaşandı. Yine bu dönemde 30'a yakın kadın derneği kurulurken 40'tan fazla kadın dergisi ve gazetesi çıkarıldı.
Cumhuriyet Dönemi
Cumhuriyet dönemi Türkiye'sindeki ilk feminist örgüt ise Nezihe Muhiddin Hanım başkanlığında kurulan Kadınlar Halk Fırkası idi. Cumhuriyet Halk Fırkası'ndan bile önce kurulan parti, "Seçim kanununa göre kadınların siyasi temsilinin mümkün olmadığı" gerekçesiyle seçime sokulmadı. Parti bunun üzerine "Türk Kadınlar Birliği" adını alarak dernekleşti. Derneğin yayın organı olan "Türk Kadın Yolu" Dergisi'nde yayınlanan yazılardan derneğin açıkça milliyetçi bir tutuma sahip olduğu görülür.
Atatürk döneminde feminizm Türkiye'de, Türk Medeni Kanunu'nun kabulü ve Türk kadınlarına seçme ve seçilme hakkının verilmesi ile tarihindeki en büyük ve eşsiz kazanımları elde etti.
Türkiye'ye Türk milliyetçilerince getirilip Atatürk'ün ölümüne kadar yine ağırlıklı olarak milliyetçilerce yürütülen feminist mücadele, 1940'lı yıllardan itibaren etkinliğini yitirdi ve yeniden gündeme gelmesi 12 Eylül Darbesi'nden sonra etkileri Türkiye'de daha geç hissedilen "ikinci dalga feminizm" ile oldu. İkinci dalga feminizm ile birlikte Türkiye'de feminist mücadelenin bayrağı milliyetçilerin elinden çıkarak sosyalist-sosyal demokrat grupların eline geçti. 12 Eylül Darbesi'nden sonraki ilk feminist örgütlenme 1984 yılında kurulan adında feminist bir yayıneviydi. Ancak bu yapı bir yayınevi olarak kalmadı. Daha sonra Kadın Çevresi Yayınevi etrafında toplanan kadınların örgütlenmesiyle “Mor Çatı”ya dönüştü. İlerleyen yıllarda Türkiye'de çeşitli alanlara yoğunlaşmış çok sayıda feminist örgüt kuruldu.
28 Şubat Süreci'nde başörtüsü yasağı ile başlayan protestolarda bazı feminist örgütler mağdur kadınların yanında durdular. Bu protestolar feminist kadınlarla muhafazakar - Müslüman kadınların ilk kitlesel teması sayılabilir.
Kaynakça
- ^ Ziya Gökalp (1923). "İkinci kısım, üçüncü bölüm, dördüncü madde, beşinci başlık". Türkçülüğün Esasları. Kapı Yayınları. s. 218.
- ^ "Osmanlı Devletinde Kadının Eğitimi, Statüsü ve Çalışma Hayatı (1839-1918)" (PDF). Sibel Dulum - Yüksek Lisans Tezi. Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 2006. 21 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ a b "Osmanlı Son Döneminde Kızların Eğitimi ve Öğretmen Faika Ünlüer'in Yetişmesi ve Meslek Hayatı". dhgm.meb.gov.tr. 5 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ "Osmanlı döneminde kadınlar, sadece sıbyan mekteblerinden yararlanabilmekte, daha fazla bir eğitime ihtiyaç duyulmamaktaydı". dhgm.meb.gov.tr. 11 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ "Kız Liseleri" (PDF). Mübeccel İzmirli. 1977.
- ^ a b . Elif Gözdaşoğlu Küçükalioğlu. 2020. 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2020.
- ^ "Osmanlı Kadınları Çalıştırma Cemiyeti - İnceleme". Sinem Göçmener. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü. 30 Ağustos 2016. Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ "Târih Boyunca İstanbul Faytonları". Zdergisi İstanbul. 15 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ "OSMANLI İSTANBUL'UNDA GİYİM KUŞAM | Büyük İstanbul Tarihi". istanbultarihi.ist. 5 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ "Ziya Gökalp ve Atatürk". Atatürk Ansiklopedisi. 3 Mart 2021. 27 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ a b "Atatürk'ün Kadın Devrimi ve 80 Yıl Sonrası" (PDF). Müzeyyen Güler. Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ "Feminist Odalar (VIII): Osmanlı'da İlk Kadın Dergisi, Şükûfezâr (I) - Onur Bütün". birikimdergisi.com. 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ Baran Dural, Uğur Eyidiker (4 Aralık 2020). Osmanlı'dan Erken Cumhuriyete Türkiye'de Feminizmin Tarihsel Kökenleri. Berikan Yayınevi. ss. ss. 231-248.
- ^ Yacan, Caner. "Kadınlar Halk Fırkası". academia.edu. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ "Türk Kadın Yolu Dergisi'nde Siyasi Söylem". Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı. Duygu Koç. 12 Şubat 2020. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ Karakuş, Filiz (26 Mart 2022). "27 Mart 1984: İkinci dalga Türkiye'de - Kadın Çevresi". Çatlak Zemin. 28 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ "Mor Çatı". 24 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkiye de feminizm kavraminin literature girisi Turk milliyetciliginin ve Turkculugun dusunce babalarindan Ziya Gokalp in Turkculugun Esaslari adli kitabinin Turk Feminizmi adli bolumunde feminizm kavramina ovucu bir dille deginmesiyle oldu Jon Turkler ve Ittihat amp Terakki Cemiyeti icerisinde oldukca yetkili olan Ziya Gokalp Ahmet Riza Ibrahim Hilmi ve Enver Beylerin basini cektigi Turk milliyetcisi kanat kadinlarin ozgurlesmesinin milletin bir butun olarak ozgurlesmesindeki onemine dikkat cekerek kadinlarin egitimine yonelik oldukca yogun cabalar harcadilar Bu cabalar sonucunda kadinlar icin Inas Sanayi i Nefise Mektebi ve Inas Darulfununu gibi universite duzeyinde egitim veren kurumlar yaninda Istanbul da ve Anadolu da kiz liseleri acilmasini sagladilar Ayrica yine bu milliyetci kanat Turkiye tarihindeki ilk feminist kadin dernegi olan Teali i Nisvan Cemiyeti ile donemi icin oldukca sert taleplerde bulunan Osmanli Mudafaa i Hukuk i Nisvan Cemiyeti nin ve kadinlarin is gucune katilimi icin mucadele yuruten Osmanli Kadinlari Calistirma Cemiyeti nin kurulusuna onayak oldular Ek olarak gunluk yasamda kadinlari rahatlatmak icin kadinlara uygulanan tek basina faytona binememek ve giyim kusam kisitlamalari gibi bazi yasaklari da kaldirdilar Turkiye de feminizmin toplumsal ve hukuki yonden asil atilimi ise Ziya Gokalp ten ve onun batici milliyetci goruslerinden yogun bir bicimde etkilenenMustafa Kemal Ataturk un Turk Devrimi sonucunda kadinlara esit vatandaslik haklarini saglamasiyla oldu Bu donemin ardindan Turkiye de uzun bir sure etkinligini kaybeden feminist hareket 12 Eylul Darbesi nden sonra dernekler ve sayisiz yayin araciligiyla yeniden kendini gosterdi ve o donemden beri kadina yonelik siddet kurtaj toplumsal cinsiyet rolleri LGBT bireylerin haklari gibi konularda yogun bir mucadele yurutmeye basladi Osmanli DonemiOsmanli donemi Turkiye sinde kadinlara dair ilk kazanimlar 19 yy ortalarinda kadinlarin da egitim alabildigi ilk ve ortaokul duzeyinde egitim veren kurumlarin kurulmasiyla basladi 1870 yilinda bu okullarda ders verecek kadin ogretmenlerin yetistirilmesi amaciyla daha yuksek duzeyde egitim veren Darulmuallimat adli bir ogretmen okulu kuruldu 19 yy sonlarinda ozellikle Darulmuallimat cevresinde kucuk de olsa okumus ve aydin bir kadin toplulugu olustu Bu topluluk icinden uc kadin Turk ve Musluman dunyasindaki yayin kadrosu butun yazarlari ve sahibi kadinlardan olusan ilk kadin dergisi olan Sukufezar adli dergiyi cikarmistir Kisa bir yayin omru olan dergi kendisinden sonraki onlarca yil boyunca cikacak kadin dergilerinden farkli olarak kadinlara ev isleri cocuk buyutme ve temel genel kultur egitimi vermeye odaklanmamis her sayisinda su onsoze yer vermisti Biz ki saci uzun akli kisa diye erkeklerin hande i istihzasina alayci gulusune hedef olmus bir taifeyiz Bunun aksini ispat etmeye calisacagiz 2 Mesrutiyet doneminde Jon Turkler ve Ittihat amp Terakki nin yogun cabalariyla Cumhuriyet donemine kadar Turkiye de kadinlarin egitim durumu orgutlenmeleri ve sosyal yasamda ugradiklari kisitlamalarda ciddi iyilesmeler yasandi Yine bu donemde 30 a yakin kadin dernegi kurulurken 40 tan fazla kadin dergisi ve gazetesi cikarildi Cumhuriyet DonemiCumhuriyet donemi Turkiye sindeki ilk feminist orgut ise Nezihe Muhiddin Hanim baskanliginda kurulan Kadinlar Halk Firkasi idi Cumhuriyet Halk Firkasi ndan bile once kurulan parti Secim kanununa gore kadinlarin siyasi temsilinin mumkun olmadigi gerekcesiyle secime sokulmadi Parti bunun uzerine Turk Kadinlar Birligi adini alarak derneklesti Dernegin yayin organi olan Turk Kadin Yolu Dergisi nde yayinlanan yazilardan dernegin acikca milliyetci bir tutuma sahip oldugu gorulur Ataturk doneminde feminizm Turkiye de Turk Medeni Kanunu nun kabulu ve Turk kadinlarina secme ve secilme hakkinin verilmesi ile tarihindeki en buyuk ve essiz kazanimlari elde etti Turkiye ye Turk milliyetcilerince getirilip Ataturk un olumune kadar yine agirlikli olarak milliyetcilerce yurutulen feminist mucadele 1940 li yillardan itibaren etkinligini yitirdi ve yeniden gundeme gelmesi 12 Eylul Darbesi nden sonra etkileri Turkiye de daha gec hissedilen ikinci dalga feminizm ile oldu Ikinci dalga feminizm ile birlikte Turkiye de feminist mucadelenin bayragi milliyetcilerin elinden cikarak sosyalist sosyal demokrat gruplarin eline gecti 12 Eylul Darbesi nden sonraki ilk feminist orgutlenme 1984 yilinda kurulan adinda feminist bir yayineviydi Ancak bu yapi bir yayinevi olarak kalmadi Daha sonra Kadin Cevresi Yayinevi etrafinda toplanan kadinlarin orgutlenmesiyle Mor Cati ya donustu Ilerleyen yillarda Turkiye de cesitli alanlara yogunlasmis cok sayida feminist orgut kuruldu 28 Subat Sureci nde basortusu yasagi ile baslayan protestolarda bazi feminist orgutler magdur kadinlarin yaninda durdular Bu protestolar feminist kadinlarla muhafazakar Musluman kadinlarin ilk kitlesel temasi sayilabilir Kaynakca Ziya Gokalp 1923 Ikinci kisim ucuncu bolum dorduncu madde besinci baslik Turkculugun Esaslari Kapi Yayinlari s 218 Osmanli Devletinde Kadinin Egitimi Statusu ve Calisma Hayati 1839 1918 PDF Sibel Dulum Yuksek Lisans Tezi Osmangazi Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2006 21 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 15 Nisan 2022 a b Osmanli Son Doneminde Kizlarin Egitimi ve Ogretmen Faika Unluer in Yetismesi ve Meslek Hayati dhgm meb gov tr 5 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2022 Osmanli doneminde kadinlar sadece sibyan mekteblerinden yararlanabilmekte daha fazla bir egitime ihtiyac duyulmamaktaydi dhgm meb gov tr 11 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2022 Kiz Liseleri PDF Mubeccel Izmirli 1977 a b Elif Gozdasoglu Kucukalioglu 2020 15 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Nisan 2020 Osmanli Kadinlari Calistirma Cemiyeti Inceleme Sinem Gocmener Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Sosyoloji Bolumu 30 Agustos 2016 Erisim tarihi 15 Nisan 2022 Tarih Boyunca Istanbul Faytonlari Zdergisi Istanbul 15 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2022 OSMANLI ISTANBUL UNDA GIYIM KUSAM Buyuk Istanbul Tarihi istanbultarihi ist 5 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2022 Ziya Gokalp ve Ataturk Ataturk Ansiklopedisi 3 Mart 2021 27 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2022 a b Ataturk un Kadin Devrimi ve 80 Yil Sonrasi PDF Muzeyyen Guler Erisim tarihi 15 Nisan 2022 Feminist Odalar VIII Osmanli da Ilk Kadin Dergisi Sukufezar I Onur Butun birikimdergisi com 9 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2022 Baran Dural Ugur Eyidiker 4 Aralik 2020 Osmanli dan Erken Cumhuriyete Turkiye de Feminizmin Tarihsel Kokenleri Berikan Yayinevi ss ss 231 248 Yacan Caner Kadinlar Halk Firkasi academia edu 1 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2022 Turk Kadin Yolu Dergisi nde Siyasi Soylem Orta Dogu Teknik Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Tarih Ana Bilim Dali Duygu Koc 12 Subat 2020 10 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2022 Karakus Filiz 26 Mart 2022 27 Mart 1984 Ikinci dalga Turkiye de Kadin Cevresi Catlak Zemin 28 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2022 Mor Cati 24 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2022 Ayrica bakinizOsmanli Imparatorlugu nda feminizm Turkiye de kadin haklari