Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Giorgi Saakadze (Gürcüce: გიორგი სააკაძე) (c. 1570 – 3 Ekim 1629) 1484-1762 yılları arasında Tiflis merkezli olarak hüküm süren Kartli Krallığı'nda 17. yüzyılda etkili olmuş Gürcü siyasetçi ve komutan. Hizmetine girdiği Safevî Devleti'nde Mūrāv-Bey, Osmanlı İmparatorluğu'nda da Magrav-Han olarak tanınırdı. Kızı Ana'nın Erzurum kentindeki türbesinin kitabesinde adı Murav (موراو) olarak geçer ve bu isim Gürcüce "Mouravi"den (მოურავი) gelir.
| Giorgi Saakadze | |
|---|---|
 1626 yılında yapılan portresi | |
| Doğum | 1570 Kartli Krallığı |
| Ölüm | 3 Ekim 1629 (59 yaşında) Halep |
| Bağlılığı | Kartli Krallığı Kaheti Krallığı Safevî Devleti Osmanlı Devleti |
| Çatışma/savaşları | Taşiskari Muharebesi Marabda Muharebesi Martkopi Muharebesi Bazaleti Muharebesi Osmanlı-Safevî Savaşı |
Hayatı
Gençliği
Saakadze'nin babası Siyavuş, Kartli kralı I. Simon dönemindeki hizmetleri sayesinde yükselmiş bir komutandır. Giorgi de erken yaşta babasının izinden asker hayatınaa atılır. Genç kral II. Luarsab döneminde 1608 yılında Tiflis, Tshinvali ve kentlerinin valisi olarak atanır. Saakadze'nin itibarı özellikle Sadrazam Kuyucu Murat Paşa döneminde Osmanlı Ordusuna karşı kazandığı başarılarla artar. 1609 yılı Haziran ayında Taşiskari Muharebesi'nde galip gelir.
İran topraklarında
1611 yılında kral, Saakadze'nin kız kardeşi Macrine ile evlenir. Gürcü asil aileler ise kendilerinin arasından olmayan bu komutanın ve ailesinin hızlı yükselişini takip etmekte ve şüphelenmektedir. Aillerle Saakadze arasında gerginleşen durum 1612 yılı Mayıs ayında kopma noktasına gelir. Prensler ve tarafından hayatına kast edilen Saakadze çareyi İran'a sığınmakta bulur. İran şahı I. Abbas komutasına giren Saakadze Müslüman olduktan sonra Osmanlılarla savaş halindeki Safevî Devleti ordularında büyük başarılar kazanır. Gürcü olmasından dolayı Safevîlerin Gürcü topraklarına dair açılımlarında sürekli olarak fikri alınır. Saakadze kendisini prenslerine karşı savunmayan kral II. Luarsab'dan intikamını alır. I. Abbas'ın Gürcistan seferine katılır ve tahttan düşmesine sebep olur. 1619 yılında işgal altındaki Gürcü topraklarında vekili olarak Bagrat Han'ı atar. Bu dönemde Saakadze Kartli topraklarının fiilen hükümdarıdır. 1621-23 döneminde artan gerilim döneminde Osmanlılara karşı savaşır. Şah'ın güvenini kazanan Saakadze, Gürcistan topraklarında çıkan ayaklanmayı bastırmak için 35 bin askerlik ordunun başına getirilir.
Yeniden Gürcülerin yanında
Saakadze, bu aşamada Gürcü direnişiyle birlikte davranarak Safevi Ordularını pusuya düşürerek 25 Mart 1625 tarihinde imha eder. Ayrıca I. Abbas tarafından Gürcü topraklarına yerleştiren göçebe Türk kavimlerine de saldırarak Gürcü topraklarından atar. İran topraklarındaki Gence ve Karabağ yöresini de yağmalar. Saakadze'den intikam almak isteyen I. Abbas, Girogi'nin oğlu Paata'yı idam ettirir. Gürcü topraklarına yeniden gönderilen Safevi kuvvetleri Marabda Muharebesi'nde zor da olsa galip gelir. Saakadze dağlara çekilerek gerilla savaşı vererek Safevi kuvvetlerine saldırır. I. Abbas giderek güçlenen direniş karşısında I. Teimuraz'ı kral olarak kabul etmek durumunda kalır.
Osmanlı topraklarında gelen son
Ortak düşmana karşı birleşen Gürcü asiller, düşman çekilince yine birbirlerine düşerler. I. Teimuraz'ın Kartli topraklarında da hakimiyetini ilan etmesi üzerine çıkan gerilim sonucu Gürcüler kendi aralarında savaşmaya başlar. 1626 yılında Bazaleti Muharebesi'nde yenilen Saakadze Osmanlı topraklarına kaçarak I. İbrahim'in emrine girer. Kısa bir süre Konya valisi görevi yapan ve 1627-28 yıllarında Erzurum'da Safevilere karşı savaşan Saakadze, Sadrazam Hüsrev Paşa tarafından hainlikle suçlanır. Oğlu Avt’andil ve beraberindeki Gürcülerle birlikte 3 Ekim 1629 günü Halep'te öldürülür. Hayatta kalan oğlu Ioram, daha sonra prens olacak ve Tarkhan-Mouravi ailesini kuracaktır.
Geleneği
Saakadze'nin alışılmadık askeri ve siyasi hayatı onun Gürcü tarihine katkısı hakkında farklı yorumlanmasına yol açar. Saakadze'nin ülkeden kovulmasını sağlayan prensler ve asiller onu bir feodal derebeyi ve maceracı olarak gösterirler. Ancak modern dönemdeki tarihçiler Saakadze'nin Gürcülerin Safeviler tarafından asimile edilmelerini engellemesi nedeniyle büyük bir direnişçi ve komutan olduğunu belirtmektedirler.
Popüler kültüre etkileri
II. Dünya Savaşı sırasında Barbarossa Harekatı ile Nazi Almanyası'nın saldırısına karşı karşıya kalan Sovyetler Birliği'nde Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin Gürcü yurtseverliğini öne çıkartmak için Saakadze imgesine başvurur. Anna Antonovskaya'nın altı ciltlik Великий Моурави eseri sinemaya uyarlanır. Filmde yurdunu işgalcilerden kurtaran bir kahraman olarak işlenir. Tarihin bir cilvesi olarak Sovyet topraklarını işgal eden Naziler de rejim karşıtı Gürcülerden oluşturdukları 797. Wehrmacht Taburuna Giorgi Saakadze adını verecektir.
Ayrıca bakınız
Hakkında yazılan eser
- Simon Kvariani, Giorgi Saakadze Büyük Savaşçı, çeviren: İbrahim Goradze, Ararat Yayınevi 1980
Dış bağlantılar
- Chvenebur.net sitesindeki hayatı 1 Ekim 2012 tarihinde erişilmiştir
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Giorgi Saakadze ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ İstanbul'da tarafından yapılmıştır
- ^ Gürcüce: ქართლის სამეფო
- ^ "მოურავი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 25 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Gürcüce: მოურავი
- ^ Saakadze'nin kayın biraderi Zurab ve I. Teimuraz
- ^ Türkçesi: Büyük Muravi
- ^ Filmin imdb sayfası 18 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 1 Ekim 2012 tarihinde erişilmiştir
- ^ Tabur 1942-43 döneminde Tuapse'de savaşmıştır
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Giorgi Saakadze Gurcuce გიორგი სააკაძე c 1570 3 Ekim 1629 1484 1762 yillari arasinda Tiflis merkezli olarak hukum suren Kartli Kralligi nda 17 yuzyilda etkili olmus Gurcu siyasetci ve komutan Hizmetine girdigi Safevi Devleti nde Murav Bey Osmanli Imparatorlugu nda da Magrav Han olarak taninirdi Kizi Ana nin Erzurum kentindeki turbesinin kitabesinde adi Murav موراو olarak gecer ve bu isim Gurcuce Mouravi den მოურავი gelir Giorgi Saakadze1626 yilinda yapilan portresiDogum1570 Kartli KralligiOlum3 Ekim 1629 59 yasinda HalepBagliligiKartli Kralligi Kaheti Kralligi Safevi Devleti Osmanli DevletiCatisma savaslariTasiskari Muharebesi Marabda Muharebesi Martkopi Muharebesi Bazaleti Muharebesi Osmanli Safevi SavasiHayatiGencligi Saakadze nin babasi Siyavus Kartli krali I Simon donemindeki hizmetleri sayesinde yukselmis bir komutandir Giorgi de erken yasta babasinin izinden asker hayatinaa atilir Genc kral II Luarsab doneminde 1608 yilinda Tiflis Tshinvali ve kentlerinin valisi olarak atanir Saakadze nin itibari ozellikle Sadrazam Kuyucu Murat Pasa doneminde Osmanli Ordusuna karsi kazandigi basarilarla artar 1609 yili Haziran ayinda Tasiskari Muharebesi nde galip gelir Iran topraklarinda 1611 yilinda kral Saakadze nin kiz kardesi Macrine ile evlenir Gurcu asil aileler ise kendilerinin arasindan olmayan bu komutanin ve ailesinin hizli yukselisini takip etmekte ve suphelenmektedir Aillerle Saakadze arasinda gerginlesen durum 1612 yili Mayis ayinda kopma noktasina gelir Prensler ve tarafindan hayatina kast edilen Saakadze careyi Iran a siginmakta bulur Iran sahi I Abbas komutasina giren Saakadze Musluman olduktan sonra Osmanlilarla savas halindeki Safevi Devleti ordularinda buyuk basarilar kazanir Gurcu olmasindan dolayi Safevilerin Gurcu topraklarina dair acilimlarinda surekli olarak fikri alinir Saakadze kendisini prenslerine karsi savunmayan kral II Luarsab dan intikamini alir I Abbas in Gurcistan seferine katilir ve tahttan dusmesine sebep olur 1619 yilinda isgal altindaki Gurcu topraklarinda vekili olarak Bagrat Han i atar Bu donemde Saakadze Kartli topraklarinin fiilen hukumdaridir 1621 23 doneminde artan gerilim doneminde Osmanlilara karsi savasir Sah in guvenini kazanan Saakadze Gurcistan topraklarinda cikan ayaklanmayi bastirmak icin 35 bin askerlik ordunun basina getirilir Yeniden Gurculerin yaninda Marabda Muharebesi ndeki kahramanliklariyla efsanelesen Herheulidze ailesi Saakadze bu asamada Gurcu direnisiyle birlikte davranarak Safevi Ordularini pusuya dusurerek 25 Mart 1625 tarihinde imha eder Ayrica I Abbas tarafindan Gurcu topraklarina yerlestiren gocebe Turk kavimlerine de saldirarak Gurcu topraklarindan atar Iran topraklarindaki Gence ve Karabag yoresini de yagmalar Saakadze den intikam almak isteyen I Abbas Girogi nin oglu Paata yi idam ettirir Gurcu topraklarina yeniden gonderilen Safevi kuvvetleri Marabda Muharebesi nde zor da olsa galip gelir Saakadze daglara cekilerek gerilla savasi vererek Safevi kuvvetlerine saldirir I Abbas giderek guclenen direnis karsisinda I Teimuraz i kral olarak kabul etmek durumunda kalir Osmanli topraklarinda gelen son Ortak dusmana karsi birlesen Gurcu asiller dusman cekilince yine birbirlerine duserler I Teimuraz in Kartli topraklarinda da hakimiyetini ilan etmesi uzerine cikan gerilim sonucu Gurculer kendi aralarinda savasmaya baslar 1626 yilinda Bazaleti Muharebesi nde yenilen Saakadze Osmanli topraklarina kacarak I Ibrahim in emrine girer Kisa bir sure Konya valisi gorevi yapan ve 1627 28 yillarinda Erzurum da Safevilere karsi savasan Saakadze Sadrazam Husrev Pasa tarafindan hainlikle suclanir Oglu Avt andil ve beraberindeki Gurculerle birlikte 3 Ekim 1629 gunu Halep te oldurulur Hayatta kalan oglu Ioram daha sonra prens olacak ve Tarkhan Mouravi ailesini kuracaktir GelenegiSaakadze nin alisilmadik askeri ve siyasi hayati onun Gurcu tarihine katkisi hakkinda farkli yorumlanmasina yol acar Saakadze nin ulkeden kovulmasini saglayan prensler ve asiller onu bir feodal derebeyi ve maceraci olarak gosterirler Ancak modern donemdeki tarihciler Saakadze nin Gurculerin Safeviler tarafindan asimile edilmelerini engellemesi nedeniyle buyuk bir direnisci ve komutan oldugunu belirtmektedirler Populer kulture etkileriII Dunya Savasi sirasinda Barbarossa Harekati ile Nazi Almanyasi nin saldirisina karsi karsiya kalan Sovyetler Birligi nde Sovyetler Birligi Komunist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin Gurcu yurtseverligini one cikartmak icin Saakadze imgesine basvurur Anna Antonovskaya nin alti ciltlik Velikij Mouravi eseri sinemaya uyarlanir Filmde yurdunu isgalcilerden kurtaran bir kahraman olarak islenir Tarihin bir cilvesi olarak Sovyet topraklarini isgal eden Naziler de rejim karsiti Gurculerden olusturduklari 797 Wehrmacht Taburuna Giorgi Saakadze adini verecektir Ayrica bakinizNasuh Pasa AntlasmasiHakkinda yazilan eserSimon Kvariani Giorgi Saakadze Buyuk Savasci ceviren Ibrahim Goradze Ararat Yayinevi 1980Dis baglantilarChvenebur net sitesindeki hayati 1 Ekim 2012 tarihinde erisilmistirKaynakcaWikimedia Commons ta Giorgi Saakadze ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Istanbul da tarafindan yapilmistir Gurcuce ქართლის სამეფო მოურავი A Comprehensive Georgian English Dictionary Londra 2006 2 cilt 25 Agustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 0 9535878 3 5 Gurcuce მოურავი Saakadze nin kayin biraderi Zurab ve I Teimuraz Turkcesi Buyuk Muravi Filmin imdb sayfasi 18 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 1 Ekim 2012 tarihinde erisilmistir Tabur 1942 43 doneminde Tuapse de savasmistir