Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sir William Petty (26 Mayıs 1623 – 16 Aralık 1687) İngiliz iktisatçı, bilim insanı ve filozof. İlk olarak İrlanda’da İngiliz Oliver Cromwell hükûmeti adına yaptığı çalışmalarla tanınmıştır. Bu çalışmalar sırasında, kırsal bölgeye dair araştırmalarda kullanılacak niceliksel metotlar üretmiştir ve bu metotlar Politik Aritmetik olarak bilinen modern anlamdaki ilk istatistik biliminin kuruluşuna öncülük etmiştir. İktisat tarihi ve istatistik üzerine yazılarıyla John Graunt ile birlikte Adam Smith öncesi iktisadın önemli isimlerinden olmuştur. Petty, İngiliz Parlamentosu’nun bir üyesidir. Aynı zamanda Kraliyet Cemiyeti’nin de kurucu üyelerinden biridir. 1661 yılında şövalyelik unvanı alan Petty, aynı zamanda İngiliz başbakan ’in büyük-büyükbabasıdır.
Hayatı
1623 yılında ’de doğan Petty kumaş alım-satımı ile uğraşan bir ailede dünyaya gelmiştir. 1637 yılında bir gemide kamarotluk yapmaya başlamış fakat ayağını kırması üzerine Normandiya’da gemiden ayrılmak zorunda kalmıştır. Daha sonradan Caen’da Cizvitlerin yanında Latince ve İngilizce üzerine dersler almaya başlamıştır. Bir yıl sonra ise Latince, Yunanca, Fransızca, matematik ve astronomide epey donanımlı olarak İngiltere’ye dönmüştür. Bir süre donanmaya katılsa da, 1643 yılında yüksek eğitim almak üzere Hollanda’ya gider. Burada özellikle anatomi üzerine eğilir. Amsterdam’daki bir İngiliz profesörün aracılığıyla Thomas Hobbes’un şahsi sekreterliği görevini üstlenir. Bu da onun Descartes gibi önemli kimselerle tanışmasını sağlar. 1646 yılında İngiltere’ye dönerek Oxford Üniversitesi’nde tıp okumaya başlar.
Petty 1651 yılında Oxford’da anatomi üzerine dersler vermeye başlamıştır. Aynı zamanda ’de müzik dersleri de vermektedir. 1652 yılında ise sırasında orduda hekim olarak görev alır. Petty bu dönemde geleneksel üniversitelere karşı bir pozisyon almaktadır. Petty o dönemde birçok kişi gibi Francis Bacon’ın Yeni Atlantis kitabında ortaya koyduğu bilim yeni bilim anlayışının takipçilerindendir. Petty’nin ilgi alanı o kadar geniştir ki, 1654 yılında İrlanda haritasının hazırlanması görevini üstlenir. Bu sayede Cromwell’in ordusuna destekte bulunanların borçları, İrlanda’daki araziler ile ödenebilmiştir. Petty bu görevi 1656 yılında tamamlar ve bu araştırması adı ile bilinmektedir. Bu araştırma 1685 yılında adı ile yayımlanacaktır. Petty’nin kendisi de bu çalışmaları sebebi ile güney İrlanda’da 120 km2’lik bir arazi ve £9.000 ile ödüllendirilir. Bu ödüller sebebiyle ölümüne kadar rüşvet ve yolsuzluk suçlamalarıyla karşı karşıya kalacaktır.
Petty, 1659 yılında Cromwell’in destekçisi olarak İngiliz Parlamentosu’na seçilmiştir. 1662 yılında ise Kraliyet Cemiyeti’nin kurucu üyelerinden olur. Bu yıl aynı zamanda başlığı altında bir kitap yayımlar.
Petty 1661 yılında Kral II. Charles tarafından şövalye ilan edilir ve 1666 yılında İrlanda’ya döner. Ömrünün geri kalan yirmi yılını burada geçirecektir. Oxford’dan ayrılarak İrlanda'ya gelmesi aynı zamanda tıp ve fizik bilimlerinden sosyal bilimlere kayması anlamını da taşımaktadır. Bu dönemde temel olarak İrlanda’nın refahı üzerine çalışır ve eserlerinde bu ülkenin nasıl geri kalmışlıktan kurtarılabileceğine dair çözümler sunar. 1682 yılında ’nin kurulmasını sağlar. 1685 yılında Londra’ya dönmesinin akabinde 1687 yılında ölür.
İktisadi eserleri ve teorileri
Petty’yi etkileyen iki önemli isim söz konusudur. Bunların ilki Petty’nin şahsi sekreterliğini yaptığı Thomas Hobbes’tur. Hobbes’a göre teori, “barış ve bolluk” için rasyonal gereklilikleri ortaya koymalıdır. Hobbes daha çok barış üzerinde dururken, Petty refah üzerine çalışmayı tercih etmiştir. Petty’nin etkilendiği ikinci isim ise Franscis Bacon’dır. Bacon, matematiğin ve duyuların rasyonal bilimlerin temeli olması gerektiğini savunmuştur. Petty buradan hareketle, sadece ölçülebilir değerleri esas alacağını ve niceliksel kesinliği hedefleyeceğini söylemiştir. Buna da politik aritmetik adını vermiştir.
Petty, politik iktisatın tam anlamıyla ortaya çıkmasından önce eserlerini yazmıştır şüphesiz. Kesinlik olarak sunduğu şeylerin çoğu da bu iddiasını karşılamaz. Bununla beraber Petty iktisat alanında üç eser geride bırakmıştır. Bunlar (1662), (1665) ve (1682)’dir.
Eserleri
- A Treatise of Taxes and Contributions (1662)
- Political Arithmetic posthum. (yaklaşık 1676, yay. 1690)
- Verbum Sapienti posthum. (1664, yay. 1691)
- Political Anatomy of Ireland posthum. (1672, yay. 1691)
- Quantulumcunque Concerning Money posthum. (1682, yay. 1695)
- Essay Concerning the Multiplication of Mankind. (1682)
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sir William Petty 26 Mayis 1623 16 Aralik 1687 Ingiliz iktisatci bilim insani ve filozof Ilk olarak Irlanda da Ingiliz Oliver Cromwell hukumeti adina yaptigi calismalarla taninmistir Bu calismalar sirasinda kirsal bolgeye dair arastirmalarda kullanilacak niceliksel metotlar uretmistir ve bu metotlar Politik Aritmetik olarak bilinen modern anlamdaki ilk istatistik biliminin kurulusuna onculuk etmistir Iktisat tarihi ve istatistik uzerine yazilariyla John Graunt ile birlikte Adam Smith oncesi iktisadin onemli isimlerinden olmustur Petty Ingiliz Parlamentosu nun bir uyesidir Ayni zamanda Kraliyet Cemiyeti nin de kurucu uyelerinden biridir 1661 yilinda sovalyelik unvani alan Petty ayni zamanda Ingiliz basbakan in buyuk buyukbabasidir Sir William PettyHayatiEconomic writings 1899 1623 yilinda de dogan Petty kumas alim satimi ile ugrasan bir ailede dunyaya gelmistir 1637 yilinda bir gemide kamarotluk yapmaya baslamis fakat ayagini kirmasi uzerine Normandiya da gemiden ayrilmak zorunda kalmistir Daha sonradan Caen da Cizvitlerin yaninda Latince ve Ingilizce uzerine dersler almaya baslamistir Bir yil sonra ise Latince Yunanca Fransizca matematik ve astronomide epey donanimli olarak Ingiltere ye donmustur Bir sure donanmaya katilsa da 1643 yilinda yuksek egitim almak uzere Hollanda ya gider Burada ozellikle anatomi uzerine egilir Amsterdam daki bir Ingiliz profesorun araciligiyla Thomas Hobbes un sahsi sekreterligi gorevini ustlenir Bu da onun Descartes gibi onemli kimselerle tanismasini saglar 1646 yilinda Ingiltere ye donerek Oxford Universitesi nde tip okumaya baslar Petty 1651 yilinda Oxford da anatomi uzerine dersler vermeye baslamistir Ayni zamanda de muzik dersleri de vermektedir 1652 yilinda ise sirasinda orduda hekim olarak gorev alir Petty bu donemde geleneksel universitelere karsi bir pozisyon almaktadir Petty o donemde bircok kisi gibi Francis Bacon in Yeni Atlantis kitabinda ortaya koydugu bilim yeni bilim anlayisinin takipcilerindendir Petty nin ilgi alani o kadar genistir ki 1654 yilinda Irlanda haritasinin hazirlanmasi gorevini ustlenir Bu sayede Cromwell in ordusuna destekte bulunanlarin borclari Irlanda daki araziler ile odenebilmistir Petty bu gorevi 1656 yilinda tamamlar ve bu arastirmasi adi ile bilinmektedir Bu arastirma 1685 yilinda adi ile yayimlanacaktir Petty nin kendisi de bu calismalari sebebi ile guney Irlanda da 120 km2 lik bir arazi ve 9 000 ile odullendirilir Bu oduller sebebiyle olumune kadar rusvet ve yolsuzluk suclamalariyla karsi karsiya kalacaktir Petty 1659 yilinda Cromwell in destekcisi olarak Ingiliz Parlamentosu na secilmistir 1662 yilinda ise Kraliyet Cemiyeti nin kurucu uyelerinden olur Bu yil ayni zamanda basligi altinda bir kitap yayimlar Petty 1661 yilinda Kral II Charles tarafindan sovalye ilan edilir ve 1666 yilinda Irlanda ya doner Omrunun geri kalan yirmi yilini burada gecirecektir Oxford dan ayrilarak Irlanda ya gelmesi ayni zamanda tip ve fizik bilimlerinden sosyal bilimlere kaymasi anlamini da tasimaktadir Bu donemde temel olarak Irlanda nin refahi uzerine calisir ve eserlerinde bu ulkenin nasil geri kalmisliktan kurtarilabilecegine dair cozumler sunar 1682 yilinda nin kurulmasini saglar 1685 yilinda Londra ya donmesinin akabinde 1687 yilinda olur Iktisadi eserleri ve teorileriPetty yi etkileyen iki onemli isim soz konusudur Bunlarin ilki Petty nin sahsi sekreterligini yaptigi Thomas Hobbes tur Hobbes a gore teori baris ve bolluk icin rasyonal gereklilikleri ortaya koymalidir Hobbes daha cok baris uzerinde dururken Petty refah uzerine calismayi tercih etmistir Petty nin etkilendigi ikinci isim ise Franscis Bacon dir Bacon matematigin ve duyularin rasyonal bilimlerin temeli olmasi gerektigini savunmustur Petty buradan hareketle sadece olculebilir degerleri esas alacagini ve niceliksel kesinligi hedefleyecegini soylemistir Buna da politik aritmetik adini vermistir Petty politik iktisatin tam anlamiyla ortaya cikmasindan once eserlerini yazmistir suphesiz Kesinlik olarak sundugu seylerin cogu da bu iddiasini karsilamaz Bununla beraber Petty iktisat alaninda uc eser geride birakmistir Bunlar 1662 1665 ve 1682 dir EserleriA Treatise of Taxes and Contributions 1662 Political Arithmetic posthum yaklasik 1676 yay 1690 Verbum Sapienti posthum 1664 yay 1691 Political Anatomy of Ireland posthum 1672 yay 1691 Quantulumcunque Concerning Money posthum 1682 yay 1695 Essay Concerning the Multiplication of Mankind 1682 Kaynakca Poovey Mary 1998 A History of the Modern Fact Chicago Chicago Universtiy Press s 121 Pettus John Petty William 1623 1687 Dictionary of National Biography 1885 1900 Volume 45 31 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Mart 2014