Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kafkasya'da Hristiyan bir krallık olan Gürcistan, 1386-1403 yılları arasında, büyük imparatorluğu Orta Asya'dan Anadolu'ya kadar uzanan Türk-Moğol fatihi Timur'un orduları tarafından birçok felakete maruz kaldı. Bu çatışmalar, Timur (Tamerlane) ile Altın Orda'nın son hanı ve Timur'un İslam dünyasını kontrol eden en büyük rakibi Toktamış Han arasındaki savaşlarla yakından bağlantılıydı. Timur, işgallerinin bölgedeki gayrimüslimlere karşı cihat olduğunu resmen ilan etti. Timur, Gürcistan'ın bazı bölgelerini işgal edebilmesine rağmen ülkedeki insanları Müslüman yapamadı ve hatta Gürcistan'ı bir Hristiyan devlet olarak tanıdı.
| Timur'un Gürcistan'ı işgali | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| , Toktamış-Timur savaşları | |||||||
 İşgal sırasında Gürcistan Krallığı. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Timur İmparatorluğu |  Gürcistan Krallığı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Timur | V. Bagrat | ||||||
Timur, sekiz işgalden ilkinde Gürcistan'ın başkenti Tiflis'i yağmaladı ve 1386'da Kral V. Bagrat'ı ele geçirdi. Gürcü direnişi, Timurlu ordularının yeniden saldırısına neden oldu. Bagrat'ın oğlu ve halefi VII. Giorgi, sert bir direniş gösterdi ve saltanatın çoğunu (1395-1405) Timur istilalarıyla savaşmak zorunda kaldı. Timur, inatçı Gürcü hükümdarını bastırmak için bu baskınların çoğuna liderlik etti. Gürcistan üzerinde sağlam bir kontrol kuramasa da, ülkeye hiçbir zaman iyileşemeyeceği bir darbe vurdu. VII. Giorgi, Timur'un barış şartlarını kabul etmeye ve haraç ödemeyi kabul etmeye zorlandığı zaman, yıkık şehirler, harap olmuş kırsal alanlar ve paramparça bir monarşiden daha fazlasına sahipti.
Tarihi
Timur'un Kafkasya'daki ilk ortaya çıkışı, Toktamış Han'ın 1385'te Kafkas topraklarından Kuzey İran'a girerken yaptığı yağmacılığa bir cevaptı. Bu, iki İslami hükümdar arasında açık bir düşmanlık patlak verdi. Timur, gelişmekte olan imparatorluğunun batı sınırı ile Toktamış'ın hanlığı arasında kalan küçük sınır ülkelerine tam ölçekli bir işgal başlatarak yanıt verdi. Timur, Azerbaycan ve Kars'ı istila ettikten sonra Gürcistan'a yürüdü. Saltanatının resmî tarihi olan Zafarnama, Gürcistan'daki bu savaşı bir cihat olarak temsil etmektedir. Timur, Kars'tan yola çıktı ve 1386'da Gürcistan Krallığı'nın en güneydeki beyliği olan Samtshe Atabeyliği'ne saldırdı. Oradan, Gürcü Kralı V. Bagrat'ın güçlendirdiği Tiflis'e yürüdü. Şehir, 21 Kasım 1386'da düştü ve Kral V. Bagrat tarafından ele geçirilerek İslam'a dönüştürüldü. Gürcü Chronicle ve Metsoph'lu Thomas, kralın mürtedinden bahseder, ancak onu Timur'un güvenini bir dereceye kadar kazanmasını sağlayan akıllı bir hile olarak temsil eder. Bagrat'a, babasının Timur'un sarayında yokluğunda Bagrat'ın oğlu ve eş yöneticisi VII. Giorgi tarafından yönetilen Gürcistan'da kendisini yeniden kurması için yaklaşık 12.000 asker verildi. Ancak eski kral, Bagrat'ın İslami eskortunu pusuya düşüren ve babasını serbest bırakan Giorgi ile gizli görüşmeler yaptı.
1387 baharında Timur, pusu kurup kaçmanın intikamını almak için Gürcistan'a döndü. Bagrat'ı ve Giorgi'yu, sınır bölgelerinin sivil nüfusunu dağlara ve ormanlara tahliye etmeyi başardı ve savunmalarını organize etmeye baladı. Khan Toktamış'ın İran'da yeniden ortaya çıkması Timur'u geçici olarak geri çekilmeye zorladı. Ancak Altın Orda yenildikten sonra Timur tekrar Gürcistan'a saldırmak için geri döndü. 1394'te, İslami gazze kanununu (yani gayrimüslim topraklarına sistematik baskın yapılması) emriyle Samtskhe eyaletine dört general gönderdi. Aynı yıl Timur, Aragvi Vadisi'ndeki dağlık Gürcü topluluklarını cezalandırdı ve Zafarnama'yı Kara-Kalkan ("kara kovalarla”, yani Doğu Gürcü dağcıları, Pshavlar ve Khevsurlar) olarak adlandırdı, Toktamış tarafından başka bir saldırı duyduktan sonra Tiflis üzerinden Shekki'ye geri döndü.
1395'te çaresiz Gürcüler, Shekki'li Sidi Ali ile ittifak kurdular ve Alindjak'ı (Nahçıvan yakınlarında) kuşatan Timur'un oğlu Miran Şah'ın işgalci ordularını ezici bir yenilgiye uğrattı ve Celayirid prensi Tahir'i ele geçirdi. Bu olay Timur'un 1399'da bölgenin genel nüfusu üzerinde büyük bir intikam almak için geri dönmesine neden oldu. Timur, Shekki'yi aldı ve komşu Kakheti bölgesini harap etti.
1400 baharında Timur, Gürcü devletini yok etmek için geri döndü. VII. Giorgi'dan Jalayirid Tahir'i teslim etmesini istedi. VII. Giorgi, Timur'u Aşağı Kartli'deki Sagim Nehri'nde reddetti ve karşılaştı, ancak bir yenilgiye uğradı ve Timur tarafından acımasızca kovalandığı ülkenin derinliklerine çekildi. Timur, Gürcistan'ın başkenti Tiflis'i yok etti, orada bir garnizon bıraktı ve Giorgi'nun yerleşik olduğu Gori'yi kuşattı. Kral, batıya doğru cesur bir hamle yaptı, ancak düşmanın Dzami ve Savaneti kalelerindeki ilerleyişini engelleyemeyince, İslami hükümdarın ordularının nüfuz edemediği batı Gürcistan'ın erişilemez ormanlarına kaçtı. Timur öfkeyle geri döndü ve Gürcistan'ın geri kalanını iyice yağmaladı. Bu kanlı harekât, Timur'un ordularının sistematik olarak eyaletten eyalete geçmesiyle birkaç ay sürdü. Hemen hemen tüm büyük şehirler ve kasabalar yok edildi ve nüfusları yok edildi; kırsal bölge (köyleri ve yiyecek kaynaklarıyla birlikte) yakıldı; manastırlar ve kiliseler sistematik olarak yerle bir edildi. Çatışmalardan ve misillemelerden sağ kurtulanlardan binlercesi açlık ve hastalıktan öldü ve hayatta kalan 60.000 kişi köleleştirildi ve Timur'un birlikleri tarafından götürüldü.
1401'in sonlarında Timur, Kafkasya'yı bir kez daha işgal etti. VII. Giorgi, barış için dava açmak zorunda kaldı ve kardeşini haraçla gönderdi. Timur, Osmanlı hanedanı ile büyük bir yüzleşmeye hazırlanıyordu ve görünüşe göre, boş zamanlarında daha kararlı ve kapsamlı bir şekilde başa çıkmak için geri dönene kadar Gürcistan'da hâlihazırda hüküm süren durumu dondurmak istiyordu. Böylece, Gürcistan kralının kendisine asker vermesi ve Müslümanlara özel ayrıcalıklar vermesi koşuluyla Giorgi ile barış yaptı. Timur yine de bazı önleyici tedbirler aldı ve Tortumi'nin Gürcü garnizonuna saldırarak kaleyi yıktı ve çevredeki alanı yağmaladı.
1402'de Erzurum'a dönen Timur, Osmanlı yenildikten sonra, zaferini tebrik etmeye gelmediği için Gürcistan kralını cezalandırmaya karar verdi. VII. Giorgi'nun ağabeyiyle arası kötü olan kardeşi Konstantin, tıpkı Samtskhe'nin prensi, kralın meydan okuyan vasal Iwane Jaqeli gibi hediyelerle geldi. Şirvanlı Şeyh İbrahim, Gürcistan'ın geldi ve giderlerini hesaplamaya gitti. Giorgi yeni hediyeler gönderdi, ancak Timur bunları reddetti ve Giorgi'nun kendisine görünmesi için çağırdı. Bu arada, küçük bir Gürcü garnizonu tarafından inatla savunulan, daha önce zaptedilemez Birtvisi kalesini kendisi de kuşattı. Ağustos 1403'te kaleyi ele geçiren Timur, ordusunu Gürcistan'ın sınır bölgelerini yağmalamak ve temizlemek için gönderdi ve geri çekilen kral VII. Giorgi'nun peşinde Abhazya'ya kadar yola çıktı. Timur'un tarihçisi, 700 kasabanın yıkıldığını ve sakinlerinin katledildiğini bildirdi.
Timur, ordusunu ancak ulema ve müftü Gürcistan kralına (aman) merhamet etmenin mümkün olduğuna karar verince durdurdu. VII. Giorgi, Timur adına vurulan 1.000 tanka altın, 1.000 at, 18 mithkal ağırlığında bir yakut vb. dâhil olmak üzere büyük bir vergi ödemek zorunda kaldı. Timur, daha sonra, Tiflis'ten geçerek yolundaki tüm manastırları ve kiliseleri yok etti ve 1404'ün başlarında Beylagan'a gitti. Beylagan'dan Trabzon'a kadar tüm bölgeler, Timur tarafından torunu Halil Mirza'ya bir mülk olarak verildi. Timur, sonunda Kafkasya'yı terk etti ve 19 Şubat 1405'te öldüğü Orta Asya'ya yöneldi.[]
Kaynakça
- ^ "Pontus Rum Devleti tarihi - Pontus Rumlar Kuruluşu, Kurucusu, Hükümdarları, Sınırları Ve Yıkılışı hakkında özet bilgi". www.hurriyet.com.tr. 11 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ekim 2020.
- ^ a b c d e f g Minorsky, Vladimir, "Tiflis", in: M. Th. Houtsma, E. van Donzel (1993), E. J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913–1936, p. 757. Brill, .
- ^ Sicker, Martin (2000), The Islamic World in Ascendancy: From the Arab Conquests to the Siege of Vienna, p. 155. Praeger, .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kafkasya da Hristiyan bir krallik olan Gurcistan 1386 1403 yillari arasinda buyuk imparatorlugu Orta Asya dan Anadolu ya kadar uzanan Turk Mogol fatihi Timur un ordulari tarafindan bircok felakete maruz kaldi Bu catismalar Timur Tamerlane ile Altin Orda nin son hani ve Timur un Islam dunyasini kontrol eden en buyuk rakibi Toktamis Han arasindaki savaslarla yakindan baglantiliydi Timur isgallerinin bolgedeki gayrimuslimlere karsi cihat oldugunu resmen ilan etti Timur Gurcistan in bazi bolgelerini isgal edebilmesine ragmen ulkedeki insanlari Musluman yapamadi ve hatta Gurcistan i bir Hristiyan devlet olarak tanidi Timur un Gurcistan i isgali Toktamis Timur savaslariIsgal sirasinda Gurcistan Kralligi Tarih1386 1403BolgeKafkasya Dogu Anadolu Bati IranSonucGurcistan Kralligi Timur Imparatorlugu nun kol devleti kolu olduTaraflarTimur ImparatorluguGurcistan KralligiKomutanlar ve liderlerTimurV Bagrat Timur sekiz isgalden ilkinde Gurcistan in baskenti Tiflis i yagmaladi ve 1386 da Kral V Bagrat i ele gecirdi Gurcu direnisi Timurlu ordularinin yeniden saldirisina neden oldu Bagrat in oglu ve halefi VII Giorgi sert bir direnis gosterdi ve saltanatin cogunu 1395 1405 Timur istilalariyla savasmak zorunda kaldi Timur inatci Gurcu hukumdarini bastirmak icin bu baskinlarin coguna liderlik etti Gurcistan uzerinde saglam bir kontrol kuramasa da ulkeye hicbir zaman iyilesemeyecegi bir darbe vurdu VII Giorgi Timur un baris sartlarini kabul etmeye ve harac odemeyi kabul etmeye zorlandigi zaman yikik sehirler harap olmus kirsal alanlar ve paramparca bir monarsiden daha fazlasina sahipti TarihiTimur Gurcistan a karsi savas emri verdi Timur un Kafkasya daki ilk ortaya cikisi Toktamis Han in 1385 te Kafkas topraklarindan Kuzey Iran a girerken yaptigi yagmaciliga bir cevapti Bu iki Islami hukumdar arasinda acik bir dusmanlik patlak verdi Timur gelismekte olan imparatorlugunun bati siniri ile Toktamis in hanligi arasinda kalan kucuk sinir ulkelerine tam olcekli bir isgal baslatarak yanit verdi Timur Azerbaycan ve Kars i istila ettikten sonra Gurcistan a yurudu Saltanatinin resmi tarihi olan Zafarnama Gurcistan daki bu savasi bir cihat olarak temsil etmektedir Timur Kars tan yola cikti ve 1386 da Gurcistan Kralligi nin en guneydeki beyligi olan Samtshe Atabeyligi ne saldirdi Oradan Gurcu Krali V Bagrat in guclendirdigi Tiflis e yurudu Sehir 21 Kasim 1386 da dustu ve Kral V Bagrat tarafindan ele gecirilerek Islam a donusturuldu Gurcu Chronicle ve Metsoph lu Thomas kralin murtedinden bahseder ancak onu Timur un guvenini bir dereceye kadar kazanmasini saglayan akilli bir hile olarak temsil eder Bagrat a babasinin Timur un sarayinda yoklugunda Bagrat in oglu ve es yoneticisi VII Giorgi tarafindan yonetilen Gurcistan da kendisini yeniden kurmasi icin yaklasik 12 000 asker verildi Ancak eski kral Bagrat in Islami eskortunu pusuya dusuren ve babasini serbest birakan Giorgi ile gizli gorusmeler yapti 1387 baharinda Timur pusu kurup kacmanin intikamini almak icin Gurcistan a dondu Bagrat i ve Giorgi yu sinir bolgelerinin sivil nufusunu daglara ve ormanlara tahliye etmeyi basardi ve savunmalarini organize etmeye baladi Khan Toktamis in Iran da yeniden ortaya cikmasi Timur u gecici olarak geri cekilmeye zorladi Ancak Altin Orda yenildikten sonra Timur tekrar Gurcistan a saldirmak icin geri dondu 1394 te Islami gazze kanununu yani gayrimuslim topraklarina sistematik baskin yapilmasi emriyle Samtskhe eyaletine dort general gonderdi Ayni yil Timur Aragvi Vadisi ndeki daglik Gurcu topluluklarini cezalandirdi ve Zafarnama yi Kara Kalkan kara kovalarla yani Dogu Gurcu dagcilari Pshavlar ve Khevsurlar olarak adlandirdi Toktamis tarafindan baska bir saldiri duyduktan sonra Tiflis uzerinden Shekki ye geri dondu 1395 te caresiz Gurculer Shekki li Sidi Ali ile ittifak kurdular ve Alindjak i Nahcivan yakinlarinda kusatan Timur un oglu Miran Sah in isgalci ordularini ezici bir yenilgiye ugratti ve Celayirid prensi Tahir i ele gecirdi Bu olay Timur un 1399 da bolgenin genel nufusu uzerinde buyuk bir intikam almak icin geri donmesine neden oldu Timur Shekki yi aldi ve komsu Kakheti bolgesini harap etti Mogol egemenlikleri 1300 1405 Timur Imparatorlugu Kafkasya 1378 1502 1400 baharinda Timur Gurcu devletini yok etmek icin geri dondu VII Giorgi dan Jalayirid Tahir i teslim etmesini istedi VII Giorgi Timur u Asagi Kartli deki Sagim Nehri nde reddetti ve karsilasti ancak bir yenilgiye ugradi ve Timur tarafindan acimasizca kovalandigi ulkenin derinliklerine cekildi Timur Gurcistan in baskenti Tiflis i yok etti orada bir garnizon birakti ve Giorgi nun yerlesik oldugu Gori yi kusatti Kral batiya dogru cesur bir hamle yapti ancak dusmanin Dzami ve Savaneti kalelerindeki ilerleyisini engelleyemeyince Islami hukumdarin ordularinin nufuz edemedigi bati Gurcistan in erisilemez ormanlarina kacti Timur ofkeyle geri dondu ve Gurcistan in geri kalanini iyice yagmaladi Bu kanli harekat Timur un ordularinin sistematik olarak eyaletten eyalete gecmesiyle birkac ay surdu Hemen hemen tum buyuk sehirler ve kasabalar yok edildi ve nufuslari yok edildi kirsal bolge koyleri ve yiyecek kaynaklariyla birlikte yakildi manastirlar ve kiliseler sistematik olarak yerle bir edildi Catismalardan ve misillemelerden sag kurtulanlardan binlercesi aclik ve hastaliktan oldu ve hayatta kalan 60 000 kisi kolelestirildi ve Timur un birlikleri tarafindan goturuldu 1401 in sonlarinda Timur Kafkasya yi bir kez daha isgal etti VII Giorgi baris icin dava acmak zorunda kaldi ve kardesini haracla gonderdi Timur Osmanli hanedani ile buyuk bir yuzlesmeye hazirlaniyordu ve gorunuse gore bos zamanlarinda daha kararli ve kapsamli bir sekilde basa cikmak icin geri donene kadar Gurcistan da halihazirda hukum suren durumu dondurmak istiyordu Boylece Gurcistan kralinin kendisine asker vermesi ve Muslumanlara ozel ayricaliklar vermesi kosuluyla Giorgi ile baris yapti Timur yine de bazi onleyici tedbirler aldi ve Tortumi nin Gurcu garnizonuna saldirarak kaleyi yikti ve cevredeki alani yagmaladi 1402 de Erzurum a donen Timur Osmanli yenildikten sonra zaferini tebrik etmeye gelmedigi icin Gurcistan kralini cezalandirmaya karar verdi VII Giorgi nun agabeyiyle arasi kotu olan kardesi Konstantin tipki Samtskhe nin prensi kralin meydan okuyan vasal Iwane Jaqeli gibi hediyelerle geldi Sirvanli Seyh Ibrahim Gurcistan in geldi ve giderlerini hesaplamaya gitti Giorgi yeni hediyeler gonderdi ancak Timur bunlari reddetti ve Giorgi nun kendisine gorunmesi icin cagirdi Bu arada kucuk bir Gurcu garnizonu tarafindan inatla savunulan daha once zaptedilemez Birtvisi kalesini kendisi de kusatti Agustos 1403 te kaleyi ele geciren Timur ordusunu Gurcistan in sinir bolgelerini yagmalamak ve temizlemek icin gonderdi ve geri cekilen kral VII Giorgi nun pesinde Abhazya ya kadar yola cikti Timur un tarihcisi 700 kasabanin yikildigini ve sakinlerinin katledildigini bildirdi Timur ordusunu ancak ulema ve muftu Gurcistan kralina aman merhamet etmenin mumkun olduguna karar verince durdurdu VII Giorgi Timur adina vurulan 1 000 tanka altin 1 000 at 18 mithkal agirliginda bir yakut vb dahil olmak uzere buyuk bir vergi odemek zorunda kaldi Timur daha sonra Tiflis ten gecerek yolundaki tum manastirlari ve kiliseleri yok etti ve 1404 un baslarinda Beylagan a gitti Beylagan dan Trabzon a kadar tum bolgeler Timur tarafindan torunu Halil Mirza ya bir mulk olarak verildi Timur sonunda Kafkasya yi terk etti ve 19 Subat 1405 te oldugu Orta Asya ya yoneldi kaynak belirtilmeli Kaynakca Pontus Rum Devleti tarihi Pontus Rumlar Kurulusu Kurucusu Hukumdarlari Sinirlari Ve Yikilisi hakkinda ozet bilgi www hurriyet com tr 11 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ekim 2020 a b c d e f g Minorsky Vladimir Tiflis in M Th Houtsma E van Donzel 1993 E J Brill s First Encyclopaedia of Islam 1913 1936 p 757 Brill 90 04 08265 4 Sicker Martin 2000 The Islamic World in Ascendancy From the Arab Conquests to the Siege of Vienna p 155 Praeger 0 275 96892 8