Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Poncirus trifoliata, (sin. Citrus trifoliata), Sedef otugiller (Rutaceae) ailesinden Citrus ailesi ile yakından ilişkili ve hatta kimi kaynaklarca bu aile içinde gösterilen bir turunçgil cinsidir.
| Üç yaprak (Üç yaprak portakalı) Poncirus trifoliata | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Sinonimler | ||||||||||||||||||
|
Sistematik
Önceleri bu tür Citrus cinsi içinde kabul edilirken; 1838'de Constantine Rafinesque adlı bir botanikçi bu türü; citrus cinsinin türlerinden (yaprakları v.s yönünden) belli farklılıkları nedeniyle başlı başına ayrı bir tür olarak kabul etmiştir.Buna göre de Poncirus adlı bir cins oluşturulmuş ve bu cinsin içindeki bir tür olarak bu bitki gösterilmiştir. Ancak halen tartışmalar devam etmektedir.Zira bu bitkiyi diğer citrus cinslerinden ayıran kışın aşırı soğukta tamamen yaprak döküp uyku moduna geçmesi,yaprakları gibi özellikleri yanında citrus ailesindeki diğer türlerle pek çok benzerliği de bulunmaktadır.Öyle ki citrus ailesinin pek çok türü bu ağacın üzerine aşılanabilmektedir. Hatta bu türde citrus ailesinin diğer üyeleriyle doğal veya insan eliyle çaprazlanarak yeni bir hibrit tür oluşturabilmektedir.
Tanımı
Poncirus trifoliata büyük 3–5 cmlik dallarındaki dikenleri 3 (ya da nadiren 5) loblu yaprakları vardır.Yaprakların orta lobu 3–5 cm uzunluğunda, diğer 2 lob ise 2–3 cm uzunluğundadır. Çiçekler normal turunçgillerden büyük, beyaz renkli yapraklara ve pembe stamenlere sahip olup 3–5 cm çapındadır.Aynen diğer turunçgil çiçeklerini andırır kokulu çiçekleri vardır ve diğer turunçgiller gibi yaprakları ezildiğinde hafif baharatımsı bir koku bırakır.
Meyveleri yeşildir, olgunlaşınca sarı renk alıp,3–4 cm çapındadır ve küçük bir portakala benzer;ancak girintili çıkıntılıdır. Tadı acı olduğundan taze olarak yenmez.Ancak meyveleri Japonya,Çin gibi anavatanındaki yerlerde reçellerde kullanılabildiği gibi toz haline getirilip baharat gibi kullanılmaktadır.
Kullanımları
Anaç Olarak
Bu türün en önemli özelliklerinden biri soğuğa karşı dayanıklığıdır. Bu ağacın meyveleri aşırı derecede ekşi olduğundan yenmese de; kışın yapraklarını diğer turunçgillerin aksine dökme ve yaprak döken sıradan ağaçlar gibi uzun süre uyku periyodunda kalma gibi bir özelliği bulunması ve dikenleri sayesinde -25 derecelik soğuklara (Soğuğa dayanıklılık haritası'nda (USDA 5'li değerlere kadar)) bile dayanabilmektedir. Turunçgiller içinde bu yönden soğuğa en dayanıklı türdür.
Diğer bir önemli özelliği de citrus ailesi üyeleri ile uyum göstermesi nedeniyle turunçgillerde anaç olarak kullanılabilmesidir.Bu sebeple soğuk bölgelerde portakal,mandalina gibi türler üzerine aşılanabilmektedir.
Ancak sıcak bölgelerde dikilirse bu türün soğuğa karşı dayanıklığı düşmekle; bu bölgelerde soğuğa karşı aşırı derecede hassastır.Bu sebeple sıcak bölgelerde pek anaç olarak kullanılmamakta genelde yerine Turunç gibi anaçlar tercih edilmektedir.
Kök sistemi nispeten küçük olup, ağır-killi topraklara uyum sağlayabilmektedir. Phytophthora, Uçkurutan, Tristeza (Göçüren), Xyloporosis (Gözenek), Psorosis (Kavlama) gibi Turunçgil hastalıklarına bu tür dayanıklıdır.
Buna karşın Nematodlara, kireçli ve tuzlu topraklara ve yine turunçgillerdeki cüceleşme hastalığına karşı duyarlıdır.
Üç yapraklı, üzerine aşılı ağacı erken meyveye yatırır ve meyve kalitesini olumlu yönde etkiler. Ancak uyumsuz olduğu turunçgil türleride vardır: Eureka grubu limonlar (ör. Kütdiken) ve misket limonu (limelar) anaç olarak iyi uyuşmadığı türlerdir.
Diğer bir avantajı da anaç olarak üzerine aşılanan ağaçları (özellikle Flying Dragon denen varyantı) bodur hale getirmesi sayesinde meyvelerin toplanmasına getirdiği rahatlıktır.Yine bu bodur varyantı dikenleri sayesinde çit bitkisi olarak da kullanılabilmektedir.
Türkiye’de özellikle nemli olan Doğu Karadeniz’de,Marmara Bölgesinde ve az miktarda Finike-Kumluca civarlarında kullanılır. Dünyada Brezilya, Akdeniz çevresi, Avustralya, Uzakdoğu (özellikle Japonya’da Satsuma mandarini için) ve A.B.D.’de kullanılmaktadır.
Tıbbi Kullanımı
Çin ve Kore gibi anavatanı olan Uzakdoğu ülkelerinde geleneksel tıpta alerjik enflamasyona karşı kullanılmaktadır.
Tıbbi Yararları
In vitro çalışmalarda bu türün meyvelerinden alınan ekstrenin NF-kappa B aktivitesini Mast hücrelerinde engellediği tespit edilmiştir. ve adlı bu türden ayrıştırılan 2 maddenin gastrit tedavisinde kullanılabileceği tespit edilmiştir.Poncirus trifoliata ekstresinin in vitro olarak anti-allerjik ve antitümör, anti-enflamentuar ve antiviral olarak kullanılabileceği de tespitler arasındır.Poncirus trifoliate'ın ekstresinin nöron dejenrasyonundan kaynaklanan bozukluklarda faydalı olacağına dair araştırmalarda bulunmaktadır. Yine su ile hazırlanan 10 hafta boyunca denenen bir ekstresinin farelerde kilo alımını durdurduğu tespit edilmiştir.
Kültür ve hibrit türleri
Kültür türü olarak
- Flying Dragon (P. trifoliata var. monstrosa) Küçük yapraklı,dalları çarpık cüce bodur bir kültür türüdür (varyantıdır).Soğuğa dayanıklığı olsa da, esas üç yaprak türüne göre biraz daha azdır.
Hibrit Türleri
Hibrit türlerinin meyveleri genel olarak, birkaç istisna tür dışında,ekşi ve acımsı tadları nedeniyle taze şekilde az tüketilirler. Ancak belli hastalıklara dayanıklıkları ve toprak PH'ındaki esneklikleri nedeniyle yetiştirilebilmektedir.
- - Bu türün turunçla çaprazlanması neticesi elde edilmiştir.
- , Citrus × insitorum Mabb., ×Citroncirus webberii J. Ingram & H.E. Moore -Portakal ile bu türün çaprazlanması neticesi elde edilmiştir. Bu çaprazlanmada soğuğa dayanıklı ve tatlı bir portakal türünün yaratılması hedeflense de ortaya çıkan yeni türün meyveleri ekşi acı bir taddadır.Yine de bu türün bazı varyetelerinin, olgunlaştığında taze yenilebilen meyvelere sahip olduğu bilinmektedir. Varyeteleri;Benton, Carrizo, C-35, Morton, Rusk (Meyveleri taze yenilebilir), Troyer, Willits .
- -Kamkat ile 'ın çaprazlanması ile elde edilmiştir. Citrus ×georgiana (Kamkat × Citrange). Varyeteleri : Thomasville ((Poncirus × Citrange var. willits) × F. margarita- meyveleri taze olarak tüketilebilir.), Sinton (Poncirus × Citrange var. rusk).
- - (Poncirus × Citron) Ağaç kavunu (Citrus medica) ile bu türün çaprazlanması neticesi elde edilmiştir.
- - (Poncirus × Pomelo) Pomelo ile bu tün çaprazlanması ile elde edilmiştir.
- - (Poncirus × Mandalina). Mandalina ile bu türün çaprazlanması ile elde edilmiştir. Bazı varyantlarının -12 derecelik kış ısılarını bile tolere ettikleri bilinmektedir.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g Leibniz-Institut für Pflanzengenetik und Kulturpflanzenforschung (IPK) ((Ed.)). "Poncirus trifoliata" (İngilizce). Mansfeld's World Database of Agricultural and Horticultural Corps.[]
- ^ (İngilizce). 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ (İngilizce). 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2012.
- ^ (İngilizce). 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2012.
- ^ (İngilizce). 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Arhomeandgarden.org. 9 Şubat 2007. 28 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2011.
- ^ Zhou H.Y., Shin E.M., Guo L.Y., Zou L.B., Xu G.H., Lee S.-H., Ze K.R., Kim E.-K., Kang S.S., Kim Y.S.,"Anti-inflammatory activity of 21(alpha, beta)-methylmelianodiols, novel compounds from Poncirus trifoliata Rafinesque." . 572 (2-3) (pp 239-248), 2007.
- ^ Shin T.-Y., Oh J.M., Choi B.-J., Park W.-H., Kim C.-H., Jun C.-D., Kim S.-H.,"Anti-inflammatory effect of Poncirus trifoliata fruit through inhibition of NF-B activation in mast cells". Toxicology in Vitro. 20 (7) (pp 1071-1076), 2006.
- ^ Yi J.-M., Kim M.-S., Koo H.-N., Song B.-K., Yoo Y.-H., Kim H.-M.,"Poncirus trifoliata fruit induces apoptosis in human promyelocytic leukemia cells." Clinica Chimica Acta. 340 (1-2) (pp 179-185), 2004
- ^ Chung H.-J., Park E.-J., Pyee Y., Hua Xu G., Lee S.-H., Kim Y.S., Lee S.K."25-Methoxyhispidol A, a novel triterpenoid of Poncirus trifoliata, inhibits cell growth via the modulation of EGFR/c-Src signaling pathway in MDA-MB-231 human breast cancer cells." Food and Chemical Toxicology. 49 (11) (pp 2942-2946), 2011.
- ^ Hong J, Min HY, Xu GH, Lee JG, Lee SH, Kim YS, Kang SS, Lee SK.,"Growth inhibition and G1 cell cycle arrest mediated by 25-methoxyhispidol A, a novel triterpenoid, isolated from the fruit of Poncirus trifoliata in human hepatocellular carcinoma cells." Planta Med. 2008 Feb;74(2):151-5
- ^ Kim J.K., Bae H., Kim M.-J., Choi S.J., Cho H.Y., Hwang H.-J., Kim Y.J., Lim S.T., Kim E.K., Kim H.K., Kim B.Y., Shin D.-H."Inhibitory effect of poncirus trifoliate on acetylcholinesterase and attenuating activity against trimethyltin-induced learning and memory impairment." Bioscience, Biotechnology and Biochemistry. 73 (5) (pp 1105-1112), 2009
- ^ Shim W.-S., Back H., Seo E.-K., Lee H.-T., Shim C.-K., "Long-term administration of an aqueous extract of dried, immature fruit of Poncirus trifoliata (L.) Raf. suppresses body weight gain in rats". . 126 (2) (pp 294-299), 2009
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Poncirus trifoliata sin Citrus trifoliata Sedef otugiller Rutaceae ailesinden Citrus ailesi ile yakindan iliskili ve hatta kimi kaynaklarca bu aile icinde gosterilen bir turuncgil cinsidir Uc yaprak Uc yaprak portakali Poncirus trifoliataBiyolojik siniflandirmaAlem Plantae unranked Eudicots unranked RosidsTakim SapindalesFamilya RutaceaeAlt familya Oymak Cins Poncirus tartismali Raf Tur P trifoliataIkili adlandirmaPoncirus trifoliata L Raf SinonimlerCitrus trifoliata L Aegle sepiaria DC Citrus trifolia Thunb Citrus trifoliata subf monstrosa Citrus trifoliata var monstrosa T Ito Monstrosa Citrus triptera Citrus triptera Limonia trichocarpa Poncirus trifoliata var monstrosa T Ito Monstrosa Pseudaegle sepiaria Pseudaegle trifoliataSistematikOnceleri bu tur Citrus cinsi icinde kabul edilirken 1838 de Constantine Rafinesque adli bir botanikci bu turu citrus cinsinin turlerinden yapraklari v s yonunden belli farkliliklari nedeniyle basli basina ayri bir tur olarak kabul etmistir Buna gore de Poncirus adli bir cins olusturulmus ve bu cinsin icindeki bir tur olarak bu bitki gosterilmistir Ancak halen tartismalar devam etmektedir Zira bu bitkiyi diger citrus cinslerinden ayiran kisin asiri sogukta tamamen yaprak dokup uyku moduna gecmesi yapraklari gibi ozellikleri yaninda citrus ailesindeki diger turlerle pek cok benzerligi de bulunmaktadir Oyle ki citrus ailesinin pek cok turu bu agacin uzerine asilanabilmektedir Hatta bu turde citrus ailesinin diger uyeleriyle dogal veya insan eliyle caprazlanarak yeni bir hibrit tur olusturabilmektedir TanimiPoncirus trifoliata buyuk 3 5 cmlik dallarindaki dikenleri 3 ya da nadiren 5 loblu yapraklari vardir Yapraklarin orta lobu 3 5 cm uzunlugunda diger 2 lob ise 2 3 cm uzunlugundadir Cicekler normal turuncgillerden buyuk beyaz renkli yapraklara ve pembe stamenlere sahip olup 3 5 cm capindadir Aynen diger turuncgil ciceklerini andirir kokulu cicekleri vardir ve diger turuncgiller gibi yapraklari ezildiginde hafif baharatimsi bir koku birakir Meyveleri yesildir olgunlasinca sari renk alip 3 4 cm capindadir ve kucuk bir portakala benzer ancak girintili cikintilidir Tadi aci oldugundan taze olarak yenmez Ancak meyveleri Japonya Cin gibi anavatanindaki yerlerde recellerde kullanilabildigi gibi toz haline getirilip baharat gibi kullanilmaktadir Prag Botanik Bahcesinde Ucyaprak portakali meyvesiKullanimlariAnac Olarak Bu turun en onemli ozelliklerinden biri soguga karsi dayanikligidir Bu agacin meyveleri asiri derecede eksi oldugundan yenmese de kisin yapraklarini diger turuncgillerin aksine dokme ve yaprak doken siradan agaclar gibi uzun sure uyku periyodunda kalma gibi bir ozelligi bulunmasi ve dikenleri sayesinde 25 derecelik soguklara Soguga dayaniklilik haritasi nda USDA 5 li degerlere kadar bile dayanabilmektedir Turuncgiller icinde bu yonden soguga en dayanikli turdur Diger bir onemli ozelligi de citrus ailesi uyeleri ile uyum gostermesi nedeniyle turuncgillerde anac olarak kullanilabilmesidir Bu sebeple soguk bolgelerde portakal mandalina gibi turler uzerine asilanabilmektedir Ancak sicak bolgelerde dikilirse bu turun soguga karsi dayanikligi dusmekle bu bolgelerde soguga karsi asiri derecede hassastir Bu sebeple sicak bolgelerde pek anac olarak kullanilmamakta genelde yerine Turunc gibi anaclar tercih edilmektedir Kok sistemi nispeten kucuk olup agir killi topraklara uyum saglayabilmektedir Phytophthora Uckurutan Tristeza Gocuren Xyloporosis Gozenek Psorosis Kavlama gibi Turuncgil hastaliklarina bu tur dayaniklidir Buna karsin Nematodlara kirecli ve tuzlu topraklara ve yine turuncgillerdeki cucelesme hastaligina karsi duyarlidir Uc yaprakli uzerine asili agaci erken meyveye yatirir ve meyve kalitesini olumlu yonde etkiler Ancak uyumsuz oldugu turuncgil turleride vardir Eureka grubu limonlar or Kutdiken ve misket limonu limelar anac olarak iyi uyusmadigi turlerdir Diger bir avantaji da anac olarak uzerine asilanan agaclari ozellikle Flying Dragon denen varyanti bodur hale getirmesi sayesinde meyvelerin toplanmasina getirdigi rahatliktir Yine bu bodur varyanti dikenleri sayesinde cit bitkisi olarak da kullanilabilmektedir Turkiye de ozellikle nemli olan Dogu Karadeniz de Marmara Bolgesinde ve az miktarda Finike Kumluca civarlarinda kullanilir Dunyada Brezilya Akdeniz cevresi Avustralya Uzakdogu ozellikle Japonya da Satsuma mandarini icin ve A B D de kullanilmaktadir Tibbi Kullanimi Cin ve Kore gibi anavatani olan Uzakdogu ulkelerinde geleneksel tipta alerjik enflamasyona karsi kullanilmaktadir Tibbi Yararlari In vitro calismalarda bu turun meyvelerinden alinan ekstrenin NF kappa B aktivitesini Mast hucrelerinde engelledigi tespit edilmistir ve adli bu turden ayristirilan 2 maddenin gastrit tedavisinde kullanilabilecegi tespit edilmistir Poncirus trifoliata ekstresinin in vitro olarak anti allerjik ve antitumor anti enflamentuar ve antiviral olarak kullanilabilecegi de tespitler arasindir Poncirus trifoliate in ekstresinin noron dejenrasyonundan kaynaklanan bozukluklarda faydali olacagina dair arastirmalarda bulunmaktadir Yine su ile hazirlanan 10 hafta boyunca denenen bir ekstresinin farelerde kilo alimini durdurdugu tespit edilmistir Kultur ve hibrit turleriKultur turu olarak Flying Dragon P trifoliata var monstrosa Kucuk yaprakli dallari carpik cuce bodur bir kultur turudur varyantidir Soguga dayanikligi olsa da esas uc yaprak turune gore biraz daha azdir Hibrit Turleri Hibrit turlerinin meyveleri genel olarak birkac istisna tur disinda eksi ve acimsi tadlari nedeniyle taze sekilde az tuketilirler Ancak belli hastaliklara dayanikliklari ve toprak PH indaki esneklikleri nedeniyle yetistirilebilmektedir Bu turun turuncla caprazlanmasi neticesi elde edilmistir Citrus insitorum Mabb Citroncirus webberii J Ingram amp H E Moore Portakal ile bu turun caprazlanmasi neticesi elde edilmistir Bu caprazlanmada soguga dayanikli ve tatli bir portakal turunun yaratilmasi hedeflense de ortaya cikan yeni turun meyveleri eksi aci bir taddadir Yine de bu turun bazi varyetelerinin olgunlastiginda taze yenilebilen meyvelere sahip oldugu bilinmektedir Varyeteleri Benton Carrizo C 35 Morton Rusk Meyveleri taze yenilebilir Troyer Willits Kamkat ile in caprazlanmasi ile elde edilmistir Citrus georgiana Kamkat Citrange Varyeteleri Thomasville Poncirus Citrange var willits F margarita meyveleri taze olarak tuketilebilir Sinton Poncirus Citrange var rusk Poncirus Citron Agac kavunu Citrus medica ile bu turun caprazlanmasi neticesi elde edilmistir Poncirus Pomelo Pomelo ile bu tun caprazlanmasi ile elde edilmistir Poncirus Mandalina Mandalina ile bu turun caprazlanmasi ile elde edilmistir Bazi varyantlarinin 12 derecelik kis isilarini bile tolere ettikleri bilinmektedir Kaynakca a b c d e f g Leibniz Institut fur Pflanzengenetik und Kulturpflanzenforschung IPK Ed Poncirus trifoliata Ingilizce Mansfeld s World Database of Agricultural and Horticultural Corps olu kirik baglanti Ingilizce 11 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Ingilizce 11 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Haziran 2012 Ingilizce 11 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Haziran 2012 Ingilizce 11 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Arhomeandgarden org 9 Subat 2007 28 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ocak 2011 Zhou H Y Shin E M Guo L Y Zou L B Xu G H Lee S H Ze K R Kim E K Kang S S Kim Y S Anti inflammatory activity of 21 alpha beta methylmelianodiols novel compounds from Poncirus trifoliata Rafinesque 572 2 3 pp 239 248 2007 Shin T Y Oh J M Choi B J Park W H Kim C H Jun C D Kim S H Anti inflammatory effect of Poncirus trifoliata fruit through inhibition of NF B activation in mast cells Toxicology in Vitro 20 7 pp 1071 1076 2006 Yi J M Kim M S Koo H N Song B K Yoo Y H Kim H M Poncirus trifoliata fruit induces apoptosis in human promyelocytic leukemia cells Clinica Chimica Acta 340 1 2 pp 179 185 2004 Chung H J Park E J Pyee Y Hua Xu G Lee S H Kim Y S Lee S K 25 Methoxyhispidol A a novel triterpenoid of Poncirus trifoliata inhibits cell growth via the modulation of EGFR c Src signaling pathway in MDA MB 231 human breast cancer cells Food and Chemical Toxicology 49 11 pp 2942 2946 2011 Hong J Min HY Xu GH Lee JG Lee SH Kim YS Kang SS Lee SK Growth inhibition and G1 cell cycle arrest mediated by 25 methoxyhispidol A a novel triterpenoid isolated from the fruit of Poncirus trifoliata in human hepatocellular carcinoma cells Planta Med 2008 Feb 74 2 151 5 Kim J K Bae H Kim M J Choi S J Cho H Y Hwang H J Kim Y J Lim S T Kim E K Kim H K Kim B Y Shin D H Inhibitory effect of poncirus trifoliate on acetylcholinesterase and attenuating activity against trimethyltin induced learning and memory impairment Bioscience Biotechnology and Biochemistry 73 5 pp 1105 1112 2009 Shim W S Back H Seo E K Lee H T Shim C K Long term administration of an aqueous extract of dried immature fruit of Poncirus trifoliata L Raf suppresses body weight gain in rats 126 2 pp 294 299 2009