Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kalp krizi, kalp enfarktüsü ya da akut myokard enfarktüsü (Sıklıkla MI (myocardial infarction) veya AMI (acute myocardial infarction) şeklinde kısaltılır), kalbin koroner arterlerinde gerçekleşen bir bozukluk sonrası (sıklıkla koroner arterlerdeki tıkanıklık sonucu kalp kasının ilgili bölümünün beslenememesi ve oksijensiz kalması ile) meydana gelen yetersizlik sonucu şiddetli göğüs ağrısıyla ortaya çıkan ve ölümle sonuçlanması olası patolojik duruma denir. Her 5 ani ölümün biri kalp krizinden dolayı gerçekleşmektedir. Kalp krizi yetişkinlerdeki ani ölümün başlıca nedenlerinden biridir. Dünyada en başta gelen ölüm sebeplerindendir.
| Kalp krizi | |
|---|---|
| Diğer adlar | Akut miyokard enfarktüsü, kalp enfarktüsü |
 | |
| Uzmanlık | Kardiyoloji, acil tıp |
| Belirtiler | Göğüs ağrısı, dispne, mide bulantısı, , soğuk ter, yorgun hissetme; kol, boyun, sırt, çene, ya da midede ağrı |
| Komplikasyon | Kalp yetmezliği, düzensiz kalp atışları, , kalp durması |
| Nedenleri | Genelde koroner arter hastalığı |
| Risk faktörü | Yüksek kan basıncı, tütün içmek, diyabet, egzersiz eksikliği, obezite, |
| Tanı | Elektrokardiyogramlar (EKG), kan testleri, |
| Tedavi | , |
| İlaç | Aspirin, , heparin |
| Prognoz | STEMI %10 ölüm riski (gelişmiş dünyada) |
| Sıklık | 15.9 milyon (2015) |
Nedenleri
Kalp, insanlarda dinlenme ânında dakikada 60-80 kez tüm vücuda kan pompalayan güçlü bir pompadır. Tüm kan ihtiyacını karşılarken kendisinin de beslenmesi için kan kullanması gerekir. Kalbin kendini besleyen damarların (koroner arterler) dolaşım bozukluğunda koroner yetersizlik meydana gelir. Koroner yetersizlik durumları koroner damarlardaki darlıkların tipine, derecesine ve yerine göre değişir. Bazıları seviyesinde kalırken diğerleri krize dönüşebilir. Ölümle sonuçlanabilir.
Genelde fiziksel aktivite sırasında ortaya çıkan ve dinlenmekle geçen göğüs ağrıları () ilk uyarılardandır. Eforlu EKG ile kalp damarlarının fonksiyonelliği değerlendirilebilir. Anjinasız da kalp krizleri sık görülmektedir. Kalp damarları ânî olarak tıkanırsa kalp krizi ortaya çıkar.
- Kalbi veya beyni besleyen damarlar; kolesterol (kan yağları), diğer yağlar, kalsiyum ve kandaki bazı maddelerin birleşerek oluşturdukları tabakalar (plaklar) yüzünden daralabilir. Kalp krizi, bu daralmaların zaman içinde tam bir tıkanıklığa dönüşmesiyle oluşabilir.
Aynı zamanda, koroner damarların dışında başka damarlarda oluşabilecek plaklardaki kırılmalar sonucu kana karışan parçalarda pıhtı oluşturarak kalp damarlarını tıkayabilir.
Belirtileri
Bazı belirtileri bulunmakta ve dikkat edildiğinde hayat kurtarıcı olabilmektedirler. Bunlardan başlıcaları;
- Göğüs kafesinde nokta şeklinde yeri tarif edilemeyen yaygın ağrı ve baskı, sıkışma, ağırlık, huzursuzluk, adrenalin deşarjı ve ölüm hissi. Ki buna ön göğüs ağrısı (Angina pectoris) denir.
- Çeneye, boyuna, sol omuza, kola yayılan (tek ya da birkaç bölgede) göğüs ağrısı
- Çarpıntı
- Baş dönmesi, baygınlık, bayılma, bulantı, soğuk terlemeyle berâber göğüs kafesi şikâyetleri
- Nefes daralması
İnfarktüsün evreleri
İskemik olay: Koroner oklüzyon başladıktan sonraki 0-4 saatlik dönemdir. Koroner kan akımı kesildikten birkaç vuru sonra iskemik myokardın kasılması durur, kısa bir süre sonra ise iskemik bölge elektriksel olarak sessizleşir (ST değişiklikleri), yaklaşık 40 dakika sonra subendokardiyal bölgedeki miyositlerde geri dönüşümsüz morfolojik değişiklikler başlar. Reperfüzyon bu dönemden önce gerçekleşirse enfarktüs oluşmaz, ilk 4 saat içerisinde gerçekleşirse miyokardın epikardiyal ve lateral kısımlarında nekroz önlenir.
Koagulasyon nekrozu: Koroner oklüzyondan 4-48 saat sonra gerçekleşir. Koagulasyon nekrozu oluşmuş ve akut inflamasyon başlamıştır. Ne bu, ne de bundan sonraki evreler reperfüzyon sağlansa da önlenemezler.
İyileşme evresi: Bu evre 72. saatten sonra başlar. Erken döneminde, rüptüre son derece açıktır. Rüptür, infarkte miyokardın içinden kenarına doğru yayılır (Mitral yetmezliği, VSD, perikard tamponadı, pseudoanevrizma).
Nedbeleşme evresi: İskeminin oluşmasından yaklaşık bir hafta sonra başlar, genellikle infarktüsün ikinci haftasında tamamlanmış olur. Bu dönemde ventriküler anevrizmanın genişlemesi yavaştır. Rüptür durumu ise son derece enderdir.
Tespiti
Tanıda 3 önemli bulgudan yararlanılır: 1. Hastanın şikâyeti: bunu esas itibarıyla göğüs ağrısı oluşturur. 2. EKG (elektrokardiyogram): kalp krizlerinin büyük çoğunluğunda EKG’de kalp krizine özgü değişiklikler olur. Bu değişiklikleri saptamak için sık aralıklarla EKG alınır. 3. Laboratuvarda yapılan kan testleri: bununla infarktüsle birlikte kana karışan bazı enzimlerin (CPK, CPK-MB, Troponin T ve I, myoglobin) düzeyi ölçülerek tanı kesin olarak konur. Kalp krizi tanısı koymak için yukarıdaki bulgulardan en az 2’si olmalıdır. Dolayısı ile 1 bulgu tek başına tanı koymak için yeterli değildir.
- Kalp anjiyografisi
- EKG ve eforlu EKG
Tedavisi
Tedavide öncelikle tıkalı damara balon anjiyoplasti yapılarak damar genişletilir ve stent takılır. Fakat bazen bu plaklar çok sert olabilir. Bu durumda by pass ameliyatı yapılarak damarda kan akışı normale döndürülür. Daha sonra, tıkalı damardaki plağın kırılması sonucu oluşan pıhtı koroner damardaki tıkanıklık sadece pıhtı eritici ve kan sulandırıcı ilaçlarla tedavi edilebilir. Daha ileri dönemde bir daha tıkalı damardan dolayı pıhtı oluşmaması için hasta hayat boyu kan sulandırıcı kullanmak zorundadır. Çünkü damarda oluşan plakları ortadan kaldırmak mümkün değildir. Sadece tıkanıklık stent ve anjiyoplasti yoluyla genişletilebilir ve ilaçlarla tıkanıklığın ilerlemesi durdurulabilir.
Kalp krizi geçiren bir kişiye kesinlikle epinefrin (adrenalin) ve diğer verilmemelidir. Aksi halde kalbe yüklenen iş daha da artacağı için durumu daha da kötüye götürür.
Korunma yolları
Öncelikle damar tıkanıklığını önlemek için doğru şekilde beslenmeli, obeziteden kaçınmalı, ldl türü kolesterolü normal sınırlarda tutulmalı, tansiyon kontrol altında tutulmalı, tuz ve yağ tüketimini düşürmeli, şeker normal sınırlarda kalmalıdır ve sigara içilmemelidir. Eğer damarda tıkanıklık oluşmuşsa tıkanıklığın büyümesini önlemek için çeşitli ilaçlar verilmeli ve pıhtı oluşumunu engellemek için kan sulandırıcılar kullanılmalıdır.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Kalp krizi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Kalp krizi patolojileri28 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- American Heart Association's Heart Attack web site14 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Heart Attack6 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ "What Are the Signs and Symptoms of Coronary Heart Disease?". www.nhlbi.nih.gov. 29 Eylül 2014. 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Şubat 2015.
- ^ "Heart Attack Symptoms in Women". American Heart Association. 4 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Haziran 2020.
- ^ a b "What Is a Heart Attack?". www.nhlbi.nih.gov. 17 Aralık 2013. 19 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Şubat 2015.
- ^ "Heart Attack or Sudden Cardiac Arrest: How Are They Different?". www.heart.org. 30 Temmuz 2014. 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Şubat 2015.
- ^ Mehta PK, Wei J, Wenger NK (Şubat 2015). "Ischemic heart disease in women: a focus on risk factors". Trends in Cardiovascular Medicine. 25 (2): 140-51. doi:10.1016/j.tcm.2014.10.005. (PMC) 4336825 $2. (PMID) 25453985.
- ^ Mendis S, Puska P, Norrving B (2011). Global atlas on cardiovascular disease prevention and control (PDF) (1. bas.). Cenevre: World Health Organization in collaboration with the World Heart Federation and the World Stroke Organization. ss. 3-18. ISBN . 17 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Haziran 2020.
- ^ "How Is a Heart Attack Diagnosed?". www.nhlbi.nih.gov. 17 Aralık 2013. 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Şubat 2015.
- ^ a b c Steg PG, James SK, Atar D, Badano LP, Blömstrom-Lundqvist C, Borger MA, Di Mario C, Dickstein K, Ducrocq G, Fernandez-Aviles F, Gershlick AH, Giannuzzi P, Halvorsen S, Huber K, Juni P, Kastrati A, Knuuti J, Lenzen MJ, Mahaffey KW, Valgimigli M, van 't Hof A, Widimsky P, Zahger D (Ekim 2012). "ESC Guidelines for the management of acute myocardial infarction in patients presenting with ST-segment elevation". European Heart Journal. 33 (20): 2569-619. doi:10.1093/eurheartj/ehs215. (PMID) 22922416.
- ^ O'Connor RE, Brady W, Brooks SC, Diercks D, Egan J, Ghaemmaghami C, Menon V, O'Neil BJ, Travers AH, Yannopoulos D (Kasım 2010). "Part 10: acute coronary syndromes: 2010 American Heart Association Guidelines for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care". Circulation. 122 (18 Suppl 3): S787-817. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.110.971028. (PMID) 20956226.
- ^ Vos T, Allen C, Arora M, Barber RM, Bhutta ZA, Brown A, ve diğerleri. (GBD 2015 Disease Injury Incidence Prevalence Collaborators) (Ekim 2016). "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1545-1602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. (PMC) 5055577 $2. (PMID) 27733282.
- ^ Akut miyokard infarktüsü trombolitik tedavi 1998; Prof Dr. Rasim Enar, Braunwald Heart Disease 5th edition ,Emergency Medicine, Tintinalli; A comprehensive Study, fifth edition, 1999; Koroner kalp hastalığı primer ve sekonder korunma. 2001, Prof Dr.Hakan Kültürsay
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kalp krizi kalp enfarktusu ya da akut myokard enfarktusu Siklikla MI myocardial infarction veya AMI acute myocardial infarction seklinde kisaltilir kalbin koroner arterlerinde gerceklesen bir bozukluk sonrasi siklikla koroner arterlerdeki tikaniklik sonucu kalp kasinin ilgili bolumunun beslenememesi ve oksijensiz kalmasi ile meydana gelen yetersizlik sonucu siddetli gogus agrisiyla ortaya cikan ve olumle sonuclanmasi olasi patolojik duruma denir Her 5 ani olumun biri kalp krizinden dolayi gerceklesmektedir Kalp krizi yetiskinlerdeki ani olumun baslica nedenlerinden biridir Dunyada en basta gelen olum sebeplerindendir Kalp kriziDiger adlarAkut miyokard enfarktusu kalp enfarktusuUzmanlikKardiyoloji acil tipBelirtilerGogus agrisi dispne mide bulantisi soguk ter yorgun hissetme kol boyun sirt cene ya da midede agriKomplikasyonKalp yetmezligi duzensiz kalp atislari kalp durmasiNedenleriGenelde koroner arter hastaligiRisk faktoruYuksek kan basinci tutun icmek diyabet egzersiz eksikligi obezite TaniElektrokardiyogramlar EKG kan testleri Tedavi IlacAspirin heparinPrognozSTEMI 10 olum riski gelismis dunyada Siklik15 9 milyon 2015 Bir kalp krizinde koroner arterlerin beslenememesi durumu NedenleriKalp insanlarda dinlenme aninda dakikada 60 80 kez tum vucuda kan pompalayan guclu bir pompadir Tum kan ihtiyacini karsilarken kendisinin de beslenmesi icin kan kullanmasi gerekir Kalbin kendini besleyen damarlarin koroner arterler dolasim bozuklugunda koroner yetersizlik meydana gelir Koroner yetersizlik durumlari koroner damarlardaki darliklarin tipine derecesine ve yerine gore degisir Bazilari seviyesinde kalirken digerleri krize donusebilir Olumle sonuclanabilir Genelde fiziksel aktivite sirasinda ortaya cikan ve dinlenmekle gecen gogus agrilari ilk uyarilardandir Eforlu EKG ile kalp damarlarinin fonksiyonelligi degerlendirilebilir Anjinasiz da kalp krizleri sik gorulmektedir Kalp damarlari ani olarak tikanirsa kalp krizi ortaya cikar Kalbi veya beyni besleyen damarlar kolesterol kan yaglari diger yaglar kalsiyum ve kandaki bazi maddelerin birleserek olusturduklari tabakalar plaklar yuzunden daralabilir Kalp krizi bu daralmalarin zaman icinde tam bir tikanikliga donusmesiyle olusabilir Ayni zamanda koroner damarlarin disinda baska damarlarda olusabilecek plaklardaki kirilmalar sonucu kana karisan parcalarda pihti olusturarak kalp damarlarini tikayabilir BelirtileriBazi belirtileri bulunmakta ve dikkat edildiginde hayat kurtarici olabilmektedirler Bunlardan baslicalari Gogus kafesinde nokta seklinde yeri tarif edilemeyen yaygin agri ve baski sikisma agirlik huzursuzluk adrenalin desarji ve olum hissi Ki buna on gogus agrisi Angina pectoris denir Ceneye boyuna sol omuza kola yayilan tek ya da birkac bolgede gogus agrisi Carpinti Bas donmesi bayginlik bayilma bulanti soguk terlemeyle beraber gogus kafesi sikayetleri Nefes daralmasiInfarktusun evreleriIskemik olay Koroner okluzyon basladiktan sonraki 0 4 saatlik donemdir Koroner kan akimi kesildikten birkac vuru sonra iskemik myokardin kasilmasi durur kisa bir sure sonra ise iskemik bolge elektriksel olarak sessizlesir ST degisiklikleri yaklasik 40 dakika sonra subendokardiyal bolgedeki miyositlerde geri donusumsuz morfolojik degisiklikler baslar Reperfuzyon bu donemden once gerceklesirse enfarktus olusmaz ilk 4 saat icerisinde gerceklesirse miyokardin epikardiyal ve lateral kisimlarinda nekroz onlenir Koagulasyon nekrozu Koroner okluzyondan 4 48 saat sonra gerceklesir Koagulasyon nekrozu olusmus ve akut inflamasyon baslamistir Ne bu ne de bundan sonraki evreler reperfuzyon saglansa da onlenemezler Iyilesme evresi Bu evre 72 saatten sonra baslar Erken doneminde rupture son derece aciktir Ruptur infarkte miyokardin icinden kenarina dogru yayilir Mitral yetmezligi VSD perikard tamponadi pseudoanevrizma Nedbelesme evresi Iskeminin olusmasindan yaklasik bir hafta sonra baslar genellikle infarktusun ikinci haftasinda tamamlanmis olur Bu donemde ventrikuler anevrizmanin genislemesi yavastir Ruptur durumu ise son derece enderdir TespitiTanida 3 onemli bulgudan yararlanilir 1 Hastanin sikayeti bunu esas itibariyla gogus agrisi olusturur 2 EKG elektrokardiyogram kalp krizlerinin buyuk cogunlugunda EKG de kalp krizine ozgu degisiklikler olur Bu degisiklikleri saptamak icin sik araliklarla EKG alinir 3 Laboratuvarda yapilan kan testleri bununla infarktusle birlikte kana karisan bazi enzimlerin CPK CPK MB Troponin T ve I myoglobin duzeyi olculerek tani kesin olarak konur Kalp krizi tanisi koymak icin yukaridaki bulgulardan en az 2 si olmalidir Dolayisi ile 1 bulgu tek basina tani koymak icin yeterli degildir Kalp anjiyografisi EKG ve eforlu EKGTedavisiTedavide oncelikle tikali damara balon anjiyoplasti yapilarak damar genisletilir ve stent takilir Fakat bazen bu plaklar cok sert olabilir Bu durumda by pass ameliyati yapilarak damarda kan akisi normale dondurulur Daha sonra tikali damardaki plagin kirilmasi sonucu olusan pihti koroner damardaki tikaniklik sadece pihti eritici ve kan sulandirici ilaclarla tedavi edilebilir Daha ileri donemde bir daha tikali damardan dolayi pihti olusmamasi icin hasta hayat boyu kan sulandirici kullanmak zorundadir Cunku damarda olusan plaklari ortadan kaldirmak mumkun degildir Sadece tikaniklik stent ve anjiyoplasti yoluyla genisletilebilir ve ilaclarla tikanikligin ilerlemesi durdurulabilir Kalp krizi geciren bir kisiye kesinlikle epinefrin adrenalin ve diger verilmemelidir Aksi halde kalbe yuklenen is daha da artacagi icin durumu daha da kotuye goturur Korunma yollariOncelikle damar tikanikligini onlemek icin dogru sekilde beslenmeli obeziteden kacinmali ldl turu kolesterolu normal sinirlarda tutulmali tansiyon kontrol altinda tutulmali tuz ve yag tuketimini dusurmeli seker normal sinirlarda kalmalidir ve sigara icilmemelidir Eger damarda tikaniklik olusmussa tikanikligin buyumesini onlemek icin cesitli ilaclar verilmeli ve pihti olusumunu engellemek icin kan sulandiricilar kullanilmalidir Dis baglantilarWikimedia Commons ta Kalp krizi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Kalp krizi patolojileri28 Subat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde American Heart Association s Heart Attack web site14 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Heart Attack6 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca What Are the Signs and Symptoms of Coronary Heart Disease www nhlbi nih gov 29 Eylul 2014 24 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Subat 2015 Heart Attack Symptoms in Women American Heart Association 4 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Haziran 2020 a b What Is a Heart Attack www nhlbi nih gov 17 Aralik 2013 19 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Subat 2015 Heart Attack or Sudden Cardiac Arrest How Are They Different www heart org 30 Temmuz 2014 24 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Subat 2015 Mehta PK Wei J Wenger NK Subat 2015 Ischemic heart disease in women a focus on risk factors Trends in Cardiovascular Medicine 25 2 140 51 doi 10 1016 j tcm 2014 10 005 PMC 4336825 2 PMID 25453985 Mendis S Puska P Norrving B 2011 Global atlas on cardiovascular disease prevention and control PDF 1 bas Cenevre World Health Organization in collaboration with the World Heart Federation and the World Stroke Organization ss 3 18 ISBN 978 92 4 156437 3 17 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 13 Haziran 2020 How Is a Heart Attack Diagnosed www nhlbi nih gov 17 Aralik 2013 24 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Subat 2015 a b c Steg PG James SK Atar D Badano LP Blomstrom Lundqvist C Borger MA Di Mario C Dickstein K Ducrocq G Fernandez Aviles F Gershlick AH Giannuzzi P Halvorsen S Huber K Juni P Kastrati A Knuuti J Lenzen MJ Mahaffey KW Valgimigli M van t Hof A Widimsky P Zahger D Ekim 2012 ESC Guidelines for the management of acute myocardial infarction in patients presenting with ST segment elevation European Heart Journal 33 20 2569 619 doi 10 1093 eurheartj ehs215 PMID 22922416 O Connor RE Brady W Brooks SC Diercks D Egan J Ghaemmaghami C Menon V O Neil BJ Travers AH Yannopoulos D Kasim 2010 Part 10 acute coronary syndromes 2010 American Heart Association Guidelines for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care Circulation 122 18 Suppl 3 S787 817 doi 10 1161 CIRCULATIONAHA 110 971028 PMID 20956226 Vos T Allen C Arora M Barber RM Bhutta ZA Brown A ve digerleri GBD 2015 Disease Injury Incidence Prevalence Collaborators Ekim 2016 Global regional and national incidence prevalence and years lived with disability for 310 diseases and injuries 1990 2015 a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015 Lancet 388 10053 1545 1602 doi 10 1016 S0140 6736 16 31678 6 PMC 5055577 2 PMID 27733282 Akut miyokard infarktusu trombolitik tedavi 1998 Prof Dr Rasim Enar Braunwald Heart Disease 5th edition Emergency Medicine Tintinalli A comprehensive Study fifth edition 1999 Koroner kalp hastaligi primer ve sekonder korunma 2001 Prof Dr Hakan Kultursay