Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dolu, bir yağış türü. Kule tipi bulutlardaki düşey hava sirkülasyonuna kapılan bulut damlacıklarının bulut içindeki 0 ile -40 derece santigrat seviyelerini geçerken (donma ve erimeler ile) tabaka tabaka büyümesi ile oluşur.
Bulut içinde düşey hava sirkülasyonunu ve yerçekimini yenerek yere düşen dolu taneleri bulut ile yer arasındaki hava sıcaklığından çok fazla etkilenmez. Ama bulut tabanından ayrılan kar kristalleri içinden geçtiği hava tabakasının sıcaklığına göre, kuşbaşı kara, granül şeklindeki kara, sulusepkene, yağmura veya donan yağmura dönüşebilir.
Yağmur damlaları fırtına nedeniyle donar. Yere doğru inerken hava akımları donmuş yağmur damlalarını bir aşağı bir yukarı sürükleyerek daha büyük buz parçaları hâline getirir. Ağırlaşan buz parçaları yere düşer. Bu hava olayına dolu denir.
Dünyada dolu yağışının en yoğun yaşandığı bölge Kuzey Amerika kıtası, özellikle de Meksika Körfezi'nin kuzey kesimleridir. Bu zamana kadar kaydedilmiş en iri dolu tanesi de Bangladeş'in Gopalganj bölgesine [23°00'K, 89°56'D, rakım: 4 m] düşmüş olup ağırlığı yaklaşık 1 kg'dir. Bu dolu yağışında 92 kişi ölmüştür.
Tanım
Yere ulaşıp dolu oluşturan her fırtına dolu fırtınası denir. Çapı >5 milimetre (0,20 in) olan buz kristali dolu tanesi kabul edilir. Dolu taneleri 15 santimetre (6 in) boyuta ulaşabilir ve 0,5 kg (1,1 lb)'den daha ağır olabilir.
Buz topaklarının aksine, dolu taneleri genellikle katmanlıdır ve düzensiz olabilir ve bir araya toplanabilir. Dolu, ağırlığı yukarı çekişin üstesinden gelip yere düşene kadar güçlü yukarı doğru bir hava hareketiyle havada asılı kalan, bulutta ilerlerken kendi tanesinin üzerine biriken, şeffaf buz veya en az 1 mm (0,039 in) kalınlığındaki şeffaf ve yarı saydam buz katmanlarından oluşur.
Dolu çapı farklılık gösterse de, Amerika Birleşik Devletleri'nde hasara neden olan dolunun ortalama gözlemi 2,5 cm (0,98 in) ile golf topu büyüklüğü olan 4,4 cm (1,75 in) arasındadır. 2 cm (0,79 in) 'den büyük dolu tanelerinin genellikle hasara neden olacak kadar büyük olduğu kabul edilir. Kanada Meteoroloji Servisi, bu büyüklük veya üzerinde dolu beklendiğinde şiddetli fırtına uyarısı yapar. ABD Ulusal Hava Durumu Servisi, Ocak 2010'dan itibaren geçerli olmak üzere 1 in (25 mm) çap eşiğine sahiptir. Bu, önceki 0,75 in (1,9 cm) dolu eşiğinin üzerinde bir artıştır. Diğer ülkelerin doluya karşı yerel duyarlılığına göre farklı eşik değerleri vardır; örneğin üzüm bağları daha küçük dolu tanelerinden olumsuz etkilenebilir. Dolu taneleri, yükselişin ne kadar güçlü olduğuna bağlı olarak çok büyük veya çok küçük olabilir: Daha güçlü bir fırtınadaki daha güçlü yukarı çekişler daha büyük dolu tanelerini havada tutabildiğinden, daha zayıf dolu fırtınaları, daha güçlü dolu fırtınalarına (süper hücreler gibi) göre daha küçük dolu taneleri oluşturur.
Oluşumu
Dolu, güçlü fırtına bulutlarında, özellikle yoğun hava yükselmeleri, çok sıvı su içeriği, büyük dikey genişliği, büyük su damlacıkları olan ve bulut katmanının iyi bir bölümünün donma noktasının altında olduğu yerlerde oluşur 0 °C (32 °F). Bu tür güçlü yükselişler aynı zamanda bir kasırganın varlığını da gösterebilir. Dolu tanelerinin büyüme hızı, daha yüksek irtifa, daha alçak donma bölgeleri ve rüzgar kesmesi gibi faktörlerden etkilenir.
Dolu tanelerinin katmanlı doğası
Kümülonimbüs bulutlarındaki diğer yağışlar gibi dolu da su damlacıkları olarak başlar. Damlacıklar yükseldikçe ve sıcaklık donma noktasının altına indiğinde, süper soğutulmuş su olurlar ve yoğunlaşma çekirdekleri ile temas ettiklerinde donarlar. Büyük bir dolu tanesinin enine kesiti soğan benzeri bir yapı gösterir. Bu, dolu tanesinin ince, beyaz ve opak katmanlarla dönüşümlü olarak kalın ve yarı saydam katmanlardan oluştuğu anlamına gelir. Eski teori, dolu tanelerinin birden fazla alçalma ve yükselmeye maruz kaldığını, nem bölgesine düştüğünü ve yükseldikçe yeniden donduğunu öne sürdü. Bu yukarı ve aşağı hareketin, dolu tanesinin ardışık katmanlarından sorumlu olduğu düşünülüyordu. Teoriye ve saha çalışmasına dayanan yeni araştırmalar, bunun mutlaka doğru olmadığını göstermiştir.
Bastırma ve önleme
Orta Çağ'da, Avrupa'daki insanlar doluyu ve ardından mahsullere verilen zararı önlemek için kilise çanları çalar ve top atarlardı. Bu yaklaşımın güncellenmiş versiyonları modern dolu topları olarak vardır. Bulut tohumlama, II. Dünya Savaşı'ndan sonra dolu tehdidini ortadan kaldırmak için yapıldı, özellikle Sovyetler Birliği'nde roketler ve top mermileri kullanılarak bulutlara gümüş iyodür dağıtılarak dolu fırtınalarından kaynaklanan mahsul hasarında %70-98'lik bir azalmanın sağlandığı iddia edildi. Ancak bu etkiler Batı'da yürütülen rastgele çalışmalarda tekrarlanmadı. Dolu önleme programları 1965 ile 2005 yılları arasında 15 ülke tarafından yürütülmüştür.
Dış bağlantılar
Kaynakça
- ^ . Glossary of Meteorology. American Meteorological Society. 2009. 6 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009.
- ^ a b . Glossary of Meteorology. American Meteorological Society. 2009. 25 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ "Aggregate hailstone". National Severe Storms Laboratory, National Oceanic and Atmospheric Administration. 23 Nisan 2007. 10 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ "Hail Basics". NOAA National Severe Storms Laboratory (İngilizce). 11 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Nisan 2024.
Hailstones can have layers of clear and cloudy ice if the hailstone encounters different temperature and liquid water content conditions in the thunderstorm. The conditions experienced by the hailstone can change as it passes horizontally across or near an updraft.
- ^ Jewell, Ryan; Brimelow, Julian (17 Ağustos 2004). "P9.5 Evaluation of an Alberta Hail Growth Model Using Severe Hail Proximity Soundings in the United States" (PDF). spc.noaa.gov. 7 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ "Severe Thunderstorm criteria". ec.gc.ca. Meteorological Service of Canada, Environment Canada. 3 Kasım 2010. 5 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mayıs 2011.
- ^ "NEW 1 Inch Hail Criteria". noaa.gov. US: National Weather Service, National Oceanic and Atmospheric Administration. 4 Ocak 2010. 7 Eylül 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mayıs 2011.
- ^ "Hail..." Columbia, South Carolina: National Weather Service Forecast Office. 27 Ocak 2009. 12 Nisan 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ağustos 2009.
- ^ . theweatherprediction.com. 16 Kasım 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2018.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;ncarisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Abshaev, M. T.; Abshaev, A. M.; Malkarova, A. M. (22–24 Ekim 2007). "Radar Estimation of Physical Efficiency of Hail Suppression Projects". Antalya, Turkey: 9th WMO Scientific Conference on Weather Modification. ss. 228-231.
- ^ Abshaev, M. T.; Abshaev, A. M.; Malkarova, A. M. (2012). "Estimation of antihail projects efficiency considering the tendency of hail climatology change". WWRP. Cilt 2012–2. Bali, Indonesia: 10th WMO Scientific Conference on Weather Modification. ss. 1-4.
- ^ Federer, B.; Waldvogel, A.; Schmid, W.; Schiesser, H. H.; Hampel, F.; Schweingruber, Marianne; Stahel, W.; Bader, J.; Mezeix, J. F.; Doras, Nadie; d'Aubigny, G.; DerMegreditchian, G.; Vento, D. (7 Temmuz 1986). "Main Results of Grossversuch IV". Journal of Climate and Applied Meteorology. 25 (7). ss. 917-957. Bibcode:1986JApMe..25..917F. doi:10.1175/1520-0450(1986)025<0917:MROGI>2.0.CO;2. JSTOR 26182470.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Oliverisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dolu bir yagis turu Kule tipi bulutlardaki dusey hava sirkulasyonuna kapilan bulut damlaciklarinin bulut icindeki 0 ile 40 derece santigrat seviyelerini gecerken donma ve erimeler ile tabaka tabaka buyumesi ile olusur Dolu tanecikleriCapi yaklasik 6 cm 2 4 in olan buyuk bir dolu tanesi Bulut icinde dusey hava sirkulasyonunu ve yercekimini yenerek yere dusen dolu taneleri bulut ile yer arasindaki hava sicakligindan cok fazla etkilenmez Ama bulut tabanindan ayrilan kar kristalleri icinden gectigi hava tabakasinin sicakligina gore kusbasi kara granul seklindeki kara sulusepkene yagmura veya donan yagmura donusebilir Yagmur damlalari firtina nedeniyle donar Yere dogru inerken hava akimlari donmus yagmur damlalarini bir asagi bir yukari surukleyerek daha buyuk buz parcalari haline getirir Agirlasan buz parcalari yere duser Bu hava olayina dolu denir Dunyada dolu yagisinin en yogun yasandigi bolge Kuzey Amerika kitasi ozellikle de Meksika Korfezi nin kuzey kesimleridir Bu zamana kadar kaydedilmis en iri dolu tanesi de Banglades in Gopalganj bolgesine 23 00 K 89 56 D rakim 4 m dusmus olup agirligi yaklasik 1 kg dir Bu dolu yagisinda 92 kisi olmustur TanimYere ulasip dolu olusturan her firtina dolu firtinasi denir Capi gt 5 milimetre 0 20 in olan buz kristali dolu tanesi kabul edilir Dolu taneleri 15 santimetre 6 in boyuta ulasabilir ve 0 5 kg 1 1 lb den daha agir olabilir Buz topaklarinin aksine dolu taneleri genellikle katmanlidir ve duzensiz olabilir ve bir araya toplanabilir Dolu agirligi yukari cekisin ustesinden gelip yere dusene kadar guclu yukari dogru bir hava hareketiyle havada asili kalan bulutta ilerlerken kendi tanesinin uzerine biriken seffaf buz veya en az 1 mm 0 039 in kalinligindaki seffaf ve yari saydam buz katmanlarindan olusur Dolu capi farklilik gosterse de Amerika Birlesik Devletleri nde hasara neden olan dolunun ortalama gozlemi 2 5 cm 0 98 in ile golf topu buyuklugu olan 4 4 cm 1 75 in arasindadir 2 cm 0 79 in den buyuk dolu tanelerinin genellikle hasara neden olacak kadar buyuk oldugu kabul edilir Kanada Meteoroloji Servisi bu buyukluk veya uzerinde dolu beklendiginde siddetli firtina uyarisi yapar ABD Ulusal Hava Durumu Servisi Ocak 2010 dan itibaren gecerli olmak uzere 1 in 25 mm cap esigine sahiptir Bu onceki 0 75 in 1 9 cm dolu esiginin uzerinde bir artistir Diger ulkelerin doluya karsi yerel duyarliligina gore farkli esik degerleri vardir ornegin uzum baglari daha kucuk dolu tanelerinden olumsuz etkilenebilir Dolu taneleri yukselisin ne kadar guclu olduguna bagli olarak cok buyuk veya cok kucuk olabilir Daha guclu bir firtinadaki daha guclu yukari cekisler daha buyuk dolu tanelerini havada tutabildiginden daha zayif dolu firtinalari daha guclu dolu firtinalarina super hucreler gibi gore daha kucuk dolu taneleri olusturur OlusumuDolu guclu firtina bulutlarinda ozellikle yogun hava yukselmeleri cok sivi su icerigi buyuk dikey genisligi buyuk su damlaciklari olan ve bulut katmaninin iyi bir bolumunun donma noktasinin altinda oldugu yerlerde olusur 0 C 32 F Bu tur guclu yukselisler ayni zamanda bir kasirganin varligini da gosterebilir Dolu tanelerinin buyume hizi daha yuksek irtifa daha alcak donma bolgeleri ve ruzgar kesmesi gibi faktorlerden etkilenir Dolu tanelerinin katmanli dogasi Dolu safti Kumulonimbus bulutlarindaki diger yagislar gibi dolu da su damlaciklari olarak baslar Damlaciklar yukseldikce ve sicaklik donma noktasinin altina indiginde super sogutulmus su olurlar ve yogunlasma cekirdekleri ile temas ettiklerinde donarlar Buyuk bir dolu tanesinin enine kesiti sogan benzeri bir yapi gosterir Bu dolu tanesinin ince beyaz ve opak katmanlarla donusumlu olarak kalin ve yari saydam katmanlardan olustugu anlamina gelir Eski teori dolu tanelerinin birden fazla alcalma ve yukselmeye maruz kaldigini nem bolgesine dustugunu ve yukseldikce yeniden dondugunu one surdu Bu yukari ve asagi hareketin dolu tanesinin ardisik katmanlarindan sorumlu oldugu dusunuluyordu Teoriye ve saha calismasina dayanan yeni arastirmalar bunun mutlaka dogru olmadigini gostermistir Bastirma ve onlemeBanska Stiavnica Slovakya daki eski bir kaledeki dolu topu Orta Cag da Avrupa daki insanlar doluyu ve ardindan mahsullere verilen zarari onlemek icin kilise canlari calar ve top atarlardi Bu yaklasimin guncellenmis versiyonlari modern dolu toplari olarak vardir Bulut tohumlama II Dunya Savasi ndan sonra dolu tehdidini ortadan kaldirmak icin yapildi ozellikle Sovyetler Birligi nde roketler ve top mermileri kullanilarak bulutlara gumus iyodur dagitilarak dolu firtinalarindan kaynaklanan mahsul hasarinda 70 98 lik bir azalmanin saglandigi iddia edildi Ancak bu etkiler Bati da yurutulen rastgele calismalarda tekrarlanmadi Dolu onleme programlari 1965 ile 2005 yillari arasinda 15 ulke tarafindan yurutulmustur Dis baglantilarKaynakca Glossary of Meteorology American Meteorological Society 2009 6 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2009 a b Glossary of Meteorology American Meteorological Society 2009 25 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 Aggregate hailstone National Severe Storms Laboratory National Oceanic and Atmospheric Administration 23 Nisan 2007 10 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 Hail Basics NOAA National Severe Storms Laboratory Ingilizce 11 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Nisan 2024 Hailstones can have layers of clear and cloudy ice if the hailstone encounters different temperature and liquid water content conditions in the thunderstorm The conditions experienced by the hailstone can change as it passes horizontally across or near an updraft Jewell Ryan Brimelow Julian 17 Agustos 2004 P9 5 Evaluation of an Alberta Hail Growth Model Using Severe Hail Proximity Soundings in the United States PDF spc noaa gov 7 Mayis 2009 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 Severe Thunderstorm criteria ec gc ca Meteorological Service of Canada Environment Canada 3 Kasim 2010 5 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mayis 2011 NEW 1 Inch Hail Criteria noaa gov US National Weather Service National Oceanic and Atmospheric Administration 4 Ocak 2010 7 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mayis 2011 Hail Columbia South Carolina National Weather Service Forecast Office 27 Ocak 2009 12 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Agustos 2009 theweatherprediction com 16 Kasim 2002 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Agustos 2018 a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi ncar isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Abshaev M T Abshaev A M Malkarova A M 22 24 Ekim 2007 Radar Estimation of Physical Efficiency of Hail Suppression Projects Antalya Turkey 9th WMO Scientific Conference on Weather Modification ss 228 231 Abshaev M T Abshaev A M Malkarova A M 2012 Estimation of antihail projects efficiency considering the tendency of hail climatology change WWRP Cilt 2012 2 Bali Indonesia 10th WMO Scientific Conference on Weather Modification ss 1 4 Federer B Waldvogel A Schmid W Schiesser H H Hampel F Schweingruber Marianne Stahel W Bader J Mezeix J F Doras Nadie d Aubigny G DerMegreditchian G Vento D 7 Temmuz 1986 Main Results of Grossversuch IV Journal of Climate and Applied Meteorology 25 7 ss 917 957 Bibcode 1986JApMe 25 917F doi 10 1175 1520 0450 1986 025 lt 0917 MROGI gt 2 0 CO 2 JSTOR 26182470 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Oliver isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme