Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Onur Anıtı (Samsun Atatürk Anıtı), Samsun'un İlkadım ilçesindeki Atatürk Parkı'nda yer alan ve şehrin simgesi hâline gelen anıttır.
 Ön planda Onur Anıtı ve çevresinde çınar ağaçları | |
 | |
| Koordinatlar | 41°17′21″K 36°20′11″D / 41.28917°K 36.33639°D |
|---|---|
| Konum | İlkadım, Samsun, Türkiye |
| Malzeme | Tunç, taş, mermer |
| Yükseklik | 8,85 m (29,0 ft) |
| Tamamlanma tarihi | 29 Ekim 1931) |
| Açılış tarihi | 15 Ocak 1932) |
| Adandığı | Mustafa Kemal Atatürk |
Mustafa Kemal'in Samsun'a çıktığı noktaya dikilen anıt Kurtuluş Savaşı'nın başlangıcı sayılan bu anı simgelemektedir. Cumhuriyet tarihinin ilk anıtlarındandır.
Anıtın heykeli Samsun Valisi Kâzım Paşa tarafından Samsun halkı adına Avusturyalı heykeltıraş Heinrich Krippel'e 1927 yılında sipariş edilmiş, aynı yıl 19 Mayıs günü kaidenin resmî temel atma töreni yapılmıştır. 1928 yılında Viyana'da başlayan heykelin yapım süreci 1931 yılında sonlanmış ve heykel kaidesine 29 Ekim 1931 tarihinde dikilmiştir.
15 Ocak 1932 tarihinde anıtın resmî açılışı yapılarak cumhuriyet tarihinin on üçüncü anıtı, Heinrich Krippel'in ise Türkiye'deki dördüncü anıt çalışması olmuştur.
Tunçtan yapılmış olan heykelin yüksekliği 4,75 metre (15,6 ft), taş blok kaidenin yüksekliği 4,10 metre (13,5 ft), tüm anıtın yüksekliği ise 8,85 metredir (29.0 ft). Heykel için $37.000'a anlaşılmış, buna ek olarak heykeltıraş Heinrich Krippel'e ise $5.500 ödeme yapılmıştır.
Fikir, inşa ve dikilme süreci
Samsun'da Mustafa Kemal'e ithafen bir anıt dikilmesi fikri dönemin Samsun Valisi Kâzım Paşa tarafından ortaya atılmıştır. 19 Mayıs 1927 tarihinde ise Kâzım Paşa'nın katıldığı kaidenin temel atma töreniyle de anıtın inşa süreci resmen başlamıştır.
Anıt için daha önce Zafer Anıtı'nın inşası için açılan yarışmayı kazanan Avusturyalı heykeltıraş Heinrich Krippel ile $37.000'a (2024 enflasyon oranları ile $587.661) anlaşılarak sipariş verilmiştir. Krippel, heykeldeki vücut ölçüleri ve surat kompozisyonunda daha önceki çalışmaları için Mustafa Kemal'in Ankara'daki ikâmetine giderek aldığı ölçüleri esas almış, heykelin çalışmalarını da Türkiye'de gerçekleştirmiştir. Heykelin tunç döküm işlemleri ise 1928 yılında Viyana'daki Vereinigte Metallwerke dökümhanesinde başlamış ve 1931 yılında 32 parça hâlinde sonlanmıştır. Döküm aşamasından sonra temizlik ve rötuş işlemleri için dökümhanede birleştirilen anıt bu işlemlerin de tamamlanmasının ardından tekrar sökülerek her bir parça ayrı ayrı sandıklanmıştır.
Hamburg'dan kumpanyasının Nicea vapuru ile taşınan anıtın parçaları 15 Ekim 1931 tarihinde Samsun'a ulaşmıştır. Ancak gümrük geçişi sırasında ₺40.000 gümrük vergisi istenen heykel gümrüğe takılmıştır. Verginin il kurumlarınca ödenmesi mümkün olmadığından dolayı Türkiye hükûmeti devreye girmiş ve heykelin gümrükten çıkarılamamasının kamuoyunda olumsuz etki yaratacağı öngörüsüyle merkezî bütçe oluşturularak vergi bu bütçeden karşılanmıştır.
Heykelin gümrükten çıkarılmasını takiben ise kaideye monte edilme işlemleri başlatılarak Avusturyalı bir mühendisin de yardımıyla 29 Ekim 1931 tarihinde heykel kaideye monte edilmiştir.
Açılış töreni
Anıtın resmî açılış töreninin Birinci İnönü Muharebesi zaferinin yıldönümü olan 10 Ocak 1932 tarihinde yapılması düşünülse de hazırlıkların tamamlanamaması nedeniyle ertelenmiştir. Kimi kaynaklarda yanlış olarak 29 Ekim 1931 veya 29 Ekim 1932 tarihinde yapıldığı bilgisi yer alan tören, aslen 15 Ocak 1932 tarihinde saat 14.00'da yapılmıştır. Cumhuriyet tarihinin on üçüncü anıtı, Heinrich Krippel'in ise Türkiye'deki dördüncü anıt çalışması olan anıtın açılış törenine askerî bando, askerî kıta, şehirde görevli kolluk kuvvetleri, dernek ve resmî kurumlar, siyasetçiler, yerel halk ve çevre halkı katılım göstermiştir. Bandonun İstiklâl Marşı'nı çalmasının ardından öncelikle Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'in gönderdiği şu telgraf okunmuştur:
| “ | Salim Bey, Samsun Valisi Muhterem Samsun halkının şahsıma karşı besledikleri asil duyguların kıymetli bir tezahürünü bildiren telgrafınızdan pek mütehassıs oldum. Teşekkür, muhabbet ve selamlarımın halka arzını rica ederim. | „ |
—Reis-i Cumhur Gazi Mustafa Kemal | ||
Mustafa Kemal'in telgrafının ardından ise Başbakan İsmet Paşa'nın telgrafı okunmuştur:
| “ | Salim Bey, Samsun Valisi Büyük Gazi'nin heykellerinin rakzı münasebetiyle vatanı seven Samsun halkının gösterdiği asil ve necip duygularla teşekkür ederim. Efendim. | „ |
—Başvekil İsmet | ||
Bu iki telgrafın ardından dönemin valisi bir konuşma yaparak heykelin açılışını yapmıştır. Bu konuşmanın ardından Halk Fırkasının Samsun teşkilatı adına Ethem Veysi Bey, Samsun halkı adına Kefeli Muhittin Bey, Meclis-i Umumi adına Zübeyiroğlu M. Fuat Bey, Samsun Belediyesi adına Muhittin Bey, Maarif Vekâleti adına bakanlığın Samsun müdürü Cemal Bey (Gültekin) konuşmuştur. Son olarak ise Heinrich Krippel kürsüye çıkarak Almanca bir konuşma yapmış, konuşmayı çevirmiştir. Konuşmaların ardından tören atlı kıtanın geçişiyle sürmüş, vilayet meclisindeki kabul töreni ile birlikte de son bulmuştur. Ayrıca aynı günün akşamı Heinrich Krippel ve Mehmet Salim Bey onuruna bir de yemek verilmiş, Krippel'e ek olarak $5.500 (2024 enflasyon oranları ile $87.355) daha ödeme yapılmıştır.
Kompozisyonu
Heykel
4,75 metre (15,6 ft) yüksekliğindeki tunçtan yapılma atlı heykel tüm Atatürk heykelleri arasındaki en devingen ve iddialı heykellerden biridir. Heykeltıraş Aylin Tekiner'in değerlendirmesine göre ritim ve denge yönünden de oldukça tatmin edici olan heykelde hareketlilik, gerilim ve devinim son derece dengelidir. Heykelde Mustafa Kemal mareşal üniformasıyla şaha kalkmış bir at üzerinde savaş komuta eder hâlde betimlenmiştir. Üst vücudu sol tarafa, yüzü ise sağ tarafa bakan Mustafa Kemal sol eliyle atın dizginlerini tutarken sağ eliyle de kılıcının kabzasını kavramış kılıcı çekmek üzeredir ve kıyafeti de beden hareketini yansıtacak biçimde üzerine oturmuştur. Kılıcın boyu dönem subaylarının kullandığı kılıç olmayıp çok uzundur. Yüz kompozisyonu ise gençlik yıllarını anımsatır şekilde çalışılmıştır. Heykel kaideye atın arka iki ayağı ve kuyruğu ile dayanmaktadır. Atın bu dengeli duruşu heykelin devingenliğini de güçlendirmektedir. Yine Tekiner'e göre şaha kalmış olan atın hareketi ileri atılma hırsını, meydan okumayı ve kahramanlığı yansıtmakta; Mustafa Kemal'in atın dizginlerini tutmaya çalışması bağımsızlık için sabırsızlanan halkı soğukkanlılığa çağırmaya, dizginlere hakim oluşu da gücünü ve becerisini yansıtmaktadır. Krippel de yaptığı açılış konuşmasında heykel kompozisyonunu "...gururlu bir şekilde batıya ve çok uzaklara dikilen bakışları azim dolu gözleriyle, şahlanan atın üzerinde Gazi Mustafa Kemal dimdik bir şekilde oturuyor. Bu oturuşta korkusuzluk, kolun kılıca uzanışında ise Türklüğün gücü vardır." şeklinde açıklamıştır.
Cumhuriyet'te yazan İsmail Habip Sevük, atın şahlanış anını 19 Mayıs 1937 tarihli köşe yazısında eleştirmiştir. Kaidenin ön kısmından heykele bakıldığında atın yalnızca karın kısmının göründüğünü, bu açıdan bakıldığında atın kahramanlığı değil bir sirk talimini andırdığını belirtmiştir. Arka kısımdan bakıldığında ise yalnızca yere uzanan kuyruğun göründüğünü, bu yere uzanma hâlinin de hem kuyruğa asıl işlevinin dışında bir işlev yüklendiğini fark ettirdiği hem de şahlanış enstantanesini zorlama gösterdiği eleştirisinde bulunmuştur. Sol taraftan bakıldığında ise hem atın karnının hem de kuyruğun yerden kuvvet almasının görünmeyişi nedeniyle heykelin daha iyi göründüğünü savunmuştur. Sevük son olarak sağ tarafa bakıldığında ise artık dikkati atın değil Mustafa Kemal'in çektiğini belirterek suratın baktığı taraf, vücudun enerjisi, kılıca uzanış ve dizginleri tutuş tarzı ile heykelin duygu uyandırdığını yazmıştır.
Kaide
4,10 metre (13,5 ft) yüksekliğinde olan kaide, mermer kaplamalı taş blok dikdörtgen prizma şeklinde yapılmıştır. Kaidenin sağ tarafında ters üçgen bir sivri kemer içerisinde yer alan tunç kabartmada Mustafa Kemal, mareşal kıyafetiyle yüzü sola bakar biçimde ve kollarını iki yana açmış bir vaziyette dik bir şekilde betimlenmiştir. Sağ ve sol taraflarında ise ellerine sarılmış ve diz çökmüş figürlerle Türk milleti temsil edilmiştir. Başka hiçbir Atatürk anıtında rastlanmayan bu betimleme "tek adam" vurgusunu perçinlemektedir. Sol taraftaki kabartmada ise yine aynı şekildeki bir niş içerisinde karaya yanaşmış bir tekne ve bu teknedeki cephaneleri taşıyan halk betimlenmiştir.
Kaidenin ön yüzündeki levhada Nutuk'un ilk cümlesine atıfta bulunan "Vatanda Millî Mücadeleye başlamak için Gazi 19 Mayıs 1335=1919 tarihinde Samsun'a çıktı." cümlesi ve arka yüzündeki levhada "Bu heykel Samsun vilâyeti halkı tarafından 29. Birinci Teşrin 1931 tarihinde dikildi." ifadesi yer almaktadır.
Sembolik önemi
Samsun'un Kurtuluş Savaşı'nın ilk durağı ve cumhuriyetin ilanına giden sürecin simgesel noktalarından olan biri olması nedeniyle bunu sembolize eden bir anıt dikilmesi kararlaştırılmış, anıtın ise bu sembolik anlama uygun olarak Mustafa Kemal'in Samsun'a çıktığı noktaya dikilmesine karar verilmiştir. (Anıt, Mustafa Kemal'in Samsun'a çıktığı iskelenin hemen yukarısına dikilmesine rağmen zamanla denizin doldurulması nedeniyle günümüzde sahil şeridinin uzağında kalmıştır.) Anıt salt olarak bu anlam yüklemesi ile dikilmiş olup çeşitli kişisel yorumlar da mevcuttur.
Bu yorumlardan biri de anıtın açılış konuşmasında dönemin valisi Mehmet Salim Bey tarafından yapılmıştır:
| “ | (...) Bu eser Türkün azmini, damarlarındaki asil kanda mevcut kuvveti, cevheri ifade eden büyük halaskârımızın timsalidir. Kalplerde yaşayan muhabbetin bu mücessem timsalidir. (...) | „ |
—Samsun Valisi Mehmet Salim | ||
Ayrıca 1933'te yazdığı bir gezi yazısı ile İbrahim Alaettin Bey de Samsun'un ve anıtın sembolik öneminden bahsetmiştir:
| “ | (...) Bizim için Karadeniz'de Samsun'un ehemmiyeti Akdeniz'deki İzmir'in değeri derecesindedir denebilir. İstiklâl tarihi Samsun'da başladı, İzmir'de tamam oldu. Türk inkılâbının güneşi olan o altın baş Samsun’da Türkeli'ne ve İzmir'de de cihana doğdu. Samsun'da çekilen kılıç kınına İzmir'de girmiştir. (...) Samsun'da ilk görülecek en mühim eser, Gazi'nin oraya ayak bastığı büyük günü hatırlatan abidedir. Bu abide Karadeniz'in en hırçın fırtınalarından ilham almış gibi Gazi'nin Millî Mücadele başındaki kükreyişini başarıyla ifade eder. Onun içinde bulunduğu park da Avrupa şehirlerindeki umumi bahçelerden farksızdır. (...) | „ |
—İbrahim Alaettin | ||
Bu yorumların yanı sıra Aylin Tekiner olaya farklı bir bakış açısıyla yaklaşarak Atatürk Heykelleri: Kült, Estetik, Siyaset isimli kitabında anıt dikilmesi fikrinin arka planında 1930 yerel seçimlerinin etkili olduğu iddia etmektedir. Seçimde Samsunlu seçmenler Mustafa Kemal'in liderliğindeki Cumhuriyet Halk Fırkasına 416, muhalefet partisi Serbest Cumhuriyet Fırkasına 3.312 oy vererek açıkça Cumhuriyet Halk Fırkasının ve de Mustafa Kemal'in iktidarı bırakması gerektiğini düşündüklerini ortaya koymuşlardır. Seçimler sonrası Serbest Cumhuriyet Fırkasının kapatılmasının ardından Türkiye gezisine başlayan Mustafa Kemal'in gezisinin ilk duraklarından biri de Samsun olmuş, Kurtuluş Savaşı'nın başlangıç yeri olarak simgeleştirdiği şehirde beklenen ilgi ve özenle karşılanmamıştır. Bu nedenlerle seçimlerin ve Mustafa Kemal'in ziyaretinin hemen ardından Serbest Cumhuriyet Fırkasının geniş ölçüde destek gördüğü İzmir'de ve Samsun'da devasa anıtlar dikilmesi halka uslu durmaları için verilmiş bir tembih veya gözdağı olarak yorumlanmaktadır. Ancak bu varsayım anıtın inşa sürecinin seçimlerin üç yıl öncesinde başladığı göz önüne alındığında geçersiz kalmaktadır.
Anıt, günümüzde Samsun'un simgesi hâline gelmiş olup millî bayramlarda il protokolünün saygı duruşunda bulunarak programların başlatıldığı ana durak ve turistlerin ziyaret noktalarından biridir.Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun Barosu, Samsun Büyükşehir Belediyesi, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası ile Samsunspor gibi şehrin bazı kuruluşlarının amblemlerinde Onur Anıtı yer almaktadır. Ayrıca Türk lirasının yedinci emisyon grubunda yer alan yüz bin liralık banknotunun ön yüzünde de kullanılan anıtın Kargıpınarı'ndaki Cumhuriyet Meydanı'nda daha küçük ölçülerde bir kopyası yer almakla birlikte Kurtuluş Savaşı'nın 100. yılı kutlamaları kapsamında gibi etkinliklerde çeşitli materyaller ile de kopyaları hazırlanmıştır. Ayrıca anıtın üç boyutlu taraması yapılarak dijital ortama aktarılmıştır.
Saldırı
3 Şubat 2022 sabahı anıtın bulunduğu Atatürk Parkı'na araçla giren iki kişi, atın arka bacaklarına bağladıkları halatı araçla çekerek anıtı yıkma girişiminde bulundu. Eylemlerini "Mustafa Kemal Atatürk'ü sevmemeleri ve heykellerine tahammül edemedikleri" şeklinde gerekçelendiren saldırganlar, Atatürk'ün hatırasına alenen hakaret suçu kapsamında tutuklanarak cezaevine gönderildiler. Saldırı Türkiye çapında farklı kesimlerce tepkiyle karşılanırken, Samsunlu vatandaşlar da dört gün boyunca anıt çevresinde "saygı nöbeti" tuttular ve "sevgi çemberi" oluşturdular.
Kaynakça
- Özel
- ^ a b c d e f g h i Sarısakal, Baki. (PDF). bakisarisakal.com. 11 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2014.
- ^ a b c d Osma 2003, s. 73.
- ^ "Samsun Belediyesi Meclis Zabıt Tutanakları 7. Toplantı 1. Celse". 22 Kasım 1931.
- ^ a b M. Fuat, Zübeyiroğlu (3 Ocak 1932). "Gazi'nin 19 Mayıs 1919'da Anadolu'ya Çıktığı Yerde". Hâkimiyet-i Milliye. ss. 1-2.
- ^ Aslanapa 1993, s. 46.
- ^ a b Âhâli. 20 Kasım 1931.
- ^ Osma 1999, s. 854.
- ^ a b Ciğerim, Cemil (28 Ocak 2014). "Atatürk Heykeli, Gümrük'e takılmış". ekipgazetesi.com. 16 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2014.
- ^ Anıtın arka yüzündeki tunç levhada "Bu heykel Samsun vilâyeti halkı tarafından 29 Birinci Teşrin 1931 tarihinde dikildi." ifadesi yer almaktadır.
- ^ a b c d Osma 1999, s. 856.
- ^ Gezer 1984, s. 58.
- ^ "Gazi'nin 1919'da Anadolu'ya Çıktığı Yerde Dikilen Abide Emsalsiz Bir Tezahürle Evvelki Gün Açıldı". Hâkimiyet-i Milliye. 17 Ocak 1932. s. 1.
- ^ "Gazi'nin heykeli". Akşam. 16 Ocak 1932. s. 1-2.
- ^ Osma 2003, s. 191.
- ^ Osma 2003, s. 192.
- ^ Osma 2003, s. 193.
- ^ a b "Gazi Hz.nin Samsun'daki Heykeli: Heykeli Yapan M. Krippel Güzel ve Şayana Dikkat İki Nutuk Söyledi". Milliyet. 21 Ocak 1932. s. 6.
- ^ Samsun. 21 Ocak 1932.
- ^ Zübeyiroğlu, M. Fuat (26 Ocak 1932). "Gazi Heykeli'nin Açılma Resmi: Resmi Küşat Nasıl Oldu ve Söylenen Nutuklar". Hâkimiyet-i Milliye. s. 5.
- ^ a b c d Tekiner 2010, s. 120.
- ^ a b "Atatürk Anıtı - Onur Anıtı". (PDF). Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği. 2010. s. 50. ISBN . 11 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2014.
- ^ a b c d e Tekiner 2010, s. 122.
- ^ a b c d Osma 2003, s. 74.
- ^ a b c Tekiner 2010, s. 121.
- ^ Sarısakal, Baki. (PDF). bakisarisakal.com. 11 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2014.
- ^ a b c d Sevük, İsmail Habip (19 Mayıs 1937). "Samsun'daki Heykel". Cumhuriyet (4674).
- ^ a b c d "Onur Anıtı". kulturportali.gov.tr. 11 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2014.
- ^ Tekiner 2010, s. 123.
- ^ Gür, Faik (2001). "Atatürk heykelleri ve Türkiye'de resmî tarihin görselleşmesi". Toplum ve Bilim, 90. ss. 147-166.
- ^ Osma 1999, s. 853.
- ^ a b Osma 1999, s. 855.
- ^ a b Osma 2003, s. 72.
- ^ Yetkin, Çetin (1997). Atatürk'ün Başarısız Demokrasi Devrimi: Serbest Cumhuriyet Fırkası. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayıncılık.
- ^ Aydemir, Şevket Süreyya (1975). Tek Adam. 3. İstanbul: Remzi Kitabevi. s. 424.
- ^ "Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün aramızdan ayrılışının 80. yıl dönümü sayın valimizin Atatürk Anıtı'na çelenk sunumuyla başladı". samsun.gov.tr. 10 Kasım 2018. 18 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2019.
- ^ "Onur Anıtı". samsun.bel.tr. 16 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2014.
- ^ "Samsun'da 100. yıl kutlamaları başladı". karar.com. 19 Mayıs 2019. 19 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2019.
- ^ "E 7 - YÜZBİN TÜRK LİRASI III. TERTİP". tcmb.gov.tr. 10 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Haziran 2015.
- ^ "Azerbaycanlı ustadan en tatlı Atatürk anıtı: 500 kilogram çikolata kullanıldı". sputniknews.com. 27 Nisan 2019. 18 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2019.
- ^ "Türkiye'nin ilk dijital Atatürk Heykeli'nde sona doğru". milliyet.com.tr. 26 Nisan 2016. 18 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2019.
- ^ Düzgün Çoban, Burcu (19 Mayıs 2019). "100. yılda tarihi proje... Türkiye'de bir ilk!". habergazetesi.com.tr. 19 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2019.
- ^ Akduman, İsmail (3 Şubat 2022). . Sözcü. 3 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2022.
- ^ "Samsun'da Atatürk Anıtı'na saldıran iki kişi tutuklandı". NTV. 4 Şubat 2022. 4 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Şubat 2022.
- ^ . Cumhuriyet. 4 Şubat 2022. 4 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2022.
- ^ İnan, Mustafa; Kara, Tayfur (6 Şubat 2022). . Hürriyet. 6 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2022.
- ^ "Halk Samsun'da Atatürk Anıtı çevresinde çember oluşturdu". İndigo. 3 Şubat 2022. 12 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Temmuz 2022.
- Genel
- Aslanapa, Oktay (1993), Türkiye'de Avusturyalı Sanat Tarihçileri ve Sanatkârlar, İstanbul: Eren Yayıncılık, ISBN
- Gezer, Hüseyin (1984), Cumhuriyet Dönemi Türk Heykeli, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
- Osma, Kıvanç (1999), "Atatürk'ün Samsun'a Çıkışının 80. Yıldönümünde Samsun Atlı Atatürk Anıtı", Erdem, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi, 11 (33), ISSN 1010-867X
- Osma, Kıvanç (2003), Cumhuriyet Dönemi Anıt Heykelleri (1923-1946), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, ISBN
- Tekiner, Aylin (2010), Atatürk Heykelleri: Kült, Estetik, Siyaset, İstanbul: İletişim Yayınları, ISBN
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Statue of Honor ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Onur Aniti Samsun Ataturk Aniti Samsun un Ilkadim ilcesindeki Ataturk Parki nda yer alan ve sehrin simgesi haline gelen anittir Onur AnitiOn planda Onur Aniti ve cevresinde cinar agaclariKoordinatlar41 17 21 K 36 20 11 D 41 28917 K 36 33639 D 41 28917 36 33639KonumIlkadim Samsun TurkiyeMalzemeTunc tas mermerYukseklik8 85 m 29 0 ft Tamamlanma tarihi29 Ekim 1931 92 yil once 1931 10 29 Acilis tarihi15 Ocak 1932 92 yil once 1932 01 15 AdandigiMustafa Kemal Ataturk Mustafa Kemal in Samsun a ciktigi noktaya dikilen anit Kurtulus Savasi nin baslangici sayilan bu ani simgelemektedir Cumhuriyet tarihinin ilk anitlarindandir Anitin heykeli Samsun Valisi Kazim Pasa tarafindan Samsun halki adina Avusturyali heykeltiras Heinrich Krippel e 1927 yilinda siparis edilmis ayni yil 19 Mayis gunu kaidenin resmi temel atma toreni yapilmistir 1928 yilinda Viyana da baslayan heykelin yapim sureci 1931 yilinda sonlanmis ve heykel kaidesine 29 Ekim 1931 tarihinde dikilmistir 15 Ocak 1932 tarihinde anitin resmi acilisi yapilarak cumhuriyet tarihinin on ucuncu aniti Heinrich Krippel in ise Turkiye deki dorduncu anit calismasi olmustur Tunctan yapilmis olan heykelin yuksekligi 4 75 metre 15 6 ft tas blok kaidenin yuksekligi 4 10 metre 13 5 ft tum anitin yuksekligi ise 8 85 metredir 29 0 ft Heykel icin 37 000 a anlasilmis buna ek olarak heykeltiras Heinrich Krippel e ise 5 500 odeme yapilmistir Fikir insa ve dikilme sureciSamsun da Mustafa Kemal e ithafen bir anit dikilmesi fikri donemin Samsun Valisi Kazim Pasa tarafindan ortaya atilmistir 19 Mayis 1927 tarihinde ise Kazim Pasa nin katildigi kaidenin temel atma toreniyle de anitin insa sureci resmen baslamistir Anit icin daha once Zafer Aniti nin insasi icin acilan yarismayi kazanan Avusturyali heykeltiras Heinrich Krippel ile 37 000 a 2024 enflasyon oranlari ile 587 661 anlasilarak siparis verilmistir Krippel heykeldeki vucut olculeri ve surat kompozisyonunda daha onceki calismalari icin Mustafa Kemal in Ankara daki ikametine giderek aldigi olculeri esas almis heykelin calismalarini da Turkiye de gerceklestirmistir Heykelin tunc dokum islemleri ise 1928 yilinda Viyana daki Vereinigte Metallwerke dokumhanesinde baslamis ve 1931 yilinda 32 parca halinde sonlanmistir Dokum asamasindan sonra temizlik ve rotus islemleri icin dokumhanede birlestirilen anit bu islemlerin de tamamlanmasinin ardindan tekrar sokulerek her bir parca ayri ayri sandiklanmistir Anitin kaidesinin 1931 yilindaki insaat calismalari sirasinda cekilmis bir fotograf Hamburg dan kumpanyasinin Nicea vapuru ile tasinan anitin parcalari 15 Ekim 1931 tarihinde Samsun a ulasmistir Ancak gumruk gecisi sirasinda 40 000 gumruk vergisi istenen heykel gumruge takilmistir Verginin il kurumlarinca odenmesi mumkun olmadigindan dolayi Turkiye hukumeti devreye girmis ve heykelin gumrukten cikarilamamasinin kamuoyunda olumsuz etki yaratacagi ongorusuyle merkezi butce olusturularak vergi bu butceden karsilanmistir Heykelin gumrukten cikarilmasini takiben ise kaideye monte edilme islemleri baslatilarak Avusturyali bir muhendisin de yardimiyla 29 Ekim 1931 tarihinde heykel kaideye monte edilmistir Acilis toreniAnitin resmi acilis toreninin Birinci Inonu Muharebesi zaferinin yildonumu olan 10 Ocak 1932 tarihinde yapilmasi dusunulse de hazirliklarin tamamlanamamasi nedeniyle ertelenmistir Kimi kaynaklarda yanlis olarak 29 Ekim 1931 veya 29 Ekim 1932 tarihinde yapildigi bilgisi yer alan toren aslen 15 Ocak 1932 tarihinde saat 14 00 da yapilmistir Cumhuriyet tarihinin on ucuncu aniti Heinrich Krippel in ise Turkiye deki dorduncu anit calismasi olan anitin acilis torenine askeri bando askeri kita sehirde gorevli kolluk kuvvetleri dernek ve resmi kurumlar siyasetciler yerel halk ve cevre halki katilim gostermistir Bandonun Istiklal Marsi ni calmasinin ardindan oncelikle Cumhurbaskani Mustafa Kemal in gonderdigi su telgraf okunmustur Salim Bey Samsun Valisi Muhterem Samsun halkinin sahsima karsi besledikleri asil duygularin kiymetli bir tezahurunu bildiren telgrafinizdan pek mutehassis oldum Tesekkur muhabbet ve selamlarimin halka arzini rica ederim Reis i Cumhur Gazi Mustafa Kemal Mustafa Kemal in telgrafinin ardindan ise Basbakan Ismet Pasa nin telgrafi okunmustur Salim Bey Samsun Valisi Buyuk Gazi nin heykellerinin rakzi munasebetiyle vatani seven Samsun halkinin gosterdigi asil ve necip duygularla tesekkur ederim Efendim Basvekil Ismet Bu iki telgrafin ardindan donemin valisi bir konusma yaparak heykelin acilisini yapmistir Bu konusmanin ardindan Halk Firkasinin Samsun teskilati adina Ethem Veysi Bey Samsun halki adina Kefeli Muhittin Bey Meclis i Umumi adina Zubeyiroglu M Fuat Bey Samsun Belediyesi adina Muhittin Bey Maarif Vekaleti adina bakanligin Samsun muduru Cemal Bey Gultekin konusmustur Son olarak ise Heinrich Krippel kursuye cikarak Almanca bir konusma yapmis konusmayi cevirmistir Konusmalarin ardindan toren atli kitanin gecisiyle surmus vilayet meclisindeki kabul toreni ile birlikte de son bulmustur Ayrica ayni gunun aksami Heinrich Krippel ve Mehmet Salim Bey onuruna bir de yemek verilmis Krippel e ek olarak 5 500 2024 enflasyon oranlari ile 87 355 daha odeme yapilmistir KompozisyonuAnitin 15 Ocak 1932 tarihindeki acilis toreninde cekilmis bir fotograf Heykel 4 75 metre 15 6 ft yuksekligindeki tunctan yapilma atli heykel tum Ataturk heykelleri arasindaki en devingen ve iddiali heykellerden biridir Heykeltiras Aylin Tekiner in degerlendirmesine gore ritim ve denge yonunden de oldukca tatmin edici olan heykelde hareketlilik gerilim ve devinim son derece dengelidir Heykelde Mustafa Kemal maresal uniformasiyla saha kalkmis bir at uzerinde savas komuta eder halde betimlenmistir Ust vucudu sol tarafa yuzu ise sag tarafa bakan Mustafa Kemal sol eliyle atin dizginlerini tutarken sag eliyle de kilicinin kabzasini kavramis kilici cekmek uzeredir ve kiyafeti de beden hareketini yansitacak bicimde uzerine oturmustur Kilicin boyu donem subaylarinin kullandigi kilic olmayip cok uzundur Yuz kompozisyonu ise genclik yillarini animsatir sekilde calisilmistir Heykel kaideye atin arka iki ayagi ve kuyrugu ile dayanmaktadir Atin bu dengeli durusu heykelin devingenligini de guclendirmektedir Yine Tekiner e gore saha kalmis olan atin hareketi ileri atilma hirsini meydan okumayi ve kahramanligi yansitmakta Mustafa Kemal in atin dizginlerini tutmaya calismasi bagimsizlik icin sabirsizlanan halki sogukkanliliga cagirmaya dizginlere hakim olusu da gucunu ve becerisini yansitmaktadir Krippel de yaptigi acilis konusmasinda heykel kompozisyonunu gururlu bir sekilde batiya ve cok uzaklara dikilen bakislari azim dolu gozleriyle sahlanan atin uzerinde Gazi Mustafa Kemal dimdik bir sekilde oturuyor Bu oturusta korkusuzluk kolun kilica uzanisinda ise Turklugun gucu vardir seklinde aciklamistir Cumhuriyet te yazan Ismail Habip Sevuk atin sahlanis anini 19 Mayis 1937 tarihli kose yazisinda elestirmistir Kaidenin on kismindan heykele bakildiginda atin yalnizca karin kisminin gorundugunu bu acidan bakildiginda atin kahramanligi degil bir sirk talimini andirdigini belirtmistir Arka kisimdan bakildiginda ise yalnizca yere uzanan kuyrugun gorundugunu bu yere uzanma halinin de hem kuyruga asil islevinin disinda bir islev yuklendigini fark ettirdigi hem de sahlanis enstantanesini zorlama gosterdigi elestirisinde bulunmustur Sol taraftan bakildiginda ise hem atin karninin hem de kuyrugun yerden kuvvet almasinin gorunmeyisi nedeniyle heykelin daha iyi gorundugunu savunmustur Sevuk son olarak sag tarafa bakildiginda ise artik dikkati atin degil Mustafa Kemal in cektigini belirterek suratin baktigi taraf vucudun enerjisi kilica uzanis ve dizginleri tutus tarzi ile heykelin duygu uyandirdigini yazmistir Kaide 4 10 metre 13 5 ft yuksekliginde olan kaide mermer kaplamali tas blok dikdortgen prizma seklinde yapilmistir Kaidenin sag tarafinda ters ucgen bir sivri kemer icerisinde yer alan tunc kabartmada Mustafa Kemal maresal kiyafetiyle yuzu sola bakar bicimde ve kollarini iki yana acmis bir vaziyette dik bir sekilde betimlenmistir Sag ve sol taraflarinda ise ellerine sarilmis ve diz cokmus figurlerle Turk milleti temsil edilmistir Baska hicbir Ataturk anitinda rastlanmayan bu betimleme tek adam vurgusunu percinlemektedir Sol taraftaki kabartmada ise yine ayni sekildeki bir nis icerisinde karaya yanasmis bir tekne ve bu teknedeki cephaneleri tasiyan halk betimlenmistir Kaidenin on yuzundeki levhada Nutuk un ilk cumlesine atifta bulunan Vatanda Milli Mucadeleye baslamak icin Gazi 19 Mayis 1335 1919 tarihinde Samsun a cikti cumlesi ve arka yuzundeki levhada Bu heykel Samsun vilayeti halki tarafindan 29 Birinci Tesrin 1931 tarihinde dikildi ifadesi yer almaktadir On levhaSag kabartmaArka levhaSol kabartmaSembolik onemiSamsun un Kurtulus Savasi nin ilk duragi ve cumhuriyetin ilanina giden surecin simgesel noktalarindan olan biri olmasi nedeniyle bunu sembolize eden bir anit dikilmesi kararlastirilmis anitin ise bu sembolik anlama uygun olarak Mustafa Kemal in Samsun a ciktigi noktaya dikilmesine karar verilmistir Anit Mustafa Kemal in Samsun a ciktigi iskelenin hemen yukarisina dikilmesine ragmen zamanla denizin doldurulmasi nedeniyle gunumuzde sahil seridinin uzaginda kalmistir Anit salt olarak bu anlam yuklemesi ile dikilmis olup cesitli kisisel yorumlar da mevcuttur Bu yorumlardan biri de anitin acilis konusmasinda donemin valisi Mehmet Salim Bey tarafindan yapilmistir Bu eser Turkun azmini damarlarindaki asil kanda mevcut kuvveti cevheri ifade eden buyuk halaskarimizin timsalidir Kalplerde yasayan muhabbetin bu mucessem timsalidir Samsun Valisi Mehmet Salim Ayrica 1933 te yazdigi bir gezi yazisi ile Ibrahim Alaettin Bey de Samsun un ve anitin sembolik oneminden bahsetmistir Bizim icin Karadeniz de Samsun un ehemmiyeti Akdeniz deki Izmir in degeri derecesindedir denebilir Istiklal tarihi Samsun da basladi Izmir de tamam oldu Turk inkilabinin gunesi olan o altin bas Samsun da Turkeli ne ve Izmir de de cihana dogdu Samsun da cekilen kilic kinina Izmir de girmistir Samsun da ilk gorulecek en muhim eser Gazi nin oraya ayak bastigi buyuk gunu hatirlatan abidedir Bu abide Karadeniz in en hircin firtinalarindan ilham almis gibi Gazi nin Milli Mucadele basindaki kukreyisini basariyla ifade eder Onun icinde bulundugu park da Avrupa sehirlerindeki umumi bahcelerden farksizdir Ibrahim AlaettinOnur Aniti na yapilan saldiri sonrasi cesitli partilerin sendikalarin ve birliklerin biraktigi celenkler Bu yorumlarin yani sira Aylin Tekiner olaya farkli bir bakis acisiyla yaklasarak Ataturk Heykelleri Kult Estetik Siyaset isimli kitabinda anit dikilmesi fikrinin arka planinda 1930 yerel secimlerinin etkili oldugu iddia etmektedir Secimde Samsunlu secmenler Mustafa Kemal in liderligindeki Cumhuriyet Halk Firkasina 416 muhalefet partisi Serbest Cumhuriyet Firkasina 3 312 oy vererek acikca Cumhuriyet Halk Firkasinin ve de Mustafa Kemal in iktidari birakmasi gerektigini dusunduklerini ortaya koymuslardir Secimler sonrasi Serbest Cumhuriyet Firkasinin kapatilmasinin ardindan Turkiye gezisine baslayan Mustafa Kemal in gezisinin ilk duraklarindan biri de Samsun olmus Kurtulus Savasi nin baslangic yeri olarak simgelestirdigi sehirde beklenen ilgi ve ozenle karsilanmamistir Bu nedenlerle secimlerin ve Mustafa Kemal in ziyaretinin hemen ardindan Serbest Cumhuriyet Firkasinin genis olcude destek gordugu Izmir de ve Samsun da devasa anitlar dikilmesi halka uslu durmalari icin verilmis bir tembih veya gozdagi olarak yorumlanmaktadir Ancak bu varsayim anitin insa surecinin secimlerin uc yil oncesinde basladigi goz onune alindiginda gecersiz kalmaktadir Anit gunumuzde Samsun un simgesi haline gelmis olup milli bayramlarda il protokolunun saygi durusunda bulunarak programlarin baslatildigi ana durak ve turistlerin ziyaret noktalarindan biridir Ondokuz Mayis Universitesi Samsun Barosu Samsun Buyuksehir Belediyesi Samsun Ticaret ve Sanayi Odasi ile Samsunspor gibi sehrin bazi kuruluslarinin amblemlerinde Onur Aniti yer almaktadir Ayrica Turk lirasinin yedinci emisyon grubunda yer alan yuz bin liralik banknotunun on yuzunde de kullanilan anitin Kargipinari ndaki Cumhuriyet Meydani nda daha kucuk olculerde bir kopyasi yer almakla birlikte Kurtulus Savasi nin 100 yili kutlamalari kapsaminda gibi etkinliklerde cesitli materyaller ile de kopyalari hazirlanmistir Ayrica anitin uc boyutlu taramasi yapilarak dijital ortama aktarilmistir Saldiri 3 Subat 2022 sabahi anitin bulundugu Ataturk Parki na aracla giren iki kisi atin arka bacaklarina bagladiklari halati aracla cekerek aniti yikma girisiminde bulundu Eylemlerini Mustafa Kemal Ataturk u sevmemeleri ve heykellerine tahammul edemedikleri seklinde gerekcelendiren saldirganlar Ataturk un hatirasina alenen hakaret sucu kapsaminda tutuklanarak cezaevine gonderildiler Saldiri Turkiye capinda farkli kesimlerce tepkiyle karsilanirken Samsunlu vatandaslar da dort gun boyunca anit cevresinde saygi nobeti tuttular ve sevgi cemberi olusturdular KaynakcaOzel a b c d e f g h i Sarisakal Baki PDF bakisarisakal com 11 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 11 Temmuz 2014 a b c d Osma 2003 s 73 Samsun Belediyesi Meclis Zabit Tutanaklari 7 Toplanti 1 Celse 22 Kasim 1931 a b M Fuat Zubeyiroglu 3 Ocak 1932 Gazi nin 19 Mayis 1919 da Anadolu ya Ciktigi Yerde Hakimiyet i Milliye ss 1 2 Aslanapa 1993 s 46 a b Ahali 20 Kasim 1931 Osma 1999 s 854 a b Cigerim Cemil 28 Ocak 2014 Ataturk Heykeli Gumruk e takilmis ekipgazetesi com 16 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Temmuz 2014 Anitin arka yuzundeki tunc levhada Bu heykel Samsun vilayeti halki tarafindan 29 Birinci Tesrin 1931 tarihinde dikildi ifadesi yer almaktadir a b c d Osma 1999 s 856 Gezer 1984 s 58 Gazi nin 1919 da Anadolu ya Ciktigi Yerde Dikilen Abide Emsalsiz Bir Tezahurle Evvelki Gun Acildi Hakimiyet i Milliye 17 Ocak 1932 s 1 Gazi nin heykeli Aksam 16 Ocak 1932 s 1 2 Osma 2003 s 191 Osma 2003 s 192 Osma 2003 s 193 a b Gazi Hz nin Samsun daki Heykeli Heykeli Yapan M Krippel Guzel ve Sayana Dikkat Iki Nutuk Soyledi Milliyet 21 Ocak 1932 s 6 Samsun 21 Ocak 1932 Zubeyiroglu M Fuat 26 Ocak 1932 Gazi Heykeli nin Acilma Resmi Resmi Kusat Nasil Oldu ve Soylenen Nutuklar Hakimiyet i Milliye s 5 a b c d Tekiner 2010 s 120 a b Ataturk Aniti Onur Aniti PDF Yesilirmak Havzasi Kalkinma Birligi 2010 s 50 ISBN 9789758329885 11 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 11 Temmuz 2014 a b c d e Tekiner 2010 s 122 a b c d Osma 2003 s 74 a b c Tekiner 2010 s 121 Sarisakal Baki PDF bakisarisakal com 11 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 11 Temmuz 2014 a b c d Sevuk Ismail Habip 19 Mayis 1937 Samsun daki Heykel Cumhuriyet 4674 a b c d Onur Aniti kulturportali gov tr 11 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Temmuz 2014 Tekiner 2010 s 123 Gur Faik 2001 Ataturk heykelleri ve Turkiye de resmi tarihin gorsellesmesi Toplum ve Bilim 90 ss 147 166 Osma 1999 s 853 a b Osma 1999 s 855 a b Osma 2003 s 72 Yetkin Cetin 1997 Ataturk un Basarisiz Demokrasi Devrimi Serbest Cumhuriyet Firkasi Istanbul Toplumsal Donusum Yayincilik Aydemir Sevket Sureyya 1975 Tek Adam 3 Istanbul Remzi Kitabevi s 424 Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Ataturk un aramizdan ayrilisinin 80 yil donumu sayin valimizin Ataturk Aniti na celenk sunumuyla basladi samsun gov tr 10 Kasim 2018 18 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2019 Onur Aniti samsun bel tr 16 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Temmuz 2014 Samsun da 100 yil kutlamalari basladi karar com 19 Mayis 2019 19 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mayis 2019 E 7 YUZBIN TURK LIRASI III TERTIP tcmb gov tr 10 Subat 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Haziran 2015 Azerbaycanli ustadan en tatli Ataturk aniti 500 kilogram cikolata kullanildi sputniknews com 27 Nisan 2019 18 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2019 Turkiye nin ilk dijital Ataturk Heykeli nde sona dogru milliyet com tr 26 Nisan 2016 18 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2019 Duzgun Coban Burcu 19 Mayis 2019 100 yilda tarihi proje Turkiye de bir ilk habergazetesi com tr 19 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mayis 2019 Akduman Ismail 3 Subat 2022 Sozcu 3 Subat 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Subat 2022 Samsun da Ataturk Aniti na saldiran iki kisi tutuklandi NTV 4 Subat 2022 4 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Subat 2022 Cumhuriyet 4 Subat 2022 4 Subat 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Subat 2022 Inan Mustafa Kara Tayfur 6 Subat 2022 Hurriyet 6 Subat 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Subat 2022 Halk Samsun da Ataturk Aniti cevresinde cember olusturdu Indigo 3 Subat 2022 12 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Temmuz 2022 GenelAslanapa Oktay 1993 Turkiye de Avusturyali Sanat Tarihcileri ve Sanatkarlar Istanbul Eren Yayincilik ISBN 9789757622321 Gezer Huseyin 1984 Cumhuriyet Donemi Turk Heykeli Ankara Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari Osma Kivanc 1999 Ataturk un Samsun a Cikisinin 80 Yildonumunde Samsun Atli Ataturk Aniti Erdem Ankara Ataturk Kultur Merkezi 11 33 ISSN 1010 867X Osma Kivanc 2003 Cumhuriyet Donemi Anit Heykelleri 1923 1946 Ankara Ataturk Arastirma Merkezi ISBN 9751616786 Tekiner Aylin 2010 Ataturk Heykelleri Kult Estetik Siyaset Istanbul Iletisim Yayinlari ISBN 9789750507908 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Statue of Honor ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur