Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zafer Anıtı, Ankara'nın Altındağ ilçesindeki Ulus Meydanı'nda bulunan, Anadolu’daki Millî Mücadele’nin hatırasını yaşatmak üzere 1927'de yapılmış anıttır.
 Anıtın önden görünümü (2021) | |
 | |
| Eski ad(lar) | Yeni Gün Anıtı |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Durum | Tamamlandı |
| Tür | Anıt |
| Konum | Ulus Meydanı, Altındağ, Ankara |
| Koordinatlar | 39°56′30″K 32°51′17″D / 39.94167°K 32.85472°D |
| Başlama | 1925 |
| Tamamlanma | 1927 |
| Açılış | 24 Kasım 1927 |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Bronz, andezit ve mermer |
| Tasarım ve inşaat | |
| Mimar(lar) | Heinrich Krippel |
Yeni Gün gazetesi öncülüğünde 1925 yılında açılan uluslararası yarışma sonucu yaptırılan anıt, Avusturyalı heykeltıraş Heinrich Krippel tarafından tasarlanmıştır. Açılışı 24 Kasım 1927 tarihinde yapılmıştır.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ü Sakarya adlı atı üzerinde tasvir eden, mermer bir kaide üzerine yerleştirilmiş bir heykel, sırtında top mermisi taşıyan bir kadın ile iki asker heykeli ve betimleyici rölyeflerden oluşur.
Zafer Anıtı, çevresindeki yapılarla bütünleşerek hem mekânın hem de Cumhuriyet'in simgelerinden biri haline gelmiştir. Cumhuriyet tarihiyle ilgili akademik araştırmalara en çok konu edilen eserlerdendir.
Tarihçe
Anıt fikrinin doğuşu ve yarışma
Ankara'da Kurtuluş Savaşı ve sonrasında kazanılan zaferleri anlatan bir anıt inşa edilmesine yönelik ilk düşünce, dönemin Yeni Gün gazetesinin sahibi Yunus Nadi Bey tarafından ortaya atıldı. Yunus Nadi Bey'e göre Cumhuriyet'in ilanıyla sonuçlanan bu ulusal mücadele ruhunun somutlaştırılarak gelecek nesillere aktarılması elzemdi. Bu motivasyonla işe başlayan gazeteci, halkın da desteğini alarak hükûmet yetkililerini bu işe ikna etme yoluna girişti.
Söz konusu anıtın Ankaralılardan toplanan yardım paralarıyla finanse edilmesi planlanırken, nasıl bir eserin inşa edileceğine karar vermek adına uluslararası bir yarışma düzenlenmesi kararlaştırıldı. Akabinde ise ortaya çıkacak eserin hangi özellikleri taşıması gerektiğiyle ilgili olarak bir şartname hazırlanarak Yeni Gün gazetesinde yayımlandı.
İlân edilen hususlarda anıtın esas olarak bu mücadeleye önderlik etmiş olan Mustafa Kemal Atatürk'ü tasvir etmesi ve eserde kullanılacak olan her bir detayın ulusal mücadele ruhunu başarıyla yansıtması gerektiği yazıyordu. Savaşın nasıl seyrettiğinin yanı sıra Atatürk'ün fiziksel özelliklerinin ve karakterinin de detaylı bir şekilde anlatıldığı metindeki Anadolu köylüsünün, Türkiye’nin gerçek sahibi olduğuna ilişkin ifade ise Türk halkının savaş süresince yaptığı fedakârlıkların görmezden gelinmemesi gerektiğini vurgulamaktaydı. Yani belirtilen koşullar doğrultusunda, Türk Kurtuluş Savaşı'nın altında yatan ideolojinin Atatürk'ün bedeni üzerinden sembolize edilmesine yönelik bir beklenti söz konusuydu.
1924 yılında açılan yarışmayı, Avusturyalı heykeltıraş Heinrich Krippel kazandı. 1925 yılında özel bir davet üzerine Türkiye'ye gelen sanatçı, Çankaya Köşkü'nde bir hafta kadar misafir edilerek yapacağı çalışmada kullanmak üzere Atatürk'ün portre çizimlerini tamamladı.
Anıtın yapımı ve açılış töreni
Yapımına 1925 yılında başlanan anıtın bronz heykelleri, Viyana merkezli (Vereinigte Deutsche Metallwerke) tesislerinde üretildi. Anıt, başlangıçta Taşhan'nın (sonradan yerine Sümerbank Genel Müdürlük Binası inşa edilmiştir) önündeki alana yerleştiridi ve kampanyanın başlamasına vesile olan gazeteyi onurlandırmak adına "Yeni Gün Anıtı" olarak isimlendirildi. Açılışı ise 24 Kasım 1927 tarihinde düzenlenen törenle yapıldı.
Başbakan İsmet Bey ve mülki erkânın yanı sıra dönemin Avusturya büyükelçisinin de katıldığı törende, Yunus Nadi'nin konuşmasının ardından Türk şair Mehmet Emin Bey, bu anıt için yazdığı "Kavminin Bir İdam Günündeydi Ki..." isimli şiirini okudu. Etkinlik sonunda dönemin Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Kâzım Bey, Türk bayrağı ile sarılı anıtın kurdelesini keserek eseri katılımcıların takdirine sundu.
Resmî tören noktası olarak kullanımı
Açılışı yapıldığı tarihten Anıtkabir'in inşasına kadar geçen süreçte bütün önemli sayılan anma ve kutlama etkinliklerine ev sahipliği yapacak olan Zafer Anıtı, Atatürk'ün ölümünün ardından resmî tören düzenlenen noktalardan biri oldu. 16 Kasım 1938 tarihinde, başbakan Celâl Bayar ve milletvekillerinin katılım gösterdiği törene Ankara Üniversitesi'nin öğretim üyeleri ile öğrenciler de eşlik ederek anıta çelenk bıraktılar.
Detayları
Zafer Anıtı, bir kaidenin üstünde yükselen Atatürk heykeli ile bunun etrafına üçgen planlı olarak yerleştirilmiş üç heykelden oluşur. Bronzdan imal edilen heykeller, Ankara taşı kullanılarak tasarlanmış bir platformun üzerinde yer alır. Atatürk heykelinin bulunduğu ana kaide ise mermerdir.Türk askerini temsil eden iki adet Mehmetçik heykeli anıtın sağ ve sol önünde bulunurken, Milli Mücadele ruhunun sivil kahramanlarından biri olarak kabul edilen Kara Fatma'dan öykünerek tasarlanan "Türk kadını" figürü ise Anadolu kadınlarının cephe gerisindeki fedakârlıklarına atıfta bulunarak anıtın arkasına konumlandırılmıştır. Bu karakterler, Türk halkının Kurtuluş Savaşı sırasındaki milli birliğini ve dayanışmasını temsil etmektedir.
Etrafındaki diğer çağdaş yapılarla sıkı bir etkileşimde bulunan anıtın konumlandırılması, modern bir başkent inşası düşüncesinin somutlaştırılmasında da kayda değer bir rol oynamıştır. Anıtın ilk meclis binası ve Ankara Garı'na bakacak şekilde yerleştirilmesiyle Ankara'ya gelen sivillerin veya yabancı devlet adamlarının söz konusu yapılardan dışarı çıktıktan sonra şehirde ilk gördükleri şeyin bu anıt olması hedeflenmiştir. Bu durum ayrıca Türkiye’nin yüzünü batıya döndüğünün bir nişanesi olarak yorumlanır. Öte yandan; anıt için Osmanlı döneminden beri şehrin merkezi durumunda olan Ulus Meydanı'nın (eski adıyla Taşhan Meydanı) tercih edilmesi de tesadüf değildir. Her gün binlerce insanın çeşitli sebeplerle uğradığı bu meydanda insanların anıt ve çevresinde zaman geçirmesini sağlayacak peyzaj düzenlemeleri yapılarak vatandaşların Cumhuriyet ideolojisini içselleştirmesi ve milli mücadele ruhunun belleklerde taze tutulması amaçlanmıştır.
Atatürk heykeli
Tek partili dönemde dikilen Atatürk heykellerinin ortak özelliği, Mustafa Kemal'in ekseriyetle askeri üniforması içinde tasvir edilmesidir. Zafer Anıtı için açılmış olan yarışmanın şartnamesinde Atatürk'ün sivil vaziyette betimlenmesi istenmiş olmasına rağmen anıtın Kurtuluş Savaşı sürecini ve sonrasında kazanılan zaferi anlatıyor oluşu, Gazi Paşa figürünün bu eserde de asker kıyafetleri içinde ve (Sakarya isimli atının) üzerinde kurgulanmasına yol açmıştır. Sanatçı Heinrich Krippel ise 7 Aralık 1927 tarihinde Cumhuriyet gazetesine verdiği bir röportajda "Gazi Hazretleri’nin bu heykelde bilhassa sivil olarak tasvir edilmeleri arzusu izhar edilmişti. Binaenaleyh sivil elbise giymiş olmalarına rağmen kendilerini, uzak bir istikbalde bile, bir fatih şeklinde gösterebilecek olan bir vaziyet intihab ettim." diyerek Atatürk'ü savaş meydanında mücadele veren bir askerden ziyade ufka ve geleceğe bakarken resmettiğini ifade etmiştir.Sakarya'nın burun deliklerinin açık, kuyruğunun dik ve dizginlerinin gergin oluşu ise cesaret ve atılganlığa yapılmış bir göndermedir. Ayrıca bu heykel, Mustafa Kemal henüz hayattayken yapılmış olan benzerleri arasındaki en büyük Atatürk heykelidir.
Kaide
Türkiye'deki Atatürk heykellerinin sınıflandırılması adına Nutuk dikkate değer bir kriterdir. Zira Nutuk'un Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde okunmasından önce dikilen heykel ve anıtlarda kitabeye sık rastlanmaz. Zafer Anıtı'yla birlikte ise Nutuk'un yazılı veya metaforik olarak kompozisyonlara dahil edilmesi geleneği başlamıştır.
Anıtın farklı cephelerine işlenen rölyeflerde Türk halkının kökeni, Kurtuluş Savaşı'nın tarihçesi ve Atatürk'ün Ankara'ya gelişi gibi konular anlatılırken; daralarak yükselen kaidenin etrafını çevreleyen kuşağa "Türk milleti, muzaffer istihlas ve istiklal cidalini ve muazzam asri inkılaplarını, en manidar bir remz ile, en iyi ifade edebilecek şekli, yukarki hakiki timsalde buldu." sözü işlenmiştir.
Kullanılan figürler halka aktarılmak istenen fikirlerin görsellik aracılığıyla somutlaştırılmasına hizmet ederken kaidenin etrafında bulunan yazılar ise aktarılmak istenen mesajların metinleştirilerek ve bir nevi afiş görevi üstlenerek pekiştirilmesine olanak sağlamıştır. Zafer Anıtı'nda yazılı anlatıma da yer verilmesi, önceki dönem heykelleriyle kıyas yapıldığında bir ilk niteliği taşır.
Ön yüz
Mermer kaidenin daralarak yükselen ön yüzünde dört adet doğmakta olan güneş motifi ve bunları kuşatan bir çelenk bulunur. Hemen altındaki çerçevede ise Mustafa Kemal Atatürk'ün Erzurum'da millî mücadele faaliyetlerine devam ederken İstanbul'daki yönetime çektiği bir telgraf vasıtasıyla askerlik mesleğinden istifa ettiğini bildiren "Artık badema, sine-i millete bir ferdi mücahit olarak çalışacağım." sözü yer almaktadır.
Arka yüz
Kaidenin arka yüzünde, devrilmiş bir çınar ağacı ile onun gövdesinden filizlenen bir hayat ağacı motifi bulunur. Bu çınar çökmüş olan Osmanlı İmparatorluğu'nu temsil ederken, yeşeren taze dallar ise genç Türkiye Cumhuriyeti'ni simgelemektedir. Erken Cumhuriyet dönemi eserlerinde, Türk Tarih Tezine referansla, Osmanlı'yı anımsatacak figürlerden kaçınıp Türklükle daha çok özdeşleştirilen bozkurt temasının kullanımı yaygın olsa da Zafer Anıtı'nda böylesi bir gönderme yapılması dikkat çekicidir.
Arka yüzün altındaki çerçevede; Namık Kemal‘in Vatan Mersiyesi'nde her kıtada tekrarlanan "Yoğimiş kurtaracak bahtı kara mâderini" ifadesine yanıt olarak Atatürk’ün 13 Ocak 1921 tarihli şu sözü yer alır; "Bulunur kurtaracak bahtı kara maderini."
Sağ yüz
Mermer kaidenin güneyinde kalan sağ yüzünde iki adet rölyef bulunur. Üst taraftaki kabartmada Sakarya’da düşmanı yenen Türk askeri betimlenirken, alttaki sahnede Başkomutanlık Meydan Muharebesi'ndeki Atatürk ve silah arkadaşlarına yer verilmiştir. İsmet İnönü ve Fevzi Çakmak da bu kabartmada yer alan isimlerdendir. "Düşman ordusunu vatanın harimi ismetinde boğarak, behemahal naili halas ve istiklal olacağız. 6 Ağustos 1919" ifadesi bu cepheye işlenmiştir.
Sol yüz
Anıtın kuzeyinde kalan sol yüzünde de iki kabartma yer alır. Bunlardan ilki bir zafer kompozisyonudur. Türk askerinin yaptığı bir resmi geçit esnasında Türk Bayrağı karşısında selam veren işgalci ordular resmedilmiştir. Alttaki rölyefte ise kucağında çocuğu olan bir kadının cephane yüklü bir kağnıyı çektiği görülür. Sahnedeki kadını, arabanın arkasından yürüyüp ellerinde tüfek taşıyan ihtiyarlar ve bir çocuk takip eder. Cinsiyet ve yaş fark etmeksizin millî mücadeleye destek veren Türk köylüsünün anlatıldığı bu yüzde Atatürk'ün Dumlupınar'da kazanılan zaferin ardından dile getirdiği "Düşmanın ana sıra asliyesi imha edilmiştir. Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri." sözü de yer alır.
Türk kadını heykeli
Zafer Anıtı kompozisyonunu oluşturan yardımcı figürlerden birisi de mermer kaidenin arkasında kalan ve diğer heykellerin tersi istikamette konumlandırılmış olan 'Türk kadını' heykelidir. Başında yemenisi, üzerinde şalvarı, ayağında yün çorapları ve çarığıyla tasvir edilen bu figür; dönemin Anadolu kadınına dair kıyafet kodunu başarıyla yansıtır. Kayalıkların üzerinde ve omzunda bir sahra obüs mermisi taşırken betimlenmiş olan heykel, Türk kadının Kurtuluş Savaşı yıllarında cephe gerisinde gösterdiği kahramanlık anılarına gönderme niteliği taşır. Pek çok kaynak bu Türk kadını stereotipinin savaşın sivil kahramanlarından biri olan Fatma Seher Erden'den esinlenerek oluşturulduğunu yazsa da Afet İnan'ın hatıralarında heykele ilham olan asıl kişinin Dumlupınar'da yaşayan ve savaş sırasında bizzat bu olayı deneyimleyen bir köylü kadın olduğu yazılıdır. Nihayetinde o dönemden günümüze ulaşan savaş anıları göz önünde bulundurulduğunda kadınların cepheye silah ve cephane taşınmasında aktif olarak rol aldığı bilinen bir gerçektir. Zafer Anıtı'ndaki Türk kadını heykeli ise bu zaferin kazanılmasında başta kadınlar olmak üzere bütün sivillerin üstlendiği role vurgu yapmaktadır.
Simgeleşmesi
Kent merkezindeki en eski meydanda konumlanmış olmasının yanı sıra etrafındaki diğer erken Cumhuriyet dönemi yapılarıyla kurduğu mekânsal ilişki sayesinde Zafer Anıtı, zaman içerisinde Ankara'nın en önemli simgelerinden biri haline gelmiştir. Kartpostallara, posta pullarına ve film sahnelerine konu olan anıtın popülerleşme serüvenindeki ilk adım; 1939-1952 yılları arasında Türk lirasının üzerinde resminin yer almış olmasıdır.
İkinci Emisyon Grubunun bir parçası olarak ilk defa 25 Nisan 1939 tarihinde tedavüle giren ve arka yüzünde Zafer Anıtı'nı barındıran 2.5 ₺ değerindeki bu banknotlar 15 Temmuz 1952 tarihinde sürümden kaldırılmıştır. İlk defa Sovyet yönetmen Sergey Yutkeviç'in 1934 tarihli Türkiye'nin Kalbi Ankara isimli filminde kayda alınan Zafer Anıtı; Mehmetçik figürlerinin ve atının üzerindeki Mustafa Kemal Atatürk'ün ayrıntılı bir şekilde seyirciye aktarıldığı önemli yapımlardan biridir. Filmde havadan ve Ulus Meydanı'nın çeşitli noktalarından çekim yapılmış, hepsinde de Zafer Anıtı merkeze konumlandırılmıştır.
Anıtın görüntülendiği ikinci önemli yapım, 1952 tarihli filmidir. İlyas Bazna'nın İkinci Dünya Savaşı sırasındaki casusluk faaliyetlerinden esinlenerek çekilen filmde Zafer Anıtı daha önce görüntülenmiş olduğundan farklı bir konumda yer alır ki bunun sebebi açıldığı tarihten sonra meydana gelen yer değişiklidir. Dolayısıyla Yutkeviç'in çekimleri, anıtın eski konumuna dair eldeki tek veridir. Öte yandan Five Finger'da anıtın gece saatlerinde ışıklandırılmış görüntülerine de rastlamak mümkündür.
1966 tarihli ise Zafer Anıtı'nın kayda alındığı ilk yerli Türk filmi olma özelliği taşır. 1969 yılında yayımlanan Aşk Mabudesi ise anıtın dekor ve arka plan olarak kullanıldığı ikinci Yeşilçam filmidir. Darül Muallim Mektebi’nin yanması, Taşhan'ın yıkılması ve anıtın yerinin değiştirilmesi gibi durumları belgeleyen bu filmler; anıt ile içinde ve etkileşimde bulunduğu mekanın gözlemlenmesi adına dikkate değer kanıtlar sunar. Hepsinde de şehir merkezi olarak Ulus Meydanı ve meydanın simge yapısı olarak Zafer Anıtı kullanılmıştır. Söz konusu filmlerde anıt çevresinde yapılan resmi törenlere de rastlamak mümkündür.
Kaynakça
- ^ Bayraktar, Nuray (Haziran 2013). Ayaokur, Alev; Kırcı, Arzu Beril; Türkyılmaz, Mehtap (Ed.). "Tarihe Eş Zamanlı Tanıklık: Ulus ve Kızılay Meydanlarının Değişim Süreci" (PDF). Ankara Araştırmaları Dergisi. 1 (1). Ankara: Koç Üniversitesi VEKAM. ss. 20-35. ISSN 2147-8724. 1 Şubat 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Ocak 2023.
- ^ Yurttadur, Oğuz (2013). "Kamusal Alanda Sergilenen Heykellerin Sanat Alt Kültürünün Oluşumundaki Rolü" (PDF). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. s. 40. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.[]
- ^ Çetin, Fatma Gökçen (Nisan 2021). Görmez, Kemal (Ed.). "Tek Parti Döneminde Başkent Ankara'nın Sembolik İnşası" (PDF). Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi. 30 (2). Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi. ss. 71-95. ISSN 1300-1825. 6 Aralık 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Ocak 2023.
- ^ Korur, Aslı (2008). "Cumhuriyet'in İlk On Beş Yılında Resim ve Heykel Sanatı (1923-1938)" (PDF). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. s. 123. 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ . Ankara Enstitüsü Vakfı. 20 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
- ^ Doğramacı, Burcu (2010). "Ankara Zafer Anıtı". Bir Başkentin Oluşumu - Avusturyalı, Alman ve İsviçreli Mimarların Ankara’daki İzleri. Ankara: Goethe-Institut Ankara. 18 Aralık 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ocak 2023.
- ^ Benli, Hasan Tahsin (2000). Emiroğlu, Kudret (Ed.). "Ulus Heykeli" (PDF). Kebikeç. 5 (9). ss. 131-138. ISSN 1300-2864. 2 Ocak 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ "Bir Başkentin Oluşumu: Avusturyalı, Alman ve İsviçreli Mimarların İzleri - Yeni Başkente Doğru - Heykeller ve Anıtlar - Goethe-Institut ". www.goethe.de. 28 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ekim 2023.
- ^ Boran, Tunç (2011). "Mekan ve Siyaset İlişkisi Bağlamında Anıtkabir (1928-1973)" (PDF). Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsüü. s. 39. 2 Ocak 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ a b Ünal, Fulya (2010). "İdeoloji Sanat İlişkisi Çerçevesinde Cumhuriyet Dönemi Heykel Sanatının İncelenmesi (1923-1950)" (PDF). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü. ss. 68-69. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ Yasa Yaman, Zeynep (2011). ""Siyasi/Estetik Gösterge" Olarak Kamusal Alanda Anıt ve Heykel" (PDF). ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 1. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi. ss. 69-98. doi:10.4305/METU.JFA.2011.1.5. ISSN 0258-5316. 6 Aralık 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ Çınar, Alev (2007). Urban Imaginaries: Locating the Modern City (PDF) (İngilizce). Minneapolis: . ss. 151-181. ISBN . Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ a b Yazıcı, Ferit (2021). ""Cumhuriyet Tarihi Düzenlemesi" projesi özelinde anıt heykelde konumlandırma sorunsalı". Journal of Arts. 4 (2). ss. 105-117. doi:10.31566/arts.4.2.05. ISSN 2636-7718. Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ Kesici, Deniz (Eylül 2017). "A Contemporary Approach to Memorial Design in the light of Collective Memory Theory: Guidelines" (PDF) (İngilizce). Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. ss. 37-39. 2 Ocak 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ Dere, Umut (2020). Bulut, Sedef (Ed.). "Cumhuriyet'in İlk Yıllarında Eski Başkentte Yeni Rejimin İlk Sembolü: Sarayburnu Atatürk Anıtı". Atatürk Yolu Dergisi, 67. Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü. s. 132. ISSN 1303-5290. 17 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ Gür, Faik (2015). Talimciler, Ahmet (Ed.). "Erken Cumhuriyette Siyaset, Propaganda, Sanat ve Ulusun İnşası". Sosyoloji Dergisi, 31. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi. ss. 135-173. ISSN 1300-5642. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ Aktaş, Elif (2017). Canatan, Kadir (Ed.). "Atatürk Heykelleri" (PDF). Çekmece Sosyal Bilimler Dergisi. 5 (10-11). İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi. ss. 259-264. 2 Ocak 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ Sönmez, Begüm (2015). "1980'lerin Kamusal Alan Heykelleri: Ankara ve İstanbul". Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. s. 37. 2 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ a b c d Okumuş, Gürkan (2021). "Kentsel Arayüz-Heykel Kurgusu: Atatürk Anıtları" (PDF). Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. ss. 215-224. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ Özüçetin, Yaşar (2009). "Mustafa Kemal Atatürk'ün İleri Görüşlülüğü". 10 Kasım Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 36. ss. 117-132. 2 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ Ankara Kitabı (PDF) (2. bas.). Ankara: Ankara Kalkınma Ajansı. 2022. s. 147. ISBN . 8 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ Tekiner, Ü. Aylin (2010). Güzel, Begüm (Ed.). Atatürk Heykelleri: Kült, Estetik, Siyaset (PDF) (1. bas.). İstanbul: İletişim Yayınları. ss. 87-97. ISBN . 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ Isteataturk.com. "Ulus Atatürk Anıtı, Ankara". İşte Atatürk. 20 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ekim 2023.
- ^ a b Osma, Kıvanç (Mayıs 2006). "Cumhuriyet Dönemi Anıt Heykellerinde Kadın İmgesi". Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 30 (1). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi. ss. 89-107. ISSN 1305-5143. 18 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ "E2 - İki Buçuk Türk Lirası (I. Tertip)". Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. 1 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ocak 2023.
- ^ Satur, Göknur (30 Ekim 2018). Çırak, Mustafa Tolga (Ed.). "Sinemada Ankara Kentinin İzdüşümü: Bir Kenti Sinema Üzerinden Okuma Deneyimi". Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 11 (2). Çorum: Hitit Üniversitesi. ss. 1607-1630. doi:10.17218/hititsosbil.460122. ISSN 1308-5107. 1 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ocak 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zafer Aniti Ankara nin Altindag ilcesindeki Ulus Meydani nda bulunan Anadolu daki Milli Mucadele nin hatirasini yasatmak uzere 1927 de yapilmis anittir Zafer AnitiAnitin onden gorunumu 2021 Eski ad lar Yeni Gun AnitiGenel bilgilerDurumTamamlandiTurAnitKonumUlus Meydani Altindag AnkaraKoordinatlar39 56 30 K 32 51 17 D 39 94167 K 32 85472 D 39 94167 32 85472Baslama1925Tamamlanma1927Acilis24 Kasim 1927Teknik ayrintilarMalzemeBronz andezit ve mermerTasarim ve insaatMimar lar Heinrich Krippel Yeni Gun gazetesi onculugunde 1925 yilinda acilan uluslararasi yarisma sonucu yaptirilan anit Avusturyali heykeltiras Heinrich Krippel tarafindan tasarlanmistir Acilisi 24 Kasim 1927 tarihinde yapilmistir Gazi Mustafa Kemal Ataturk u Sakarya adli ati uzerinde tasvir eden mermer bir kaide uzerine yerlestirilmis bir heykel sirtinda top mermisi tasiyan bir kadin ile iki asker heykeli ve betimleyici rolyeflerden olusur Zafer Aniti cevresindeki yapilarla butunleserek hem mekanin hem de Cumhuriyet in simgelerinden biri haline gelmistir Cumhuriyet tarihiyle ilgili akademik arastirmalara en cok konu edilen eserlerdendir TarihceAnit fikrinin dogusu ve yarisma Ankara da Kurtulus Savasi ve sonrasinda kazanilan zaferleri anlatan bir anit insa edilmesine yonelik ilk dusunce donemin Yeni Gun gazetesinin sahibi Yunus Nadi Bey tarafindan ortaya atildi Yunus Nadi Bey e gore Cumhuriyet in ilaniyla sonuclanan bu ulusal mucadele ruhunun somutlastirilarak gelecek nesillere aktarilmasi elzemdi Bu motivasyonla ise baslayan gazeteci halkin da destegini alarak hukumet yetkililerini bu ise ikna etme yoluna giristi Soz konusu anitin Ankaralilardan toplanan yardim paralariyla finanse edilmesi planlanirken nasil bir eserin insa edilecegine karar vermek adina uluslararasi bir yarisma duzenlenmesi kararlastirildi Akabinde ise ortaya cikacak eserin hangi ozellikleri tasimasi gerektigiyle ilgili olarak bir sartname hazirlanarak Yeni Gun gazetesinde yayimlandi Ilan edilen hususlarda anitin esas olarak bu mucadeleye onderlik etmis olan Mustafa Kemal Ataturk u tasvir etmesi ve eserde kullanilacak olan her bir detayin ulusal mucadele ruhunu basariyla yansitmasi gerektigi yaziyordu Savasin nasil seyrettiginin yani sira Ataturk un fiziksel ozelliklerinin ve karakterinin de detayli bir sekilde anlatildigi metindeki Anadolu koylusunun Turkiye nin gercek sahibi olduguna iliskin ifade ise Turk halkinin savas suresince yaptigi fedakarliklarin gormezden gelinmemesi gerektigini vurgulamaktaydi Yani belirtilen kosullar dogrultusunda Turk Kurtulus Savasi nin altinda yatan ideolojinin Ataturk un bedeni uzerinden sembolize edilmesine yonelik bir beklenti soz konusuydu 1924 yilinda acilan yarismayi Avusturyali heykeltiras Heinrich Krippel kazandi 1925 yilinda ozel bir davet uzerine Turkiye ye gelen sanatci Cankaya Kosku nde bir hafta kadar misafir edilerek yapacagi calismada kullanmak uzere Ataturk un portre cizimlerini tamamladi Anitin yapimi ve acilis toreni Yapimina 1925 yilinda baslanan anitin bronz heykelleri Viyana merkezli Vereinigte Deutsche Metallwerke tesislerinde uretildi Anit baslangicta Tashan nin sonradan yerine Sumerbank Genel Mudurluk Binasi insa edilmistir onundeki alana yerlestiridi ve kampanyanin baslamasina vesile olan gazeteyi onurlandirmak adina Yeni Gun Aniti olarak isimlendirildi Acilisi ise 24 Kasim 1927 tarihinde duzenlenen torenle yapildi Basbakan Ismet Bey ve mulki erkanin yani sira donemin Avusturya buyukelcisinin de katildigi torende Yunus Nadi nin konusmasinin ardindan Turk sair Mehmet Emin Bey bu anit icin yazdigi Kavminin Bir Idam Gunundeydi Ki isimli siirini okudu Etkinlik sonunda donemin Turkiye Buyuk Millet Meclisi Baskani Kazim Bey Turk bayragi ile sarili anitin kurdelesini keserek eseri katilimcilarin takdirine sundu Resmi toren noktasi olarak kullanimi Acilisi yapildigi tarihten Anitkabir in insasina kadar gecen surecte butun onemli sayilan anma ve kutlama etkinliklerine ev sahipligi yapacak olan Zafer Aniti Ataturk un olumunun ardindan resmi toren duzenlenen noktalardan biri oldu 16 Kasim 1938 tarihinde basbakan Celal Bayar ve milletvekillerinin katilim gosterdigi torene Ankara Universitesi nin ogretim uyeleri ile ogrenciler de eslik ederek anita celenk biraktilar DetaylariPolatli yonunden gelmekte olan dusmani gozetleyen Mehmetcik Zafer Aniti bir kaidenin ustunde yukselen Ataturk heykeli ile bunun etrafina ucgen planli olarak yerlestirilmis uc heykelden olusur Bronzdan imal edilen heykeller Ankara tasi kullanilarak tasarlanmis bir platformun uzerinde yer alir Ataturk heykelinin bulundugu ana kaide ise mermerdir Turk askerini temsil eden iki adet Mehmetcik heykeli anitin sag ve sol onunde bulunurken Milli Mucadele ruhunun sivil kahramanlarindan biri olarak kabul edilen Kara Fatma dan oykunerek tasarlanan Turk kadini figuru ise Anadolu kadinlarinin cephe gerisindeki fedakarliklarina atifta bulunarak anitin arkasina konumlandirilmistir Bu karakterler Turk halkinin Kurtulus Savasi sirasindaki milli birligini ve dayanismasini temsil etmektedir Etrafindaki diger cagdas yapilarla siki bir etkilesimde bulunan anitin konumlandirilmasi modern bir baskent insasi dusuncesinin somutlastirilmasinda da kayda deger bir rol oynamistir Anitin ilk meclis binasi ve Ankara Gari na bakacak sekilde yerlestirilmesiyle Ankara ya gelen sivillerin veya yabanci devlet adamlarinin soz konusu yapilardan disari ciktiktan sonra sehirde ilk gordukleri seyin bu anit olmasi hedeflenmistir Bu durum ayrica Turkiye nin yuzunu batiya dondugunun bir nisanesi olarak yorumlanir Ote yandan anit icin Osmanli doneminden beri sehrin merkezi durumunda olan Ulus Meydani nin eski adiyla Tashan Meydani tercih edilmesi de tesaduf degildir Her gun binlerce insanin cesitli sebeplerle ugradigi bu meydanda insanlarin anit ve cevresinde zaman gecirmesini saglayacak peyzaj duzenlemeleri yapilarak vatandaslarin Cumhuriyet ideolojisini icsellestirmesi ve milli mucadele ruhunun belleklerde taze tutulmasi amaclanmistir Sakarya isimli atinin uzerinde betimlenmis olan Ataturk heykeliAtaturk heykeli Tek partili donemde dikilen Ataturk heykellerinin ortak ozelligi Mustafa Kemal in ekseriyetle askeri uniformasi icinde tasvir edilmesidir Zafer Aniti icin acilmis olan yarismanin sartnamesinde Ataturk un sivil vaziyette betimlenmesi istenmis olmasina ragmen anitin Kurtulus Savasi surecini ve sonrasinda kazanilan zaferi anlatiyor olusu Gazi Pasa figurunun bu eserde de asker kiyafetleri icinde ve Sakarya isimli atinin uzerinde kurgulanmasina yol acmistir Sanatci Heinrich Krippel ise 7 Aralik 1927 tarihinde Cumhuriyet gazetesine verdigi bir roportajda Gazi Hazretleri nin bu heykelde bilhassa sivil olarak tasvir edilmeleri arzusu izhar edilmisti Binaenaleyh sivil elbise giymis olmalarina ragmen kendilerini uzak bir istikbalde bile bir fatih seklinde gosterebilecek olan bir vaziyet intihab ettim diyerek Ataturk u savas meydaninda mucadele veren bir askerden ziyade ufka ve gelecege bakarken resmettigini ifade etmistir Sakarya nin burun deliklerinin acik kuyrugunun dik ve dizginlerinin gergin olusu ise cesaret ve atilganliga yapilmis bir gondermedir Ayrica bu heykel Mustafa Kemal henuz hayattayken yapilmis olan benzerleri arasindaki en buyuk Ataturk heykelidir Kaide Silah arkadaslarini cepheye yonlendiren Mehmetcik Turkiye deki Ataturk heykellerinin siniflandirilmasi adina Nutuk dikkate deger bir kriterdir Zira Nutuk un Turkiye Buyuk Millet Meclisi nde okunmasindan once dikilen heykel ve anitlarda kitabeye sik rastlanmaz Zafer Aniti yla birlikte ise Nutuk un yazili veya metaforik olarak kompozisyonlara dahil edilmesi gelenegi baslamistir Anitin farkli cephelerine islenen rolyeflerde Turk halkinin kokeni Kurtulus Savasi nin tarihcesi ve Ataturk un Ankara ya gelisi gibi konular anlatilirken daralarak yukselen kaidenin etrafini cevreleyen kusaga Turk milleti muzaffer istihlas ve istiklal cidalini ve muazzam asri inkilaplarini en manidar bir remz ile en iyi ifade edebilecek sekli yukarki hakiki timsalde buldu sozu islenmistir Kullanilan figurler halka aktarilmak istenen fikirlerin gorsellik araciligiyla somutlastirilmasina hizmet ederken kaidenin etrafinda bulunan yazilar ise aktarilmak istenen mesajlarin metinlestirilerek ve bir nevi afis gorevi ustlenerek pekistirilmesine olanak saglamistir Zafer Aniti nda yazili anlatima da yer verilmesi onceki donem heykelleriyle kiyas yapildiginda bir ilk niteligi tasir On yuz Mermer kaidenin daralarak yukselen on yuzunde dort adet dogmakta olan gunes motifi ve bunlari kusatan bir celenk bulunur Hemen altindaki cercevede ise Mustafa Kemal Ataturk un Erzurum da milli mucadele faaliyetlerine devam ederken Istanbul daki yonetime cektigi bir telgraf vasitasiyla askerlik mesleginden istifa ettigini bildiren Artik badema sine i millete bir ferdi mucahit olarak calisacagim sozu yer almaktadir Kaidenin arka yuzundeki rolyefArka yuz Kaidenin arka yuzunde devrilmis bir cinar agaci ile onun govdesinden filizlenen bir hayat agaci motifi bulunur Bu cinar cokmus olan Osmanli Imparatorlugu nu temsil ederken yeseren taze dallar ise genc Turkiye Cumhuriyeti ni simgelemektedir Erken Cumhuriyet donemi eserlerinde Turk Tarih Tezine referansla Osmanli yi animsatacak figurlerden kacinip Turklukle daha cok ozdeslestirilen bozkurt temasinin kullanimi yaygin olsa da Zafer Aniti nda boylesi bir gonderme yapilmasi dikkat cekicidir Arka yuzun altindaki cercevede Namik Kemal in Vatan Mersiyesi nde her kitada tekrarlanan Yogimis kurtaracak bahti kara maderini ifadesine yanit olarak Ataturk un 13 Ocak 1921 tarihli su sozu yer alir Bulunur kurtaracak bahti kara maderini Sag yuz Mermer kaidenin guneyinde kalan sag yuzunde iki adet rolyef bulunur Ust taraftaki kabartmada Sakarya da dusmani yenen Turk askeri betimlenirken alttaki sahnede Baskomutanlik Meydan Muharebesi ndeki Ataturk ve silah arkadaslarina yer verilmistir Ismet Inonu ve Fevzi Cakmak da bu kabartmada yer alan isimlerdendir Dusman ordusunu vatanin harimi ismetinde bogarak behemahal naili halas ve istiklal olacagiz 6 Agustos 1919 ifadesi bu cepheye islenmistir Sol yuz Cepheye mermi tasirken tasvir edilen Turk kadini Anitin kuzeyinde kalan sol yuzunde de iki kabartma yer alir Bunlardan ilki bir zafer kompozisyonudur Turk askerinin yaptigi bir resmi gecit esnasinda Turk Bayragi karsisinda selam veren isgalci ordular resmedilmistir Alttaki rolyefte ise kucaginda cocugu olan bir kadinin cephane yuklu bir kagniyi cektigi gorulur Sahnedeki kadini arabanin arkasindan yuruyup ellerinde tufek tasiyan ihtiyarlar ve bir cocuk takip eder Cinsiyet ve yas fark etmeksizin milli mucadeleye destek veren Turk koylusunun anlatildigi bu yuzde Ataturk un Dumlupinar da kazanilan zaferin ardindan dile getirdigi Dusmanin ana sira asliyesi imha edilmistir Ordular ilk hedefiniz Akdeniz dir ileri sozu de yer alir Turk kadini heykeli Zafer Aniti kompozisyonunu olusturan yardimci figurlerden birisi de mermer kaidenin arkasinda kalan ve diger heykellerin tersi istikamette konumlandirilmis olan Turk kadini heykelidir Basinda yemenisi uzerinde salvari ayaginda yun coraplari ve carigiyla tasvir edilen bu figur donemin Anadolu kadinina dair kiyafet kodunu basariyla yansitir Kayaliklarin uzerinde ve omzunda bir sahra obus mermisi tasirken betimlenmis olan heykel Turk kadinin Kurtulus Savasi yillarinda cephe gerisinde gosterdigi kahramanlik anilarina gonderme niteligi tasir Pek cok kaynak bu Turk kadini stereotipinin savasin sivil kahramanlarindan biri olan Fatma Seher Erden den esinlenerek olusturuldugunu yazsa da Afet Inan in hatiralarinda heykele ilham olan asil kisinin Dumlupinar da yasayan ve savas sirasinda bizzat bu olayi deneyimleyen bir koylu kadin oldugu yazilidir Nihayetinde o donemden gunumuze ulasan savas anilari goz onunde bulunduruldugunda kadinlarin cepheye silah ve cephane tasinmasinda aktif olarak rol aldigi bilinen bir gercektir Zafer Aniti ndaki Turk kadini heykeli ise bu zaferin kazanilmasinda basta kadinlar olmak uzere butun sivillerin ustlendigi role vurgu yapmaktadir Kaidenin solundaki rolyefKaidenin onundeki gunes motifleri ve Ataturk un 1919 tarihli sozuKaidenin sagindaki rolyefSimgelesmesiKent merkezindeki en eski meydanda konumlanmis olmasinin yani sira etrafindaki diger erken Cumhuriyet donemi yapilariyla kurdugu mekansal iliski sayesinde Zafer Aniti zaman icerisinde Ankara nin en onemli simgelerinden biri haline gelmistir Kartpostallara posta pullarina ve film sahnelerine konu olan anitin populerlesme seruvenindeki ilk adim 1939 1952 yillari arasinda Turk lirasinin uzerinde resminin yer almis olmasidir E2 grubu banknotlardan 2 5 degerindeki ve arka yuzunde Zafer Aniti ni bulunduran para Ikinci Emisyon Grubunun bir parcasi olarak ilk defa 25 Nisan 1939 tarihinde tedavule giren ve arka yuzunde Zafer Aniti ni barindiran 2 5 degerindeki bu banknotlar 15 Temmuz 1952 tarihinde surumden kaldirilmistir Ilk defa Sovyet yonetmen Sergey Yutkevic in 1934 tarihli Turkiye nin Kalbi Ankara isimli filminde kayda alinan Zafer Aniti Mehmetcik figurlerinin ve atinin uzerindeki Mustafa Kemal Ataturk un ayrintili bir sekilde seyirciye aktarildigi onemli yapimlardan biridir Filmde havadan ve Ulus Meydani nin cesitli noktalarindan cekim yapilmis hepsinde de Zafer Aniti merkeze konumlandirilmistir Anitin goruntulendigi ikinci onemli yapim 1952 tarihli filmidir Ilyas Bazna nin Ikinci Dunya Savasi sirasindaki casusluk faaliyetlerinden esinlenerek cekilen filmde Zafer Aniti daha once goruntulenmis oldugundan farkli bir konumda yer alir ki bunun sebebi acildigi tarihten sonra meydana gelen yer degisiklidir Dolayisiyla Yutkevic in cekimleri anitin eski konumuna dair eldeki tek veridir Ote yandan Five Finger da anitin gece saatlerinde isiklandirilmis goruntulerine de rastlamak mumkundur 1966 tarihli ise Zafer Aniti nin kayda alindigi ilk yerli Turk filmi olma ozelligi tasir 1969 yilinda yayimlanan Ask Mabudesi ise anitin dekor ve arka plan olarak kullanildigi ikinci Yesilcam filmidir Darul Muallim Mektebi nin yanmasi Tashan in yikilmasi ve anitin yerinin degistirilmesi gibi durumlari belgeleyen bu filmler anit ile icinde ve etkilesimde bulundugu mekanin gozlemlenmesi adina dikkate deger kanitlar sunar Hepsinde de sehir merkezi olarak Ulus Meydani ve meydanin simge yapisi olarak Zafer Aniti kullanilmistir Soz konusu filmlerde anit cevresinde yapilan resmi torenlere de rastlamak mumkundur Kaynakca Bayraktar Nuray Haziran 2013 Ayaokur Alev Kirci Arzu Beril Turkyilmaz Mehtap Ed Tarihe Es Zamanli Taniklik Ulus ve Kizilay Meydanlarinin Degisim Sureci PDF Ankara Arastirmalari Dergisi 1 1 Ankara Koc Universitesi VEKAM ss 20 35 ISSN 2147 8724 1 Subat 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Ocak 2023 Yurttadur Oguz 2013 Kamusal Alanda Sergilenen Heykellerin Sanat Alt Kulturunun Olusumundaki Rolu PDF Konya Necmettin Erbakan Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu s 40 Erisim tarihi 17 Ocak 2023 olu kirik baglanti Cetin Fatma Gokcen Nisan 2021 Gormez Kemal Ed Tek Parti Doneminde Baskent Ankara nin Sembolik Insasi PDF Cagdas Yerel Yonetimler Dergisi 30 2 Ankara Ankara Haci Bayram Veli Universitesi ss 71 95 ISSN 1300 1825 6 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Ocak 2023 Korur Asli 2008 Cumhuriyet in Ilk On Bes Yilinda Resim ve Heykel Sanati 1923 1938 PDF Ankara Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu s 123 28 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 17 Ocak 2023 Ankara Enstitusu Vakfi 20 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Haziran 2012 Dogramaci Burcu 2010 Ankara Zafer Aniti Bir Baskentin Olusumu Avusturyali Alman ve Isvicreli Mimarlarin Ankara daki Izleri Ankara Goethe Institut Ankara 18 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ocak 2023 Benli Hasan Tahsin 2000 Emiroglu Kudret Ed Ulus Heykeli PDF Kebikec 5 9 ss 131 138 ISSN 1300 2864 2 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Ocak 2023 Bir Baskentin Olusumu Avusturyali Alman ve Isvicreli Mimarlarin Izleri Yeni Baskente Dogru Heykeller ve Anitlar Goethe Institut www goethe de 28 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Ekim 2023 Boran Tunc 2011 Mekan ve Siyaset Iliskisi Baglaminda Anitkabir 1928 1973 PDF Ankara Ankara Universitesi Turk Inkilap Tarihi Enstitusuu s 39 2 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Ocak 2023 a b Unal Fulya 2010 Ideoloji Sanat Iliskisi Cercevesinde Cumhuriyet Donemi Heykel Sanatinin Incelenmesi 1923 1950 PDF Eskisehir Anadolu Universitesi Guzel Sanatlar Enstitusu ss 68 69 Erisim tarihi 17 Ocak 2023 Yasa Yaman Zeynep 2011 Siyasi Estetik Gosterge Olarak Kamusal Alanda Anit ve Heykel PDF ODTU Mimarlik Fakultesi Dergisi 1 Ankara Orta Dogu Teknik Universitesi ss 69 98 doi 10 4305 METU JFA 2011 1 5 ISSN 0258 5316 6 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Ocak 2023 Cinar Alev 2007 Urban Imaginaries Locating the Modern City PDF Ingilizce Minneapolis ss 151 181 ISBN 978 0 8166 5423 9 Erisim tarihi 2 Ocak 2023 a b Yazici Ferit 2021 Cumhuriyet Tarihi Duzenlemesi projesi ozelinde anit heykelde konumlandirma sorunsali Journal of Arts 4 2 ss 105 117 doi 10 31566 arts 4 2 05 ISSN 2636 7718 Erisim tarihi 2 Ocak 2023 Kesici Deniz Eylul 2017 A Contemporary Approach to Memorial Design in the light of Collective Memory Theory Guidelines PDF Ingilizce Ankara Orta Dogu Teknik Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu ss 37 39 2 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Ocak 2023 Dere Umut 2020 Bulut Sedef Ed Cumhuriyet in Ilk Yillarinda Eski Baskentte Yeni Rejimin Ilk Sembolu Sarayburnu Ataturk Aniti Ataturk Yolu Dergisi 67 Ankara Ankara Universitesi Turk Inkilap Tarihi Enstitusu s 132 ISSN 1303 5290 17 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2023 Gur Faik 2015 Talimciler Ahmet Ed Erken Cumhuriyette Siyaset Propaganda Sanat ve Ulusun Insasi Sosyoloji Dergisi 31 Izmir Ege Universitesi Edebiyat Fakultesi ss 135 173 ISSN 1300 5642 25 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2023 Aktas Elif 2017 Canatan Kadir Ed Ataturk Heykelleri PDF Cekmece Sosyal Bilimler Dergisi 5 10 11 Istanbul Istanbul Sabahattin Zaim Universitesi ss 259 264 2 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Ocak 2023 Sonmez Begum 2015 1980 lerin Kamusal Alan Heykelleri Ankara ve Istanbul Ankara Hacettepe Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu s 37 2 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ocak 2023 a b c d Okumus Gurkan 2021 Kentsel Arayuz Heykel Kurgusu Ataturk Anitlari PDF Bursa Bursa Uludag Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu ss 215 224 28 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Ocak 2023 Ozucetin Yasar 2009 Mustafa Kemal Ataturk un Ileri Goruslulugu 10 Kasim Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etut Baskanligi Yayinlari 36 ss 117 132 2 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ocak 2023 Ankara Kitabi PDF 2 bas Ankara Ankara Kalkinma Ajansi 2022 s 147 ISBN 978 605 63547 7 9 8 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Ocak 2023 Tekiner U Aylin 2010 Guzel Begum Ed Ataturk Heykelleri Kult Estetik Siyaset PDF 1 bas Istanbul Iletisim Yayinlari ss 87 97 ISBN 978 975 05 0790 8 3 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Ocak 2023 Isteataturk com Ulus Ataturk Aniti Ankara Iste Ataturk 20 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Ekim 2023 a b Osma Kivanc Mayis 2006 Cumhuriyet Donemi Anit Heykellerinde Kadin Imgesi Cumhuriyet Universitesi Fen Edebiyat Fakultesi Sosyal Bilimler Dergisi 30 1 Sivas Cumhuriyet Universitesi Fen Edebiyat Fakultesi ss 89 107 ISSN 1305 5143 18 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ocak 2023 E2 Iki Bucuk Turk Lirasi I Tertip Turkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi 1 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ocak 2023 Satur Goknur 30 Ekim 2018 Cirak Mustafa Tolga Ed Sinemada Ankara Kentinin Izdusumu Bir Kenti Sinema Uzerinden Okuma Deneyimi Hitit Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi 11 2 Corum Hitit Universitesi ss 1607 1630 doi 10 17218 hititsosbil 460122 ISSN 1308 5107 1 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ocak 2023