Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Haziran 2010) |
Sistem Yolu
Ön yüz yolu (ÖYY) olarak da bilinir. Bilgisayarlarda, merkezi işlem birimi ile sistem içerisindeki RAM, AGP video kartları, PCI genişleme kartları, sabit disk ve BIOS 31 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.’un içerdiği hafıza gibi diğer aygıtlar arasında taşınan tüm elektronik sinyal bilgilerinin fiziksel iki-yönlü veri yolu üzerinden yollanması işlemi ön yüz yolları (ÖYY) veya sistem yolları tarafından sağlanır.
Bazı bilgisayarlarda, MİB’nin dışında bulunan ve arka yüz yolu aracılığıyla bağlanan L2 veya L3 ara bellekleri bulunur. Bu yol ve buna bağlı ara bellek, sistemin RAM’ine ön yüz yolu aracılığıyla ulaşmaktan daha hızlıdır.
Sistem yolunun en yüksek kuramsal bant genişliği, ürünün genişliği, frekansı ve her saat vuruşunda yaptığı veri transferi ile belirlenir. Örneğin, 100 MHz frekansa sahip olan, her saat vuruşunda 4 transfer yapabilen bir 32-bit’lik(4 bayt) ÖYY’nin en yüksek bant genişlği değeri 1600 MB/saniye’dir. Her saat vuruşunda yapılan veri transferinin sayısı kullanılan teknolojiye bağımlıdır. Bu sayı GTL+ 13 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.’da 2 transfer/vuru, EV6 4'te 4 transfer/vuru ve AGTL+’da 8 transfer/vuru’dur.
Tarihi ve Güncel Kullanımı
Sistem yolları veya ÖYY, uygulamaların merkezi işlem biriminin tuttuğundan daha fazla bellek kullanmaya başlamasından itibaren, bilgisayar mimarisinin bir parçası olmuştur.
Çoğu çağdaş sistem yolları, merkezi işlem birimi ile mikroçipler arasında bir köprü görevi görmektedirler. Bu mikroçipler(çoğunlukla northbridge 13 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve southbridge 13 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.’in kombinasyonları olurlar) sistemdeki tüm diğer yolların bağlantı noktasıdır. PCI, AGP ve bellek yolları bu mikroçipe bağlanır ve verinin bağlı cihazlardan aktarılmasına olanak sağlar.
Bu tür ikincil sistem yollarının hızları, ön yüz yolu’nun (ÖYY) hızından elde edilmiş şekilde çalışır. Herhangi bir merkezi işlem birimi (MİB) kendi bireysel komutunu ne kadar hızlı üretirse üretsin, eğer bu komutları ve verileri aynı hızda alıp getiremezse büyük ölçüde boş yere harcanmış zaman ortaya çıkar. Bu da bir çeşit israftır. Ne zaman bu gerçekleşirse, MİB beklemeli yani bellek kendi değerini geri döndürene kadar geçen bir ya da daha fazla saat vuruşu süresi boyunca hiçbir iş yapmamalıdır. Ayrıca hızlı bir MİB, ÖYY’na bağlanmış diğer aygıtlara erişmesi gerektiğinde geciktirilebilir. Bu sonuçla, yavaş bir ÖYY hızlı bir MİB’ni oldukça yavaşlatır hale gelebilir.
Ön yüz yolunun geleneksel kullanım şekli zamanla kaybolmaktadır. Aslen, bu yol tüm sistem aygıtlarını MİB'e bağlayan merkezi bağlantı noktasıdır. Fakat son zamanlarda ortaya çıkan bireysel noktadan noktaya yolların kullanımındaki artış yüzünden bu teknik geçerliliğini kaybetmeye başlamıştır.
İlgili Bileşenlerin Hızları
MİB(Merkezi İşlem Birimi)
Merkezi işlem biriminin işletildiği frekans değeri, ön yüz yolu hızına bir saat çarpanının uygulanması ile elde edilir. Örneğin, 550 MHz’de çalışan bir işlemci 100 MHz’lik ÖYY kullanıyor olabilir. Bunun anlamı, 5.5 kata ayarlanmış bir iç saat çarpanının (bus/core ratio 13 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.) var olmasıdır. Böylelikle MİB, ÖYY’nin 5.5 katı hızda çalışmaya ayarlanmıştır, yani 100 MHz × 5.5 = 550 MHz. Bu şekilde ÖYY’nin ya da iç saat çarpanının değiştirerek MİB’nin hızını değiştirebiliriz.
Bellek
ÖYY’nin hızını ayarlamak direkt olarak sistemin kullanması gereken belleğin hız derecesine bağlıdır. Ön yüz yolu’nun MİB ile northbridge’i bağladığı gibi, bellek yolu da northbridge ile RAM’i bağlar. Sıklıkla, bu iki yolların aynı frekansta olmaları gerekmektedir. Ön yüz yolu’nu 170 MHz’e çıkarmak aynı zaman belleği de 170 MHz frekansına getirmek anlamına gelmektedir.
Yeni sistemlerde, “4:5” ve benzeri bellek oranlarının görmek mümkündür. Bellek 5/4 kat daha hızlı şekilde ÖYY’undan daha hızlı çalışacak, bu da 133 MHz’lik yolun 166 MHz’lik bellek ile çalışabileceği anlamına gelmektedir. Sıklıkla buna ‘asenkron’ sistem denir. Burada, MİB ile sistem mimarisi arasındaki farklılıklara bağlı olarak tüm sistem performansının beklenmedik şekillerde ve farklı ÖYY-bellek oranlarında değişebileceğini kavramak oldukça önemlidir.
Karmaşık görüntü, ses, video, oyun ve bilimsel uygulamalardaki büyük boyutlu verilerde, ÖYY’nin hızı performansı belirleyici önemli bir unsur olmaktadır. Yavaş ÖYY, sistem belleğinden (RAM) gelen verinin MİB tarafından beklenmesi sırasında geçen önemli miktardaki zamanın harcanmasına neden olacaktır.
Çevresel(İkincil) Yollar
Bellek yollarında benzer şekilde, PCI ve AGP yolları da ön yüz yoluna asenkron biçimde çalışabilirler. Eski sistemlerde bu yollar, ön yüz yolunun küçük bir bölümünde işletilirlerdi. Bu bölüm BIOS tarafından hazırlanırdı. Yeni sistemlerde ise PCI, AGP ve PCI Express 14 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. çevresel yolları, kendilerini zamanlama açısından ön yüz yoluna bağımlı kılan saat sinyallerini kendilerini üretmektedirler.
Overclock Yapmak
Overclock yapmak, bilgisayar bileşenlerinin kendi stok performans seviyelerinin üzerinde işletilmelerini uygulamak anlamına gelmektedir.
Birçok anakart, kullanıcının jumper ya da BIOS 31 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ayarlarını değiştirerek saat çarpanı ve ÖYY ayarlarının değiştirilmesine imkân sağlamaktadır. Birçok MİB üreticisi şimdilerde önceden ayarlanmış çarpanı çipin içine kilitlemektedir. Bazı kilitli MİB’lerini açmak mümkündür. Örneğin bazı Athlon’ların MİB’lerinin yüzeyindeki noktalara elektrik kontağı yapıldığında kilitleri açılabilir. Tüm işlemcilerde ÖYY’nin hızı işlem hızını yükselterek arttırılabilir.
Bu uygulama bileşenlerin belirtilen değerlerinin üzerine çıkmalarına, kararsız davranmalarına, ısınmalarına ve vakitsiz hata vermelerine neden olabilir. Hatta bilgisayar normal çalışıyor gözükse bile ağır işlerde sorun çıkarabilir. Örneğin, Windows Kurulum’u sırasında kopyalama hatası ya da bazı problemler yaşayabilirsiniz [1]9 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Hewlett-Packard ve Dell gibi perakendeci ya da üretici firmalar tarafından piyasaya sürülen çoğu bilgisayarlar, kararsız davranış ve hata potansiyeline bağlı olarak kullanıcının çarpanı ya da ÖYY ayarlarını değiştirme girişimlerine izin vermemektedirler. Müşterinin makinesini oluiturmak için ayrı olarak alınan diğer anakartlar kullanıcıya bilgisayarın BIOS'undaki ÖYY ayarlarında ve çarpanda daha fazla denetim yapmaya olanak sağlar.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Haziran 2010 Sistem YoluOn yuz yolu OYY olarak da bilinir Bilgisayarlarda merkezi islem birimi ile sistem icerisindeki RAM AGP video kartlari PCI genisleme kartlari sabit disk ve BIOS 31 Aralik 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi un icerdigi hafiza gibi diger aygitlar arasinda tasinan tum elektronik sinyal bilgilerinin fiziksel iki yonlu veri yolu uzerinden yollanmasi islemi on yuz yollari OYY veya sistem yollari tarafindan saglanir Bazi bilgisayarlarda MIB nin disinda bulunan ve arka yuz yolu araciligiyla baglanan L2 veya L3 ara bellekleri bulunur Bu yol ve buna bagli ara bellek sistemin RAM ine on yuz yolu araciligiyla ulasmaktan daha hizlidir Sistem yolunun en yuksek kuramsal bant genisligi urunun genisligi frekansi ve her saat vurusunda yaptigi veri transferi ile belirlenir Ornegin 100 MHz frekansa sahip olan her saat vurusunda 4 transfer yapabilen bir 32 bit lik 4 bayt OYY nin en yuksek bant genislgi degeri 1600 MB saniye dir Her saat vurusunda yapilan veri transferinin sayisi kullanilan teknolojiye bagimlidir Bu sayi GTL 13 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi da 2 transfer vuru EV6 4 te 4 transfer vuru ve AGTL da 8 transfer vuru dur Tarihi ve Guncel KullanimiSistem yollari veya OYY uygulamalarin merkezi islem biriminin tuttugundan daha fazla bellek kullanmaya baslamasindan itibaren bilgisayar mimarisinin bir parcasi olmustur Cogu cagdas sistem yollari merkezi islem birimi ile mikrocipler arasinda bir kopru gorevi gormektedirler Bu mikrocipler cogunlukla northbridge 13 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi ve southbridge 13 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi in kombinasyonlari olurlar sistemdeki tum diger yollarin baglanti noktasidir PCI AGP ve bellek yollari bu mikrocipe baglanir ve verinin bagli cihazlardan aktarilmasina olanak saglar Bu tur ikincil sistem yollarinin hizlari on yuz yolu nun OYY hizindan elde edilmis sekilde calisir Herhangi bir merkezi islem birimi MIB kendi bireysel komutunu ne kadar hizli uretirse uretsin eger bu komutlari ve verileri ayni hizda alip getiremezse buyuk olcude bos yere harcanmis zaman ortaya cikar Bu da bir cesit israftir Ne zaman bu gerceklesirse MIB beklemeli yani bellek kendi degerini geri dondurene kadar gecen bir ya da daha fazla saat vurusu suresi boyunca hicbir is yapmamalidir Ayrica hizli bir MIB OYY na baglanmis diger aygitlara erismesi gerektiginde geciktirilebilir Bu sonucla yavas bir OYY hizli bir MIB ni oldukca yavaslatir hale gelebilir On yuz yolunun geleneksel kullanim sekli zamanla kaybolmaktadir Aslen bu yol tum sistem aygitlarini MIB e baglayan merkezi baglanti noktasidir Fakat son zamanlarda ortaya cikan bireysel noktadan noktaya yollarin kullanimindaki artis yuzunden bu teknik gecerliligini kaybetmeye baslamistir Ilgili Bilesenlerin HizlariMIB Merkezi Islem Birimi Merkezi islem biriminin isletildigi frekans degeri on yuz yolu hizina bir saat carpaninin uygulanmasi ile elde edilir Ornegin 550 MHz de calisan bir islemci 100 MHz lik OYY kullaniyor olabilir Bunun anlami 5 5 kata ayarlanmis bir ic saat carpaninin bus core ratio 13 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi var olmasidir Boylelikle MIB OYY nin 5 5 kati hizda calismaya ayarlanmistir yani 100 MHz 5 5 550 MHz Bu sekilde OYY nin ya da ic saat carpaninin degistirerek MIB nin hizini degistirebiliriz Bellek OYY nin hizini ayarlamak direkt olarak sistemin kullanmasi gereken bellegin hiz derecesine baglidir On yuz yolu nun MIB ile northbridge i bagladigi gibi bellek yolu da northbridge ile RAM i baglar Siklikla bu iki yollarin ayni frekansta olmalari gerekmektedir On yuz yolu nu 170 MHz e cikarmak ayni zaman bellegi de 170 MHz frekansina getirmek anlamina gelmektedir Yeni sistemlerde 4 5 ve benzeri bellek oranlarinin gormek mumkundur Bellek 5 4 kat daha hizli sekilde OYY undan daha hizli calisacak bu da 133 MHz lik yolun 166 MHz lik bellek ile calisabilecegi anlamina gelmektedir Siklikla buna asenkron sistem denir Burada MIB ile sistem mimarisi arasindaki farkliliklara bagli olarak tum sistem performansinin beklenmedik sekillerde ve farkli OYY bellek oranlarinda degisebilecegini kavramak oldukca onemlidir Karmasik goruntu ses video oyun ve bilimsel uygulamalardaki buyuk boyutlu verilerde OYY nin hizi performansi belirleyici onemli bir unsur olmaktadir Yavas OYY sistem belleginden RAM gelen verinin MIB tarafindan beklenmesi sirasinda gecen onemli miktardaki zamanin harcanmasina neden olacaktir Cevresel Ikincil Yollar Bellek yollarinda benzer sekilde PCI ve AGP yollari da on yuz yoluna asenkron bicimde calisabilirler Eski sistemlerde bu yollar on yuz yolunun kucuk bir bolumunde isletilirlerdi Bu bolum BIOS tarafindan hazirlanirdi Yeni sistemlerde ise PCI AGP ve PCI Express 14 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi cevresel yollari kendilerini zamanlama acisindan on yuz yoluna bagimli kilan saat sinyallerini kendilerini uretmektedirler Overclock Yapmak Overclock yapmak bilgisayar bilesenlerinin kendi stok performans seviyelerinin uzerinde isletilmelerini uygulamak anlamina gelmektedir Bircok anakart kullanicinin jumper ya da BIOS 31 Aralik 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi ayarlarini degistirerek saat carpani ve OYY ayarlarinin degistirilmesine imkan saglamaktadir Bircok MIB ureticisi simdilerde onceden ayarlanmis carpani cipin icine kilitlemektedir Bazi kilitli MIB lerini acmak mumkundur Ornegin bazi Athlon larin MIB lerinin yuzeyindeki noktalara elektrik kontagi yapildiginda kilitleri acilabilir Tum islemcilerde OYY nin hizi islem hizini yukselterek arttirilabilir Bu uygulama bilesenlerin belirtilen degerlerinin uzerine cikmalarina kararsiz davranmalarina isinmalarina ve vakitsiz hata vermelerine neden olabilir Hatta bilgisayar normal calisiyor gozukse bile agir islerde sorun cikarabilir Ornegin Windows Kurulum u sirasinda kopyalama hatasi ya da bazi problemler yasayabilirsiniz 1 9 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hewlett Packard ve Dell gibi perakendeci ya da uretici firmalar tarafindan piyasaya surulen cogu bilgisayarlar kararsiz davranis ve hata potansiyeline bagli olarak kullanicinin carpani ya da OYY ayarlarini degistirme girisimlerine izin vermemektedirler Musterinin makinesini oluiturmak icin ayri olarak alinan diger anakartlar kullaniciya bilgisayarin BIOS undaki OYY ayarlarinda ve carpanda daha fazla denetim yapmaya olanak saglar