Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mazdekçilik ya da mazdekizm, İranlı Zerdüşt din adamı Mazdek'in düşünce felsefesine verilen isimdir. Mazdekizm, İsa'dan sonra 5. yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkan; insan eşitliği ve mal ortaklığını savunan bir akım olarak bilinmektedir. Her türlü özel mülkiyetin kaldırılması ve evliliğin serbest aşk ile değiştirilmesini savunması ile ün saldı. Hava ve su gibi, paranın, malın-mülkün de insanlar arasında eşit olarak paylaşılmasını savunan Mazdek'in gerçekleştirdiği reformlar bir tür erken komünizm örnekleri arasında gösterilmektedir.
Mazdek düşüncesine göre yeryüzü bütün insanların ortak yararına açık bir yaşam alanıdır. Bu yaşama alanında çalışan geçinir, çalışmayanlar silinip gider. Toplum bireylerin oluşturduğu ortaklaşa bir kuruluş olduğundan, kimsenin kimseyi baskı altına almaya, özgürlüğünü ortadan kaldırmaya ya da kısıtlamaya hakkı ve yetkisi yoktur. Bu nedenle, Mazdek düşüncesinde kadın erkeğin tutsağı değil, özgür bir insandır; dolayısıyla, yeryüzündeki hayatın da ortağıdır.
Mazdekizm
Pasifizmi, din adamı karşıtlığını ve yoksul halka yardım dağıtılmasını sağlayan sosyal reformlar sırasında üçü hariç bütün Zerdüşt Ateş Tapınakları kapatıldı. Mazdek'in yaşamına dair ne kadar yazıt varsa, bilgi ve belge varsa; Mazdek öldürüldüğü zaman imha edilmişlerdir. Onun sadık eşi "Hürrem Bint-i Kade" tarafından sürdürülen inançları, dünyaya bakışı ve öğretisi daha sonra İslam tarihinde yerini bularak Hürremist hareketlerin temel öğretileri olmuştur. Hûrremîyye meşhur Bâbek Hûrremî'in temsilciliği yaptığı önemli bir harekettir. Hûrremîyye ismini Mazdek'in eşi Hürrem'den alır. "Xurem", "Xwarin", "Ve'xwarin" Hint-Avrupa dillerinde yiyecek, içecek anlamına gelirken; esası "tabu yoktur, her şey mübahtır" esasına dayandığı içindir
Mezdekî i’tikadları
“Mezdekîler” Emevî Hanedanı’nın sonuna kadar yeterli hürriyete sahip olduklarından, İran’nın çeşitli bölgelerinde fa’aliyetlerini Mezdekî, Hürremî, Muhammere, Sürhî gibi nâmlar altında sürdürmüşlerdi. "Hûrremîler" yani Yeni-Mezdekîler’in de kendilerine has dinî kitapları mevcuttu. Kendisi de aslen bir Zerdüştî olan “Ebû İsâ Harûn’ûl-Verrak” bu düalist mezhep ve i’tikadları en ince ayrıntılarına kadar izâh etmişti. Mezdekî i’tikadları daha “Mezdek” hayatta iken İran’ın dışına taşmıştı. Yâkubî’nin Araplar’ın birkısmının “Zindik” olduğunu beyan etmesinden “Zindiklik” (yani “Manichéisme” ve “Mezdekisme”) dinlerinin Kureyşliler arasında birçok taraftarları olduğu anlaşılmaktadır. İbn-i Kuteybe’ye göre de İslâm’dan önceki Arap dinleri arasında “Mezdekîlik” epey yaygındı. Temimîler arasında yaşayan “Zerdüşt Mü’minler” arasında Zühare bin Udes’ût-Temimî, oğlu Hacib ve daha birçokları “Mezdekî” idi.
İran’da İslâmîyet öncesi dinlerden kalan ve hâlen yaşamakta olan bayramlar
İslam fethinden sonra ise İranlılar’ın âdet ve âyinleri tamamen kaybolmayıp asırlarca hayâtiyetlerini sürdürmüştü. Türkler, İran ve Arap medeniyeti tesirinde yaşadıkları için İran gibi kültüründen vazgeçemeyen, kendi nüfuz esaslı politikalar güden toplumdan daha çok etkilenerek, geleneklerini özümsemişlerdir. Bilhassa “Nevruz” ve “Mihrguân” Bayramları bu gibi âdetlerin başında yer almaktaydılar. Hattâ İran’ın İslâm öncesi bayramlarından en önemlisi olan “Nevruz Bayramı”, daha sonraları İslâm’ın an’anesi içinde kendisine çok ayrıcalıklı bir yer edinmiştir. “Mihrguân (yani Mithra) Bayramı”, ise Mihr ayının başında tâ ki İran Moğollar tarafından istilâ edilene dek kutlanmaktaydı. İran’da bütün eyaletlerde Araplar tarafından tahrip edilmemiş birçok “Ateşgâhlar” (pyrées) da mevcûttu. Bunların başında en meşhurlarından olan “Azür Ferbegû”, “Azür Güşnasb” ve “'Azür Bürzin Mihr” adındaki üç büyük “Ateşgêde” gelmekteydi.
Kaynakça
- ^ Crone, Patricia, "Kavad’s Heresy and Mazdak’s Revolt", in: Iran 29 (1991), S. 21–40.
- ^ Wherry, Rev. E. M. A Comprehensive Commentary on the Quran and Preliminary Discourse, 1896. pp 66.
- ^ Korkmaz, Esat. Zerdüştlük Terimleri Sözlüğü, Mazdekçilik, s.110
- ^ , Çöle Düşen Deli, Altıncı Yazıt, ISBN : 9786054745708
- ^ E. Blochet, Mazdeizm ve Türkler,128.
- ^ Mes’ûdî, Ali, Mûruc’ûz-Zeheb.
- ^ Mes’ûdî, Ali, Kitâb’ût-Tenbih ve’l İşrâf.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mazdekcilik ya da mazdekizm Iranli Zerdust din adami Mazdek in dusunce felsefesine verilen isimdir Mazdekizm Isa dan sonra 5 yuzyilin sonlarina dogru ortaya cikan insan esitligi ve mal ortakligini savunan bir akim olarak bilinmektedir Her turlu ozel mulkiyetin kaldirilmasi ve evliligin serbest ask ile degistirilmesini savunmasi ile un saldi Hava ve su gibi paranin malin mulkun de insanlar arasinda esit olarak paylasilmasini savunan Mazdek in gerceklestirdigi reformlar bir tur erken komunizm ornekleri arasinda gosterilmektedir Mazdek dusuncesine gore yeryuzu butun insanlarin ortak yararina acik bir yasam alanidir Bu yasama alaninda calisan gecinir calismayanlar silinip gider Toplum bireylerin olusturdugu ortaklasa bir kurulus oldugundan kimsenin kimseyi baski altina almaya ozgurlugunu ortadan kaldirmaya ya da kisitlamaya hakki ve yetkisi yoktur Bu nedenle Mazdek dusuncesinde kadin erkegin tutsagi degil ozgur bir insandir dolayisiyla yeryuzundeki hayatin da ortagidir MazdekizmPasifizmi din adami karsitligini ve yoksul halka yardim dagitilmasini saglayan sosyal reformlar sirasinda ucu haric butun Zerdust Ates Tapinaklari kapatildi Mazdek in yasamina dair ne kadar yazit varsa bilgi ve belge varsa Mazdek olduruldugu zaman imha edilmislerdir Onun sadik esi Hurrem Bint i Kade tarafindan surdurulen inanclari dunyaya bakisi ve ogretisi daha sonra Islam tarihinde yerini bularak Hurremist hareketlerin temel ogretileri olmustur Hurremiyye meshur Babek Hurremi in temsilciligi yaptigi onemli bir harekettir Hurremiyye ismini Mazdek in esi Hurrem den alir Xurem Xwarin Ve xwarin Hint Avrupa dillerinde yiyecek icecek anlamina gelirken esasi tabu yoktur her sey mubahtir esasina dayandigi icindir Mezdeki i tikadlari Atesgede Mezdekiler Emevi Hanedani nin sonuna kadar yeterli hurriyete sahip olduklarindan Iran nin cesitli bolgelerinde fa aliyetlerini Mezdeki Hurremi Muhammere Surhi gibi namlar altinda surdurmuslerdi Hurremiler yani Yeni Mezdekiler in de kendilerine has dini kitaplari mevcuttu Kendisi de aslen bir Zerdusti olan Ebu Isa Harun ul Verrak bu dualist mezhep ve i tikadlari en ince ayrintilarina kadar izah etmisti Mezdeki i tikadlari daha Mezdek hayatta iken Iran in disina tasmisti Yakubi nin Araplar in birkisminin Zindik oldugunu beyan etmesinden Zindiklik yani Manicheisme ve Mezdekisme dinlerinin Kureysliler arasinda bircok taraftarlari oldugu anlasilmaktadir Ibn i Kuteybe ye gore de Islam dan onceki Arap dinleri arasinda Mezdekilik epey yaygindi Temimiler arasinda yasayan Zerdust Mu minler arasinda Zuhare bin Udes ut Temimi oglu Hacib ve daha bircoklari Mezdeki idi Iran da Islamiyet oncesi dinlerden kalan ve halen yasamakta olan bayramlar Islam fethinden sonra ise Iranlilar in adet ve ayinleri tamamen kaybolmayip asirlarca hayatiyetlerini surdurmustu Turkler Iran ve Arap medeniyeti tesirinde yasadiklari icin Iran gibi kulturunden vazgecemeyen kendi nufuz esasli politikalar guden toplumdan daha cok etkilenerek geleneklerini ozumsemislerdir Bilhassa Nevruz ve Mihrguan Bayramlari bu gibi adetlerin basinda yer almaktaydilar Hatta Iran in Islam oncesi bayramlarindan en onemlisi olan Nevruz Bayrami daha sonralari Islam in an anesi icinde kendisine cok ayricalikli bir yer edinmistir Mihrguan yani Mithra Bayrami ise Mihr ayinin basinda ta ki Iran Mogollar tarafindan istila edilene dek kutlanmaktaydi Iran da butun eyaletlerde Araplar tarafindan tahrip edilmemis bircok Atesgahlar pyrees da mevcuttu Bunlarin basinda en meshurlarindan olan Azur Ferbegu Azur Gusnasb ve Azur Burzin Mihr adindaki uc buyuk Atesgede gelmekteydi Kaynakca Crone Patricia Kavad s Heresy and Mazdak s Revolt in Iran 29 1991 S 21 40 Wherry Rev E M A Comprehensive Commentary on the Quran and Preliminary Discourse 1896 pp 66 Korkmaz Esat Zerdustluk Terimleri Sozlugu Mazdekcilik s 110 Cole Dusen Deli Altinci Yazit ISBN 9786054745708 E Blochet Mazdeizm ve Turkler 128 Mes udi Ali Muruc uz Zeheb Mes udi Ali Kitab ut Tenbih ve l Israf